Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Nindxaʼwún náa mikríná

Nindxaʼwún náa mikríná

“[Jeobá] nindxa̱ʼwála náa kríná mu makuwáanʼ náa aguʼ ndrígóo rí mitsaan” (1 PEDRO 2:9).

AJMÚÚ 116 GA̱JMA̱A̱ 102

1. Ndiéjunʼ nirígá índo̱ niguma gámbáa Jerusalén rá.

 NÁKHA tsiguʼ 607 nákha xóó tséʼkha̱ Cristo, rey bi̱ xtáa náa Babilonia gajmíi̱n soldados ndrígóo nitu̱ʼu̱u̱n náa xuajen Jerusalén. Náa Biblia naʼthí rí rey bugi̱ nigudíin jiáma ga̱jma̱a̱ espada ga̱jma̱a̱ tagáwinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún gu̱ʼu̱, xa̱bu̱ buanii ga̱jma̱a̱ bi̱ nandoo kháñun. Nda̱wa̱á, “nitsikhá goʼwóo ndrígóo Dios gajkhun ga̱jma̱a̱ niʼni gámbáa xtátsí ndrígóo Jerusalén; ga̱jma̱a̱ nitsikha xúgíʼ torres ma̱ngaa xúgíʼ rí gíʼdoo numuu” (2 Cró. 36:17, 19).

2. Ndiéjunʼ niʼthún Jeobá judíos, ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ gaguáʼnii xá.

2 Índo̱ niguma gámbáa Jerusalén táʼniun tsiánguá judíos. Náa numuu rá. Numuu rí mba̱yu̱ʼ tsiguʼ ginii Dios nikuʼmiin gaʼyee mu mutaraʼa rí babilonios muni gámbíin á mu tsénimbu̱ún. Rí gárígá, mbaʼin judíos muradíin ga̱jma̱a̱ eʼwíínʼ magún kudiin náa Babilonia (Jer. 15:2) (atayáá kúgumaʼá “Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n”). Xú káʼnii nindxu̱u̱ rúʼko̱ rá. Lá nikuwa cristianos xó má nikuwa judíos náa Babilonia ráʼ. Á mu xúʼko̱, nguáná nirígá rá.

XÚ KÁʼNII NIKUWA NÁA BABILONIA

3. Xú káʼnii mixtiʼkhu nikuwa judíos náa Babilonia ga̱jma̱a̱ xóo nikuwa israelitas náa Egipto rá.

3 Jeobá niʼthún judíos rí índo̱ gáʼga kiʼdiin gákuwá xó má guthun ga̱jma̱a̱ gugíʼ makuwá májánʼ. Ga̱jma̱a̱ numuu Jeremías, Dios niʼthún: “Guni guʼwá ga̱jma̱a̱ gakuwaanʼ ikhí, gudu̱u̱ ixi̱ ri̱ʼi̱ ga̱jma̱a̱ guphu xndúu”. Ga̱jma̱a̱ xóó niʼthún: “Guʼyáaʼ rí tsímáá náa xuajen náa nitha magún kudáanʼ, ga̱jma̱a̱ gutajkáan náa Jeobá numuu rúʼko̱, numuu rí tsímáá dí rígá ikhí marígá náa ikháanʼla” (Jer. 29:5, 7). Judíos bi̱ gúnimbu̱ún náa Jeobá nindoo nikuwa májánʼ náa Babilonia. Babilonios niniñuʼ rí judíos muni rí nandún ga̱jma̱a̱ ma̱ndoo magún náa xúgíʼ mbaaʼ rí kaʼyoo xuajen. Nákha ikhú, Babilonia ninindxu̱u̱ mbá xuajen rí gíʼdoo wéñuʼ numuu náa ma̱ndoo mugu̱jua̱. Rígá mbaʼa i̱yi̱i̱ʼ wayuu náa nasngájma rí mbaʼin judíos bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin nigujua̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ ninindxu̱ún artesanos. Asndu tikhun niguáʼdáá wéñuʼ. Na̱nguá ninindxu̱u̱ gakhi̱i̱ wéñuʼ xóo rí nikuwa israelitas náa Egipto mba̱yu̱ʼ tsiguʼ kidíiʼ (atraxnuu Éxodo 2:23-25). *

4. a) Tsíin nimíniʼ ikháá má xóo judíos bi̱ taguájun jmbu rá. b) Náa numuu rí judíos bi̱ niguájun jmbu tándoo gunimbaníí xúgíʼ Xtángoo rá.

