Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Eie u Tena ku di Tulula, né Muene mu Ithangana ia Bhonzo

Eie u Tena ku di Tulula, né Muene mu Ithangana ia Bhonzo

“Ukala jinga mu kuenda bhu pholo ia Nzambi ié ni ku di tululula!”​—MIKEIA 6:8.

MIMBU: 48, 1

1-3. Ihi ia kambele kubhanga o polofeta mukua Judá, ni ihi ia bhiti ni muene? (Tala o foto ia dianga.)

SOBHA JELOBOUAMU, mukua Izalaiele, ua iudikile kalatódio mu mbanza ia Betele, phala kubheza-mu o jinzambi ja makutu. Jihova ua tumikisa polofeta mukua Judá, ni njimbu ia kufundisa phala Jelobouamu. Ni kulenduka kuoso, o polofeta ua belesela Jihova mu ku tula o njimbu. O sobha ua kexile ni njinda iavulu, maji Jihova ua lange o polofeta.​—1 Jisobha 13:1-10.

2 Jihova ua bhanene itendelesu kua polofeta. Muene ua zuelele kuila, o polofeta ka tokalele kudia, mba kúnua kima kioso-kioso mu ixi ia Izalaiele. Ua mu tangele ue phala kuvutuila mu njila iéngi. Kioso kiexile mu vutuka kiá, o polofeta ua di sange ni muadiakimi mu njila, ua mu tangela makutu kuila, uexile ni njimbu ia Jihova. O muadiakimi uexana o polofeta phala kudia ni kunua ku bhata diê. O polofeta ua bhukumukina Jihova, iú uai ni muadiakimi muenhó. O kima kia bhange o polofeta, kia luualesa Jihova. Mu ku vutuka kubhata, kua moneka hoji, anga i jibha o polofeta.​—1 Jisobha 13:11-24.

3 Ki tuejiia se mukonda diahi, o polofeta ua solo kuívua o muadiakimi, mu veji dia kubelesela Jihova. Maji tuejiia kuila, muéne ka suluka ‘kuenda bhu pholo ia Jihova ni ku di tululula.’ (Tanga Mikeia 6:8.) Mu Bibidia, o kuenda ni Jihova, kua lungu ni kudielela kua Jihova, mu itendelesu, iê ni ku mu belesela. O muthu uala ni ukexilu ua ku di tulula, uejiia kuila, ua tokala kusamba ithangana ioso. Se o polofeta uexile mukua ku di tulula, muene ueji sota kusamba phala kuijiia se Jihova ua lunguluile o itendelesu iê mba kana. Sai ithangana, tua bhingi ue kusola ima ia bhonzo. Maji nange ki tu tendela kiambote o vondadi ia Jihova. Se tu kala ni ukexilu ua ku di tulula, tua-nda dianga kubhinga o itendelesu ia Jihova, phala ki tu te ituxi ia makota.

4. Ihi i tua-nda di longa mu milongi íii?

4 Mu milongi ia dianga, tua di longo se ihi ilombolola o kukala ni ukexilu ua ku di tulula, ni mukonda diahi o ukexilu iú uala hanji ni valolo lelu. Maji kiebhi ki tu tena ku di tulula dingi? Ihi i tena kulola o ukexilu uetu ua ku di tulula, ni kiebhi ki tu tena kulondekesa se tuala ni ukexilu iú mba kana? Tua-nda di longa ia lungu ni ima itatu i tena kulola o ukexilu uetu ua ku di tulula.​—Jisabhu 11:2.

KIOSO O IMA KU MUENHU UETU I LUNGULUKA

5, 6. Kiebhi Badizilai kia londekesa o ukexilu ua ku di tulula?

