1, 2. ¿Kenke tlauel moneki tikinyolchikauasej sekinok?

CRISTINA, katli kipia 18 xiuitl, kiijtoua: “Notatauaj san kemantika nechyolchikauaj uan nochipa san nechtlaijiljuiaj. Tlauel nechyolkokoua tlen nechiljuiaj. Kiijtouaj amo nitlalnamiki, tlauel nitomauak uan amo kema kuali nijchiuas se tlenijki. Nochipa nimochokilia uan amo nijneki nikamanaltis ininuaya. Nimoiljuia amo tleno nopati” ^[1] (xikita nopa nota kampa tlami ni tlamachtili). Ni kinextia tlauel amo kuali se kiyolmati kema amo aka teyolchikaua.

² Uelis tikinpaleuisej sekinok tlaj tikinyolchikauasej ika tlen tikiniljuisej. Rubén kiijtoua: “Se tonali, nitlajtolmoyauayaya iuaya se ueuejtlakatl, uan ya kiitak amo kuali nijyolmatiyaya. Yeka kinejki kimatis tlake nechpanoyaya. Nikiljuik uejkajtok nimoiljuijtok amo tleno nopati, uan ya tlauel kuali nechtlakakilik. Teipa nechiljuik nochi tlamantli tlen kuali katli nijchiua. Nojkia nechilnamikilik Jesús kiijtok sejse tojuantij tlauel topati uan amo kej ininpati miakej totomej. Nochipa nikilnamiki nopa texto uan nojua tlauel nechyolchikaua. Tlen nechiljuik nopa ueuejtlakatl nelia tlauel nechpaleuik” (Mat. 10:31).

3. 1) ¿Tlake kiniljuik Pablo toikniuaj hebreos? 2) ¿Tlake tlajtlanili tijnankilisej ipan ni tlamachtili?

³ Biblia kiijtoua moneki nochipa ma timoyolchikauakaj se ika seyok.  Pablo kinijkuiljuilik toikniuaj hebreos: “Uajka noikniuaj, ximomokuitlauikaj para axinkipiasej se inmoyolo tlen axkuali tlen ayok kinekis tlaneltokas. Amo xijpiakaj se inmoyolo tlen kineki inmechchijchikokixtis tlen toTeko tlen nelia yoltok. Más kuali, ama kema noja onka tonali, ximoyolchikauakaj se ika seyok [...]. Ma axaka moyoltetili ika toTeko pampa kikajkayajtok tlajtlakoli” (Heb. 3:12, 13). Tlaj timoiljuiaj kenijkatsa tlauel kuali tijyolmatij kema se akajya techyolchikaua, uajka nojkia tikitasej tlauel moneki tikinyolchikauasej sekinok. Yeka, ¿kenke tlauel moneki tikinyolchikauasej sekinok? ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej kej Jehová, Jesús uan Pablo kema tikinyolchikauasej sekinok? Uan ¿tlake uelis tijchiuasej uan kiampa tikinyolchikauasej sekinok? Ipan ni tlamachtili tijnankilisej ni tlajtlanili.

4. 1) ¿Ajkia inijuantij moneki ma kinyolchikauakaj? 2) ¿Kenke miakej maseualmej amo teyolchikauaj?

⁴ Nochi moneki ma techyolchikauakaj. Uan tetajmej tlauel moneki kinyolchikauasej ininkoneuaj. Se tlamachtijketl katli itoka Timoty Evans kiijtoua “kej se xochitl moneki kiatekisej, konemej nojkia moneki kinyolchikauasej”. Uan teipa kiijtoua: “Konemej katli kinyolchikauaj kuali kiyolmatij uan amo moiljuiaj amo tleno ininpati”. Pampa tiitstokej ipan “itlamia tonali”, miakej maseualmej san moueyimatij uan amo kinikneliaj sekinok, yeka amo teyolchikauaj (2 Tim. 3:1-5). Sekij tetajmej amo kinyolchikauaj ininkoneuaj pampa inintatauaj nojkia amo kema kinyolchikajkej. Uan maske katli ya uejueyij nojkia moneki ma kinyolchikauakaj, miakej amo kema kinyolchikauaj, yeka kualanij pampa amo aka kiniljuia kuali kichiuaj ininteki kampa tekitij.

5. ¿Kenijkatsa uelis tikinyolchikauasej sekinok?

