1. Ko Jyobaa ojts dyajkojˈyë naxwinyëdë jäˈäy, ¿tijaty madakën ojts tmoˈoy?

KO Jyobaa ojts dyajkojˈyë naxwinyëdë jäˈäy, ojts tmoˈoyë wijyˈäjtën. Extëm nˈokpëjtakëm, ojts xymyoˈoyëmë wijyˈäjtën diˈib xypyudëjkëm parë nyaˈoˈoyëmë amay jotmay ets nwinmäˈäyëm tijaty ndunäˈänëm (Proverbios 2:11). Nan ojts xymyoˈoyëmë wijyˈäjtën parë mbäät nduˈunëm tijaty të nduknibëjtakëm ets nyaˈˈabatëm tijaty të ndukniwijtsëm (Filipʉs 2:13). Ojts nanduˈun xymyoˈoyëmë jäˈäwën mä jot winmäˈäny, diˈib xytyuknijäˈäwëm tii diˈib oy ets tii diˈib axëëk. Nan yëˈë diˈib xyˈanmäˈäyëm ets njëjpkudijëmë poky kaytyey o mä tsyekyëty nnayaˈoˈoyëm (Romanʉs 2:15).

2. ¿Wiˈixë Jyobaa ttseky nyajtuˈunëm ja wijyˈäjtën diˈib të xymyoˈoyëm?

² Jyobaa tsyejpy ets oy nyajtuˈunëm tyäˈädë wijyˈäjtën, mët ko xytsyojkëm ets tsyejpy nˈijtëm agujk jotkujk. Extëm nˈokpëjtakëm, mä Escrituras Hebreas, jyënaˈany: “Ja diˈib yajxon tijaty tyukniwijtsëp seguurë ko yˈoybyëtsëmy” ets nanduˈun jyënaˈany:  “Tukëˈëyë diˈibë mgëˈë mbäät ttuny, tun” (Proverbios 21:5; Eclesiastés 9:10). Ets mä Escrituras Griegas duˈun xykyäjpxwijëm: “Pääty pën xyajmadakëm ja Dios, waˈan nmayˈäjtënduˈunëm mët oytyim pënëty nidëgekyëty” (Galasyʉ 6:10; 1 Peedrʉ 4:10). Extëm nˈijxëm, Jyobaa tsyejpy ets nduˈunëm nuˈun nmadakëm, duˈun diˈibë wiinkpë tyukˈoyˈatëp ets nanduˈun diˈib këˈëm ndukˈoyˈäjtëm.

3. ¿Tijaty diˈib kyaj mbäät nmëmadakëm?

³ Jyobaa tsyejpy ets yajxon nyajtuˈunëm ja wijyˈäjtën diˈib të xymyoˈoyëm, per nan nyijäˈäwëp ko taaˈäjtp diˈib kyaj mbäät nmëmadakëm. Extëm nˈokpëjtakëm, kyaj mbäät nyajjëjptëgoˈoyëmë poky kaytyey etsë oˈkën (1 Reyes 8:46). Nan kyaj mbäät njëjpkuwäˈkëm tijatyë jäˈäy tyuundëp mët ko niduˈuk niduˈuk këˈëm nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm. Ets oy nuˈun njawijyˈäjtëm o njanijäˈäwëm tijaty, ninäˈä mbäät ngamëbatëmë Jyobaa (Isaías 55:9).

4. ¿Ti nˈëxpëkäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

⁴ Xëmë mbäät nasˈijxëm parë Jyobaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm. Nan tsojkëp nmëbëjkëm ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm ets ko tyunaampy diˈib ëtsäjtëm kyaj nmëmadakëm. Perë Jyobaa nan tsyejpy parë nwinmäˈäyëm wiˈix mbäät nyaˈoˈoyëm ja njotmayˈäjtëm ets wiˈix mbäät nbudëjkëmë wiinkpë (käjpxë Salmo 37:3). * O ja tuk pëky njënäˈänëm, tsojkëp ndukˈijxpajtëmë Jyobaa, nduˈunëm diˈib oy ets nduˈunëm tukëˈëyë ak tëyˈäjtën myëët. Parë nnijäˈäwëm wiˈix mbäät nduˈunëm, mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëmë yˈijxpajtënë Noé, David etsë wiinkpë  Dios mëduumbëty diˈib nanduˈun tyukˈijxpajttë Jyobaa. Nan nnijawëyäˈänëm ko pyattë jotmay diˈib kyaj mbäät këˈëm dyaˈoˈoyëdë, per jamë wyinmäˈäny tpëjtaktë mä diˈib mbäät ttundë.

