1, 2. ¿Imanaqtinmi jujkunata kallpachananchis?

CRISTINA sutiyoq sipasmi nin: “Tayta-mamayqa manan ima ruwasqaymantapas ‘allinmi’ niwankuchu, aswanpas tukuy tiempon paykunaqa: ‘Yau lonla, ¿jayk’aqkaman wawalla kanki?, yau wirasapa’ nispa k’amiwanku. Chhaynata niwaqtinkuqa waqakullaniñan, chaymi manaña paykunawan parlayta munaniñachu. Mana valeqpaqmi sientechiwanku”, nispa ^[1] (8 paginapi willakuyta qhaway). Chhayna llakikuypin mana kallpachasqa kaqkunaqa tarikunku.

² Chayraykun jujkunata sumaqta kallpachananchis. Chhaynapin allinta yanapasunchis. Yachasunchis Rubenmanta. Paymi khaynata willakun: “Askha watan mana valeqpaq jina sientekuq kani. Juj kutinmi umalliq hermanowan predicasharani, jinan payqa repararan llakisqa kasqayta. Jinaspa sumaqta uyariwaran tukuy willakusqayta. Chaymantataq reparachiwaran imakunatas allinta ruwasharani chayta. Jinaspa Bibliawan yuyarichiwaran Diospaqqa sapankanchispas askha pichinkukunamantapas astawanraq valesqanchista. Chay textotaqa yuyashallanipunin  kallpachakunaypaq. Chay hermanoq niwasqanqa anchatapunin yanapawaran”, nispa (Mat. 10:31).

3. a) ¿Ima niranmi apóstol Pablo jujkuna kallpachaymanta? b) ¿Ima tapuykunatan kay estudiopi kutichisunchis?

³ Pipas kallpachawaqtinchisqa kusikunchismi ¿riki? Chaymi Biblia kamachiwanchis jujkuna-jujkunawan kallpachanakunanchispaq. Apóstol Pablopas niranmi: “Wayqe-panaykuna, allinta cuidakuychis, paqtataq kausaq Diosmanta karunchakuwaqchis, chhaynapitaq sonqoykichis millayman, mana iñiqman tukupunman. Chayrayku, [...] qankunapura sapa p’unchay kallpachanakushaychis, chhaynapi jucha ama sonqoykichista engañaspa k’ulluyachinanpaq”, nispa (Heb. 3:12, 13). ¿Imanaqtinmi iñiqmasinchiskunata kallpachananchis? ¿Imatan Jehová Diosmanta, Jesusmanta, Pablomantawan yachasunman jujkunata imayna kallpachanamanta? ¿Imaynatan jujkunata kallpachasunman? Chaykunamantan kay estudiopi yachasunchis.

4. ¿Pikunan kallpachanata necesitanku? ¿Imanaqtinmi yaqa llapa runakuna mana jujkunata kallpachankuchu?

⁴ Astawanqa wawakunan necesitanku tayta-mamankuq kallpachananta. Chaymi juj allin yachaq profesor niran: “Imaynan plantakunapas unuta necesitanku, chhaynatan wawakunapas kallpachanata necesitanku. Wawakunaqa kallpachasqa kaspaqa kusisqan kausanku”, nispa. Chaywanpas ‘tukukuy p’unchaykunapi’ kausashasqanchisraykun kay tiempopiqa askha runakuna “runamasinkuta mana munakuqkuna” kanku (2 Tim. 3:1-5). Wakin tayta-mamakunaqa manataq tayta-mamanku paykunata kallpacharankuchu chayqa, manan yachankuchu wawankuta imayna kallpachayta. Ichaqa manan wawakunallachu kallpachanataqa necesitanku, kuraqkunapas necesitankun. Chaymi wakinqa phiñasqa kanku llank’anankupi jefenku mana jayk’aqpas ima ruwasqankumantapas “allinmi” nisqanrayku.

5. ¿Imaynatan jujkunata kallpachasunman?

⁵ ¿Imaynatan jujkunata kallpachasunman? Chaypaqmi imapas allin ruwasqankumanta, sumaq sonqo kasqankumanta otaq ima ruwaypipas allin kasqankumanta “kusa, allinmi” ninanchis. Chaymantapas llakisqa kashaqtinkuqa sumaqtan rimapayananchis (1 Tes. 5:14). Sapa kutillataq iñiqmasinchiskunawan tupanchis chayqa, manan qonqananchischu paykuna kallpachayta (leey Eclesiastés 4:9, 10). Bibliaq nisqan jina, ‘tiemponpi rimasqa simiqa may allinmi’ (Prov. 15:23). Chaymi tapukunanchis: “¿Kallpachashanichu jujkunata imapas ruwasqankumanta? ¿Sapa kutillachu chayta ruwashani?”, nispa.

