Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

Ikalayi ‘anwikankamisheena ku muntu na muntu, kwifuku n’efuku’

Ikalayi ‘anwikankamisheena ku muntu na muntu, kwifuku n’efuku’

“Su nwi na tu-bishima twa kunyingisha natwo bantu ku mashimba, akulayi.”​—BIKITSHINO 13:15.

NGONO: 121, 45

1, 2. Bwakinyi kunyingisha bangi kwi na muulo?

CRISTINA, e na bipwa 18 akula’shi: “Baledi bande tabankankamikaa nya, kebungi abangakulaa nka myanda ibubi. Na mayi aabo aantapaa kwishimba ngofu. Abangamba’shi ntankudile nya, na’shi ntanguuku kintu, ne nka bukata bwa bisumanga. Pa mwanda wa byabya, ingi nsaa nadilaa na kupela kwisamba nabo. Nepushaa bu muntu shii na muulo.” [1](Tala mayi e ku nfudiilo.) Nshaleelo mulombeene kwitwelela bukopo su bangi bantu tabetunyingisha!

2 Ku lungi lupese, banda kunangusheena byatudi balombeene kukwasha bangi nsaa yatwibanyingisha. Rubén amba’shi: “Naadi nemono bu’mi shii na muulo na ne mulwe na bino binangu munda mwa bipwa bibungi. Dingi efuku, nayile mu bulungudi na ungi mukulu a mu kakongye keetu baadi mupwe kumona’shi ne mukalakashwe. Baadi munteemeshe na kifulo nsaa inaadi namulondela byampusha. Kunyima baadi mundungule myanda ibuwa inaadi nakitshi. dingi baadi muntentekyeshe mayi a Yesu aamba’shi ooso a kwatudi e na muulo kukila bimusodya bibungi. Misusa ibungi pantentekyeshaa uno verse ankumaa kwishimba ngofu. Mayi a uno mukulu abaadi ashintuule binangu byande ngofu.”​—Mateo 10:31.

3. (a) Mpoolo mutumiibwa bakwile kinyi pabitale kunyingisha bangi? (b) Mu uno mwisambo atukyebe kwakwila kinyi?

3 Bible akula’shi abitungu twikale atwinyingisheena nsaa yooso. Mpoolo mutumiibwa bafundjiile beena Kidishitu ba mu Ebelu’shi: “Dimukayi, bakwetu, tala sunga umune a kwanudi aikala n’eshimba dibi, adiilamuna kwi Efile Mukulu a-muuwa pa kukutwa lukumiino. Anka ekankamisheeneeyi ku muntu na muntu, kwifuku n’efuku.” Mpoolo baadi mupatuule kabingilo ka kukita bino. Amba’shi: “Bwa’shi tala su ngumune a kwanudi apapisha eshimba, pa kudimbiibwa kwi milwisho.” (Beena-Ebelu 3:12, 13) Banda kunangusheena byopushaa buwa nsaa ayikukankamika muntu. Byabya, ntubingilo kinyi twatudi nato atwitutakula mu kukankamika bakwetu? Kileshesho kya Yehowa, Yesu, na Mpoolo akitulongyesha kinyi pabitale kunyingisha bangi? Na mmishindo kinyi yatudi balombeene kwinyingisheena? Tubandeyi kutaluula ino nkonko.

BOOSO BWETU TWI NA LUKALO LWA KUNYINGISHIBWA

4. Mbantu kinyi be na lukalo lwa kunyingishibwa? Bwakinyi bantu bebungi lelo uno tabakwete kunyingisha bangi?

4 Booso bwetu twi na lukalo lwa kunyingishibwa. Ba nambutwile be na lukalo lwa kunyingisha bana baabo ngofu. Ungi mulongyeshi abetanyina bu Timothy Evans aleesha’shi bana “be na lukalo lwa kunyingishibwa nka bi mitshi i na lukalo lwa meema.” Akula dingi’shi: “Pabamukankamika, mwana epushaa na kineemo na’shi abamupusha buwa.” Anka, bu byatudi mu “mafuku a nfudiilo,” bantu bebugi mbefule’bo banabeene na ta be na “kifulo kya butandwa” munkatshi mwabo nya. (2 Timote 3:1-5, Kilombeeno kipya 2014) Bangi ba nambutwile tabanyingisha bana baabo nya, mwanda’shi baledi baabo namu tababaadi bebanyingishe. Bantu bakulu namu be na lukalo lwa kunyingishibwa, anka tabakwete kwibanyingisha nya. Bu kileshesho, bantu bebungi abedidi’shi tabakwete kwibakanyisha ku myanda yooso yabakitshi ku midimo yaabo.

