1-3. Met ewe soufós seni Juta ese féri, me met mwirilóón? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

 JEROPOAM, ewe kingen Israel, a ssenatá eú rongen asor fán iten fel mi chofona lón ewe telinimw Petel. Jiowa a tiinaaló ren emén soufós seni Juta pwe epwe atoura an kapasen kapwúng. Ewe soufós mi tipetekison a álleasochisi Jiowa me uwei ewe pwóróus ngeni ena king. Ena king a fókkun song ren ewe soufós, nge Jiowa a túmúnú.​—1 King 13:1-10.

² Jiowa a allúkú ngeni ewe soufós an esap mwéngé are ún lón Israel, esap pwal pwer sefál wóón ewe al a feiló wóón lupwen epwe liwiniti leenian. Lón an liwin, emén mwán chinnap a chuuri me kapas chofona ngeni pwe a pwal uwei och pwóróus seni Jiowa. Ewe mwán chinnap a etiwa átena lón imwan we pwe repwe mwéngéfengen me ún. Iwe, ewe soufós a álleasolapa Jiowa me fiti ewe mwán chinnap. Jiowa ese pwapwa ren met ena soufós a féri. Mwirin, lupwen a feiló, emén laion a chuuri wóón al me nieló.​—1 King 13:11-24.

³ Sise silei met popun ewe soufós a filatá an epwe aúseling ngeni ewe mwán chinnap lap seni Jiowa. Nge sia silei pwe ese  sópweló an álleasochisi Jiowa ren unusen an tipetekison. (Álleani Mika 6:8.) Emén mi tipetekison a silei lamoten an epwe ikkiótek fansoun meinisin. Ika ena soufós a fen pwáraatá tipetekison, epwe fen akkomw eisini Jiowa ika a siwil an we éúréúr ngeni. Fán ekkóch, sia pwal nóm lón eú watteen kefil, nge neman ese ffat ngenikich met Jiowa a mochen sipwe féri. Nge ika sia tipetekison, sipwe tingorei Jiowa an epwe emmwenikich pwe sipwe túmúnú pwe sisap féri kefil mi ngaw.

4. Met sipwele káé lón ei lesen?

⁴ Ewe lesen mwen ei a áiti ngenikich met a kapachelong lón ewe napanap tipetekison me met lamotan ngenikich lón ei fansoun. Nge ifa usun sipwe alapaaló ach pwáraatá tipetekison? Met sókkun mettóch mi tongeni fis lón manawach epwe tongeni sótuni ach pwáraatá tipetekison? Iei sipwele pwóróus wóón úlúngát me leir.​—SalF. 11:2.

5, 6. Ifa usun Parsilai a pwáraatá pwe i mi tipetekison?

⁵ Minne sia féri lupwen nónnómuch are wisach a siwil, a tongeni pwáraaló ika kich wesewesen emén mi tipetekison. Sia tongeni káé seni pwóróusen Parsilai, chiechien King Tafit we mi tuppwél. Lupwen a 80 ierin Parsilai, Tafit a etiwa an epwe nónnóm lón ewe imwen king. Inaamwo ika ina eú watteen feiéch, nge Parsilai a apasa pwe epwe fen éch ika epwe angei ewe mwán itan Chimham, neman ina i emén néún.​—2 Sam. 19:31-37.

⁶ Pwata Parsilai ese etiwa ewe etiwetiw? Itá pokiten ese mochen eáni eú wis mi chou are a chék mochen pwapwaiti manawan we ese wor osukosukan? Aapw. Parsilai ese etiwa pún i mi tipetekison, a mirititi pwe nónnómun a siwil me mi wor ekkóch mettóch esap chúen tongeni féri. (Álleani Kalatia 6:4, 5.) Mi lamot sipwe pwal tipetekison usun Parsilai. Sise nefotofot wóón ach mochen are aléllé kich ngeni ekkewe ekkóch, nge sia fen nefotofot wóón ach fang ngeni Jiowa úkúkún ach tufich. Ina ewe mettóch mi fókkun lamot lap seni ach eáni eú wis mi kkóló aúchean are ach sipwe iteféúló. (Kal. 5:26) Ika sia tipetekison, sipwe angangfengen me pwiich kewe pwe sipwe asamolu Jiowa me álisi ekkewe ekkóch.​—1 Kor. 10:31.

7, 8. Ifa usun ewe napanap tipetekison a tongeni álisikich ach sisap lúkúlúk wóón pwisin kich?