4 Tikhun judíos bi̱ niguájun jmbu ndiyóoʼ makuwá náa Babilonia. Maski ajndu na̱nguá nini mbá dí ra̱májánʼ, niguma gíníi ikháá má xóo eʼwíínʼ judíos. Gajkhun má rí judío niguáʼdáá xúgíʼ rí ndañúnʼ. Mú xóo gándoo muni mba̱a̱ Jeobá xá. Templo ga̱jma̱a̱ altar niguma gámbáa, ga̱jma̱a̱ ndxajkun nánguá eñajunʼ xó má kaʼyoo (atayáá kúgumaʼá “Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n”). Maski ajndu xúʼko̱, tikhun judíos nini xó má eʼngu̱u̱n mu munimbu̱ún má xúʼko̱ Xtángoo ndrígóo Dios. Mbá xkri̱da, Daniel, Sadrac, Mesac ga̱jma̱a̱ Abednego ninigaʼduunʼ mu̱phu̱ ganitsu rí Dios ndaʼyoo dí raʼkhí. Ga̱jma̱a̱ náa Biblia naʼthí rí Daniel naʼtájkáan má xúʼko̱ xúgíʼ mbiʼi (Dan. 1:8; 6:10). Maski ajndu xúʼko̱, mbaʼin judíos niʼniún mingíjyúuʼ munimbánii xúgíʼ xtángoo ndrígóo Dios. Náa numuu rá. Numuu rí naʼtáñajúnʼ mbá xuajen bi̱ tséʼyamajkhuu Jeobá.

5. a) Ndiéjunʼ nikudaminaʼ Jeobá náa xa̱bi̱i̱ rá. b) Lá maʼga̱nú marigá rígi̱ ráʼ.

5 Lá ma̱ndoo bi̱ israelitas matangi̱ín mbuyamajkuíí Jeobá mbu̱júu̱ xó má e̱nda̱ʼa̱ Xtángoo ráʼ. Mbiʼi rúʼko̱ nakujmaa rí xáʼga̱nú marigá, numuu rí babilonios tséniñuʼ magúun bi̱ narugui̱i̱n. Mú Jeobá niʼthún xa̱bi̱i̱ rí maʼni káwíin. Ga̱jma̱a̱ ajngáa rígi̱ nimbánuu, xó má embánuu xúgíʼ rí naʼthí Dios (Is. 55:11).

LÁ NIKUWA NÁA BABILONIA CRISTIANOS RÁʼ.

6, 7. Náa numuu rí ndayóoʼ muriʼkhuíí xóo eʼthá ga̱jma̱a̱ numuu bi̱ kuwa náa majñu̱ʼ Babilonia rá.

6 Lá nikuwa cristianos xó má nikuwa judíos náa Babilonia ráʼ. Mba̱yu̱ʼ tsiguʼ, La Atalaya niʼthí rí cristianos jmbiin nigi̱ʼdi̱i̱ nikuwa náa majñúnʼ babilonios nákha tsiguʼ 1918 ga̱jma̱a̱ niguma káwíin nákha tsiguʼ 1919 (atayáá kúgumaʼá “Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n”). Náa artículo rígi̱ ga̱jma̱a̱ rí gáʼkha̱ mbuʼyáá náa numuu rí ndayóoʼ muriʼkhui̱i̱ xóo muʼthá rígi̱.

Bi̱ kaxtaʼwíin nigi̱ʼdi̱i̱ nigájnáan náa religión minduwaʼ asndu nákha xóó tsígi̱ʼdu̱u̱ Timbá Guerra

7 Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí Babilonia la Grande nindxu̱u̱ xúgíʼ religión dí ragájkhun dí rígá náa numbaaʼ. Mú, lá nigi̱ʼdi̱i̱ nikuwa xa̱bi̱i̱ Dios náa majñu̱ʼ Babilonia nákha tsiguʼ 1918 ráʼ. Na̱nguá. Gajkhun má rí ikhú bi̱ kaxtaʼwíin nijuixkhúún. Mú bi̱ nixkúún ninindxu̱ún Xa̱bu̱ Ñajunʼ, raʼkháa religión. Bi̱ kaxtaʼwíin nigi̱ʼdi̱i̱ nigájnáan náa religión rí minduwaʼ asndu nákha xóó tsígi̱ʼdu̱u̱ Timbá Guerra náa xúgíʼ Numbaaʼ. Ikha jngó nakujmaa rí xuajñu Dios na̱nguá nigíʼdu̱u̱ nixtáa náa majñu̱ʼ Babilonia la Grande nákha tsiguʼ 1918.

