1-3. Gin ango ma lanebi mo me Juda pe otimo, dok man okelo adwogi ango? (Nen cal ma i pot karatac man.)

JEROBOAM, kabaka me Icrael onongo ogero keno tye me woro lubanga mukene i boma me Betel. Jehovah ocwalo lanebi mua ki i Juda wek ocwal kwena me ngolo kop i kom Jeroboam. Lanebi man ma mwol-li owinyo lok pa Jehovah ci otero kwena meno. Kiniga omako kabaka i kom lanebi man adada, ento Jehovah ogwoko lanebine.—1 Luker 13:1-10.

² Jehovah onongo ociko lanebi man ni pe omat nyo ocam gin mo keken ki i Icrael dok ni olub yo mukene ka tye ka dok gang. I kare ma tye ka dok, lanebi-ni orwatte ki laco mo mutii ma obwole ni etye ki kwena mo mua ki bot Jehovah. Laco-ni olwongo lanebi man ni ocit gange ka cam ki mat. Lanebi-ni pe olubo cik pa Jehovah ci ocito ki laco man mutii-ni. Cwiny Jehovah pe obedo yom matwal. Ma lanebi-ni tye ka dok gange, labwor mo omake ci oneke woko.—1 Luker 13:11-24.

³ Pe wangeyo pingo lanebi-ni oyero me winyo lok pa laco man ma ka lubo gin ma Jehovah owacce. Ento gin ma wangeyo  aye ni en pe omedde ki ‘wot kacel ki Jehovah ki mwolo.’ (Kwan Mika 6:8.) I Baibul, wot kacel ki Jehovah kwako geno Jehovah, jenge i kome pi telane, ki dong bedo lawiny bote. Ngat ma mwol ngeyo ni omyero eleg kare ducu. Kono onongo lanebi obed ki cwiny me mwolo, kono onongo openyo Jehovah ka cikke ma omiye con-ni olokke. I kare mogo, nongo mitte botwa bene me moko tam ma tek adada, dok nongo gin ma Jehovah mito ni watim pe nen atir ka maleng. Ento ka watye ki cwiny me mwolo, ci wabipenyo Jehovah pi telane wek pe watim gin ma pe tye atir.

4. Gin ango ma wabinyamo i pwony man?

⁴ I pwony mukato-ni, wapwonyo gin ango ma mwolo obedo ki dok pingo pire tek botwa i kare-ni me bedo jo ma mwol. Ento watwero medde ki dongo cwiny me mwolo nining? Ki dok gin ango ma twero temowa me nyuto ka wamwol nyo pe? Kong dong wanyam jami adek magi ma gitwero timme.—Carolok 11:2.

5, 6. Barjilai onyuto cwiny me mwolo nining?

⁵ Kit ma wadok kwede ka alokaloka mo otimme i kwowa nyo ka ticwa olokke binyuto ka ada wamwol. Watwero nongo pwony ki i labol pa Barjilai, larem Kabaka Daudi ma obedo lagen bote adada. I kare ma Barjilai tye ki mwaka 80, Daudi olwonge me bedo i gang ker. Kadi bed ni man onongo obedo deyo madit, Barjilai owacci bibedo ber loyo ka kimiyo mot meno ki laco mo ma nyinge Kimkam, ma gwok onongo obedo wode.—2 Camuel 19:31-37.

⁶ Pingo Barjilai pe oye lwongo meno? Tika pien en onongo tye ka lworo tic nyo mito mere kwo mayot labongo dic mo iye? Pe, en okwero pien en obedo ngat ma mwol. En onongo ngeyo ni kwone dong pe tye kit macon, dok oye gorone. (Kwan Jo Galatia 6:4, 5.) Wan bene myero wabed jo ma mwol calo Barjilai. Ma ka keto cwinywa i kom gin ma wamito nyo poro kwowa ki pa jo mukene, waketo cwinywa me miyo gin maber loyo bot Jehovah. Man pire tek loyo bedo ki tic ma pire tek nyo bedo ngat ma ngene adada. (Jo Galatia 5:26) Ka watye jo ma mwol, wabitic kacel ki utmegiwa pi miyo deyo bot Jehovah ki dong me konyo jo mukene.—1 Jo Korint 10:31.

