Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Qeʼk qkʼuʼj kyiʼj ttziybʼil Jehová

Qeʼk qkʼuʼj kyiʼj ttziybʼil Jehová

«Tuʼn qokslabʼl in qeʼxix qkʼuʼj tiʼj qa axix tok aju mintiʼ qʼanchaʼl» (HEBREOS 11:1).

BʼITZ: 54 EX 43

1. ¿Tiʼ bʼaʼn tuʼn tbʼant quʼn tuʼnju in tzaj tqʼoʼn Jehová qʼuqbʼil qkʼuʼj?

NYA kykyaqil xjal at qʼuqbʼil kykʼuʼj (2 Tesalonicenses 3:2). Noqtzun tuʼnj, in tzaj tqʼoʼn Jehová qʼuqbʼil kykʼuʼj qeju in che kʼulun te (Romanos 12:3; Gálatas 5:22). Bʼaʼn tuʼn t-xi qqʼoʼn chjonte te Jehová tuʼnju in tzaj tqʼoʼn qʼuqbʼil qkʼuʼj.

2, 3. a) ¿Tiʼ kʼiwlabʼil in tzaj qkʼamoʼn tuʼnju at qʼuqbʼil qkʼuʼj? b) ¿Alkyeqe xjel che xel qtzaqʼweʼn?

2 Tzaj tqʼoʼn Jehová aju Tkʼwaʼl kʼujlaʼnxix tuʼn tuʼntzun tkubʼ najsaʼn kyil qeju in nok qeʼ kykʼuʼj tiʼj. Qa at qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj Jesús, jaku qo ok te tamiw Jehová ex jaku qo anqʼin te jumajx (Juan 6:44, 65; Romanos 6:23). Tbʼanelxix Jehová qukʼil. Ok tqʼoʼn twitz tiʼj qa jaku bʼant junjun tiʼchaq tbʼanel quʼn maske aj il qoʼ ex maske tuʼn qkyim (Salmo 103:10). Tuʼntzunju, o tzaj tqʼamaʼn tqanil tiʼj Jesús qe ex tiʼjju chojbʼil. Tej tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jesús ex tej qok lepeʼ tiʼj, tzaj tzyet tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj tuʼn qanqʼin te jumajx (kjawil uʼjit 1 Juan 4:9, 10).

3 Noqtzun tuʼnj, ¿tiʼ mas jaku tzʼel qnikʼ tiʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj? Qa qajbʼil tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj, ¿oʼkxpe tuʼn tel qnikʼ tiʼjju o bʼant tuʼn Jehová qiʼj ex tiʼjju kbʼantel tuʼn toj ambʼil tzul? Miʼn, il tiʼj tuʼn tbʼant juntl tiʼ quʼn. Qo xnaqʼtzan tiʼj alkye.

QYEKʼUNX QʼUQBʼIL QKʼUʼJ AJU AT TOJ QANMI

4. ¿Tiʼ qajbʼil tuʼn tbʼant quʼn qa at qʼuqbʼil qkʼuʼj?

4 Qa at qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj Jehová ex tiʼj Jesús, nya oʼkx kʼelel qnikʼ tiʼjju o bʼant kyuʼn qiʼj ex tiʼjju kbʼantel kyuʼn qiʼj. Qajbʼil tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn tuʼn tkyaqil qkʼuʼj aju in tzaj kyxnaqʼtzaʼn qe ex tuʼn qonin kyiʼj txqantl tuʼn tel kynikʼ kyiʼj. Tqʼama apóstol Pablo jlu: «Qa in tchikʼbʼaʼna tuʼn ttziʼya qa a Jesús Qajaw, ex qa ma tokslaya tuj tanmiya qa tuʼn Dios jatz anqʼin Jesús kyxol kyimni, ok kletela. Porque tuj qanmi in xi qokslaʼn tuʼn qok te tzʼaqlxix tuʼn Dios, ex tuʼn qtziʼ in qchikʼbʼaʼn qa a Jesús Qajaw tuʼn qklet» (Romanos 10:9, 10; 2 Corintios 4:13).