NGUÁNÁA NIKUWA XA̱BI̱I̱ DIOS NÁA MAJÑU̱ʼ BABILONIA RÁ.

8. Ndiéjunʼ nirígá nda̱wa̱á rí nikháñun apóstoles rá. (Atayáá timbá xtiʼkhu.)

8 Nákha ndxa̱a̱ Pentecostés tsiguʼ 33, mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ ninindxu̱ún cristianos niguaxtaʼwíin ga̱jma̱a̱ xi̱ʼ kaʼwu. Xa̱bu̱ bugi̱ niguánu ninindxu̱ún “mbá raza bi̱ nixtiyáaʼ, mbáa ndxajkun gajkhun, mbá xuajen kaʼwu ga̱jma̱a̱ mbá xuajen rí mani̱ndxu̱u̱ kiejunʼ” (atraxnuu 1 Pedro 2:9, 10). * Apóstoles niñewa̱a̱n májánʼ congregación nákha ikhiin xóo kuwa. Mú nda̱wa̱á rí ikhiin nikháñun, tikhun xa̱bu̱ nigi̱ʼdi̱i̱ nisngáa rí minduwaʼ mu matsíngunʼ discípulos náa rí gajkhun. Xa̱bu̱ bugi̱ ninigu̱nʼ ku̱ma̱ ndrígóo Aristóteles ga̱jma̱a̱ Platón. Ikha jngó nigi̱ʼdi̱i̱ nisngáa ku̱ma̱ rígi̱ ga̱jma̱a̱ túsngáa rí gajkhun rí naʼsngáa Ajngá rawunʼ Dios (Hech. 20:30; 2 Tes. 2:6-8). Mbaʼin niyégun edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ niguáʼdáá ñajunʼ rí gíʼdoo numuu náa congregación. Ga̱jma̱a̱ maski ajndu Jesús niʼthún rí xúgínʼ ni̱ndxu̱ún a̱ngiu̱ún, mañúú mañúú nigi̱ʼdi̱i̱ nikuwa bi̱ niyégun edxu̱u̱ náa guʼwá ndxajkun (Mat. 23:8).

Bi̱ kaxtaʼwíin bi̱ jmbiin bi̱ niʼthí Jesús rí ni̱ndxu̱ún xóo trigo. Ikhiin nini xúgíʼ rí nindoo mu mbuyamajkuíí Dios

9. Arathá xú káʼnii apóstata nigi̱ʼdi̱i̱ niñajunʼ mbóó gajmiún Xa̱bu̱ Ñajunʼ Roma ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ nirígá rá.

9 Nákha tsiguʼ 313 nda̱wa̱á rí ni̱ʼkha̱ Cristo, Xa̱bu̱ Ñajunʼ Constantino niʼtáñajunʼ náa Roma. Constantino nixná ajngóo rí ma̱ndoo makuwíin cristianos apóstatas. Nda̱wa̱á, guʼwá ndxajkun ga̱jma̱a̱ Xa̱bu̱ Ñajunʼ nigi̱ʼdi̱i̱ nimbayími̱jna̱. Mbá xkri̱da nindxu̱u̱ índo̱ Constantino niʼni mbá reunión gajmíi̱n xa̱bu̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa guʼwá ndxajkun. Reunión rígi̱ nijmaʼnuʼ xóo Concilio de Nicea. Nda̱wa̱á rí nirígá concilio, Constantino nikuʼmaa i̱mba̱ xuajen ndxajkun bi̱ nigumbiʼyuu Arrio numuu rí táʼnimbo̱o̱ rí Jesús nindxu̱u̱ Dios. Nda̱wa̱á Xa̱bu̱ Ñajunʼ romano Teodosio niʼni rí guʼwá ndxajkun Católica mani̱ndxu̱u̱ religión rí phú ikhaa náa xúgíʼ mbayuuʼ Roma. Xa̱bu̱ bi̱ nduyáá rí Roma ninindxu̱u̱ “cristiana” nákha mbiʼi rí nixtáa Teodosio. Mú nákha ikhú cristianos bi̱ apóstatas nindrigú kiʼsngáa rí minduwaʼ ga̱jma̱a̱ nikuwa náa majñu̱ʼ Babilonia la Grande. Maski ajndu xúʼko̱, xóó niguanún tikhun bi̱ kaxtaʼwíin bi̱ jmbiin bi̱ niʼthí Jesús rí ni̱ndxu̱ún xóo trigo. Ikhiin nini xúgíʼ rí nindoo mu mbuyamajkuíí Dios, maski ajndu nguéjmi̱i̱n nidxuun (atraxnuu Mateo 13:24, 25, 37-39). Nakujmaa rí cristianos jmbiin nikuwa náa majñu̱ʼ Babilonia.