7, 8. Mwolo twero konyowa wek pe wajenge i komwa kenwa nining?

⁷ Twero bedo tek adada me medde ki bedo ngat ma mwol ka kiminiwa tic mapol nyo twero. Watwero bene nongo pwony ki i labol pa Nekemia. I kare ma Nekemia owinyo ni jo ma i Jerucalem gitye ki pekki mapol, en olego Jehovah wek okonygi. (Nekemia 1:4, 11) Jehovah owinyo lega pa Nekemia. Kabaka Aritakcec oketo Nekemia me bedo macalo laloc i kabedo meno. Kadi bed ni Nekemia onongo tye ki twero kacel ki lonyo, en pe ojenge i kome kene. En oyenyo tira ki bot Jehovah dok obedo ka kwano Cik pa Jehovah kare ducu. (Nekemia 8:1, 8, 9) Nekemia onongo tye ki twero me loyo dano mapol. Ento en pe otiyo ki twerone pire kene nyo me diyo dano tektek.—Nekemia 5:14-19.

⁸ Wan bene myero wamedde ki bedo jo ma mwol ka wanongo tic mapol nyo  kiminiwa tic mukene calo Nekemia. Pe wamito jenge i kom kerowa nyo ngecwa piwa kenwa. Ngat moni twero cako jenge i kome kene nining? Me labolle, laelda mo twero timo gin mo ma mako kacokke labongo lega. Omego nyo lamego mo twero moko tam labongo lega ka lacen lego bot Jehovah wek ogo laane i kom tam meno. Ento ngat ma mwol pe jenge i kome kene, kadi tye ka timo gin mo ma dong otimo tyen mapol i kare mukato angec. I kare ducu wiye po ni kerone pe rom ki pa Jehovah. (Kwan Carolok 3:5, 6.) I kare-ni, pol pa dano gitye ki cwiny me woro dok gimito ni gibed lamal makato jo mukene. Ento lutic pa Jehovah gipe ki cwiny meno. Wan pe watamo ni tic ma watye kwede i kacokke weko piwa dok bedo tek makato jo mukene ma i gangwa nyo i kacokke. Ma ka meno, wapo i kom tic ma watye kwede i yub pa Lubanga dok watiyo kacel ki utmegiwa ducu.—1 Temceo 3:15.

9, 10. Mwolo twero konyowa nining ka jo mukene guterowa i yo marac?

⁹ Cwero cwinywa adada ka jo mukene terowa i yo marac. Meno otimme i kom Anna. Kadi bed ni cware onongo mare adada, cwiny Anna onongo pe  yom. Penina, nyeke onongo caye kare ducu. Anna onongo mito lutino ento onongo pe twero nywal. I nino mo acel, cwinye onongo tye ka cwer adada, ci ocito i ot pa Jehovah ka lega. Lalam Dog Madit onene ka tye ka koko ci ocako wacone ni en omer woko ki kongo! Akemo onongo twero mako Anna matek adada. Ento ma ka meno, en odok i lok pa Eli-ni ki woro madit adada. Lacen en olego lega ma onyuto niyene ki marre pi Jehovah.—1 Camuel 1:5-7, 12-16; 2:1-10.

¹⁰ Mwolo twero konyowa me ‘loyo gin marac ki timo gin maber.’ (Jo Roma 12:21) Lobo pa Catan-ni opong ki jami maraco. Pi meno, pe wabedo ki ur ka kiterowa i yo marac. Kadi bed man twero weko wabedo ki akemo, mitte ni walweny matek ki cwiny meno. (Jabuli 37:1) Dong twero bedo lit maloyo ka peko tye i kinwa ki utmegiwa me kacokke. Ka meno otimme, myero walub lanen pa Yecu. Baibul waco ni: “I kare ma dano guyete en pe oyetogi.” Ma ka meno en “omine kene bot ngat ma ngolo kop atir.” (1 Petero 2:23) Yecu obedo ngat ma mwol dok onongo ngeyo ni Jehovah bingolo kop atir. (Jo Roma 12:19) Wan bene wamito ni wabed jo ma mwol dok bene ‘pe wacul wang tim marac.’—1 Petero 3:8, 9.