⁷ Epwe tongeni weires ach sipwe akkamwéchú ach tipetekison lupwen a watteeló wisach are ach nemenem. Sia tongeni káé seni pwóróusen Nehemia. Lupwen Nehemia a rongorong pwe a chómmóng án chón Jerusalem osukosuk, a tingormaú ngeni Jiowa an epwe álisiir. (Ne. 1:4, 11) Iwe, Jiowa a pélúweni an iótek. King Artaksasta a ewisa ngeni Nehemia an epwe kepina lón ena leeni. Inaamwo ika a watte án Nehemia manaman me a wéúéch, nge esap fán eú an epwe lúkúlúk wóón pwisin i. A kútta emmwen seni Jiowa me ákkálleani an Allúk iteitan. (Ne. 8:1, 8, 9) A wor án Nehemia nemenem wóón chómmóng aramas. Nge ese áeá an nemenem fán iten pwisin feiéchún are nemenemengaw wóón aramas.​—Ne. 5:14-19.

⁸ Lupwen sia angei pwal och wis are a siwil wisach, sipwe túmúnú pwe sipwe kamwéchúnnúk wóón ach tipetekison usun chék Nehemia. Sise mochen lúkúlúk wóón pwisin ach tufich are minne sia fen kúna lón manawach. Ifa usun emén a tongeni poputá le lúkúlúk wóón pwisin i? Áwewe chék, emén mwán mi ásimaw a tongeni poputá le féri  angangen ewe mwichefel nge esap mwo iótek akkomw. Are emén pwiich a tongeni akkomw féri eú kefil, mwirin epwap tingorei Jiowa an epwe efeiéchú an na kefil. Iwe nge, emén mi tipetekison ese lúkúlúk wóón pwisin i inaamwo ika a fen fán fite an a féri eú mettóch. Fansoun meinisin a chechchemeni pwe a kon watte án Jiowa tufich lap seni pwisin an tufich. (Álleani Än Salomon Fos 3:5, 6.) Chómmóng aramas ikenái ra chék ekieki pwisin iir me ra mochen repwe akkomw mwen ekkewe ekkóch. Nge esap ina usun néún Jiowa kewe chón angang. Sise eáni ewe ekiek pwe ach eáni ekkóch wis a átekiakichetá seni ekkewe ekkóch lón ach famili are mwichefel. Nge sia fen ekieki ach sipwe apwénúetá wisach lón án Kot kókkót me angangfengen me pwiich kewe.​—1 Tim. 3:15.

9, 10. Ifa usun ewe napanap tipetekison a tongeni álisikich lupwen aramas ra esiitakich?

⁹ Sia tongeni song lupwen emén a esiitakich. Ina met a fis ngeni Hana. Inaamwo ika pwúlúwen Hana we a fókkun tongei i, nge ese pwapwa. Penina, a okkuf ngeni Hana me esiita i iteitan. Hana a mochen an epwe wor néún, nge i mi riit. Eú rán lupwen Hana a fókkun letipechou, a ló ngeni ewe imwenfel mangaku pwe epwe iótek. Ewe souasor mi lap itan Eli a kúna án Hana kekkechiw me a  tipimwáál ngeni pwe a sakaw! Hana mi tongeni song ren Eli, nge a fen pélúweni Eli fán súfél. Mwirin, Hana a eáni eú iótek mi pwáraatá an lúkú Jiowa me tongei i.​—1 Sam. 1:5-7, 12-16; 2:1-10.

¹⁰ Tipetekison a tongeni álisikich le ‘akufu met mi ngau ren ach föföröch.’ (Rom 12:21) Án Satan ei ótót a úr ren féffér mi ngaw. Ina minne, itá sisap fen máirú lupwen aramas ra féfférmwáál ngenikich. Inaamwo ika ena mettóch epwe tongeni asongakich, nge mi lamot sipwe fiu ngeni ena memmeef. (Kölf. 37:1) Epwe fen kon watte metekin letipach ika sia osukosukfengen me pwiich kewe lón ewe mwichefel. Ika a fis ena, sipwe mochen áppirú Jesus. Ewe Paipel a apasa: “Lupwen ra kapasingau usun esap pwal pölüeni lon kapas mi ngau.” Nge a fen “anomu an apilükülüköch won Kot ewe soukapwüng mi eäni pwüng lon kapwüng.” (1 Pet. 2:23) Jesus i emén mi tipetekison me a silei pwe Jiowa epwe áwena ekkewe féffér ese pwúng. (Rom 12:19) Sia pwal mochen ach sipwe tipetekison me sisap “liwini ngau ngeni ngau.”​—1 Pet. 3:8, 9.

11, 12. (a) Ifa usun sipwe akkamwéchú ach tipetekison lupwen aramas ra mwareitikich? (b) Ifa usun sipwe pwáraatá ach tipetekison ren napanapen foutach me féfférúch?