5. Nimaytyäˈäk ti jotmayë nety jamˈäjtp ko Noé jyukyˈajty.

⁵ Biiblyë jyënaˈany ko Noé ja jyukyˈajty ko nety të myëjwindëkë axëkˈäjtën, ja jäˈäyëty jantsy awäˈänëty ets yˈit tsyëënëdë oypyënëty mëët (Génesis 6:4, 9-13). Noé nyijäˈäwëbë nety ko pyäädaampy ja tiempë mä Dios dyajkutëgoyaˈany ja axëkjäˈäytyëjk. Ets mientrës tˈawijxy, seguurë ko ojts tmëmay tmëdäjy wiˈix ja naxwinyëdë jäˈäy yˈadëˈëtstë. Per pyëjkë kuentë ko tam diˈibë nety kyaj mbäät ttuny, per nan tam diˈib mbäät ttuny.

6, 7. 1) ¿Tijatyë Noé kyaj mbäät ttuuny? 2) ¿Wiˈix tyam nanduˈun yˈixëtyë jukyˈäjtën extëm mä Noé jyukyˈajty?

⁶ Tijatyë Noé kyaj mbäät ttuuny. Noé tyukˈawäˈänë jäˈäy ti netyë Dios tyuknibëjtakëp. Per kyaj mbäät pën ttukˈaguanëˈäjty ets tmëdoowˈittët. Ets nan kyaj nety mbäät ti ttuny parë tsojk myinët ja Ayoˈonduu. Noé tsojkëbë nety tmëbëkët ja wyandakënë Jyobaa ko dyajkutëgoyaˈany ja axëkjäˈäytyëjk ets ko ttunäˈäny näˈä meerë të ttukniwitsë (Génesis 6:17).

⁷ Ëtsäjtëm, nanduˈun tyam njukyˈäjtëm mä naxwinyëdë të tyuktuky mëdë axëkˈäjtën ets nnijäˈäwëm ko Jyobaa të twandaˈaky ko dyajkutëgoyaˈany (1 Fwank 2:17). Per kyaj mbäät ndukˈaguanëˈäjtëmë jäˈäy parë tkupëkët ja “oybyë ayuk diˈibë nyimaytyakypy ja tsäjpotmëdë kutujkën”. Ets nan kyaj mbäät ti nduˈunëm parë ja “mëk ayoˈon” tsojk tsyondäˈägët  (Matewʉ 24:14, 21). Duˈun extëmë Noé, nan tsojkëp nmëdäjtëm mëkë mëbëjkën, ko tim tsojkë Dios dyajjëjptëgoyaˈanyë axëkˈäjtën (Salmo 37:10, 11). Seguurë nˈijtëm ko Jyobaa të ttukniwijtsënë näˈä dyajminäˈäny ja kutëgoˈoyën ets kyaj tnasˈixëyaˈany parë nyaxët ja tuk xëëw (Habacuc 2:3).

8. ¿Mä Noé jyot wyinmäˈäny tpëjtaky? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky).

⁸ Tamˈäjt tijatyë Noé mbäät ttuuny. Noé kyaj yaˈëxtëkëwäˈkë tijatyë nety kyaj mbäät ttuny, niˈigyë jyot wyinmäˈäny tpëjtaky mä tijatyë nety mbäät ttuny. Extëm nˈokpëjtakëm, mëbëjkën myëët ojts tkäjpxwaˈkxy tijatyë netyë Dios yajminaampy (2 Peedrʉ 2:5). Tyäˈädë yëˈë pudëjkë parë mëk dyaˈijty ja myëbëjkën. Per nan kyaj jeˈeyë ojts kyäjpxwaˈkxy, nan ojtsën tkojy ja arkë extëmë Jyobaa yˈanmääyë (käjpxë Ebreeʉsʉty 11:7).

9. ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Noé?