11, 12. (a) Watwero medde ki bedo jo ma mwol nining ka jo mukene guminiwa pwoc? (b) Watwero nyutone nining ni watye jo ma mwol i rukwa ki kitwa?

 ¹¹ Wabinyuto ka ada watye jo ma mwol ka kipwoyowa nyo kiminiwa pak mukato kare woko. Esta onongo pwoc ki pak ma kit meno. En obedo dako ma onongo pud dong mwonya loyo i lobo Percia. Pi mwaka acel, kibedo ka gwokke kacel ki mon mukene ma onongo bene gitye ka pyem wek ginong cwak pa kabaka dok kibedo ka wirogi ki moo mapatpat ma ngwecgi kur pi yubo bergi. Dok kabaka oyero Esta me bedo dakerre. Ento gin mutimme-ni ducu pe oloko kite. Esta pe ocako keto cwinye i kome keken. En omedde ki bedo ngat ma mwol, ma lakica ki dok ma wor.—Esta 2:9, 12, 15, 17.

¹² Ka wamwol, wabirukke dok wakwo i yo ma nyuto ni watye ki woro i kom jo mukene ki bene i komwa kekenwa. Ma ka bedo ki awaka nyo temme me nongo cwak ki bot jo mukene, wabitute me bedo ki “cwiny mamwol, ma ling mot.” (Kwan 1 Petero 3:3, 4; Jeremia 9:23, 24) Kit ma wawinyo kwede i komwa kenwa binen i lokwa ki ticwa. Me labolle, watwero weko jo mukene gitamo ni piwa tek pi gin watimo, gin ma wangeyo, nyo anga ma wangeyo. Nyo watwero weko nen calo watimo gin mo ma pire tek adada pi kerowa kenwa, kadi bed jo mukene bene gukonyowa. Ento tam kong i kom labol pa Yecu. Onongo en twero wakke ki ryekone wek dano gunen. Ma ka meno, Yecu obedo ka tic ki Lok pa Lubanga i pwonye. En onongo pe mito ni dano gumine deyo. Kare ducu en onongo mito ni deyo ducu ocit bot Jehovah.—Jon 8:28.

13, 14. Mwolo twero konyowa me moko tam matir nining?

¹³ Mitte ni wabed jo ma mwol ka watye ka moko tam, nyo ka jo mukene gitye ka moko tam ma gudowa. I kare ma lakwena Paulo tye i Cecaria, en onongo mito cito i Jerucalem wek etyek ticce ma Jehovah omiye. Ento lanebi mo ma nyinge Agabo owaco ki Paulo ni ka ocito ci kibimake woko. Nyo bene kitwero nekke woko. Utmege gubako doggi ni Paulo pe ociti. Ento Paulo omoko tamme me cito i Jerucalem. Man mono obedo pien en onongo jenge i kome kene? Pe, Paulo onongo ngat ma mwol dok geno Jehovah ki cwinye ducu. Utmege magi bene onongo gitye jo ma mwol. Pi meno, gin gucwako tam pa Paulo ci guweke ocito.—Tic pa Lukwena 21:10-14.

¹⁴ Cwiny me mwolo bikonyowa me moko tam matir kadi bed pe wangeyo nyo pe watwero gengo gin mo keken ma twero timme i ngeye. Me labolle, twero bedo ni watye ki tam me cako tic pi Jehovah pi kare malac. Ento ngo ma twero timme ka komwa odoko lit ma wamito kony? Nyo ka kom lunyodowa odoko lit ma gimito kony kono? Wabitimo ngo ka watii? Pe watwero nongo lagam pi lapeny magi ducu, kadi bed waleg dok watam matut i komgi. (Latitlok 8:16, 17) Ento ka wageno Jehovah, ci wabiniang dok waye gorowa. Wabiyenyo ngec matir, wabipenyo pi tam, ki dong ma pire tek loyo, wabilego bot Jehovah pi tira. Dok mitte ni walub tela pa cwiny pa Jehovah. (Kwan Latitlok 11:4-6.) Jehovah twero goyo laane i kom tam ma  wamoko, nyo twero konyowa me loko yubwa.—Carolok 16:3, 9.