¹¹ Lupwen aramas ra mwareitikich, epwe tongeni pwal ina eú sóssót ika sipwe chúen tipetekison. Chómmóng aramas ra fókkun  mwareiti Ester. I emén lein ekkewe fefin mi fókkun liéch lón Persia ra kefilitá án ewe king epwe fili me leir ié epwe kiwin, nge chienan kana fépwúl ra okkuffengen ren án ewe king epwe átenekiir. Lón úkúkún eú ier, ekkewe chón angang ra fókkun túmúnúúr ren ar epitiir lémis, lépwókus me metakkan. Mwirin, ewe king a filatá Ester an epwe kiwin. Nge ren ekkena mettóch, Ester ese siwil. Ese ekieki pwe i a nampa eú. A chúen tipetekison, kirekiréch, me pwáraatá súfél.​—Est. 2:9, 12, 15, 17.

¹² Ika kich mi tipetekison, napanapen foutach me féfférúch epwe pwáraatá pwe sia súféliti ekkewe ekkóch me pwal pwisinkich. Sisap fen eingeing are esikesik ngeni aramas, nge sipwe achocho pwe sipwe “eman aramas mi tipemecheres o lukpwetete.” (Álleani 1 Petrus 3:3, 4; Jer. 9:23, 24) Minne sia ekieki usun pwisinkich epwe pwá lón ach fós me féffér. Áwewe chék, eli sipwe sótun féri pwe aramas repwe ekieki pwe sia kon aúchea pokiten sia eáni och wis, sia silei mettóch aramas rese kan silei, are sia sissilei aramas mi watte wiser. Are sipwe sótun féri pwe aramas repwe ekieki pwe sia pwisin féri och mettóch mi lamot, nge ren enletin ekkóch ra pwal álisikich. Nge ekieki usun Jesus. I a tongeni féri án aramas repwe ingeiti watteen tipacheman ren minne a féri. Nge fán chómmóng i a aloni án Kot we Kapas. Ese mochen angei ling seni aramas, nge fansoun meinisin a mochen pwe aramas repwe elingaaló Jiowa chék.​—Joh. 8:28.

13, 14. Ifa usun tipetekison a tongeni álisikich le féri kefil mi múrinné?

¹³ Mi lamot sipwe tipetekison lupwen sia féri kefil, are lupwen án ekkóch aramas kefil a kkúúkich. Lupwen aposel Paulus a nónnóm Seserea, a mochen feiló Jerusalem pwe epwe áwesaaló ewe angang Jiowa a ewisa ngeni. Nge ewe soufós Akapus a ereni pwe ika epwe ló, i epwe ares are pwal mwo nge neman ninniiló. Chienen Paulus kewe Chón Kraist ra tingormaú ngeni an esap ló. Nge Paulus a filatá an epwe ló. Met, a lúkúlúk wóón pwisin i? Aapw, Paulus a tipetekison me a unusen lúkúlúk wóón Jiowa. Chienan kewe Chón Kraist ra pwal tipetekison. Ina popun ra tipeeú ngeni minne a fen filatá, me ra mut ngeni an epwe ló.​—Föf. 21:10-14.

¹⁴ Ach tipetekison epwe álisikich le féri kefil mi múrinné, pwal mwo nge lón ekkewe atun sise tongeni unusen silei are nemeni minne epwe fis. Áwewe chék, neman sia ekiekin poputá le angang ngeni Jiowa full-time. Nge met epwe fis ika sipwe semmwen? Met epwe fis ika semach kewe me inach repwe semmwen nge a lamot ngeniir ach álillis? Met sipwe féri lupwen sia chinnapeló? Ikaamwo sipwe iótek me ekieki usun ekkena mettóch, sise tongeni pélúweni meinisin ekkena kapas eis. (SalAf. 8:16, 17) Nge ika sia lúkúlúk wóón Jiowa, sipwe tongeni mirititi ekkewe mettóch sise tufichin féri. Sipwe ekiekiéchú, kútta álillis seni ekkewe ekkóch, me lap seni meinisin sipwe tingorei Kot an epwe emmwenikich. Mwirin, mi lamot sipwe fiti emmwenien án Jiowa we manaman mi fel. (Álleani Än Salomon Afalafal 11:4-6.) Jiowa a tongeni efeiéchú ekkewe kefil sia féri are a tongeni álisikich le féri ekkesiwil wóón minne sia fen akkóta.​—SalF. 16:3, 9.