⁹ Duˈun extëmë Noé, ëtsäjtëm nan jam mbäät nbëjtakëm ja jot winmäˈäny mä “Nintsënˈäjtëmë tyuunk” (1 Korintʉ 15:58). Extëm nˈokpëjtakëm, taa nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuundëp mä yajkojy ets yajkuentˈatyë Tëjk mä nˈËxpëjkëm ets mä tyunyëtyë Asamblee. Nan ta diˈib namayˈäjtën tuundëp mä asamblee, Betel o mä yajkäjpxnaxyë ëxpëjkpajn. Per mä niˈigyë jot mëjääw nbëjtakëm, jaa mä ngäjpxwäˈkxëm ja oybyë ayuk, diˈib yajkëktëjkëbë mëbëjkën parë nˈawijx njëjpˈijxëm ja kunuˈkxën. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm duˈun tnimaytyaky: “Kojëtsë nmëjëmbäˈä nmëdëjkpäˈä ndukmëtmaytyaˈaky tijaty kunuˈkxën yajminaambyë Diosë Kyutujkën [...,] tajëts nˈixy ko nitii oyˈäjtënë tkaˈˈawix tkajëjpˈixtë mët ko duˈun wyinmaytyë ko kyaj mbäät nyekyˈoyë ja yˈamay jyotmay”. Pääty ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm, ta ja nmëbëjkënyëˈäjtëm niˈigyë kyëktëkë mä ja kunuˈkxën diˈib nˈawijx njëjpˈijxëm. Ets yëˈë xypyudëjkëm parë kyaj nˈanuˈkxëm mä nibëyëˈkëm ja jukyˈäjtën (1 Korintʉ 9:24).

10. Nimaytyäˈäk wiˈix jyajtyë David.

¹⁰ Ja rey David yajnigëxëˈk ko myëdäjtypyë mëbëjkën, etsë Jyobaa mëk tsyojkë (Apostʉlʉty 13:22). Per tëgok, ta David pyokytyuuny mëjwiin kajaa ko tsyënääy mëdë Bat-seba, tuˈugë kasäädë toxytyëjk. Ets diˈib mas oˈktëy, yëˈë ko tjakuyuˈutsany ja pyoky kyaytyey ko ttukniwinmäˈäyë parë yˈoogëdë Urías tsipoty, ja Bat-seba myëmëjjäˈäy. Axtë këˈëmë Urías ttukmëgajxë ja neky mä tniˈanaˈamë ets yˈoogët (2 Samuel 11:1-21). Per ok, ta ojts nyidëˈkxy wiˈixë nety ja David të pyokytyuny (Markʉs 4:22). ¿Ti net tyuun?

11, 12. 1) Ko David pyokytyuuny, ¿ti diˈib kyaj mbäät ttuuny? 2) ¿Wiˈixë Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm pën jodëmbijtëm?

¹¹ Tijatyë David kyaj mbäät ttuuny. David kyaj nety mbäät dyajjëgeˈeky ja poky kaytyey diˈibë nety të ttuny, ets tamë nety diˈib kyuˈayowëyaampy nuˈun ja xyëëw jyukyˈäjtën (2 Samuel 12:10-12, 14). Pääty tsojkëbë nety tmëdatëdë mëbëjkën. Tmëbëkët ko Jyobaa pokymyaˈkxanëp pën jodëmbijtp  amumduˈukjot ets ko pudëkëyanëp parë tmëmadäˈägët mä tkumëdoy ja pyoky kyaytyey.

¹² Niˈamukë nbokytyuˈunëm mët ko pokyjyaˈay nyajpatëm, jeˈeyë ko ta poky kaytyey diˈib mëjwiin kajaa. Taa diˈib kyaj mbäät nekyyaˈoˈoyëm ets kuanë ko net nguˈayoˈowëm nuˈun ja xëëw jukyˈäjtën (Galasyʉ 6:7). Per mbäät nmëbëjkëm extëmë Dios të twandaˈaky, ko pën jodëmbijtëm yëˈë xypyudëkëyäˈänëm ko nety nyajnäjxëm ja amay jotmay, oyë nety yëˈë ja nbokyˈäjtëm ngumëdoˈowëm (käjpxë Isaías 1:18, 19 * etsë Apostʉlʉty 3:19).

13. ¿Ti David tyuun parë jatëgok oy yˈijty mëdë Jyobaa?