5. a) ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj? b) Qʼamantza tukʼil jun techel tiquʼn nim toklen tuʼn kukx tchʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj.

5 Qa qajbʼil tuʼn qanqʼin toj akʼaj twitz Txʼotxʼ, il tiʼj tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj ex tuʼn kukx tchʼiy. Ik tten qʼuqbʼil qkʼuʼj ik tzeʼn jun wi awal. Tuʼn tten jun wi awal tbʼanel ex tuʼn kukx tchʼiy, toj tkyaqil ambʼil kʼokel qʼet aʼ t-xe. Qa mintiʼ ma bʼant jlu, kbʼel tzqij ex kkyimel. Ax jlu in bʼaj tiʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj, il tiʼj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn kukx tchʼiy tuʼntzun miʼn tnaj (Tito 2:2; 2 Tesalonicenses 1:3; Lucas 22:32; Hebreos 3:12).

IK TZEʼN IN TZAJ TQʼAMAʼN TYOL DIOS, TIʼ AJU QʼUQBʼIL QKʼUʼJ

6. ¿Alkye kabʼe tten in tzaj tchikʼbʼaʼn Hebreos 11:1 aju qʼuqbʼil qkʼuʼj?

6 In tzaj tchikʼbʼaʼn Tyol Dios toj kabʼe tten aju qʼuqbʼil qkʼuʼj toj Hebreos 11:1 (kjawil uʼjit). Tnejel in tzaj tqʼamaʼn qa atzun tuʼn tqeʼxix «qkʼuʼj tiʼj tuʼn qkʼmonte aju in qo ayon tiʼj». Aqeju tiʼchaq in qo yon kyiʼj, at toklen kyukʼil qe ttziybʼil Jehová tiʼj ambʼil tzul. Jun techel, qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa kbʼel naj tkyaqil nya bʼaʼn ex qa ktel jun akʼaj twitz Txʼotxʼ. Ex tkabʼin, in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa aju qʼuqbʼil qkʼuʼj, atzun aju tuʼn tqʼexix «qkʼuʼj tiʼj qa axix tok aju mintiʼ qʼanchaʼl». Junjun kyxol qeju tiʼchaq ateʼ ex mintiʼ qʼanchaʼl qe, at Jehová, Jesús, qe anjel ex aju Tkawbʼil Dios at toj kyaʼj (Hebreos 11:3). ¿Alkye tten in kubʼ qyekʼun qa ax tok qʼuqli qkʼuʼj kyiʼj ttziybʼil Jehová ex kyiʼj qe tiʼchaq mintiʼ qʼanchaʼl? In kubʼ qyekʼun tukʼil alkye tten in qo anqʼin, tukʼil qyol ex tukʼil qeju tiʼchaq in kubʼ qbʼinchaʼn.

7. ¿Alkye tten in qo tzaj tonin aju techel kyaj tqʼoʼn Noé tuʼn tel qnikʼ tiʼj tiʼ t-xilen aju tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal).