10. Náa numuu rí tikhun xa̱bu̱ ninigaʼduunʼ rí nisngáa náa Guʼwá ndxajkun rá.

10 Mba̱yu̱ʼ tsiguʼ nda̱wa̱á rí ni̱ʼkha̱ Cristo, mbaʼin xa̱bu̱ xóó nandoo nuraxnuu Biblia náa ajngáa griego o latín. Ikha jngó nandoo nduyáá ndiéjunʼ rí naʼsngáa Ajngá rawunʼ Dios ga̱jma̱a̱ rí nusngáa náa Guʼwá ndxajkun. Índo̱ tikhun xa̱bu̱ nduyáá rí náa Biblia nasngájma rí nusngáa náa Guʼwá ndxajkun nindxu̱u̱ minduwaʼ ikhiin nini gaʼduunʼ. Mú migamíi rí mutún eʼwíínʼ rí nakumu̱ún. Á mu nuni migamíi muradíin.

11. Ndiéjunʼ niʼni Guʼwá ndxajkun mu xa̱bu̱ xúraxnuu Biblia rá.

11 Nda̱wa̱á, mbaʼin xa̱bu̱ niniñaaʼ ruthi ajngáa griego o latín. Ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Guʼwá ndxajkun túniñanʼ rí majuiʼtájuíi Biblia náa ajngáa rí nuthi xúgínʼ xa̱bu̱. Rígi̱ niʼni rí i̱ndó ndxajkun ma̱ndoo muraxnuu Biblia o tikhun xa̱bu̱ bi̱ ninigajmaa itháan. Asndu tikhun xa̱bu̱ tsíjmañún muraxnuu ní má muniraʼmáʼ. Á mu mbáa tséʼnimbo̱o̱ rí naʼsngáa náa Guʼwá ndxajkun nakhánáá mbá castigo gakhi̱i̱. Bi̱ kaxtaʼwíin ndiyóoʼ magimbíin nguéjmi̱i̱n tsumáá wéñuʼ. Xó má niguáʼniin judíos bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin náa Babilonia, “ndxajkun gajkhun” bi̱ kaxtaʼwíin na̱nguá xóo mbuyamajkuíí Dios mbá jnduʼ. Babilonia la Grande naʼtáñajúúnʼ xa̱bu̱.

RÍGÁ NUMUU MU MUGUAʼTHI̱I̱N

12, 13. Xú káʼnii a̱jma̱ numuu rí niguáʼthi̱i̱n cristianos rá.

12 Lá matangi̱ín cristianos gajkhun mbuyamajkuíí Dios xó má nindoo ikhaa xáʼ. Xúʼko̱ kaʼnii. Ma̱ndoo numuu dí rígá a̱jma̱ numuu. Timbá, mijngii tsiguʼ 1450 niguma imprenta rí ma̱ndoo mi̱dxu̱ʼ jchááʼ, mbá ajua̱nʼ rí naʼni imprimir libros. Nákha xóó tseguma imprenta, ndiyóoʼ muniriyaaʼ Biblia ga̱jma̱a̱ ñawúunʼ. Ninindxu̱u̱ mbá ñajunʼ mingíjyúuʼ. Mbáa xa̱bu̱ bi̱ najmañuu mbaʼyóoʼ mbá 10 igu̱nʼ mu maʼniriyaʼ xúgíʼ Biblia. Ma̱ngaa niniraʼmáʼ náa pergamino o náa xtún xujkhúʼ. Ikha jngó nda̱a̱ wéñuʼ Biblia ga̱jma̱a̱ ra̱ʼkhá tháán minumuu. Mú niyambáá wéñuʼ imprenta ga̱jma̱a̱ i̱yi̱i̱ʼ, mbáa bi̱ najmañuu ma̱ndoo maʼni imprimir mbá 1,300 ináa rí mbá mbiʼi.