¹³ Tamˈäjt tijatyë David mbäät ttuuny. Komë David oyë nety jatëgok yˈitäˈäny mëdë Jyobaa, pääty tkupëjky ja nyaybyudëkë. Extëm nˈokpëjtakëm, kyupëjk ko jyëjwijtsëmbijtë Natán, ja Diosë kyugajpxy (2 Samuel 12:13). David nan tyukmëtmaytyaktääyë Jyobaa wiˈixë nety të pyokytyuny. Duˈuntsoo ojts dyajnigëxëˈëky ko tsyejpy ets jatëgok kyupëkëdët (Salmo 51:1-17). David kyaj ojts tnasˈixë parë yëˈëyë tmëmääy tmëdäjnët wiˈix të pyokytyuny, niˈigyë ojts tyukniˈˈixëty parë ninäˈä jatëgok kyanekytyuundëgoyët. Duˈunyëm ja mëbëjkën tmëdäjty mëjwiin kajaa axtë ko ojts yˈoˈknë, ets duˈunë Jyobaa jyamyetsyëty (Ebreeʉsʉty 11:32-34).

14. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë David?

¹⁴ ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë David? Ko pën pokytyuˈunëm mëjwiin kajaa, tsojkëp njodëmbijtëm amumduˈukjot, ndukmëtmaytyaktäˈäyëmë Jyobaa wiˈix të nbokytyuˈunëm ets nˈamdoˈowëmë pokymyaˈkxën (1 Fwank 1:9). Nan tsojkëp ndukmëtmaytyakëmë mëjjäˈäytyëjk, mët ko yëˈëjëty mbäät xypyudëjkëm parë jatëgok oy nˈijtëm mëdë Jyobaa (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 5:14-16). Nˈokkupëjkëmë Jyobaa nyaybyudëkë, net nyaˈijxëm ko nmëbëjkëm ko yëˈë xypyokymyaˈkxäˈänëm extëm të twandaˈaky. Ets nˈokpëjtakëmë winmäˈäny parë kyaj jatëgok duˈun nekyˈadëtsëm, nˈokmëduˈunëm xëmë Jyobaa ets nˈokmëbëjkëm amumduˈukjot (Ebreeʉsʉty 12:12, 13).

15. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Ana?

¹⁵ Seguurë ko njamyajtsëmë wiinkpë Dios mëduumbë diˈib tyukˈijxpajttë Jyobaa, per nan tyuundë mëjääw parë twinguwäˈkëdë ja yˈamay jyotmay. Min nˈokˈijxëmë yˈijxpajtënë Ana. Yëˈë kyaj nety mbäät yˈuˈunkpääty. Ets kyaj nety mbäät dyaˈoyë tyäˈädë jotmay, per ijt seguurë ko Jyobaa jotkujkmoˈoyanëp. Pääty xëmë ojts nyijkxy mä ja tabernakulo parë jam tˈawdäjtyë Jyobaa ets ttukmëtmaytyaky wiˈixë nety nyayjawëty (1 Samuel 1:9-11). Ana xymyoˈoyëm tuˈugë oybyë ijxpajtën. Waˈan nbëjk nˈijxëm o nmëdäjtëmë wiinkpë jotmay diˈib kyaj mbäät nyaˈoˈoyëm. ¿Ti mbäät nduˈunëm? Nˈoktukkëdëjkëmë Jyobaa tukëˈëyë amay jotmay ets nˈokmëbëjkëm ko yëˈë naytyukjotmaytyuunëp mët ëtsäjtëm  (1 Peedrʉ 5:6, 7). Nˈoknaytyukpudëjkëm tijaty näjxp mä reunyonk ets tijaty yajjaˈäjtypyë Diosë kyäjpn (Ebreeʉsʉty 10:24, 25).

16. ¿Wiˈix mbäädë tääk teety pyudëkëtyë ijxpajtënë Samuel?

¹⁶ ¿Ti mbäät ttundë tääk teety diˈib Dios mëduundëp diˈibë yˈuˈunk yˈënäˈk të tmastuˈuttë Jyobaa? Ja kugajpxy Samuelë yˈijxpajtën mbäät xypyudëjkëm. Yëˈë kyaj nety mbäät ttukˈaguanëˈaty ja yˈuˈunk yˈënäˈk diˈib mëjjäˈäy mëˈˈënäˈknë parë tmëmëdowdëdë Jyobaa (1 Samuel 8:1-3). Pääty ttukkëdëjkë Jyobaa tyäˈädë jotmay. Per tyuunë mëjääw parë yëˈë xëmë tmëmëdooyë Jyobaa ets ttuuny tijaty tyukjotkëdäˈägëp (Proverbios 27:11). Nan yëˈë duˈumbë jotmay tyam pyattëp nimayë uˈunktääk uˈunkteety. ¿Ti tyuundëp ko duˈun jyattë? Myëbëjktëp ko Jyobaa listë yˈity parë jatëgok tkupëkäˈäny pënaty jodëmbijtp, duˈun extëm ja uˈunkteety tkupëjky ja yˈuˈunk diˈibë Jesus myaytyak (Lukʉs 15:20). Per mientrës, jamë wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë parë xëmë tmëmëdowäˈändë Jyobaa ets yˈawijxtëp parë näˈä ja yˈuˈunk yˈënäˈk jyëmbittët mët ja ijxpajtën diˈib myooytyëp.

