1, 2. O kasakesa akaka ekuma dinina o mfunu?

CRISTINA, una ye kimbuta kia mvu 18, wavova vo: “Mase mame ke bekunkasakesanga ko, kansi bazola kuntumba. E mvovo miau mikunkendelekanga kikilu. Bekumpovesanga vo ngindu za wan’akete ngina zau, kilendanga longoka konso diambu ko ye mpongo zayingi ngina zau. Nkumbu miayingi idilanga yo bak’e nzengo za lembi mokena yau. Ikuyimwenanga vo kina mfunu ko.” ^[1] (Tala mvovo kuna nsuk’a longi.) E zingu kilenda kituka kiampasi avo ke tukasakeswanga ko kwa akaka.

² Kuna diak’e sambu, yindula una tulenda sadisila akaka vava tukubakasakesanga. Rubén wavova vo: “Se mvu miayingi inwananga ye ngindu za sia vo kina mfunu ko. Kansi, lumbu kimosi, vava yakala mu salu kia umbangi yo nkuluntu mosi, wabakula vo diambu diantokanesanga. Watoma kuntamba o matu ekolo yasonganga e ngindu zame. I bosi,  wansungamesa e salu kiamfunu yasalanga. Wansungamesa mpe mvovo mia Yesu vo konso muntu mu yeto, mfunu kena lutila nkutu ntietie zayingi. Nkumbu miayingi isungamenanga e sono kiaki ye kiakinu simba o ntim’ame. E mvovo mia nkuluntu ndioyo miankasakesa kikilu.”—Matai 10:31.

3. (a) Adieyi Paulu wa ntumwa kavova mu kuma kia kasakesa akaka? (b) Nkia yuvu tufimpa mu longi diadi?

³ Nkand’a Nzambi uvovanga vo twakasakesanga muntu yo nkwandi. Paulu wa ntumwa wasonekena Akristu Ayibere vo: “Ampangi, nuyikenga, valembi kala muntu vovo nwina onungununa ntim’ambi, wakondwa lukwikilu muna kuyivambula yo Nzambi amoyo; kansi nukasakesanga muntu yo nkw’andi e lumbu yawonso.” Paulu wasasila e kuma tufwete wo vangila. Wavova vo: ‘Kimana valembi kala yo muntu vovo nwina obadiswa o ntima kwa umpukumuni wa nkum’a sumu.’ (Ayibere 3:12, 13) Yindula una omonanga vava okasakeswanga kwa muntu. Kansi, nkia kuma tuna yau mu kasakesanga mpangi zeto? Adieyi tulenda longoka mu mpila ina Yave, Yesu yo Paulu bakasakeselanga akaka? Aweyi tulenda kasakesela akaka? Yambula twafimpa yuvu yayi.

4. Nani ovavanga kasakeswa? Ekuma wantu ayingi o unu ke bekasakeselanga akaka ko?

⁴ Yeto awonso lukasakeso tuvuanga o mfunu. Vena ye kuma kifwete fila mase mu kasakesanga wan’au. Nlongi mosi una ye nkumbu Timothy Evans wavova vo wana “lukasakeso bevuanga o mfunu nze una e nti mivavilanga yitilwa maza.” Wakudikila vo: “O lukasakeso lusadisanga mwana mu mona vo mfunu kena ye otoma zolwanga.” Kansi, wau vo mu “lumbu yambaninu” tuzingilanga, wantu ayingi bena ye fu kia loko ye ke bena ye “nzolani a ungudi” ko muna muntu yo nkwandi. (2 Timoteo 3:1-5) Mase mankaka ke bekasakesanga wan’au ko kadi yau mpe ke bakasakeswanga ko kwa mase mau. Ambuta mpe bevavanga vo bakasakeswa, kansi ediadi nkumbu miayingi ke divangamanga ko. Kasikil’owu, ayingi beyidimanga wau vo ke besanisinwanga ko mu kuma kia mana bevanganga kuna salu.

5. Aweyi tulenda kasakesela akaka?

⁵ Tulenda kasakesa akaka muna kubasanisinanga mu diambu dimosi batomene vanga. Tulenda mpe kasakesa akaka muna kubazayisanga vo fu yambote bena yau yo kubafiaulwisa vava bekendalalanga. (1 Tesalonika 5:14) Wau vo nkumbu miayingi tukalanga ye mpangi zeto, malau mayingi tuna mau mu kubavovesa diambu dia lukasakeso. (Tanga Kimpovi 4:9, 10.) Muna kuma kiaki, ukiyuvula vo: ‘Nga izayisanga akaka e kuma ikubazitisilanga yo kubazola? Nga ivanganga wo konso ntangwa ivuanga e lau?’ Yindula dina Nkand’a Nzambi  uvovanga: “E diambu muna ntangw’andi, kuna kwa wete.”—Ngana 15:23.