6. ¿Imaraykun Satanás pisi kallpayananchista munan? ¿Imatan Jobwan ruwaran?

⁶ Bibliaq nisqan jina, llakikuywan pisi  kallpayaruqtinchisqa manas kallpanchis kanmanchu Jehová Diosman allinta jap’ipakunanchispaq (Prov. 24:10). Chaymi Satanasqa imaynamantapas pisi kallpayachiyta munawanchis. Job runatapas pisipachiyta munaspan imaymanawan ñak’arichiran. Jobmi ichaqa mana Satanasman gustota qoranchu, aswanpas tukuy sonqowanmi Jehová Diosman jap’ipakuran (Job 2:3; 22:3; 27:5). Noqanchispas Job jina junt’aq kananchispaqqa kallpachananchismi familianchista, iñiqmasinchiskunatapas. Chhaynapin llapanchis yanapanakusun Jehová Diosta kusisqa servinanchispaq.

7, 8. a) ¿Imaynatan Jehová Dios jujkunata kallpacharan? b) ¿Imaynatan tayta-mamakuna Diospa ejemplonta qatikunkuman? (3 paginapi dibujota qhaway.)

⁷ Jehová Diosqa yachanmi jujkuna kallpachayta, chaymi Biblia nin: “Señor Diosqa llakisqa sonqoyoqkunaq qayllanpin kashan, payqa llakiq ñit’isqan sonqoyoqkunatan qespichin”, nispa (Sal. 34:18). Profeta Jeremiastapas kallpacharanmi llakisqa manchasqa ima kashaqtin (Jer. 1:6-10). Chaymantapas juj angelta kachamuspan profeta Danielta kallpacharan edadniyoqña kashaqtin. Chay angelmi Danielta niran: “Diosmi anchatapuni munakusunki”, nispa (Dan. 10:8, 11, 18, 19). ¿Manachu noqanchispas kuraq iñiqmasinchiskunata, precursorkunata, lliu iñiqmasinchiskunatapas kallpachasunman?

⁸ Chaymantapas Jehová Diosqa kallpacharanmi Jesusta unay wataña paywan cielopi karan chaypas. Kay pachapi kashaspaqa Jesusqa necesitaranmi kallpachanata, chaymi Jehová Diosqa iskay kutipi niran: “Kaymi Churiyqa, paytan munakuni, payqa sonqoypaq jinan”, nispa (Mat. 3:17; 17:5). Maytachá Jesusqa kallpachakuran chayta uyarispa. Jesusta jap’inanku tutapipas Jehová Diosqa juj angelta kachamuspan wawanta kallpacharan (Luc. 22:43). Tayta-mamakuna, qankunapas Jehová Dios jinan wawaykichista sumaqta kallpachanaykichis. Imatapas allinta ruwaqtinkuqa “kusa, wawacháy” ninaykichismi. Escuelankupi ima sasachakuypipas tarikuqtinkupas sumaqtan yanapanaykichis aguantanankupaq.

9. ¿Imatan Jesusmanta yachasunman?

⁹ Jesuspas kallpacharanmi jujkunata. Jap’ichisqa kanan tutapin Jesusqa apostolninkunaq chakinta maqchispa paykunata yachachiran k’umuykukuq kayta. Paykunan ichaqa chay kutipi discutiranku mayqenninkuchus aswan importante kasqankumanta, Pedropas umanta oqarispan Jesusta niran: ‘Manan jayk’aqpas negasaykichu’, nispa (Luc. 22:24, 33, 34). Jesusqa manan phiñarikuranchu chay mana allinkuna ruwasqankumanta, aswanpas sumaqtan kallpacharan tukukuykama paypa ladollanpi kashasqankurayku.  Chaymantapas niranmi: ‘Noqaq ruwasqaymantapas astawanraqmi ruwankichis’, nispa. Jinaspa aseguraran paykunata Jehová Dios munakusqanta (Luc. 22:28; Juan 14:12; 16:27). ¿Jesús jinachu noqanchispas jujkunata kallpachashanchis imapas allin ruwasqankumanta?

10, 11. ¿Imaynatan Pablo iñiqmasikunata kallpacharan? ¿Imatan paykunarayku ruwaran?