5 O ukexilu u tu dívua kioso o ima ku muenhu uetu mba o kikalakalu kietu mu kilunga ki lunguluka, u tena kulondekesa se tuala ni ukexilu ua ku di tulula mba kana. Tu tena ku katula mbote iavulu mu ku di longa o phangu ia Badizilai, dikamba dia kazola dia Sobha Davidi. Kioso Badizilai kiexile ni 80 a mivu, Davidi ua mu ixana phala kutunga ku mbonge ia sobha. Sumbala kiexile ujitu ua dikota, Badizilai uambe kuila, kua betele-kota se a bhanene o ujitu iú ku diiala diéngi a mu ixanene Ximamu. Nange muene uexile mon’â Badizilai.​—2 Samuuele 19:31-37.

6 Mukonda diahi Badizilai ka xikina kuia ku mbonge ia sobha? O kuila muene ua kexile mu lenga kikalakalu? O kuila muene ua mesenene kukala ni kutululuka kubhata diê? Kana. Badizilai ua ditunu, mukonda uexile ni ukexilu ua ku di tulula. Muene uejiidile kuila ua kukile kiá, kexile dingi ni nguzu ia soko, phala kukalakala ku mbonge ia sobha. (Tanga Ngalásia 6:4, 5.) Kala Badizilai, etu tua tokala ue kukala ni ukexilu ua ku di tulula. Mu veji dia kuxinganeka ngó mu ima i tua mesena, mba ku di sokesa ni akuetu, tua tokala kubhanga ioso i tu tena phala ku sidivila Jihova. O kubhanga kiki, kua beta-o-kota, o kukala ni kikalakalu kia katunda mba kukala ni fuma iavulu, ndenge. (Ngalásia 5:26) Se tu kala ni ukexilu ua ku di tulula, tua-nda kalakala kumoxi ni jiphange jetu, phala kuximanesa o dijina dia Jihova, ni kukuatekesa akuetu.​—1 Kolindo 10:31.

7, 8. Mu ukexilu uebhi o kukala ni ukexilu ua ku di tulula, ku tu fidisa ku di dielela?

7 Ki tena kubhonza ku kolokota mu kulondekesa o ukexilu ua ku di tulula, se a tu bhana dingi ikalakalu, mba se tuala ni ungana. Maji tu tena ku dilonga ku phangu ia Nehemiia. Kioso Nehemiia kiévu kuila, o athu ku Jeluzaleme akexile mu bhita ni ibhidi iavulu, muene ua sambe kua Jihova phala ku kuatekesa o mundu. (Nehemiia 1:4, 11) Jihova uevu o musambu ua Nehemiia. O Sobha Artaxexe ua solo Nehemiia kala nguvulu ia mbanza. Sumbala Nehemiia uexile ni umvuama, ni kutena, muene ka dielele mu nguzu iê. Muene ua kexile mu sota o itendelesu ia Jihova, ni kutanga o Kitumu kia Nzambi ithangana ioso. (Nehemiia 8:1, 8, 9) Nehemiia ua kexile ni ungana ua kutumina athu avulu. Maji Nehemiia kexile mu katula mbote mu ungana uê, phala kubhanga o ima ia mesenene. Muene kexile ue mu bhangesa akuâ ku divua kiaiibha.​—Nehemiia 5:14-19.

8 Kala Nehemiia, se a tu bhana dingi ikalakalu mu kilunga, mba a tu bhana kikalakalu kiéngi mu kilunga, tua tokala kusuluka mu ku di tulula. Ki tu tokala ku dielela ku uhete, mba ku unjimu uetu. Kiebhi o muthu kia mateka ku di dielela? Mu kifika, nange o kafunga u langa o ikalakalu ia kilunga sé kusamba. Mba nange phange u dianga kusola kima, mu kusuluka, kiene kia samba kua Jihova phala kubesoala o kima kia solo. Maji o muthu uala ni ukexilu ua ku di tulula, ka dielela mu kutena kuê, né muene se ua mu bhanga kima kiene mu bhanga kiá ku mivu iavulu. Muene u sota kulembalala kuila, o mauhete mê, ki ma sokela ni mauhete a Jihova. (Tanga Jisabhu 3:5, 6.) Ku mundu ua lelu, o athu a suua ngó o ibhindamu iâ. Mukonda dia kiki, a mesena kutumina akuâ. Maji o jiselevende ja Jihova, kala ni ukexilu iú. Etu ki tu banza kuila, o kukala ni maujitu mu kilunga, mba kukala mutuameni ua muiji, ku tu bhangesa kukala athu a beta-o-kota, akuetu ndenge. Mu veji dia kiki, tu sota kuijiia o kididi kietu mu kilunga kia Nzambi. Tu kalakala ue kumoxi ni jiphange jetu joso.​—1 Timote 3:15.