15. Ifa usun ach ekilonei usun Jiowa epwe álisikich ach sipwe tipetekison?

¹⁵ Ifa usun sipwe alapaaló ach tipetekison?  Sipwe pwóróus wóón rúáánú mettóch sia tongeni féri. Áeúin, mi lamot sipwe ekilonei usun Jiowa, ekiekiéchú ika i met sókkun Kot. Lupwen sia ekilonei usun tekian Jiowa senikich, sia mirititi pwe kich mi fókkun kisikis me a kúkkún ach sile. (Ais. 8:13) Chechchemeni pwe sia manaweni ewe sókkun manaw mi tipeeú ngeni letipen ewe Kot mi Unusen Manaman, nge esap letipen emén aramas are emén chónláng. Ach ekilonei usun ekkeei mettóch epwe álisikich le tipetekison “fän pöün Kot mi manaman.”​—1 Pet. 5:6.

16. Ifa usun ach ekilonei án Kot tong a álisikich ach sipwe tipetekison?

¹⁶ Oruuan, ach ekilonei úkúkún án Jiowa tongekich epwe tongeni álisikich le alapaaló ach tipetekison. Paulus a aléllééi ewe mwichefel ngeni inisin aramas. Jiowa a féri pwe kifetin ewe inis meinisin epwe aúchea. (1 Kor. 12:23, 24, Testament Mi Fö) Emén me emén kich mi pwal aúchea me ren Jiowa. I ese apépékich ngeni ekkewe ekkóch, me a chék tongekich inaamwo ika sia mwáálliló. Sia tongeni meefi núkúnúkéch ren ach silei pwe Jiowa a tongekich.

17. Ifa usun ach nennengeni ekkewe napanap mi múrinné ren aramas epwe tongeni álisikich?

¹⁷ Aúlúngátin, ach áppirú Jiowa le nennengeni ekkewe napanap mi múrinné ren aramas epwe álisikich le alapaaló ach tipetekison. Sise mochen féri pwe aramas repwe ekieki pwe kich mi kon aúchea, are ekkereni aramas met repwe féri, nge sia fen mochen kútta álillis seniir me tipemecheres le etiwa meefier. (SalF. 13:10) Lupwen pwiich kewe ra angei ekkóch wis mi aúchea, sia pwapwa rer. Sia pwal apasaatá ach kilisou ngeni Jiowa ren an mut ngenikich meinisin ach sipwe angang ngeni.​—1 Pet. 5:9.

18. Ifa usun ach emiriti mwelien letipach epwe álisikich ach sipwe alapaaló ach tipetekison?

¹⁸ Arúáánún, ach emiriti mwelien letipach ren ach apwénúetá ekkewe kapasen emmwen lón Paipel epwe álisikich le alapaaló ach tipetekison. Ekkena kapasen emmwen ra áiti ngenikich ekiekin me meefien Jiowa wóón mettóch. Lupwen sia káé ifa usun sipwe eáni án Jiowa ekiek, sia tongeni féri ekkewe kefil mi apwapwaai i. Lupwen sia káé, iótek, me apwénúetá met sia káé, epwe péchékkúleló mwelien letipach. (1 Tim. 1:5) Sia káé ach sipwe akkomwa ekkewe ekkóch. Ika sia féri ekkena mettóch, Jiowa a pwonei pwe epwe ‘püsin aunusöchükichela,’ nge mi kapachelong lón ena an álisikich pwe sipwe alapaaló ach tipetekison.​—1 Pet. 5:10.

19. Met epwe álisikich ach sipwe akkamwéchú ach tipetekison tori feilfeiló chék?

¹⁹ Ka chechchemeni ewe soufós seni Juta, ewe sia pwóróus usun lepoputáán ei lesen? A péút seni manawan me an ririéch ngeni Jiowa pokiten ese akkamwéchú an tipetekison. Nge kich mi tongeni akkamwéchú ach tipetekison pwal mwo nge atun mi weires ngenikich. Pwóróusen chómmóng néún Jiowa chón angang a ánnetatá pwe mi tufich ena mettóch. Ika sia fen angang ngeni Jiowa ren fansoun langattam, a fen ina lamoten ach sipwe fókkun lúkúlúk wóón Jiowa. (SalF. 8:13) Ese lifilifil ika met nónnómuch, sia tongeni sópweló le ákkálleasochisi Jiowa. Ina wisach we mi fókkun aúchea seni meinisin. Ina minne, sipwe achocho úkúkún ach tufich pwe sipwe tongeni kamwéchúnnúk wóón ach tipetekison me ákkeáni ewe sókkun manaw mi tipeeú ngeni letipen Jiowa tori feilfeiló chék.