Cristianos gajkhun niguáʼthi̱i̱n mbu̱júu̱ rí maguma káwíin náa Babilonia numuu rí nirígá imprenta ma̱ngaa numuu rí nikuwa xa̱bu̱ bi̱ támiñuun ga̱jma̱a̱ nitajuíi Biblia. (Atayáá kutriga̱ 12 ga̱jma̱a̱ 13.)

13 Raga̱jma̱ numuu nindxu̱u̱ rí nigi̱ʼdu̱u̱ nijuiʼtájuíi Ajngá rawunʼ Dios. Mijngii tsiguʼ 1500, tikhun xa̱bu̱ bi̱ tsímiñun nitajuíi Biblia náa ajngáa rí nuthi xúgínʼ xa̱bu̱ maski ajndu migamíi makhañún. Bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Guʼwá ndxajkun ra̱ʼkhá tháán nikiʼníin. Náa numuu rá. Numuu rí nimiñun rí xa̱bu̱ bi̱ phú nandún majmañún muraxnuu Biblia, ga̱jma̱a̱ muni graxe̱ xóo rígi̱: “Náa eʼthí náa Biblia rí ndayóoʼ miʼni numáá ndxajkun mu maʼni mbá misa náa nakháñuu mbáa rá. Náa eʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ numuu papas ga̱jma̱a̱ cardenales rá.” Mbaʼa rí nusngáa náa Guʼwá ndxajkun nigájnuu náa ku̱ma̱ ndrígóo Aristóteles ga̱jma̱a̱ Platón, bi̱ nikuwa nákha xóó tséʼkha̱ Cristo. Xa̱bu̱ bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Guʼwá ndxajkun nakiʼníin wéñuʼ rí xa̱bu̱ nunigaʼduunʼ rí nusngáa. Ikha jngó niradíin mbaʼin xa̱bekha ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱. Nindúún muni rí xa̱bu̱ xúraxnuu Biblia ga̱jma̱a̱ xúni̱ graxe̱, ga̱jma̱a̱ mbaʼa nuthu niʼngu̱u̱n nini rígi̱. Maski ajndu xúʼko̱ nikuwa xa̱bu̱ bi̱ támiñuun ga̱jma̱a̱ túniñanʼ rí Babilonia la Grande maʼtá ñajúúnʼ. Nixkamaa rí gajkhun rí naʼthí náa Ajngá rawunʼ Dios ga̱jma̱a̱ nindúún majmañún itháan. Rí maguma káwíin náa religión rí minduwaʼ gíʼ itháan mijngii.

Xa̱bu̱ bi̱ tsímiñun nitajuíi Biblia náa ajngáa rí nuthi xúgínʼ xa̱bu̱

14. a) Ndiéjunʼ nini xa̱bu̱ bi̱ nindúún munigajmaa Biblia rá. b) Arathá xú káʼnii ndiyáaʼ rí gajkhun rí naʼthí náa Biblia ndxájulú Russell.

14 Mbaʼin xa̱bu̱ nindúún muraxnuu ga̱jma̱a̱ munigajmaa Biblia ma̱ngaa mutún eʼwíínʼ rí kuwa rajmañún. Táʼnduun rí bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Guʼwá ndxajkun mutún rí gíʼmaa munimbu̱ún. Ikha jngó nigáñun náa tikhu xuajen náa ma̱ndoo munigajmaa tsímáá Biblia. Mbá xuajen ninindxu̱u̱ Estados Unidos. Ikhí nixtáa Charles Taze Russell. Tsiguʼ 1870, ikhaa gajmíi̱n xa̱bu̱ nigi̱ʼdi̱i̱ ninigajmaa Biblia tsumáá wéñuʼ. Nákha ginii, ndxájulú Russell nindoo mbaʼyoo xú káʼnii religión naʼsngáa rí gajkhun. Ndiʼyoo tsumáá rí naʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ rí nusngáa mbaʼa religión cristianas o bi̱ na̱nguá. Nacha̱ ndiʼyoo rí nimbá religión naʼsngáa mbájmbu Ajngá rawunʼ Dios. Mbá miʼtsú, niʼthímijna gajmíi̱n bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa mbaʼa guʼwá ndxajkun ga̱jma̱a̱ numuu rí ikhaa gajmíi̱n a̱ngui̱i̱n nixkamaa náa Biblia. Ndxájulú Russell nigi̱ʼthu̱u̱n rí xa̱bu̱ buʼko̱ mudrigú rí gajkhun ga̱jma̱a̱ musngáa náa guʼwá ndxajkun ndrígu̱ún. Mú ikhiin táʼnduun. Bi̱ ninigajmaa Biblia nacha̱ nikru̱ʼu̱u̱n rí xándoo mbuyamajkuíí Dios gajmiún bi̱ kuwa náa religión dí ragájkhun (atraxnuu 2 Corintios 6:14). *