15. Lwodo lok i kom Jehovah twero konyowa me bedo ki mwolo nining?

¹⁵ Watwero medde ki dongo cwiny me mwolo nining? Wabinyamo yo angwen mapatpat. Me acel ma pire tek loyo, mitte ni walwod lok i kom Jehovah, kun watamo matut i kom nga ma en obedo. Ka wapore ki Jehovah, ci wabiniang ni wan pud lutino dok ngecwa nok adada. (Icaya 8:13) Wi myero opo ni watiyo pi Lubanga Won Twer Ducu, ento pe pi dano nyo malaika mo. Lwodo lok i kom lok man bikonyowa me mwole “i te twero pa Lubanga.”—1 Petero 5:6.

16. Lwodo lok i kom mar pa Jehovah piwa twero konyowa me bedo ki mwolo nining?

¹⁶ Yo me aryo ma watwero medde kwede me bedo jo ma mwol aye me lwodo kit ma Jehovah marowa kwede. Paulo oporo kacokke ki dul kom dano. Dul kom dano ma Jehovah ocweyogi-ni ducu pigi tego adada. (1 Jo Korint 12:23, 24) Wan ducu piwa tek bot Jehovah. En pe porowa ki jo mukene, dok bene pe juko marowa ka watimo gin mo marac. Ngeyone ni Jehovah marowa weko wabedo agonya.

17. Wabinongo adwogi maber ango ka waneno jami mabeco ma i kom jo mukene?

¹⁷ Me adek, wabimedde ki bedo jo ma mwol ka watute me neno kit mabeco ma jo mukene gitye kwede calo Jehovah. Ma ka temme me ywayo tam pa dano i komwa, nyo waco botgi gin me atima, wabipenyo tam ki botgi dok wabiye lubone. (Carolok 13:10) Wabedo ki yomcwiny ka utmegiwa gunongo mot me tic i kacokke. Dok wapwoyo Jehovah pien oye ni wati pire.—1 Petero 5:9.

18. Ka wanyebo cwiny ma ngoliwa kop ci bikonyowa nining me medde ki bedo jo ma mwol?

¹⁸ Me angwen, wabimedde ki bedo jo ma mwol ka watiyo ki cik ma igi lac me Baibul me nyebo cwiny ma ngoliwa kop. Cik ma igi lac magi pwonyowa me ngeyo kit ma Jehovah winyo ki dok tamo kwede. Ka wapwonye me neno jami kit ma Jehovah neno kwede, ci watwero moko tam ma yomo cwiny Lubanga. Ka wakwano Baibul, walego dok waketo gin ma wapwonyo i tic, ci cwinywa ma ngoliwa kop bijing bedo matek. (1 Temceo 1:5) Wabipwonye me keto miti pa jo mukene bedo mukwongo. Ka watimo jami magi ducu, Jehovah ‘bityeko pwonyowa’ kit ma en ocikke kwede-ni, man bene kwako konyowa me medde ki bedo jo ma mwol.—1 Petero 5:10.

19. Ngo ma twero konyowa me medde ki bedo jo ma mwol pi naka?

¹⁹ Wi pud po i kom lanebi ma waloko i kome i acakki me pwony man? En orwenyo kwone kacel ki watte ki Jehovah pien pe omedde ki bedo ki cwiny me mwolo. Ento watwero medde ki bedo jo ma mwol kadi bed ni pe yot. Labol mogo mapol pa lutic ma gubedo lugen bot Jehovah ginyuto ni meno twere. Kadi bed dong watiyo pi Jehovah pi kare malac, omyero wamedde ki jenge i kome. (Carolok 8:13) I kwo mo keken ma watye ka wok ki iye, pud watwero medde ki wot kacel ki Jehovah. Man obedo mot madit loyo ma watwero bedo kwede. Dong, watim wunu gin mo keken ma watwero wek wamedde ki wot kacel ki Jehovah pi naka.