¹⁰ Apóstol Pablopas yacharanmi jujkuna kallpachayta. Payqa hermanokunaq allin ruwasqankumantan mastaqa rimaq. Wakinwanqa askha watan llank’aran, chaymi allinta yacharan imapichus mana allinchu karanku chayta, chaywanpas allin ruwasqankumantan paykunata alabaran. Juj kutinmi Timoteomanta niran: ‘Ancha munasqa wawaymi, junt’aq sonqowanmi Señorta servishan, paymi yanapasunkichis’, nispa (1 Cor. 4:17; Filip. 2:19, 20). Titomantapas Pabloqa niranmi: ‘Payqa puriqmasiymi, qankunaq allinniykichispaq llank’aqmasiymi’, nispa (2 Cor. 8:23). Timoteowan Titowanqa anchatachá kallpachakuranku Pabloq chhayna rimasqanwan.

¹¹ Pablowan Bernabewanqa manan wañuytapas manchakurankuchu iñiqmasinkuta kallpachanankurayku. Askha runaña Listra llaqtapi paykunata wañuchiyta munasharanku chaypas, paykunaqa kutirankun chay llaqtaman, chhaynapi mosoq discipulokunata iñiyninkupi kallpachanankupaq (Hech. 14:19-22). Éfeso llaqtapipas peligropin Pabloqa tarikuran, chaywanpas chaypin qhepakuran iñiqmasinkunata kallpachananrayku. Biblian nin: ‘Pabloqa iñiqkunatan wajachimuran, jinaspa paykunata kallpachaspa despedikapuran, chaymantataq Macedonia provinciaman riran. Chayninta purispan payqa chaypi kaq lliu iñiqkunata allinta rimapayaspa kallpacharan, jinaspa Grecia provinciaman chayaran’, nispa (Hech. 20:1, 2).

12. ¿Imanaqtinmi mana faltayta juñunakuykunaman jamunanchis?

¹² Jehová Diosqa allinpi tarikunallanchistan munan, chaymi kamachiwanchis mana faltayta juñunakunanchispaq, chhaynapi kallpachanakunanchispaq (1 Cor. 14:31; leey Hebreos 10:24, 25). Ñaupaq parrafopi rimasqanchis Cristinan nin: “Juñunakuykunallapin noqaqa kallpachasqa kani. Mayninpi llakisqaña chayani chaypas, hermanakunaqa sumaqtan chaskiwanku, abrazaykuwanku, ‘simpatican kashanki’ nispa niwanku. Chaymantapas ‘munakuykikun, allintan Dios serviypipas wiñashanki’ nispa niwanku. Chaywanmi anchatapuni kallpachawanku”, nispa. Chaymi rikuchiwanchis jujkuna jujkunawan kallpachanakuyqa ancha importante kasqanta (Rom. 1:11, 12).

13. ¿Imanaqtinmi uñayna Diosta serviqkunapas kallpachanata necesitanku?

¹³ Unay wataña Jehová Diosta serviqkunapas necesitankun kallpachanata. Josuemanta yachasunchis. Israel runakuna prometesqa allpaman jaykunankuña kashaqtinmi Diosqa Josueta ajllaran llaqtata pusarinanpaq. Askha wataña Jehová Diosta servisharan chaypas, Josueqa necesitaranmi  kallpachanata, chaymi Diosqa Moisesta niran: “Josueta yachachispa kamachiy, kallpachay yuyaychay. Paymi Israel runakunata Jordán mayuta chimpachinqa, jinan paypa kamachisqan qhawarisqayki allpata jap’ikapunqaku”, nispa (Deut. 3:27, 28). Israel runakunaqa askha nacionkunawanmi maqanakunan karan, juj kutipas atipasqan karanku, chaymi Josueqa kallpachanata necesitaran (Jos. 7:1-9). Kay tiempopiqa iñiq t’aqapi umalliqkuna, watukuq umalliqkunapas necesitankun kallpachanata (leey 1 Tesalonicenses 5:12, 13). Juj watukuq umalliqmi niran: “Mayninpin hermanokunaqa cartapi agradecekuwanku chay semanapi visitasqaykumanta. Chay cartakunataqa allintan waqaychayku, chaykunan kallpachawanku mayninpi imamantapas llakisqa kashaqtiyku”, nispa.

14. ¿Imanaqtinmi pitapas anyashaspa mana qonqanachu allin ruwasqanmanta “kusa” niyta?