Kwasha namu bangi bwabadya kuuka ingi myanda kalolo

5. Twi kunyingisha bangi naminyi?

5 Twi kunyingisha bangi pa kwibakaanyisha bwa mwanda wibuwa wabadi bakite. Twi kwibakankamika dingi pa kwibalungula’shi be na ngikashi ibuwa na kwibakankamika nsaa yabadi benyongole sunga kubofula. (1 Beena-Tesalonika 5:14) Bu byatwimonenaa na bakwetu nsaa na nsaa, twi na mishindo ibungi ya kwibalungula mwanda awibanyingisha. (Badika Mulungudi 4:9, 10.) Byabya eyipushe’shi: ‘Nalungulaa bangi bwakinyi nebataa na muulo na kwibafula su? Na nebalungulaa bino nsaa yooso yandi na mushindo su?’ Banda kunangusheena ku ano mayi a mu Bible: “Kwakula myanda ilombane pa kipindji kyâyo kyakudi buwa kino pe!”​—Nkindji 15:23, EEM.

6. Bwakinyi Satana akuminaa kubofusha bafubi b’Efile Mukulu? Tuusha kileshesho akileesha bibatompele kukita bino.

6 Mukanda wa Nkindji 24:10 awakula’shi: “Su obofula efuku dya mpombo, byaabya bukome bwobe mbupeela!” Satana auku’shi su betubofusha, abofusha mpaa na kipwano kyetu na Yehowa. Batompele kubofusha Yoobo pa kumwibweshesha makyenga ebukopo. Anka tamobeshe mpango yaye ibubi nya. Yoobo bashadile nka na lulamato kwi Yehowa. (Yoobo 2:3; 22:3; 27:5) N’atwe namu twi balombeene kulwa na Satana na kumukambila. Su tubayididiila na kunyingisha beena kifuko neetu na bakwetu balume na bakashi mu kakongye, twi balombeene kwikwasheena bwa kwikala na muloo na kushaala nka pepi na Yehowa.

BILESHESHO BYATUDYA KWAMBULA

7, 8. (a) Yehowa baadi mukankamikye bantu naminyi? (b) Ba nambutwile be kulonda kileshesho kya Yehowa naminyi? (Tala kifwatulo ki kumbangilo.)

7 Yehowa akankamikaa bafubi baaye. Mufundji a misambo bafundile’shi: “Yehowa e pepi na basha mashimba asâsukye, akwashaa baba abatshoboloka bikata.” (Misambo 34:19, EEM) Nsaa ibaadi mutemuki Yeelemiya mukwatshibwe na moo na mubofule, Yehowa bamulungwile’shi nakukwasha. (Yeelemiya 1:6-10) Yehowa batumine mwikeyilu bwadya kunyingisha mutemuki Ndanyele tabaadi mununu. Yawa mwikeyilu bayitanyine Ndanyele bu “mufudibwe.” (Ndanyele 10:8, 11, 18, 19) N’obe namu we kunyingisha bakwenu mu uno mushindo. We kunyingisha ba mbala-mashinda na bakwetu batabadi banunu bashii balombene kukita midimo ibungi bu bibaabadi abakitshi kumpala.

banambutwile, kwashayi baana benu bwadya kukambila nkalakashi ku kalasa

8 Sunga’shi Yehowa na Yesu babaadi bashale mbalo imune munda mwa bipwa bibungi, Yehowa baadi auku’shi abitungu anyingishe Mwan’aye nsaa ibaadi pano pa nsenga. Yesu bapushishe eyi dya Nshaye adifiki mwiyilu nsaa ibabangile mudimo waye wa bulungudi na mu kipwa kyaye kya nfudiilo pa nsenga. Mu ino misango ibidi, Yehowa mbambile’shi: “Uno nyi Mmwan’ande a kifulo kikata, nee na muloo pa mwanda we.” (Mateo 3:17; 17:5) Eyendo, Yesu baadi mukankamane ngofu nsaa ibapushishe Nshaye amba’shi mumufule, na’shi e na muloo wibungi pa mwanda wê. Kunyima, bufuku bwa muladilo wa lufu lwaye, Yesu baadi mwinyongole ngofu. Yehowa bamukankamikile pa kutuma miikeyilu ibidi bwayidya kumunyingisha na kumusamba. (Luka 22:43) Ba nambutwile, ambulayi kileshesho kya Yehowa pa kwikala na kyubishi kya kukankamika bana benu. Ikalayi anwibakanyisha nsaa yabakitshi mwanda wibuwa. Nsaa yabadi na nkalakashi ku kalasa, kitayi mwenu mooso bwa kwibanyingisha na kwibakwasha bwabadya kwiyikambila.