7 Aju techel kyaj tqʼoʼn Noé in qo tzaj tonin tuʼn tel qnikʼ tiʼj tiʼ t-xilen aju tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj. Tqʼama Pablo qa xi tkʼamoʼn Noé tuʼn ttzaj «qʼmaʼn te tuʼn Dios tiʼj ju naʼnxtoq tyekʼunjtz», moqa tiʼjju naʼmxtoq tok tqʼoʼn twitz tiʼj. Tuʼnju tajbʼiltoq Noé tuʼn ttzalaj Dios tuʼn, kubʼ tbʼinchaʼn «jun matij bark jatum tuʼn kyklet qeju ateʼ tuj tja» (Hebreos 11:7). Ok qeʼ tkʼuʼj Noé tiʼjju tqʼama Jehová te, tuʼntzunju kubʼ tbʼinchaʼn jun matij ark. Xilo kyqanin xjal in che anqʼin ttxlaj tiquʼn in kubʼtoq tbʼinchaʼn aju ark. Jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa xi tqʼamaʼn kye tiquʼn, tuʼnju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa «xi tpakbʼaʼn Noé kye xjal tuʼn kybʼinchante aju tzʼaqlxix» (2 Pedro 2:5). Xi tqʼamaʼn kye xjal qa tzultoq tiʼn Dios jun nintz jbʼal tuʼntzun tkubʼ t-xiten tkyaqilju nya bʼaʼn. Xilo tqʼamaʼn aʼyex yol ik tzeʼn otoq tqʼama Jehová te: «Ma kubʼ nximane tuʼn kynaj kykyaqil xjal tuʼnju puro txʼuʼj qe ex nojni tuj kyanmi tuʼn qʼoj». Ax ikx otoq tqʼama Jehová lu te Noé: «Ktzajel nqʼoʼne qʼeqabʼ twitz txʼotxʼ, tuʼntzun kynaj kykyaqil qeju itzʼ ex at xewbʼaj kyuj. Tkyaqilju at twitz txʼotxʼ kymel». Yajxitl, xilo tqʼamaʼn Noé kye xjal tiʼtoq tuʼn tbʼant tuʼn tuʼntzun tkyaj anqʼin. Otoq tqʼama Jehová jlu te: «Kʼokexa tuj matij bark» (Génesis 6:13, 17, 18).

8. ¿Tiʼ tqʼama Santiago tiʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj?

8 Ax ikx kubʼ ttzʼibʼin Santiago, aju t-xnaqʼtzbʼen Jesús, tiʼjju qʼuqbʼil qkʼuʼj. Kubʼlo ttzʼibʼin tej tikʼ chʼin ambʼil tej otoq t-xi ttzʼibʼin Pablo aju tuʼj kye okslal aj Hebreo. Tqʼama Santiago jlu: «In tmaʼna qa at tokslabʼla, pero mintiʼ taqʼunbʼena; atzun weye at waqʼunbʼene ex at wokslabʼle» (Santiago 2:18). Tqʼama Santiago qa tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj, il tiʼj tuʼn tbʼant juntl tiʼ quʼn ex nya oʼkx tuʼn t-xi qnimen qa at Dios. Ax ikx nimen kyuʼn nya bʼaʼn anjel qa at Dios, noqtzun tuʼnj, mintiʼ qʼuqbʼil kykʼuʼj tiʼj. Aju in bʼant kyuʼn, in che qʼojin tiʼj (Santiago 2:19, 20). Aju xjal at qʼuqbʼil tkʼuʼj, tajbʼil tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼn qe tbʼanel tiʼchaq tuʼntzun ttzalaj Dios tuʼn. Atzun jlu bʼant tuʼn Abrahán. Kubʼ ttzʼibʼin Santiago jlu: «Ik tzaʼn te qxeʼchel Abraham, ¿Myapetzun tuʼn taqʼunbʼen ok qʼoʼn te tzʼaqlxix tuʼn Dios tej tkubʼ tqʼoʼn tkʼwaʼl aju Isaac tbʼi tibʼaj altar te jun chojbʼil te Dios? ¿Mintiʼpe nneʼl tnikʼa tiʼj jlu, at tokslabʼl Abraham ex at taqʼunbʼen, ex tuʼnju taqʼunbʼen o tzʼaqet-xix ju tokslabʼl?». Ex tqʼamatl Santiago qa mintiʼ tajbʼen qʼuqbʼil qkʼuʼj qa mintiʼ qaqʼunbʼen tiʼj. Tqʼama jlu: «Ik tzaʼn tten qximlal, qa mintiʼ qanmi, kyimni ju qximlal; ikxtzun tten qokslabʼlju; qa mintiʼ ma txi qyekʼun qa at qokslabʼl tuʼnju bʼaʼn in qbʼinchaʼn, entons mintiʼ tajbʼen qokslabʼl» (Santiago 2:21-23, 26).