6. Ekuma Satana kevavilanga kendeleka selo ya Nzambi? Yika nona kisonganga una kevangilanga wo.

⁶ E sono kia Ngana 24:10 kivovanga vo: “Ovo ozeza muna lumbu kiampasi, o nkum’aku ukè.” Satana ozeye wo vo avo utukendelekele, olenda fwasa e ngwizani eto yo Yave. Wavava kendeleka Yobi vava kantwasila mpasi zayingi. Kansi, e kani diambi dia Satana diafunga. Yobi wasikila ye kwikizi muna Yave. (Yobi 2:3; 22:3; 27:5) Oyeto mpe tulenda nwanisa Satana yo kala ye ziku vo ke sunda ko. Avo tukwamanene kasakesa e yitu ye mpangi zeto muna nkutakani, tulenda sadisa muntu yo nkwandi mu kala ye kiese yo finama Yave.

7, 8. (a) Aweyi Yave kekasakeselanga wantu? (b) Aweyi mase balenda tanginina mbandu a Yave? (Tala fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

⁷ Yave okasakesanga wantu. O ntozi a nkunga wasoneka vo: “O Yave ofinamene awana babudik’e ntima, ovuluzang’awana bakendalala.” (Nkunga 34:18) Vava Yeremiya wa ngunza kakala ye wonga yo kendalala, Yave wansia nsilu vo okunsadisa. (Yeremiya 1:6-10) Yave watuma mbasi mu kumika Daniele wa ngunza ona wakala vo se nunu. E mbasi ndioyo wayikila Daniele vo muntu “otomene zolwa.” (Daniele 10:8, 11, 18, 19) Nga olenda vanga diau dimosi mu kasakesa mpangi zaku kumosi ye aviti a nzila ye anunu ana ke belendanga diaka sala kwayingi ko nze una bavanganga?

⁸ Kana una vo Yave yo Yesu mvu miayingi bazinga vamosi, Yave wazaya wo vo kafwete kwamanana kasakesa mwan’andi vava kakala ova ntoto. Vava kayantika e salu kiandi kia longa ye muna mvu wansuka wa zingu kiandi ova ntoto, Yesu wawá Se diandi wavova tuka kuna zulu. Mu nkumbu miole, Yave wavova vo: “Ndioyo i Mwan’ame anzolwa, ona iyangalelanga.” (Matai 3:17; 17:5) Ka lukatikisu ko vo Yesu wakasakeswa kikilu vava kawá Se diandi wavova vo zola kekunzolanga yo kuyisana mu kuma kiandi. Kuna kwalanda, muna fuku wavitila lufwa lwandi, Yesu watelamwa o moyo. Muna kunkasakesa, Yave watwika mbasi kimana kankumika yo kunfiaulwisa. (Luka 22:43) Mase, nulenda tanginina e mbandu a Yave muna kasakesanga wan’eno. Nubasanisinanga avo bavangidi diambu diambote. Vava bewanananga ye ntonta kuna sikola, nuvanganga mawonso nulenda mu kubakumika yo kubasadisa bazizidila.

9. Adieyi tulenda longoka mu mpila ina Yesu kakadilanga ye alongoki andi?

⁹ Yesu mpe mbandu ambote katusisila ina tufwete tanginina. Muna fuku wavitila lufwa lwandi, Yesu wasukula malu ma ntumwa zandi yo kubasonga o mfunu wa kala ye lulembamu. Kansi, alongoki andi akwa lulendo bakala, batantananga kana nani wasunda o nene. Petelo wayisana vo kalendi yambula Yesu ko. (Luka 22:24,  33, 34) Kansi, Yesu kasia sungididi mu vilwa wau ko. Wabasanisina wau basikila ye kwikizi muna yandi. Wabasia o nsilu vo mambu manene besinga vanga lutila nkutu mana kavanga. Wabavovesa vo Yave zola kekubazolanga. (Luka 22:28; Yoane 14:12; 16:27) Tulenda kiyuvula vo: ‘Nga itangininanga e mbandu a Yesu yo sanisina akaka mu kuma kia fu yau yambote vana fulu kia sia sungididi muna vilwa bevanganga?’

10, 11. Aweyi Paulu kakasakesela mpangi zandi? Nkia luzolo kakala lwau?