⁵ Uelis tikinyolchikauasej sekinok kema tikiljuisej kuali kichijkej se tlenijki o kema tikiniljuisej tlauel tijpatiitaj se keski tlamantli tlen kinextiaj ipan ininnemilis. Uan nojkia uelis tikinyolchikauasej kema mokuesojtosej o motekipachojtosej (1 Tes. 5:14). Tojuantij nochipa tiitstokej ininuaya toikniuaj, yeka uelis nochipa tikinyolchikauasej ika tlen tikijtosej (xijpoua Eclesiastés 4:9, 10). Yeka ma timotlatsintokikaj: “¿Nikiniljuia sekinok kenke nikiniknelia uan nikinpatiita? ¿Nochipa nikiljuia?”. Ma tikilnamikikaj tlen kiijtoua Biblia: “Nelia yejyektsi kema se akajya kimati kejatsa kikamauis se tlen kipia kuesoli uan kiiljuis tlen kinamiki ipan nopa tlalochtli kema moneki” (Prov. 15:23).

6. ¿Kenke Satanás kineki ma mokuesokaj Jehová itekipanojkauaj? Xikijto tlen kichijki uejkajkia.

⁶ Satanás kineki ma timokuesokaj o ma timotekipachokaj pampa kimati nopa uelis kichiuas ayokmo kuali ma timouikakaj iuaya Jehová. Proverbios 24:10 kiijtoua tlaj timokuesojtosej uajka nojua “kaxantias [t]ofuerza” o tochikaualis. Satanás kinejki Job tlauel ma mokueso, yeka tlauel kitlaijiyouiltik. Maske kiampa kichijki, Job amo kema kitlauelkajki Jehová (Job 2:3; 22:3; 27:5). Tojuantij nojkia uelis tijtlanisej Satanás uan amo tijkauasej ma kichiua ma timokuesokaj. Tlaj nochipa tikinyolchikauasej tochampoyouaj uan toikniuaj katli mosentiliaj touaya ipan tlanechikoli, techpaleuis nochi ma tiyolpaktokaj uan kichiuas nojua kuali ma timouikakaj iuaya Jehová.

7, 8. 1) ¿Kenijkatsa Jehová kinyolchikaua itekipanojkauaj? 2) ¿Kenijkatsa tetajmej uelis kichiuasej kej Jehová? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

⁷ Jehová tlauel kipaktia kinyolchikauas itekipanojkauaj. Katli kiijkuilok se Salmo kiijtok: “ToTeko itstok ininnechka tlakamej tlen mokuesouaj. Uan kinmakixtia tlen mokuesouaj ika inintlajtlakoljuaj” (Sal. 34:18). Kema tlajtolpanextijketl Jeremías majmajki uan mokuesok, Jehová kiiljuik kiyolchikauaskia (Jer. 1:6-10). Uan Jehová nojkia kiyolchikajki tlajtolpanextijketl Daniel kema kititlanki se iluikaejketl ma kiiljuiti ni: “ToTeko tlauel mitsiknelia” (Dan. 10:8, 11, 18, 19). ¿Uelis nojkia tijchiuasej kej Jehová  uan tikinyolchikauasej toikniuaj, kej precursores uan katli ayokmo uelij tlauel tlajtolmoyauaj pampa ya uejueyij?

⁸ Maske Jehová itstoya iuaya Jesús ne iluikak tlauel miak xiuitl, ya kimajtoya monekiyaya kiyolchikauas iKone kema itstoskia ipan Tlaltipaktli. Yeka Jehová ompa kamanaltik tlen iluikaktli uan kiijtok: “Ya ni noKone tlen nikiknelia. Nipaki miak ika tlen kichiua” (Mat. 3:17; 17:5). Jehová kiijtok ni kema Jesús kipeualtik tlajtolmoyaua uan ipan nopa xiuitl kema mikiskia. Uelis Jesús tlauel kuali kiyolmatki kema kikajki Jehová kiijtok kiikneliyaya uan yolpakiyaya ika tlen kichiuayaya. Teipa, ipan nopa youali kema nechka kimiktiskiaj, Jesús tlauel mokuesojtoya, yeka Jehová kititlanki se iluikaejketl katli kipaleuiskia uan kiyolchikauaskia (Luc. 22:43). Tetajmej nojkia uelis kichiuasej kej Jehová tlaj nochipa kinyolchikauasej ininkoneuaj kema kuali kichiuasej se tlenijki. Uan kema kipiasej tlaouijkayotl kampa momachtiaj, tetajmej uelis kichiuasej kampeka kinyolchikauasej uan kinpaleuisej ininkoneuaj ma kiijiyouikaj nopa tlaouijkayotl.