SE AKUETU A TU BAZELA, MBA A TU XIMANA

9, 10. Kiebhi o ukexilu ua ku di tulula u tena ku tu kuatekesa se akuetu a tu fundisa?

9 Tu divua kiaiibha kioso muthu u mateka ku tu bazela sé kikuma. Kiki kiene kia bhitile ni Hana. Sumbala muadi uê ua mu zolele kiavulu, Hana ka sangulukile ku muenhu. Penina, o mukaji nê, ua kexile ku mu xonguena ithangana ioso. Hana ua mesenene kuvuala mona, maji ka tenene kuvuala. Sai kizuua, Hana ua kexile mu divua kia iibha, mu kiki, muene uai kusamba mu balaka ia Nzambi. O Mukunji ua Dikota Eli, ua mono kuila muene ua kexile mu dila, iú ua mu tatela o makutu kuila, ua kodiuile! Hana ua tokalele kukala ni njinda iavulu. Maji mu veji dia kiki, muene ua tambuijila Eli ni kuxila kuoso. Mu kubhita thembu, Hana ua bhange musambu, ua londekesa o kixikanu kiê ni henda iê kua Jihova.​—1 Samuuele 1:5-7, 12-16; 2:1-10.

10 O ku di tulula, ku tena ku tu kuatekesa ku “tolola o phulu ni mbote.” (Loma 12:21) O mundu ua Satanaji, uezala ni ima iaiibha. Mu kiki, ki tu sasumuka se o athu a tu talatala mu ukexilu uaiibha. Sumbala tu kala ni njinda kioso kia tu talatala kiaiibha, maji tua bhingi ku tolola o ukexilu iú. (Jisálamu 37:1) Tu divuua dingi kiaiibha, se tu kala ni maka ni jiphange jetu mu kilunga. Se kiki ki bhita, tu tena kukaiela o phangu ia Jezú. O Bibidia izuela: “O kia mu xingile, ka vutuile ndaka.” Mu veji dia kiki, “mulonga uê-phe ua u ehela Nzambi muenhó mukua kufundisa kiaiuka.” (1 Phetele 2:23) Jezú uexile muthu ua lenduka. Muene uejidile kuila, Jihova ueji fundisa o athu a bhanga o ima iaiibha. (Loma 12:19) Etu tua tokala kukala ue akua kulenduka. Mu kiki, ki tu tokala “kuvutula phulu mu phulu.”​—1 Phetele 3:8, 9.

11, 12. (a) Kiebhi ki tu tena kulondekesa o ukexilu ua ku di tulula, se akuetu a sota ku tu ximana kiavulu? (b) Kiebhi ki tu tena kulondekesa o ku di tulula, mu ukexilu uetu ua kuzuata ni uendelu uetu?

11 O athu a tena kumona ue se tu akua ku di tulula mba kana, kioso kia tu ximana kiavulu. Estere a mu ximanene kiavulu. Muene uexile bhu kaxi ka ahatu a iukile dingi, a tungile ku utuminu ua Pélesa. Muene ua bhiti muvu ua muvimba kumoxi ni ahatu a mukuá akexile mu a talatala ni maji a katunda, phala kusola-bhu muthu umoxi, n’a kale o muhatu ua sobha. O sobha ua solo Estere, phala kukala nvuale. Maji o fuma, ki i mu bhangesa kulungulula o ukexilu uê. Estere kexile mu suua ngó o ibhindamu iê. Muene ua suluka ni kulondekesa o ukexilu ua ku di tulula, o henda, ni kuxila.​—Estere 2:9, 12, 15, 17.

