1, 2. ¿Tuku xlakata lu xlakaskinka nakamakgpuwantiniyaw amakgapitsin?

CHATUM tsumat tiku kgalhi 18 kata wanikan Cristina wan: «Kinatlatni ni kimakgpuwantinikgo wata nitlan tuku kiwanikgo. Lu nitlan klimakgkatsi xtachuwinkan. Kiwanikgo pi nina liwana kkatsi tuku naktlawa, mat nikxni ktikatsinilh chu mat akit xakgon. Lu ktasa, wata ni kkatachuwinan. Kmakgkatsi pi nitu klitaxtu» ^[1] (kaʼakxilhti nota niku kgalhsputa artículo). Uma liʼakxilhtit kinkamasiyaniyan pi lu tuwa kitaxtu kilatamatkan akxni niti kinkamakgpuwantiniyan.

² Nachuna lu nakamakgtayayaw amakgapitsin komo nakamakgpuwantiniyaw. Chatum tala wanikan Rubén wan: «Xaktalichuwinama Dios chatum kgolotsin xalak congregación, tiku akxilhli pi nitlan xkinkitaxtuninit ama kilhtamaku. Kwanilh la xakmakgkatsi, chu liwana kinkgaxmatnilh. Putum kiwanilh tuku tlan xaktlawama. Na kimalakapastakalh pi Jesús lichuwinalh pi akinin tlakg xtapalh ni xawa lhuwa gorriones. Makglhuwa klilakpuwan uma texto, chu chuntiya lakgchan kinaku. Xtachuwin lu kimakgtayalh» (Mat. 10:31).

3. 1) ¿Tuku lichuwinalh Pablo xlakata la nakamakgpuwantiniyaw amakgapitsin? 2) ¿Tuku takgalhskinin nakgalhtiyaw kʼuma artículo?

 ³ Biblia wan pi putum kilhtamaku nalamakgpuwantiniyaw (kaʼakxilhti recuadro «¿Tuku kilhchanima?»). Apóstol Pablo katsokgnanilh kstalaninanin Cristo tiku hebreos xwankgonit: «Natalanin, kuintaj katlawakantit mpi ti ni chatum wixin naʼanan nakgalhiy ni tlan xnaku, ni nakanajlay mpala natamakgatliniy Dios xastakna. Chi wampi xatlan nalastakyawayatit nchatunu amakgapitsin nchali chali». Pablo lichuwinalh pi chuntiya nalamakgpuwantiniyaw «lakimpi ti ni chatum [...] nalitsakatlay ntakgskgawin xla talakgalhin» (Heb. 3:12, 13). Komo nalakpuwanaw la tlan tamakgkatsi akxni wi tiku kinkawaniyan lakwan tachuwin, naʼakxilhaw pi lu xlakaskinka nakamakgpuwantiniyaw amakgapitsin. Kʼuma artículo nakgalhtiyaw umakgolh takgalhskinin: ¿Tuku xlakata nakamakgpuwantiniyaw amakgapitsi latamanin? ¿La tlan nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jehová, Jesús chu Pablo akxni nakamakgpuwantiniyaw tiku katalalinaw? ¿Chu la tlan nakamakgpuwantiniyaw amakgapitsin?

4. 1) ¿Tiku maklakaskinkgo nakamakgpuwantinikan? 2) ¿Tuku xlakata lhuwa latamanin ni makgpuwantininakgo?

⁴ Putum lakaskinaw nakinkamakgpuwantinikanan. Pero xlakaskinka nakamakgpuwantinikgo xkamanankan natlatni. Chatum makgalhtawakgena wan pi kamanan «maklakaskinkgo nakamakgpuwantinikan xtachuna la akgatum kiwi maklakaskin chuchut». Chu wan: «Kamanan tiku kamakgpuwantinikan makgkatsikgo pi lu lhuwa xtapalh kaliʼakxilhkan chu lu kalakgkatsankan». Pero komo wilaw «kxaʼawatiya kilhtamaku», lhuwa latamanin lakgkatsaninankgo chu «ni paxkinankgo» (2 Tim. 3:1-5). Wa xlakata lhuwa latamanin ni kamakgpuwantinikgo amakgapitsin. Makgapitsi natlatni ni kamakgpuwaninikgo xkamanankan xlakata xnatlatnikan na ni kamakgpuwantinikgolh. Maski tiku tlakg laklankata, na lakaskinkgo nakamakgpuwantinikan, klhuwakan nikxni kawanikan lakwan tachuwin. Wa xlakata klhuwakan wankgo pi niti kawani lakwan tachuwin kxtaskujutkan.