9. ¿Tlake techmachtia kej Jesús kinitayaya iapóstoles?

⁹ Jesús nojkia kuali kinextik kenijkatsa uelis titeyolchikauasej. Ipan nopa youali kema nechka kimiktiskiaj, Jesús kinikxipajpajki iapóstoles uan kiniljuik tlauel monekiyaya amo moueyimatisej. Inijuantij tlauel moueyimatiyayaj, yeka sampa mokualanijkej pampa kinekiyayaj kimatisej ajkia tlen inijuantij tlayakanayaya. Uan Pedro tlauel moueyimatki kema kiijtok ya amo kema kitlauelkauaskia Jesús (Luc. 22:24, 33, 34). Maske kiampa kinpanok, Jesús amo san kiitayaya kenijkatsa mokuapolouayayaj, ya kiitayaya nochi tlen kuali katli kichiuayayaj, yeka kiniljuik yolpakiyaya pampa amo kema kitlauelkajtoyaj. Kiniljuik Jehová tlauel kinikneliyaya uan nojkia kinmatiltik inijuantij kichiuaskiaj sekinok tlamantli katli ya amo kichijtoya (Luc. 22:28; Juan 14:12; 16:27). Ma timotlajtlanikaj: “¿Nojkia nijchiua kej Jesús uan nikinyolchikaua sekinok pampa kinextiaj kuajkuali tlamantli, o san nikita kenijkatsa mokuapolouaj?”.

10, 11. ¿Tlake kichijki Pablo pampa kinekiyaya kinyolchikauas toikniuaj?

¹⁰ Apóstol Pablo nojkia kuali kinilnamikiyaya sekinok toikniuaj. Miak xiuitl kinpaxalok Cristo itokilijkauaj ininuaya se keskij toikniuaj, uan maske tlauel kuali kinixmatki, ya amo kiijtok kenijkatsa mokuapolouayayaj. Kema kintlajkuiljuilik toikniuaj, kiijtok kuajkuali tlamantli tlen inijuantij. Pablo kiijtok ni tlen Timoteo: “Nikiknelia miak keja nokone uan temachtli kitokilia toTeko”. Ni kinextia motemachiyaya ipan Timoteo pampa kimajtoya ya kinpaleuiskia toikniuaj (1 Cor. 4:17; Filip. 2:19, 20). Pablo kiniljuik toikniuaj katli itstoyaj Corinto Tito nojkia eliyaya temachtli uan chikauak tekitiyaya (2 Cor. 8:23). Uelis kema Timoteo uan Tito kimatkej kenijkatsa kinitayaya Pablo, tlauel moyolchikajkej uan kuali kiyolmatkej.

¹¹ Pablo uan Bernabé kinekiyayaj kinyolchikauasej toikniuaj maske sekinok maseualmej ueltoskiaj kinmiktisej. Maske kimajtoyaj ipan altepetl Listra miakej kinekiyayaj kinmiktisej, inijuantij sampa tlakuepilijkej uan kinyolchikauatoj toikniuaj katli namanok tlaneltokatoyaj uan kinpaleuijkej amo kema ma kitlauelkauakaj Jehová (Hech. 14:19-22). Teipa, maske ipan Éfeso miakej maseualmej katli tlauel kualantoyaj nojkia kinekiyayaj kimiktisej, Pablo mokajki nopaya pampa kinekiyaya kinyolchikauas toikniuaj. Hechos 20:1, 2 kiijtoua: “Pablo kinnotski tlaneltokanij ma mosentilikaj uan kinyolchikajki uan kinkuanajnauajki. Teipa kinnauatijtejki uan yajki tlali Macedonia. Kinpaxaloto nochi tlaneltokanij kampa ueli ipan nopa altepetinij kampa achtoui yajki uan ika miak tlajtoli kinyolchikajki. Teipa asito ipan tlali Grecia”.

12. ¿Kenke tlauel moneki tiasej tlanechikoli?