¹⁰ Paulu wa ntumwa nkumbu miayingi kavovanga mambu mambote mu kuma kia mpangi zandi. Mvu miayingi kakangala kumosi ye akaka muna yau yo toma kubazaya. Kansi, vana fulu kia soneka diambu mu kuma kia vilwa wau, wabasanisinanga. Kasikil’owu, Paulu wayikila Timoteo vo ‘mwan’andi anzolwa ye nkwa kwikizi muna Mfumu’ ye wakala ye ziku vo Timoteo olungisa e nsatu za mpangi zandi. (1 Korinto 4:17; Filipi 2:19, 20) Paulu wavovesa Akrist kuna Korinto vo Tito “nkw’ame, kumosi tusalanga muna wete dieno.” (2 Korinto 8: 23) Kieleka, Timoteo yo Tito bakasakeswa vava bazaya dina Paulu kayindulanga mu kuma kiau.

¹¹ Paulu yo Banaba wa nkundi andi, basia zingu kiau mu vonza mu kuma kia kasakesa mpangi zau. Kasikil’owu, yau nzole bazaya wo vo wantu ayingi muna mbanza Luseta bavavanga kubavonda. Kana una vo i wau, bavutuka kuna mbanza yayina mu kwenda kasakesa alongoki ampa yo kubasadisa basikila ye kwikizi muna Yave. (Mavangu 14:19-22) Kuna kwalanda, ekolo bakala kuna Efeso, Paulu mu vonza kakala kadi buka kia yimpumbulu kiavavanga kumvanga e mbi. Kana una vo i wau, lumbu yayingi kakala mu mbanza yayi mu kasakesa mpangi zandi. E sono kia Mavangu 20:1, 2 kivovanga vo: “Paulu otumisi alongoki, una kabakasakese yo kubakanina, osimbidi e nzila, wele kuna Makedonia. Una kaviokele muna zunga ya mbanza yayi yo vovesa mambu mayingi ma lukasakeso kwa awana bena mo, olueke kuna Ngerekia.”

12. Ekuma tufwete kwendelanga muna tukutakanu?

¹² Yave ozolanga vo twakala ye zingu kiakiese. Kiaki i kuma kekutuvoveselanga vo twakutakananga vamosi. Muna tukutakanu tweto, tulongokanga mu kuma kiandi yo kasakesa muntu yo nkwandi. (1 Korinto 14:31; tanga Ayibere 10:24, 25.) Cristina, ona tuyikidi kuna lubantiku lwa longi diadi, wavova vo: “Edi itoma yangalelanga muna tukutakanu i zola yo lukasakeso luna itambulanga. Ezak’e ntangwa, vava ilwakanga muna Seka dia Kintinu, yakendalala ikalanga. Kansi, mpangi z’akento bekumfinamanga, kumbimbakana yo kumpovesa vo yatoma vienga ngina. Bekumpovesanga vo zola bekunzolanga ye bena ye kiese kia mona lunungunuku lwame muna mwanda. O lukasakeso lwau kiese kikilu lukumpananga.” Kieleka, diamfunu kikilu konso muntu muna yeto kakasakesanga akaka.—Roma 1:11, 12.

13. Kana nkutu awana besadilanga Yave se mvu miayingi lukasakeso bevuanga o mfunu. Ekuma?

¹³ Kana nkutu awana besadilanga Yave  se mvu miayingi, lukasakeso bevuanga o mfunu. Yindula e mbandu a Yosua. Vava Aneyisaele bafinama kota muna Nsi a Nsilu, Yave wasola Yosua mu kala mfidi au. Kansi, Yave wavovesa Mose vo kakasakesa Yosua kana una vo se mvu miayingi kesadilanga Yave. Yave wavova vo: “Kanikina Yosua yo kumvamisa, yo kunkumika: kadi ofila nkangu wau, yo kubavingidisa nsi in’omona.” (Nsiku 3:27, 28) Yosua lukasakeso kavuanga o mfunu kadi kuna kwalanda, Aneyisaele vita zayingi banwana yo sundwa nkutu ezak’e ntangwa. (Yosua 7:1-9) O unu, tulenda kasakesa akuluntu ye akengi a zunga ana bekuyivananga mu lunga-lunga nkangu a Nzambi. (Tanga 1 Tesalonika 5:12, 13.) Nkengi mosi a zunga wavova vo: “Ezak’e ntangwa, ampangi bekutusonekenanga nkanda mia matondo yo vova vo batoma yangalela e nkingul’eto. Tulundanga e nkanda miami yo tanga mio vava tukalanga twakendalala. E nkanda miami mina nze nto a lufiaulwisu.”