5. ¿Tuku tlan natlawayaw xlakata nakamakgpuwantiniyaw amakgapitsin?

⁵ Lhuwa tuku tlan natlawayaw xlakata nakamakgpuwantiniyaw amakgapitsin. Akgtum liʼakxilhtit, tlan nakawaniyaw lakwan tachuwin akxni wi tuku tlan tlawakgonit o nakawaniyaw pi lakgatiyaw lakwan xtayatkan. Na tlan nakamakgoxamixiyaw akxni nitlan makgkatsikgo o akxni taxlajwanikgonit (1 Tes. 5:14). Xlakata atsinu ni putum kilhtamaku katawilaw natalan, lhuwa kilhtamaku kgalhiyaw xlakata nakawaniyaw lakwan tachuwin (kalikgalhtawakga Eclesiastés 4:9, 10). Wa xlakata kakinkakgalhskinkan: «¿Kkawani amakgapitsin tuku xlakata kkapaxki chu lhuwa xtapalh kkaliʼakxilha? ¿Kkawani akxni kmatlani?». Kalakapastakwi tuku wan Biblia: «Akgtum tachuwin nema wankan akxni lakgchan, ¡lu tlan!» (Prov. 15:23).

6. ¿Tuku xlakata Satanás kamaxlajwaniputun kskujnin Dios? Kalichuwinanti akgtum liʼakxilhtit la tlawalh makgasa.

⁶ Satanás kinkamaxlajwaniputunan xlakata skujnaniyaw Dios, katsi pi chuna namaxlajwani la talalinaw Jehová. Proverbios 24:10  wan pi komo nataxlajwaniya akxni kgalhiya taʼakglhuwit «militliwakga ni lhuwa nawan». Satanás xmaxlajwaniputun Job akxni lhuwa makgapatinalh. Pero tuku xlakapastaknit ni chuna kitaxtulh, xlakata Job ni makgxtakgli Jehová (Job 2:3; 22:3; 27:5). Akinin na tlan natayaniyaw tuku nakinkatlawaniputunan Satanás chu ni nakinkamaxlajwaniyan. Komo chuntiya nakamakgpuwantiniyaw kifamiliajkan chu natalan xalak congregación, kimputumkan tlakg napaxuwayaw chu chuntiya tlan natalalinaw Jehová.

7, 8. 1) ¿La kamatliwakglhnit Jehová atanu latamanin? 2) ¿La natlawakgo natlatni xlakata nastalanikgo xliʼakxilhtit Jehová? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo).

⁷ Jehová lakgati matliwakglhnan. Chatum tiku tsokgli Biblia wa: «Lakatsu kalakgaliya ti talakgaputsaxnimana ixnakujkan, xlakata nakamakgtsija; xla kalakgmaxtu ti talilakgaputsa ixtalakgalhinkan, ti ni takgalhi ti nakamakgtayaj» (Sal. 34:18, SXP). Akxni palakachuwina Jeremías pekualh chu taxlajwanilh, Jehová wanilh pi xʼama makgtaya (Jer. 1:6-10). Jehová na matliwakglhli palakachuwina Daniel akxni malakgachanilh chatum ángel. Xla wanilh pi chatum «chixku tiku lu lipaxkiputu» (Dan. 10:8, 11, 18, 19). ¿Na tlan chuna natlawayaw la Jehová chu nakamatliwakglhaw natalan, la precursores chu natalan tiku linkgoya kata chu nialhla skujkgo la xapulana?