9, 10. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn tuʼntzun tten qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj Tkʼwaʼl Dios?

9 Tej otoq tzikʼ mas te 30 abʼqʼi tkubʼlen ttzʼibʼin Santiago qe yol tiʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj, kubʼ ttzʼibʼin Juan uʼj tok tbʼi tiʼj, aju in yolin tiʼj tanqʼibʼil Jesús ex qeju oxetl tuʼj. Ik tzeʼn qeju txqantl e kubʼ tzʼibʼinte Tyol Dios, el tnikʼ Juan tiʼj tiʼ aju qʼuqbʼil qkʼuʼj. Ajbʼen nim maj jun yol griego tuʼn, aju in kubʼ qʼet toj qyol, tuʼn «tten qokslabʼil».

Tuʼn tkubʼ qyekʼun qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj Tkʼwaʼl Dios, il tiʼj tuʼn t-xi qnimen qeju tkawbʼil

10 Jun techel, tqʼama Juan jlu: «Alkye ma tzʼokslan tiʼj Tkʼwaʼl Dios, at tchwinqlal te jumajx; atzunju tkʼiʼ tzʼokslan tiʼj Tkʼwaʼl Dios, mlayx ten tchwinqlal, noq oʼkx kbʼel jun tkastiw maʼxix tuʼn Dios» (Juan 3:36). Tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj Tkʼwaʼl Dios, il tiʼj tuʼn t-xi qnimen qeju tkawbʼil. Qa ma jaw quʼjin aju uʼj kubʼ ttzʼibʼin Juan, in nel qnikʼ tiʼj qa nim maj tqʼama Jesús qa il tiʼj tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj ex tiʼj Ttat tuʼntzun ttzaj qʼoʼn qchwinqlal te jumajx (Juan 3:16; 6:29, 40; 11:25, 26; 14:1, 12).

11. ¿Alkye tten in kubʼ qyekʼun qa in qo tzalaj tuʼnju in qo tzaj t-xnaqʼtzaʼn Jehová tiʼj axix tok?

11 O tzʼajbʼen xewbʼaj xjan tuʼn Jehová tuʼntzun tonin qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj axix tok tiʼj ex tiʼj Jesús, ex tuʼn qtzaj tonin tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj kyiʼj (kjawil uʼjit Lucas 10:21). ¿Alkye tten in kubʼ qyekʼun qa in qo tzalaj tiʼjju o bʼant tuʼn Jehová qiʼj? In kubʼ qyekʼun qa ma txi qqʼoʼn chjonte te toj tkyaqil ambʼil tuʼnju in tzaj tqʼoʼn ambʼil qe tuʼn qok te tamiw noq tuʼn Jesús, «aju nejenel qwitz tuj qokslabʼl, ex kyaj tzʼaqet-xix qokslabʼl tuʼn» (Hebreos 12:2). Nya oʼkxju, ax ikx kʼokel tilil quʼn tuʼn kukx tchʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj. ¿Alkye tten kbʼantel quʼn? Aj qnaʼn Dios ex aj qxnaqʼtzan tiʼj Xjan Uʼj tkyaqil maj (Efesios 6:18; 1 Pedro 2:2).

Qa jaku bʼant, bʼaʼn tuʼn tkubʼ qyekʼun qʼuqbʼil qkʼuʼj aj qyolin tiʼj Tkawbʼil Dios kyukʼil txqantl. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 12).

12. ¿Tiʼ kbʼantel quʼn qa at qʼuqbʼil qkʼuʼj?