¹² Jehová kineki kuali ma tiitstokaj. Yeka  techiljuia nochipa ma timonechikokaj, pampa tlanechikoli techpaleuia kuali ma tikixmatikaj Jehová uan nochi ma timoyolchikauakaj (1 Cor. 14:31; xijpoua Hebreos 10:24, 25). Cristina, katli tikijtojkej kampa peua ni tlamachtili kiijtoua: “Tlauel nechpaktia nias tlanechikoli pampa toikniuaj tlauel nechikneliaj uan nechyolchikauaj. Kemantika tlauel nimokuesojtok kema niasi, uajka toikniuaj siuamej nechnechkauiaj, nechnajnauaj uan nechiljuiaj tlauel niyejyektsi. Nojkia nechiljuiaj tlauel nechikneliaj uan yolpakij pampa kiitaj kuali nitlaneltokatia. Tlen nechiljuiaj kichiua tlauel kuali ma nijyolmati”. ¡Nelia tlauel moneki nochi timoyolchikauasej se ika seyok! (Rom. 1:11, 12).

13. ¿Kenke toikniuaj katli kipiaj miak xiuitl kitekipanojtokej Jehová nojkia moneki ma kinyolchikauakaj?

¹³ Toikniuaj katli kipiaj miak xiuitl kitekipanojtokej Jehová nojkia moneki tikinyolchikauasej. Ma timoiljuikaj ipan Josué. Jehová kitlapejpenik ma kinyakana israeleuanij kema nechka moaxkatiskiaj nopa tlali tlen kiniljuijtoya kinmakas. Maske miak xiuitl kitekipanojtoya, Jehová kiiljuik Moisés: ‘Xijtekimaka Josué keja mopatlaka uan xijyolchikaua uan xijfuerzajmaka pampa yajaya inmechyakanas para inapanosej nopa atemitl. Yajaya tlen inmechmaktilis nopa kuali tlali tlen tijtlachilis’ (Deut. 3:27, 28). Monekiyaya ma kiyolchikauakaj Josué pampa teipa israeleuanij tlateuiskiaj uan amo nochipa tlatlaniskiaj (Jos. 7:1-9). Ipan ni tonali, ueuejtlakamej uan toikniuaj katli tepaxalouaj chijchikuasej metstli nojkia moneki ma tikinyolchikauakaj. ¿Kenke? Pampa inijuantij kichiuaj kampeka kuali kinmokuitlauisej Jehová itekipanojkauaj (xijpoua 1 Tesalonicenses 5:12, 13). Se toikni katli tepaxaloua chijchikuasej metstli kiijtok: “Kemantika toikniuaj techmakaj se amatlajkuiloli kampa techtlaskamatiliaj pampa tikinpaxalojkej uan techiljuiaj tlauel kinpaktik. Nochi tikajoktokej, uan kema timokuesouaj, tijpouaj nopa amatlajkuiloli. Nelia tlauel techyolchikaua tlen techijkuiljuilijtokej”.

14. ¿Tlake kinextia moneki titeyolchikauasej kema titetlajtoltemakasej?

¹⁴ Se tonali, Pablo monejki kintlajtolmakas toikniuaj katli itstoyaj ipan altepetl Corinto. Kema inijuantij kichijkej tlen kintlajtolmakak, Pablo kiniljuik tlauel kuali pampa kiampa kichijkej (2 Cor. 7:8-11). Tlen kiniljuik tlauel kinyolchikajki uan kinpaleuik nojua ma kinekikaj kichiuasej tlen kuali. Ueuejtlakamej uan tetajmej nojkia uelis kichiuasej kej Pablo. Andreas, katli kinpia omej ikoneuaj kiijtoua: “Kema tikinyolchikauaj tokoneuaj, tikinpaleuiaj kuali ma tlaneltokakaj uan kuali ma kiyolmatikaj, uan nojkia kichiua nochipa ma kiilnamikikaj tlen tikintlajtolmakaj. Maske kimajtosej tlen xitlauak, inijuantij amo momatisej kichiuasej tlaj amo nochipa tikinyolchikauaj”.

15. ¿Kenijkatsa uelis tikinyolchikauasej toikniuaj?

¹⁵ Ma tikiniljuikaj toikniuaj tlauel tijpatiitaj nochi tlen kichiuaj uan nopa kuajkuali tlamantli tlen kinextiaj (2 Crón. 16:9; Job 1:8). Tlaj tijchiuasej ni, tijnextisej tijchiuaj kej Jehová uan Jesús. Inijuantij tlauel kipatiitaj nochi tlen  tijchiuaj pampa tijnekij tikinyolpakiltisej, maske kemantika amo tiyajatij tijchiuasej nochi tlen tijnekiskiaj (xijpoua Lucas 21:1-4; 2 Corintios 8:12). Toikniuaj katli ya uejueyij kichiuaj se ueyi kampeka yasej tlanechikoli uan nochipa tlajtolmoyauasej. ¿Tikinyolchikauaj uan tikiniljuiaj tlauel tijpatiitaj nochi tlen kichiuaj?