⁸ Jehová chu Jesús akglhuwa kata akxtum xwilakgocha kʼakgapun. Pero Jehová liwana xkatsi pi xkgawasa xlakaskin namatliwakglhkan akxni xlama kKatiyatni. Wa xlakata Jehová makgtiy chuwinalh kʼakgapun chu wa: «Wa yuma nkinKam nti lu[...] kpaxkiy, wa nti lu[...] klimakgapaxuwakan» (Mat. 3:17; 17:5). Jehová chuwinalh k’akgapun akxni Jesús tsukulh lichuwinan xtachuwin chu akxni awatiya kata latamalh unu kkatiyatni. Max Jesús matliwakglhli akxni kgaxmatli pi xtlat lu xpaxki chu lu xmakgapaxuwa. Jehová na matliwakglhli Jesús katsisni akxni nina xmakgnikan. Xlakata Jesús lu xlakgaputsama o xlipuwama, Jehová malakgachanilh chatum ángel xlakata namatliwakglha (Luc. 22:43). Natlatni na tlan nastalanikgo xliʼakxilhtit Jehová, ankgalhin namatliwakglhkgo xkamanankan chu nakawanikgo lakwan tachuwin akxni natlawakgo tuku tlan. Chu akxni kamanan titaxtukgo tuku tuwa kʼescuela, natlatni tlawakgo tuku matlanikgo xlakata namatliwakglhkgo chu nakamakgtayakgo natayanikgo.

9. ¿Tuku katsiniyaw xlakata la kalikatsinilh Jesús xʼapóstoles?

⁹ Jesús na tlan liʼakxilhtit kinkamakgxtakgnin. Akxni awatiya katsisni latamalh, kachakgenilh xtantunkan xʼapóstoles chu kawanilh pi xlakaskinka ni nalankajwanankan. Pero komo lu xlakaskinka xkamakgkatsikan, lita’akglhuwikgolh tiku tlakg xlakaskinka xwanit. Pedro wa pi nikxni xʼama makgxtakga Jesús (Luc. 22:24, 33, 34). Maski chuna, Jesús ni akxilhli tuku nitlan xtlawakgo. Wata kawanilh lakwan tachuwin xlakata nikxni makgxtakgkgolh. Na kawanilh pi  xʼamakgolh tlawakgo lhuwa taskujut nixawa tuku tlawalh chu kawanilh pi Jehová xkapaxki (Luc. 22:28; Juan 14:12; 16:27). Kakinkakgalhskinkan: «¿Na chuna ktlawama la Jesús chu kkawani lakwan tachuwin latamanin xlakata tlan xtayatkan, o kajwatiya kakxilha xtalakgalhinkan?».

10, 11. ¿Tuku tlawalh Pablo xlakata nakamatliwakglha natalan?

¹⁰ Apóstol Pablo xlismaninit nakawani lakwan tachuwin natalan. Akglhuwa kata akxtum xkatalatamanit makgapitsi akxni kskujnanima Dios chu liwana kalakgapasli. Pero nikxni lichuwinalh tuku nitlan tlawakgolh. Wata tlan kalichuwinalh. Akgtum liʼakxilhtit, lichuwinalh xlakata Timoteo: «Wa nti xatapaxkin nkinkam xpalakata nkimPuchinakan» chu xlipawan pi xkakuentajtlawalh natalan (1 Cor. 4:17; Filip. 2:19, 20). Pablo kawanilh natalan xalak Corinto xlakata Tito, pi kskujma xpalakatakan (2 Cor. 8:23). Max Timoteo chu Tito kamatliwakglhli akxni katsikgolh la xlakpuwan Pablo xpalakatakan.

¹¹ Pablo chu Bernabé katuwa wilikgolh xlatamatkan xlakata nakamakgpuwantinikgo natalan. Akgtum liʼakxilhtit, xkatsikgo pi lhuwa latamanin xalak Listra xkamakgniputunkgo. Maski chuna. Taspitparakgolh xlakata nakamakgpuwantinikgo xalaksasti chu chuntiya nalimasiyakgo pi ni makgxtakgkgo Jehová (Hech. 14:19-22). Alistalh, Pablo katuwa wililh xlatamat kʼÉfeso xlakata makgapitsi latamanin lu xsitsikgonit, pero tamakgxtakgli chuna la talakaskilh xlakata nakamatliwakglhkgo natalan. Hechos 20:1, 2 wan: «Tasanikgolh mPablo limakgalhtawakgat. Akxni nchu kstakyawakgonita, chu snatkgolh, takilhanulh alh kMacedonia. Cha nchu latapulilh yama ktiyat, lhuwa takgalhchuwin Iistakyawakgolh, chalh chi nchu kGrecia».

12. ¿Tuku xlakata tlan kitaxtu naʼanaw ktamakxtumit?