¹⁴ Juj kutinmi apóstol Pablo Corinto llaqtapi kaq cristianokunata anyaran, chay anyasqanman jina ruwaqtinkutaq paykunata “allinmi” niran (2 Cor. 7:8-11). Chay nisqanqa anchatachá paykunata kallpacharan allin kaqta ruwashanallankupaq. Kunanpas apóstol Pablo jinan umalliqkuna tayta-mamakunapas ruwananku. Iskay wawayoq iñiqmasinchismi nin: “Wawakunata sumaqta kallpachaqtiykiqa paykunaqa iñiyninkupin wiñanqaku, kusisqan kausanqaku, facil-llatan ima consejotapas kasukunqaku. Sichus wawanchiskunata sumaqta kallpachashallasun chayqa, allin kaqtapunin tukuy tiempo ruwanqaku”, nispa.

15. ¿Imaynatan jujkunata kallpachasunman?

¹⁵ Ima ruwasqankumantapas “allintan ruwashanki” nispan iñiqmasinchiskunata ninanchis (2 Crón. 16:9; Job 1:8). Chhaynata nisunchis chayqa, Jehová Dios jina, Jesús jinan ruwashasunchis. Paykunaqa allinpaqmi qhawarinku paykunarayku ima ruwasqanchistapas, manaña askhatachu ruwayta atinchis chaypas (leey Lucas 21:1-4; 2 Corintios 8:12). Edadniyoq iñiqmasinchiskunapaqqa manan facilchu juñunakuykunaman jamuy, predicacionman lloqsiypas, chaymi paykunataqa sumaqta kallpachananchis chay ruwasqankumanta.

16. ¿Imamantan jujkunata kallpachananchis?

 ¹⁶ Sapa kutillanmi jujkunata kallpachananchis. Jujkuna imatapas allinta ruwaqtinkuqa sumaqtan kallpachananchis. Apóstol Pablowan Bernabepiwan Antioquía llaqtapi kashaqtinkun sinagogapi umallikuna paykunata niranku: “Wayqeykuna, ima simillapas kallpachawanaykikupaq kaqtinqa, kunan niwayku”, nispa. Jinan Pabloqa sumaqta rimapayaspa runakunata kallpacharan (Hech. 13:13-16, 42-44). Sichus noqanchispas jujkunata kallpachasunchis chayqa, paykunapas kallpachawasunmanmi noqanchista (Luc. 6:38).

17. ¿Imaynatan jujkunata kallpachananchis?

¹⁷ Willananchismi imamantas “allinmi, kusa” nishanchis chayta. Tiatira llaqtapi kaq cristianokunata “kusa” nishaspan Jesusqa willaran ima ruwasqankumantas chhaynata nisharan chayta (leey Apocalipsis 2:18, 19). Noqanchispas chhaynatan ruwananchis. Ejemplopaq, wawankunata sapallan uywaq hermanatan nisunman: “Kusa, panacháy, manaña facilchu chaypas allintan wawaykikunata uywashanki”, nispa. Wawaykikuna kan chayqa, paykunatan kallpachawaq Jehová Diosrayku imatachus ruwasqankumanta. Chayta ruwaqtiykin paykunaqa tukuy sonqo creesunkiku chay nisqaykita.

18, 19. ¿Imaynatan yanapanakusunman Jehová Diosman k’askakunanchispaq?

¹⁸ Jehová Diosqa manan rimapayawasunchu pitapas kallpachananchispaqqa, imaynan Moisesta niran Josueta kallpachananpaq jinataqa. Chaywanpas payqa anchatan kusikunqa jujkunata kallpachaqtinchis (Prov. 19:17; Heb. 12:12). Chayraykun jujkunata kallpachananchis. Ejemplopaq, discurso qoq hermanotan “allinmi” nisunman chay discursopi imapas nisqanmanta. Chay discursowan allinta kallpacharuwanchis otaq juj textota allinta entienderachiwanchis chayqa, willasunmanmi chayta discurso qoqman. Juj hermanan discurso qoqman cartapi qelqasqa: “Pisillataña parlarunchis chaypas, anchatan llakikuyniypi kallpacharuwanki. Discursota qoshaspapas sonqoman chayaqtan rimamuranki. Chaymi chayta qhawani Jehová Diospa regalonta jina”, nispa.

¹⁹ Sichus apóstol Pabloq nisqan jina, ‘noqanchispura animanakushallasun, kallpachanakushallasun’ chayqa, allintan yanapanakusun Jehová Diosman k’askakunanchispaq (1 Tes. 5:11). Arí, sichus ‘sapa p’unchay kallpachanakusun’ chayqa, Jehová Diospa sonqontan kusichisunchis.