O kuila o ukexilu uetu ua ku zuata ulondekesa kuila, tu xila Jihova ni akuetu, inga ilondekesa kuila tu akua ku di zangeleka? (Tala o kaxi 12)

12 Se tu kala ni ukexilu ua ku di tulula, tua-nda zuata ni kubhanga ima ilondekesa kuila tu di xila, ni kuila, tu xila akuetu. Mu veji dia ku di zangeleka mba ku bhangesa akuetu ku di uana, tua tokala kukala ni “kutululuka kua muxima.” (Tanga 1 Phetele 3:3, 4; Jelemiia 9:23, 24) O ima i tu bhanga ni ima i tu zuela, ia-nda londekesa se kiebhi ki tu di mona. Mu kifika, nange tu tena kubhangesa akuetu ku banza kuila, tu athu a katunda, mukonda dia ima i tu bhanga, ima i tuejiia, mba athu u tuejiia. Mba nange tu bhangesa akuetu kubanza kuila, tua bhange kima kia katunda mu nguzu ietu, sumbala akuetu a tu kuatekesa. Maji xinganeka mu phangu ia Jezú. Hinu muene ua bhangesa o athu ku di uana mukonda dia unjimu uê. Mu veji dia kiki, Jezú ua kexile mu tumbula o Mak’â Nzambi. Muene ka mesenene kuila, o athu a mu ximana. Muene ua mesenene kuila, o athu a ximana Jihova.​—Nzuá 8:28.

KIOSO KI TU SOLA IMA KU MUENHU

13, 14. Kiebhi o kukala ni ukexilu ua ku di tulula, ku tu kuatekesa ku sola kiambote o ima ku muenhu uetu?

13 Tua bhingi kulondekesa o ukexilu ua ku di tulula, kioso ki tu mesena kusola kima ku muenhu, mba kioso akuetu kia batula maka a-nda tu bhangesa ku divua kiaiibha mba kiambote. Kioso poxolo Phaulu kia kexile mu mbanza ia Sezaleia, muene ua mesenene kuia mu mbanza ia Jeluzaleme, phala kuzubha o kikalakalu kia mu bhanene Jihova. Maji o polofeta Akabo ua tangele Phaulu kuila, se muene uaile, eji ku mu kuata, ni ku mu jibha. O jiphange a diondela Phaulu, phala kaie mu mbanza ia Jeluzaleme. Maji Phaulu ua solo kuia. O kuila muene ua bhange kiki, mukonda ua dielele mu nguzu iê? Kana. Phaulu uexile mukua ku di tulula. Muene ua dielele kua Jihova ni muxima uoso. O Jiphange akexile ue ni ukexilu ua ku di tulula. Mu kiki, ene a kuatekesa Phaulu mu kima kia solo, anga a mu ehela kuenda o njila.​—Ikalakalu 21:10-14.

14 O ku di tulula, kua-nda tu kuatekesa kusola kiambote o ima, né muene se ki tuejiia o ima ioso ia-nda bhita mukonda dia kima ki tu sola. Mu kifika, nange tu banza kumateka o sidivisu ia thembu ioso. Maji ihi ia-nda bhita n’etu, se tu kata? Abha se o jitata jetu jikata, anga a bhinga kikuatekesu? Ihi i tua-nda bhanga kioso ki tua-nda kuka? Né muene se tu samba mba tu xinganeka kiavulu, ki tua-nda tena kutambuijila o ibhuidisu ioso iii. (Ndongixi 8:16, 17) Maji se tu dielela kua Jihova, tua-nda xikina kuila, ki tuala ni kutena kua kuijiia, mba kubhanga o ima ioso. Tua-nda tokuesa kiambote o ima, kubhinga itendelesu, ni kusamba phala kubhinga o kikuatekesu kia tokala. Mu kusuluka, tua bhingi kuehela Jihova ku tuendesa bhu kaxi ka nzumbi iê ikola. (Tanga Ndongixi 11:4-6.) Jihova u tena ku besoala o kima ki tu sola, mba ku tu kuatekesa kulungulula o ima i tua mesena o kubhanga.​—Jisabhu 16:3, 9.