¹² Jehová lakaskin pi tlan kakinkakitaxtunin. Wa xlakata kinkawaniyan pi ankgalhin natamakxtumiyaw. Kkintamakxtumitkan katsiniyaw xlakata Dios chu lamakgpuwantiniyaw (1 Cor. 14:31; kalikgalhtawakga Hebreos 10:24, 25). Kaʼakxilhwi tuku wan Cristina, tiku lichuwinaw kpárrafo 1: «Tuku tlakg klakgati xlakata tamakxtumit wa tapaxkit chu takgpuwantin nema kimaxkikan. Min kilhtamaku nitlan kmakgkatsi akxni kchan kpukgalhtawakga. Natalan lakpuskatin kilakgtalakatsuwikgo chu kisnatkgo chu kiwanikgo pi akit stlan. Na kiwanikgo pi kimpaxkikgo chu paxuwakgo la tatliwakglhma kintakanajla. Lu tlan klimakgkatsi xtachuwinkan». ¡Lu xlakaskinka nalamakgpuwantiniyaw kinchatunukan! (Rom. 1:11, 12).

13. ¿Tuku xlakata na maklakaskinkgo nakamatliwakglhaw natalan tiku makgasa skujnanimakgolh Jehová?

¹³ Natalan tiku makgasa skujnanimakgolh Jehová na lakaskinkgo nakamakgpuwantinikan. Kalichuwinaw xliʼakxilhtit Josué. Jehová laksakli xlakata xkapulalilh israelitas akxni xʼamakgolh tanukgo kTiyat nema xkawanikanit pi nakamaxkikan. Maski Josué lhuwata kata kskujnanima Jehová, wanilh Moisés: «Kalakgayawa uma taskujut Josué chu kamakgpuwantini chu kamatliwakglhti, xlakata wa namatitaxti uma kachikin chu wa natlawa pi nakgalhikgo tiyat nema naʼakxilha» (Deut. 3:27, 28). Josué xlakaskin pi xmatliwakglhka xlakata kachikin Israel lhuwa guerra xʼama kgalhi chu xlakata xʼama makgatsankga akgtum guerra  (Jos. 7:1-9). La uku lakgkgolotsin chu superintendentes maklakaskinkgo nakamakgpuwantiniyaw. ¿Tuku xlakata? Xlakata lu liskujkgo la kuentajtlawakgo xkachikin Dios (kalikgalhtawakga 1 Tesalonicenses 5:12, 13). Chatum superintendente de circuito wa: «Min kilhtamaku, natalan kinkamaxkikgoyan maktum carta niku kinkapaxtikatsinikgoyan la xlilhuwa lakgatikgolh pi kkalakgapaxialhnaw. Kkamakinitaw umakgolh cartas chu klikgalhtawakgayaw akxni klipuwamaw. Lu kinkamatliwakglhan».

14. ¿Tuku nakamakgtaya tlan taskujut natlawakgo tiku linkgoya kata chu kamanan?

¹⁴ Akgtum kilhtamaku, apóstol Pablo kastakyawalh kstalaninanin Cristo xalak Corinto. Akxni kgalhakgaxmatkgolh xtastakyaw, Pablo kawanilh lakwan tachuwin (2 Cor. 7:8-11). Max xtachuwin Pablo kamakgpuwantinilh chuntiya natlawakgo lakwan taskujut. Lakgkgolotsin chu natlatni xala uku tlan nastalanikgo xliʼakxilhtit Pablo. Chatum tlat wanikan Andreas kgalhi chatiy kamanan wan tuku xlakata xlakaskinka lamakgpuwantinikan. Xla wan: «Kamakgpuwantinikan kamanan kamakgtaya namatliwakglhkgo xtakanajlakan chu xtalakapastaknikan chu uma tlawa pi natamakgxtakga kxtalakapastaknikan. Maski katsikgoya tuku tlan, lismanikgo chuntiya natlawakgo komo ankgalhin nakawaniyaw lakwan tachuwin».

15. Kalichuwinanti la tlan nakamakgpuwantiniyaw natalan.

¹⁵ Nakawaniyaw natalan pi lhuwa xtapalh akxilhaw xtaskujutkan chu lakwan xtayatkan (2 Crón. 16:9; Job 1:8). Komo chuna natlawayaw nastalaniyaw xliʼakxilhtit Jehová chu Jesús. Lhuwa xtapalh akxilhkgo tuku tlawayaw xpalakatakan maski nila tlawayaw la lakaskinaw (kalikgalhtawakga Lucas 21:1-4; 2 Corintios 8:12). Akgtum liʼakxilhtit, kinatalankan tiku linkgoya kata lhuwa liskujkgo xlakata naʼankgo ktamakxtumit chu nalichuwinankgo Dios. ¿Kamakgpuwantiniyaw chu kawaniyaw lakwan tachuwin xlakata tuku tlawakgo?