12 Qa at nim qʼuqbʼil qkʼuʼj kyiʼj ttziybʼil Jehová, kbʼel qyekʼun tukʼilju in bʼant quʼn. Jun techel, kukx qo yolil tiʼj Tkawbʼil Dios kyukʼil xjal ex qo onil kyiʼj tuʼn kyok lepeʼ tiʼj Jesús. Nya oʼkxju, ax ikx kukx kbʼel qbʼinchaʼn «aju bʼaʼn kye kykyaqil, ex tnejelxix kye qe erman» toj qokslabʼil (Gálatas 6:10). Ex kukx kʼokel tilil quʼn tuʼn tkyaj qtzaqpiʼn aju ojtxi qten kyukʼil qeju ojtxi qbʼinchbʼen, tuʼnju nya qajbʼil tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ aju jaku tzaj tiʼn jun nya bʼaʼn tiʼj qamiwbʼil tukʼil Jehová (Colosenses 3:5, 8-10).

AT TOKLEN QʼUQBʼIL QKʼUʼJ TUKʼIL JATUMEL IN TZAJ QEʼ

13. a) ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj Dios? b) ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tiʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj ex tiquʼn?

13 In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa mlay tzalaj Dios tiʼj jun xjal qa mintiʼ qʼuqbʼil tkʼuʼj, «porque qa taj xjal tuʼn tpon laqʼeʼ ttxlaj Dios, ilxix tiʼj tuʼn tokslan qa at Dios, ex qa a Dios in tzaj qʼonte jun oyaj kye qeju in che jyon tiʼj» (Hebreos 11:6). In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa at toklen qʼuqbʼil qkʼuʼj tukʼil jatumel tzaj «qeʼ». ¿Tiquʼn? Tuʼnju aju qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj Dios, atzun tnejel in ten tukʼil jun axix tok okslal (Hebreos 6:1). Noqtzun tuʼnj, nya oʼkx tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj, ax ikx nim toklen tuʼn kyten junjuntl tbʼanel qmod tuʼn tten jun tbʼanel qamiwbʼil tukʼil Jehová (kjawil uʼjit 2 Pedro 1:5-7; Judas 20, 21).

14, 15. ¿Tiquʼn mas nim toklen tuʼn tten qkʼujlabʼil twitzju tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj?

14 Mas e yolin qeju kubʼ tzʼibʼinte Tyol Dios tiʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj twitz alkyexku juntl qmod. ¿Ape t-xilen jlu qa mas nim toklen tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj? Qo xnaqʼtzan tiʼj.

15 Ok tmojbʼaʼn Pablo aju qʼuqbʼil qkʼuʼj tukʼil qkʼujlabʼil. Tqʼama jlu: «Qa at nim qokslabʼl tuʼn tikʼ jun witz quʼn tuʼn tpon tuj juntl lugar, pero qa mintiʼ qkʼujlalil, mintiʼ qajbʼen» (1 Corintios 13:2). Ex tqʼama Jesús qa aju tuʼn tok qkʼujlaʼn Jehová, atzun «mandamyent mas maʼ toklen tuj ley» (Mateo 22:35-40). In nonin kʼujlabʼil qiʼj tuʼn kyten txqantl tbʼanel qmod, aju in tzalaj Dios kyiʼj. Jun techel, in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa nimen tuʼn kʼujlabʼil tkyaqil qe tiʼchaq. Tuʼntzunju, in nonin kʼujlabʼil qiʼj tuʼn t-xi qnimen moqa tuʼn tok qeʼ tkʼuʼj tiʼj tkyaqilju in tzaj tqʼmaʼn Jehová qe toj Tyol (1 Corintios 13:4, 7).

16, 17. a) ¿Alkye tten in tzaj tyekʼun Tyol Dios qa nim toklen tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj ex qkʼujlabʼil? b) ¿Alkye jun kyxol qe jlu mas nim toklen ex tiquʼn mas nim toklen?