9. Twi kulongyela kinyi ku mushindo ubaadi Yesu akitshina batumiibwa baye myanda?

9 Yesu namu baadi mwitulekyele kileshesho kibuwa kyatudya kwambula. Mu bufuku bwa muladilo wa lufu lwaye, Yesu batumpile batumiibwa baye meema ku mikoolo na kwibalungula’shi kwikala beyishe kwi na muulo. Anka babaadi na kwitatula na abaadi abekakeena pa mwanda wa kudila kuuka ayikala bu mukata munkatshi mwabo, na Mpyeele nkwikupila mboko mu kyadi’shi ta mulombeene kuleka Yesu. (Luka 22:24, 33, 34) Byabya, Yesu tamwimeene pa bilubilo byabo nya. Anka, baadi ebakanyisha bwa lulamato lwabo kwadi. Bebalayile’shi abakakita myanda ikata ikile ibakitshine, na kwibashinkamisha’shi Yehowa mmwibafule. (Luka 22:28; Yowano 14:12; 16:27) Twi balombeene kwiyipusha’shi: ‘Nambulaa kileshesho kya Yesu pa kukaanyisha bangi bwa ngikashi yabo ibuwa pamutwe pa kwimeena pa bilubilo byabo su?’

10, 11. Mpoolo baadi mukankamikye bakwabo naminyi, na aye namwinyi baadi akyebe kukita kinyi?

10 Mpoolo mutumiibwa baadi akula myanda ibuwa ya bakwabo misango ibungi. Baadi mukishe bipwa bibungi mu nyendo pamune na bamo ba kwabadi na bafikile mu kwibauka kalolo, anka tabaadi mufunde bilubilo byabo nya. Pamutwe pa byabya, baadi ebasaamuna. Bu kileshesho, Mpoolo bambile’shi Timote baadi “mwan’ande a kifulo sha-kishima mwi Mwanana” na’shi baadi mushinkamishe’shi Timote akalombasha nkalo ya bangi. (1 Beena-Kodinda 4:17; Beena-Fidipe 2:19, 20) Mpoolo balungwile beena Kidishitu ba mu Kodinda’shi Tite nyi “mwinaami na mukwashi ande kwanudil.” (2 Beena-Kodinda 8:23) Kushii mpaka, Timote na Tite abaadi bakankamane nsaa ibabapushishe mayi abakwile Mpoolo pa mwanda wabo!

11 Mpoolo na mukwabo Barnabase abakyebele kushimisha myuwa yabo bwa kukyeba kukankamika bakwabo. Bu kileshesho, booso bwabo abaadi abauku’shi bantu bebungi ba mu kibundji kya Listre abakyebe kwibayipaa. Anka babalukiile mwanka bwa kukankamika balongi bapya na kwibakwasha bwabadya kushala na lulamato kwi Yehowa. (Bikitshino 14:19-22) Kunyima, mu kibundji kya Efeso, Mpoolo baadi mu masaku mwanda kubaadi kisaka kya bantu kibafiitshile munda, kadi bakishishe nsaa ibungi mu kukankamika bakwabo. Mukanda wa Bikitshino 20:1, 2 awamba’shi: “Mpoolo baayitanyiine balondji, aye nkwibanyingisha ku mashimba. Akupu aye nkwibaladika, nkubanga lwendo lwa ku Masedwane. Pabaapwile kukila mu bino bipindji bya nsenga na kukankamika bakwetu mund’a kipindji kii bula, baakafikile mu Grese.”