16. ¿Tuku kilhtamaku tlan nakamakgpuwantiniyaw amakgapitsin?

¹⁶ Kakamakgpuwantiniw amakgapitsin akxni matlaniyaw. Komo akxilhaw pi wi tiku tlawalh tuku tlan, kawaniw lakwan tachuwin. Akxni Pablo chu Bernabé xwilakgolh kʼAntioquía de Pisidia, lakchixkuwin tiku xpulalinkgo sinagoga xala ama kachikin  kawanikgolh: «Chixkuwin natalanin, lapi wi ntu ntachuwin nkgalhiyatit mpala listakyawayatit ntachixkuwitat, kawantit». Wa xlakata Pablo maklakaskilh ama kilhtamaku xlakata nakamakgpuwantini tiku anta xwilakgolh (Hech. 13:13-16, 42-44). Komo nakamakgpuwantiniyaw amakgapitsin, max na nakinkamakgpuwantiniputunkgoyan (Luc. 6:38).

17. ¿La tlan nakamakgpuwantiniyaw amakgapitsin?

¹⁷ Nawanaw tuku tlan tlawakgolh. Akxni Jesús kawanilh lakwan tachuwin kstalaninanin xalak Tiatira, kawanilh tuku tlan xtlawamakgolh (kalikgalhtawakga Apocalipsis 2:18, 19). ¿La tlan nachuna natlawayaw la Jesús? Max tlan nawaniyaw lakwan tachuwin chatum tse xlakata xakstu kamakgastakma xkamanan. Komo akinin natlatni, kakawaniw lakwan tachuwin kinkamanankan xlakata la skujnanikgo Jehová. Na kakawaniw lakwan tachuwin komo akxilhaw pi tlan tayat kgalhikgo. Komo nakawaniyaw tuku tlan tlawakgo amakgapitsin, naʼakxilhkgo pi xlikana tuku kawanimaw.

18, 19. ¿La nakamakgtayayaw amakgapitsin xlakata chuntiya tlan natalalinkgo Jehová?

¹⁸ Jehová wanilh Moisés pi xmakgpuwantinilh chu xmatliwakglhli Josué. La uku Jehová ni kintikatachuwinan xlakata nakinkawaniyan pi wi tiku namakgpuwantiniyaw. Pero paxuwa pi liskujaw chuna natlawayaw (Prov. 19:17; Heb. 12:12). Akgtum liʼakxilhtit, akxni chatum tala masta taʼakgchuwin kcongregación tlan nawaniyaw tuku xlakata lakgatiw xtaʼakgchuwin. Max kinkamakgtayan nakatsiyaw la natayaniyaw akgtum taʼakglhuwit. O max kinkamakgtayan naʼakgatekgsaw akgtum versículo xalak Biblia. Kaʼakxilhwi tuku tlawalh chatum tala puskat. Akxni xkgaxmatnita xtaʼakgchuwin chatum tala, paxtikatsinilh chu alistalh tsokgnilh akgtum nota. Tsokgnilh pi xpaxtikatsini pi xʼakxilhnit takatsanajwat nema xwi kxnaku chu xmakgpuwantininit chu xmatliwakglhnit maski ni lhuwa minutos chuwinalh. Na paxtikatsinilh pi limasiyalh tapaxkit akxni mastalh xtaʼakgchuwin chu limasiyalh talakgalhaman akxni chuwinalh. Wanilh pi xtachuwin, akgtum xtamaskiwin Jehová xwanit.

¹⁹ Kimputumkan tlan nakamakgtayayaw amakgapitsin xlakata chuntiya tlan natalalinkgo Jehová. ¿La natlawayaw? Natlawayaw xtastakyaw Pablo: «Kalalimakgpuwantiniyatit nchatunu amakgapitsin, chu na makgkatsi kalamatliwakglhtit nchatunu amakgapitsin, xtachuna lantla ntlawayatit» (1 Tes. 5:11). Komo chuntiya nalamakgpuwantiniyaw, namakgapaxuwayaw Jehová.