15. a) Nguáná nikuwa cristianos gajkhun náa majñu̱ʼ Babilonia rá. b) Xú káʼnii graxe̱ guriʼña̱a̱ náa imbo̱o̱ artículo rá.

15 Náa artículo rígi̱ ndiʼyáá rí cristianos gajkhun niguánu nikuwa náa majñu̱ʼ Babilonia nda̱wa̱á rí nikháñu iwáá apóstol. Mú xóó rígá graxe̱ rí maxtiʼña̱a̱: Náa numuu ma̱ndoo muʼthá rí nákha xóó tséʼni tsiguʼ 1914 cristianos bi̱ kaxtaʼwíin kuwa ragájnáan náa Babilonia la Grande rá. Lá gajkhun rí Jeobá tsédxuu kaʼñún xa̱bi̱i̱ numuu rí tútaraʼa wéñuʼ nákha niʼni Timbá Guerra náa xúgíʼ Numbaaʼ ráʼ. Lá niniñaaʼ tikhun a̱ngiu̱lú raguájun jmbu ga̱jma̱a̱ nindáti̱gu̱u̱n rí Jeobá ma̱ndoo kaʼñún ráʼ. Ga̱jma̱a̱ á mu cristianos niguánu nikuwa náa majñu̱ʼ religión rí minduwaʼ índo̱ nikháñun apóstoles, nguáná niguma káwíin rá. Náa imbo̱o̱ artículo guriʼña̱a̱ graxe̱ rí gíʼdoo numuu rígi̱.

^ Éxodo 2:23-25: “Ga̱jma̱a̱ mba̱yu̱ʼ tsiguʼ ninújngoo asndu índo̱ nikháñu rey ndrígóo Egipto, mú e̱ji̱i̱n Israel nimíniʼ má xúʼko̱ numuu rí ninindxu̱ún esclavos ga̱jma̱a̱ nixieʼkhá, ga̱jma̱a̱ rí nundxa̱ʼwa̱ ni̱jkha̱nú náa Dios gajkhun ga̱jma̱a̱ numuu rí ninindxu̱ún esclavos. Nda̱wa̱á Dios niʼdxuun rí nundxa̱ʼwa̱, ga̱jma̱a̱ Dios nirmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí nimbánuu ga̱jma̱a̱ Abrahán, Isaac ga̱jma̱a̱ Jacob. Ikhú Dios ndiʼñún e̱ji̱i̱n Israel ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo rí xtáa rarígá”.

^ 1 Pedro 2:9, 10: “Mú ikháanʼ nindxa̱la “mbá raza bi̱ nixtiyáaʼ, mbáa ndxajkun gajkhun, mbá xuajen kaʼwu ga̱jma̱a̱ mbá xuajen rí mani̱ndxu̱u̱ kiejunʼ, mu mutaraʼa pa̱jnu̱ ajngáa rí májánʼ” ikhaa bi̱ nindxa̱ʼwála náa kríná mu makuwáanʼ náa aguʼ ndrígóo rí mitsaan. Numuu rí ikháanʼla nákha ginii na̱nguá nini̱ndxa̱la xuajin, mú xúgi̱ nindxa̱laʼ xuajñu Dios; nini̱ndxa̱la bi̱ tagáwinʼ a̱jkiu̱ún kaʼyala, mú rí xúgi̱ nindxa̱laʼ bi̱ nigáwiinʼ a̱jkiu̱ún kaʼyala”.

^ 2 Corintios 6:14: “Xúnigúnʼ o xúnujúnʼ gajmiála xa̱bu̱ bi̱ tseniʼniiʼ Dios. Xú káʼnii gándoo gáruwaminaʼ rí jmbu ga̱jma̱a̱ dí rajmbú rá. Xú káʼnii gáruwaminaʼ aguʼ ga̱jma̱a̱ rí mikrina rá.”