ENYINGISHEENEYI KU MUNTU NA MUNTU

12. Bwakinyi kwikala na kyubishi kya kwenda mu bisangilo kwi na muulo?

12 Yehowa akuminaa’shi twikale bibuwa. Ngi bwakinyi etulungula bwatudya kwikala atwibungu na bakwetu lubingo looso. Mu bisangilo byetu, atulongaa myanda imutale na kwinyingisheena. (1 Beena-Kodinda 14:31; Badika Beena-Ebelu 10:24, 25.) Cristina, atudi besambile kumbangilo kwa uno mwisambo, akula’shi: “Mwanda wankambaa kusankila ngofu ku bisangilo nkifulo na kunyingishibwa kwampetaa. Ingi nsaa napushaa bu’mi mukalakashwe mu binangu nsaa yanyende ku Nshibo ya Bufumu. Anka nsaa yanfiki kwanka, bakwetu bakashi abankwataa biipa, na kundungula’shi nebuwa. Abandungulaa’shi mbanfule na be na muloo wa kumona byankwete kwenda kumpala mu kikudi. Mayi aabo a kunkankamika, na aangikashaa bibuwa!” Bi na muulo ukata bwa’shi ooso a kwatudi ekale akankamika mwin’aye!​—Beena-Looma 1:11, 12.

13. Bwakinyi mpa na bantu abaapu kufubila Yehowa munda mwa mafuku ebungi be na lukalo lwa kunyingishibwa?

13 Mpa na bantu abaapu kufubila Yehowa munda mwa mafuku ebungi be na lukalo lwa kunyingishibwa. Banda kunangusheena mwanda wa Yooshwa. Pabaadi beena Isaleele pepi na kutwela mu nsenga ya mulayilo, Yehowa basangwile Yooshwa bwadya kwibakunkusha. Na dingi, Yehowa balungwile Moyiise bwadya kukankamika Yooshwa sunga mbibaadi mupwe kufubila Yehowa munda mwa bipwa bibungi. Yehowa bambile’shi: “Pa Yooshwa miiya yoobe, mukomeshe, omunyingishe kwishimba, mwanda aye ngi asabuka Yordano kumpala kwa uno mwilo; aye ngi ebapa buu bupyanyi, eumbo dyomono dyadya.” (Miiya Ikituulwe 3:27, 28) Yooshwa baadi na lukalo lwa kunyingishibwa, mwanda mwilo ubaadi na kya kulwa ngoshi ibungi, na kutshokolwa na beshikwanyi musango umune. (Yooshwa 7:1-9) Lelo uno, twi balombeene kukankamika bakulu mu kakongye na bakunkushi ba bifunda, bakwete kufuba ngofu bwa kupasukila mwilo w’Efile Mukulu. (Badika 1 Beena-Tesalonika 5:12, 13.) Ungi mukunkushi a kifunda bambile’shi: “Ingi misusa bakwetu abetufundilaa mikanda ya lutumbu na kulesha miloo ibabapete p’atwe kufika mu kwibatala. Atulamaa ino mikanda kalolo na kwiyibadikanga nsaa yatudi babofule. Mbekale bu nsulo ya kunyingishibwa kwatudi.”

Atukwasha baana betu bwabadya kwifubwila peepi na Yehowa nsaa yatwibakankamika na kibobo kyooso (Tala kikoso kya 14)

14. Mbileshesho kinyi abileesha’shi bi buwa kuyididiila na kukaanyisha bangi nsaa yatwibapa malango?

14 Ungi musango, Mpoolo mutumiibwa bamwene’shi abitungu ape beena Kodinda elango. Pabaabadi batumikile dino elango, Mpoolo baadi mwibakaanyishe. (2 Beena-Kodinda 7:8-11) Kushii mpaka, mayi aaye abaadi ebakankamikye bwa kuyididiila na kukita myanda ilulame. Lelo uno, bakulu mu kakongye na ba nambutwile mbalombeene kulonda kileshesho kya Mpoolo. Andreas, e na bana babidi, akula’shi: “Mayi a kukankamika aakwashaa bana bwabadya kukula mu kikudi na mu binangu. We nka bu’be akookola elango bibukopo mu binangu byaye nsaa yomukankamika. Sunga bana beetu abauku kibuwa kya kukita, kwibakankamika nsaa yooso akwibakwasha bwa’shi bekale na kyubishi kya kukita myanda ibuwa mu muwa wabo.”

NKINYI KI BYA NKUKWASHA BWA KUNYINGISHA BANGI?