17. ¿Tiko xypyudëjkëmë yˈijxpajtën ja kuˈookytyoxytyëjk diˈib ayoowp?

¹⁷ Jatuˈugë ijxpajtën yëˈë ja kuˈookytyoxytyëjk diˈib ayoowp diˈibë Jesus myaytyak (käjpxë Lukʉs 21:1-4). Yëˈë kyaj nety mbäät ti ttuny parë kyaj myaatstët ja jäˈäyëty diˈib yajpattëp mä templë. Ets nan kyaj nety mbäät ti tnekytyuny parë kyaj yˈayowët (Matewʉ 21:12, 13). Per tyukˈijxpajtë Jyobaa, ko dyajky mä ja templë “majtskë mutsk meenyuˈunk” diˈibë nety yëˈëyë myëdäjtypy. ¡Mëjwiin kajaa tmëbëjkyë Jyobaa! Nyijäˈäwëbë nety ko pën pyëjtakypy jëjpˈamë Jyobaa tyuunk, yëˈë moˈoyanëp tijaty yajtëgoyˈajtypy. Duˈun extëmë tyäˈädë kuˈookytyoxytyëjk, nanduˈun ëtsäjtëm mbäät nmëbëjkëm ko Jyobaa xymyoˈoyäˈänëm tijaty nyajtëgoyˈäjtëm pën jëjpˈam nbëjtakëm ja yˈAnaˈam Kyutujkën (Matewʉ 6:33).

18. Nimaytyäˈäk tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib oyë jäˈäyˈäjtën yaˈijxë.

¹⁸ Nimay tyamë nmëguˈukˈäjtëm nan tyukˈijxpajttëbë Jyobaa ets jamë jyot wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë mä diˈib mbäät ttundë, kyaj jyamëty mä diˈib kyaj mbäät tmëmadäˈäktë. Min nˈokˈijxëmë yˈijxpajtënë Malcolm, diˈib xëmë Jyobaa myëduun axtë ojts yˈoˈknë mä jëmëjt 2015. Nuˈunë Jyobaa tmëduuny mëdë kyudëjk, tam mä yˈagujkˈäjt jyotkujkˈäjttë ets tam mä kyaj. Malcolm jyënany: “Kyaj nnijäˈäwëm wiˈix ja jukyˈäjtën myiny kyëdaˈaky ets jaˈäjtpë amay jotmay, perë Jyobaa kyunuˈkxypy pënaty yëˈë tukˈijxpajtëp”. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm duˈun dyajkyë käjpxwijën: “Tsojkëbë Jyobaa nˈanmäˈäyëm parë xypyudëjkëm ets niˈigyë njotmoˈoyëmë tyuunk. Nˈokpëjtakëmë winmäˈäny mä diˈib mbäät nduˈunëm, kyaj jyamëty mä diˈib kyaj mbäät nmëmadakëm”. *

19. 1) ¿Tiko yˈoyëty ko yëˈë të yajwinˈixy tyunëdë Salmo 37:3 mä jëmëjt 2017? 2) ¿Wiˈix xypyadunäˈänyë tyäˈädë tekstë diˈib tunäämp 2017?

¹⁹ Komë tyäˈädë tiempë waanë niˈigyë yˈoˈktëy, niˈigyë nmëdatäˈänëmë amay jotmay (2 Timotee 3:1, 13). Pääty niˈigyë tyam jyëjpˈamëty ets mëk ndënäˈäyëm parë kyaj xymyëmadakëm ja amay jotmay. Jëjpˈam ets amumduˈukjot ndukˈijxpajtëmë Jyobaa ets jamë winmäˈäny nbëjtakëm mä diˈib mbäät nmëmadakëm. Pääty, oy ko mä tyäˈädë jëmëjt 2017, të yajwinˈixy ets tyunëdë Salmo 37:3, diˈib jënäämp: “Tukˈijxpatë Jyobaa ets tun diˈib oy”.