16 In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa nim toklen tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj ex qkʼujlabʼil. Tuʼntzunju, nim maj junx e yolin qeju kubʼ tzʼibʼinte Tyol Dios kyiʼj. Jun techel, onin Pablo kyiʼj terman tuʼn tten kyokslabʼl ex kykʼujlabʼil (1 Tesalonicenses 5:8). Tqʼama Pedro jlu tiʼj Jesús: «Naʼnx kylonteye Jesucrist, pero at kykʼujlalile tiʼj. Maske mintiʼ ma kyile jaʼlo, pero ma che okslane tiʼj» (1 Pedro 1:8). Ax ikx tqʼma Santiago jlu kye terman skʼoʼn maj: «¿Myapetzun tuʼn Dios ma che jaw skʼoʼn qe tal mebʼa xjal twitz txʼotxʼ tuʼn kyok te qʼinun tuj kyokslabʼl ex tuʼn kykʼmonte tkawbʼil Dios ik tzaʼn jun etzbʼil, aju tziyimaj tuʼn Dios tuʼn ttzaj tqʼoʼn kye qeju in che kʼujlan te?» (Santiago 2:5). Ex tqʼama Juan qa in tzaj tqʼamaʼn Dios «tuʼn t-xi qokslaʼn Jesucrist aju Tkʼwaʼl Dios, ex tuʼn qkʼujlante qibʼ qxolx, ik tzaʼn qʼmaʼmaj qe tuʼn» (1 Juan 3:23).

17 Ax ikx tqʼama Pablo qa toj ambʼil jaʼlo bʼaʼn tuʼn «kukx tten qokslabʼl, ex kukx tqeʼ qkʼuʼj tiʼj Dios, ex kukx tten qkʼujlalil; mlay che bʼaj ox lu; pero aju mas maʼ t-xilen kyxol jlu, aju qkʼujlalil» (1 Corintios 13:13). ¿Tiquʼn tqʼama Pablo qa mas nim toklen qkʼujlabʼil kyxol qeju oxe qmod lu? Tuʼnju ya mlay tzʼajbʼen qʼuqbʼil qkʼuʼj kyiʼj ttziybʼil Dios toj akʼaj twitz Txʼotxʼ. Ya qo tzalajel tiʼj tbʼanel qanqʼibʼil aju in yolin Tyol Dios tiʼj, atzunte kʼujlabʼil kukx ktel. Kux kʼokel qkʼujlaʼn Jehová ex qeju xjal ex kukx kchʼiyil qkʼujlabʼil kyiʼj.

O TZAJ TKʼIWLAʼN JEHOVÁ QʼUQBʼIL KYKʼUʼJ QE TMAJEN

18, 19. ¿Tiʼ o tzaj tuʼnju at qʼuqbʼil kykʼuʼj tmajen Jehová toj ambʼil jaʼlo, ex alkye at toklen tuʼn tjaw qnimsaʼn tuʼn jlu?

18 Toj ambʼil jaʼlo, in xi kyqʼoʼn tmajen Jehová ambʼil te xewbʼaj xjan tuʼn ttzaj tyekʼun kybʼe toj kyanqʼibʼil. Tuʼntzunju, qʼuqli kykʼuʼj tiʼj Tkawbʼil Dios ex in che onin tiʼj. Nya oʼkxju, ax ikx in nok kykʼujlan kyibʼ kyxolx (Gálatas 5:22, 23). Aju o tzaj tuʼn jlu, twitz tkyaqil Txʼotxʼ in kubʼ kynaʼn mas te 8 millón erman tzalajbʼil ex mujbʼabʼil kyxol kʼloj okslal. Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa at tipumal qʼuqbʼil qkʼuʼj ex qkʼujlabʼil.

19 Noq tuʼn tonbʼil Jehová at mujbʼabʼil lu. At toklen Jehová tuʼn tjaw qnimsaʼn tuʼn jlu (Isaías 55:13). Nimxix in xi qqʼoʼn chjonte te Jehová tuʼnju in tzaj tqʼoʼn ambʼil tuʼn qklet noq tuʼn qokslabʼil (Efesios 2:8). Kukx kʼonil Jehová kyiʼj mas xjal tuʼn tten qʼuqbʼil kykʼuʼj tiʼj. Ex kpol jun qʼij jatumel knojel twitz Txʼotxʼ kyuʼn xjal tzʼaqli, bʼaʼn ex kyjawil kynimsaʼn Jehová tukʼil tzalajbʼil te jumajx.