16. ¿Kema uelis tikinyolchikauasej sekinok?

¹⁶ Nochipa ma tikinyolchikauakaj sekinok. Kema tikitasej se toikni kichiua se tlenijki tlen kuali, uajka nima ma tikiljuikaj tlauel kuali tlen kichiua. Kema Pablo uan Bernabé itstoyaj ipan Antioquía de Pisidia, nopa tlakamej katli tlayakanayayaj ipan sinagoga kiniljuijkej: “Tlaj inkipiaj se tlajtoli para ika intechyolchikauasej, uajka xitechiljuikaj ama”. Pablo kiitak kena ueliskia kinyolchikauas, yeka kiampa kichijki (Hech. 13:13-16, 42-44). Tlaj nochipa tikinyolchikauaj sekinok, uelis inijuantij nojkia kinekisej techyolchikauasej (Luc. 6:38).

17. ¿Tlake tijchiuasej kema titeyolchikauasej?

¹⁷ Ma tikiniljuikaj tlake tlamantli kuali kichiuaj. Kema Jesús kinyolchikajki itokilijkauaj katli itstoyaj ipan altepetl Tiatira, ya kiniljuik tlake tlamantli kuali kichiuayayaj (xijpoua Apocalipsis [Revelación] 2:18, 19). ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej kej Jesús? Tlaj se toikni siuatl iselti kiniskaltia ikoneuaj, uajka uelis tikiljuisej tlauel kuali nochi tlen kichiua pampa kineki kuali kiniskaltis ikoneuaj. O tlaj titetajmej, uelis tikiniljuisej tokoneuaj tlauel tijpatiitaj nochi tlen kichiuaj pampa kinekij kuali kitekipanosej Jehová. Nochi moneki ma tikiniljuikaj tlake tlamantli tikitstokej kuali kichiuaj. Tlaj kiampa tijchiuasej kema tikinyolchikauasej, inijuantij kimatisej nelia tikiniljuiaj nopa ika nochi toyolo.

18, 19. ¿Kenijkatsa uelis tikinpaleuisej sekinok nojua kuali ma mouikakaj iuaya Jehová?

¹⁸ Jehová kiiljuik Moisés ma kiyolchikaua Josué. Uan maske tojuantij amo techkamanaljuis uan techiljuis ma tijyolchikauakaj se akajya, ya tlauel yolpaki kema kiita tijchiuaj kampeka tikinyolchikauasej sekinok (Prov. 19:17; Heb. 12:12). Kema se toikni techixtomilis ika Biblia se tlamachtili ipan tlanechikoli, uelis tikiljuisej kenke techpaktik itlamachtil. Uelis tlen kiijtok techpaleuik ma tijmatikaj kenijkatsa tikixnamikisej se tlaouijkayotl. O uelis techpaleuik kuali ma tijkuamachilikaj se texto. Ma tikitakaj tlake kichijki se tosiuaikni. Kema se toikni tlanki tlamachtia, ya tlauel kitlaskamatilik uan teipa kimakak se amatl kampa kiijkuiljuilijtoya ni: “Maske amo uejkajki tikamanaltikej, ta tikitak tlauel nimoyolkuesojtoya, uan nima tinechpaleuik uan tinechyolchikajki. Nijneki nimitsiljuis kema ta tikamanaltik ika miak tlaiknelili, kema titlamachtik uan kema tikamanaltikej, na nikitak kej se regalo tlen Jehová nechmakak”.

¹⁹ Nochi tojuantij uelis tikinpaleuisej sekinok nojua kuali ma mouikakaj iuaya Jehová. ¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej? Moneki tijneltokasej tlen Pablo tetlajtolmakak: “Yeka noja más ximoyolchikauakaj ipan toTeko uan ximofuerzajmakakaj se ika sekinok keja ya nijmati para inkichijtiauij” (1 Tes. 5:11). Tlaj nochipa timoyolchikajtosej ininuaya sekinok, tlauel tijyolpakiltisej Jehová.