15. Mushindo umune kinyi watudi balombeene kukankamika bangi?

15 Lungula bakwenu balume na bakashi byosankilaa byabetatshisha bwa kwikala na ngikashi ibuwa. (2 Myanda 16:9; Yoobo 1:8) Su tubakitshi byabya, atwambula Yehowa na Yesu. Abasankilaa myanda yooso yatwibakitshina, sunga twakutwa kukita bibungi bu byatudi na lukalo lwa kukita. (Badika Luka 21:1-4; 2 Beena-Kodinda 8:12.) Bu kileshesho, atuuku’shi abitungu mukwetu taadi mununu etatshishe ngofu bwadya kufika ku bisangilo na kwenda mu bulungudi lubingo looso. Atwibakankamikaa na kwibakaanyisha bwa bino byooso byabakitshi su?

16. Nsaa kinyi yatudi balombeene kukankamika bangi?

16 Ikala okankamika bangi misango ibungi. Nsaa yooso yomono muntu bakitshi mwanda wibuwa, kimba bya kumukaanyisha. Pabaadi Mpoolo na Barnabase ku Antyoshe a mu Pisidi, bakata ba mu kitumbwilo kya mu kino kibundji abamulungwile’shi: “Anwe bakwetu su nwi na tu-bishima twa kunyingisha natwo bantu ku mashimba, akulayi!” Mpoolo bafubile na ino nsaa bwa kukankamika bantu. (Bikitshino 13:13-16, 42-44) Su tubekala atukankamika bangi, bantu namu abekala abetukankamika.​—Luka 6:38.

17. Nkipaso kinyi kibuwa kyatudya kukakamika bangi?

17 Mulungule mwanda ubakitshi patooka. Pabaadi Yesu mukaanyishe beena Kidishitu ba mu kakongye ka ku Tiatire, baadi mwibalungule patooka na kwibapatulwila mwanda wibuwa ubaabadi bakite. (Badika Kibafumbwilwe 2:18, 19.) Twi kumwambula naminyi? Pangi twi kukaanyisha ba nyina bana abakusha bana bupenka bwa kipaso kyabakwete kukusha bana baabo sunga byekala bukopo. Su we nambutwile, we kukaanyisha bana boobe byabakwete kwitatshisha bwa kufubila Yehowa. Ebalungule patooka mwanda wibuwa ubomono kwabadi. Su tubekala atulungula bantu pa butooka myanda ibuwa yabadi bakite nsaa yatwibakankamika, abakauku’shi mwanda watwibalungula ngwa binyibinyi.

18, 19. Twi kwikwashena bwa kushaala pepi na Yehowa naminyi?

18 Yehowa balungwile Moyiise bwadya kukankamika na kunyingisha Yooshwa. Byabya, lelo uno Yehowa tesamba neetu bwadya kwitulungula bya kukankamika muntu kampanda nya. Anka apushaa muloo wibungi nsaa yetumono atwitatshisha bwa kukankamika bangi. (Nkindji 19:17; Beena-Ebelu 12:12) Bu kileshesho, nsaa ayikitshi mukwetu mwisambo wa bantu booso mu kakongye, twi kumulungula mwanda ubetusankisha mu mwisambo waye. Pangi mwanda wakulanga ubetukwasha bwa kumona bya kukambila mwanda sunga kupusha verse kampanda. Ungi mukwetu mukashi baadi mufundile mukwetu mulume bakitshine mwisambo ano mayi: “Sunga twisambile penda munda mwa minite ipeela, omwene eshimba dyande byadikalanga bushito, na wekeele munsambe na kunkankamika. Nakyebe oukye’shi nsaa ywakulanga mu kyakya kipaso, kubanga pwekalanga kumpala na patwisambanga, napushanga’shi napete kya buntu akifiki kwi Yehowa.”

19 Atukapete ngobesha ya kwikankamisheena ku muntu na muntu na kushaala pepi na Yehowa su tubalondo dino elango dya Mpoolo: Ikalayi ‘anwikankamishena ku muntu na muntu, nwikwasheene nka bu byanudi bapwe kubanga kwibikita.’ (1 Beena-Tesalonika 5:11) Su tubekala ‘atwikankamisheena ku muntu na muntu kwifuku n’efuku,’ atukasangasha Yehowa ngofu!

^ [1] (kikoso kya 1) Angi mashina mbeashintuule.