14. Nkia nona yisonganga vo diambote mu sanisinanga akaka vava tukubavananga e longi?

¹⁴ Lumbu kimosi, Paulu wa ntumwa wavana longi kwa esi Korinto. Vava balemvokela longi diadina, Paulu wabasanisina. (2 Korinto 7:8-11) Kieleka, e mvovo miandi miabakasakesa kikilu mu kwamanana vanga oma mambote. O unu, akuluntu ye mase balenda tanginina mbandu a Paulu. Andreas, una ye wana wole, wavova vo: “O lukasakeso lusadisanga wana mu nungunuka muna mwanda ye muna ngindu. O kasakesa disadisanga o wana mu sadila e longi baveno. Kana una vo wan’eto bazeye oma mambote, vava tukubakasakesanga, o vanga oma mambote kukitukanga se mpil’a zingu kiau.”

15. Aweyi tulenda kasakesela akaka?

¹⁵ Zayisa mpangi zaku vo oyangalelanga e ngolo bevanganga kumosi ye fu yau yambote. (2 Tusansu 16:9; Yobi 1:8) Avo tuvangidi wo, tutanginina Yave yo Yesu. Beyangalelanga mawonso tuvanganga mu kuma kiau, kana nkutu vo ke tulendanga diaka vanga mayingi ko. (Tanga Luka 21:1-4; 2 Korinto 8:12.) Kasikil’owu, tuzeye wo vo ngolo zayingi divavanga kwa mpangi zeto ana bena vo anunu mu kwiza mu tukutakanu yo vaika muna  salu kia umbangi. Nga tukubakasakesanga yo kubasanisina muna ngolo bevanganga?

16. Nkia ntangwa tulenda kasakesa akaka?

¹⁶ Kasakesanga akaka konso ntangwa ovuanga e lau. Konso ntangwa omwene muntu ovangidi diambu diambote, unsanisina. Vava Paulu ye Banaba bakala kuna Antiokia ya Pisidia, e mbuta za sambilu babavovesa vo: “Ampangi, avo diambu nuna diau muna kasakesa o nkangu, nuvova dio.” Paulu wasadila e lau diadi muna kasakesa o nkangu. (Mavangu 13:13-16, 42-44) Avo tukedi ye fu kia kasakesa akaka, oyau mpe bekutukasakesa.—Luka 6:38.

17. Ayeyi i mpila yambote ya sanisina akaka?

¹⁷ Vova diambu diasikididi. Vava Yesu kasanisina Akristu kuna Tuatira, wayika diambu diasikididi dina batoma vanganga. (Tanga Lusengomono 2:18, 19.) Aweyi tulenda kuntanginina? Tulenda sanisina ngudi osansanga wana yandi mosi muna ngolo kevanganga kana una vo diampasi dikalanga kwa yandi. Avo u se yovo ngudi, olenda sanisina wan’aku muna ngolo bevanganga za sadila Yave. Ubazayisa e mambu mambote omonanga muna yau. Avo tuyikidi diambu diasikididi vava tukasakesanga akaka, bemona vo ludi kikilu tuvovele.

18, 19. Aweyi tulenda sadisila muntu yo nkwandi mu finama Yave?

¹⁸ Yave wavovesa Mose vo kakasakesa yo kumika Yosua. Dialudi vo, o unu Yave ke mokena yeto ko yo kutuvovesa vo twakasakesa muntu kingandi. Kansi, oyangalalanga vava kemonanga e ngolo tuvanganga mu kasakesa akaka. (Ngana 19:17; Ayibere 12:12) Kasikil’owu, vava mpangi ayakala kefilanga e longi muna nkutakani eto, tulenda kunzayisa e diambu dina tuyangalele muna longi diandi. Dilenda kala vo dina kavovele ditusadisi mu zizidila diambu diampasi yovo ditusadisi mu bakula sono kimosi. Mpangi mosi ankento wasoneka nkanda kwa mpangi mosi wafila e longi. Wavova vo: “Kana una vo miniti miakete kaka twamokene, wasimbidi kikilu o ntim’ame wazala ye ntantu, wamfiaulwisi yo kunkumika. Nzolele wazaya wo vo vava wavovelenge kuna ngemba zawonso, kiakala kuna vovelo yovo vava wamokenenge yame, yamwenene dio nze lukau lutukidi kwa Yave.”

¹⁹ Tulenda sadisa muntu yo nkwandi mu finama Yave avo tulende longi dia Paulu ona wavova vo: “Nukasakesanga yo kumika muntu yo nkw’andi, wauna nuvanganga.” (1 Tesalonika 5:11) Avo tukwamanene ‘kasakesa muntu yo nkw’andi lumbu yawonso,’ tumwesa Yave kiese.