KIEBHI KI TU TENA KU DI TULULA DINGI?

15. Kiebhi o ku xinganeka mu kutena kua Jihova ku tu kuatekesa kulenduka?

15 Kiebhi ki tu tena ku di tulula dingi? Tua-nda zuela ia lungu ni maukexilu a uana. Kia dianga, tua bhingi kuxinganeka mu phangu ia Jihova, mu kubanza mu idifua iê. Kioso ki tu di sokesa ni Jihova, tu tena kumona kuila, etu tua tolo kiavulu, ni kuila, ki tuejiia kima. (Izaia 8:13) Lembalala kuila, etu tua mu sidivila Nzambi, o Suke-ku. Ki tua mu sidivila muthu ua xitu mba anju. O kuxinganeka mu maka enhá, kua-nda tu kuatekesa ku batama “bhoxi dia lukuaku lua Nzambi.”​—1 Phetele 5:6.

16. Kiebhi o kuxinganeka mu henda ia Nzambi ku tu kuatekesa ku di tulula?

16 O kima kia kaiiadi kia-nda tu kuatekesa ku di tulula dingi, o kuxinganeka mu henda ia Jihova. Phaulu ua sokesa o kilunga, ni mukutu ua muthu. O idiandu ioso ia mukutu uetu ia bhange Jihova, iala ni valolo. (1 Kolindo 12:23, 24) Kala muthu mudietu, uala ni valolo bhu pholo ia Jihova. Muene kene mu tu sokesa ni akuetu. Kioso ki tu ta kituxi, muene ka tu bhana dikunda. O kuijiia kuila Jihova ua tu zolo, ku tu bhangesa kukala ni kidielelu, ni ku kondama kua kidi.

17. Kiebhi ki tu katula mbote, kioso ki tu sota kumona o idifua iambote ia akuetu?

17 Tatu, tu tena ku di tulula dingi, se tu sota kumona o idifua iambote ia akuetu, kala ki bhanga Jihova. Mu veji dia ku suua ngó o vondadi ietu, mba kubhana itendelesu ku akuetu, tua-nda kua bhinga itendelesu, ni ku xikina o ibanzelu iâ. (Jisabhu 13:10) Tua tokala kusanguluka kumoxi ni jiphange jetu, kioso kia tambula maujitu mu kilunga. Tua tokala kusakidila Jihova, mukonda dia ku tu bhana o ujitu ua ku mu sidivila.​—1 Phetele 5:9.

18. Kiebhi o kulonga kiambote o kitongoluelu kietu, ku tu kuatekesa ku di tulula?

18 Uana, tu tena ku di tulula dingi, se tu longa o kitongoluelu kietu ni ijila ia Bibidia. O milongi ia Bibidia, i tu longa kiebhi ki divua Jihova, ni kiebhi kia banza. Se tu sota kumona o ima kala ki mona Jihova, tua-nda tena kusola o ima i sangulukisa Nzambi. Kioso ki tuia ni ku dilonga, kusamba, ni kukumbidila o ima i tu di longa, o kitongoluelu kietu ki kola dingi. (1 Timote 1:5) Tu di longa kusuua o ibhindamu ia akuetu. Jihova u tu kanena kuila, se tu bhanga o ima íii, muene ua-nda tu “tenesa.” Muene ua-nda tu kuatekesa ue kukala dingi ni ukexilu ua ku di tulula.​—1 Phetele 5:10.

19. Ihi ia-nda tu kuatekesa kusuluka mu kukala athu a di tulula?

19 Eie ua mu lembalala o polofeta mukua Judá, tua mu tange ku dimatekenu dia milongi? Muene ua texa o muenhu uê ni ukamba uê ni Jihova, mukonda muene ka kolokotele mu kukala ni ukexilu ua ku di tulula. Maji tu tena ku suluka mu ku di tulula, né muene mu ithangana ia bhonzo. O phangu ia jiselevende javulu ja Jihova, ilondekesa kuila, tu tena. Se tua mu sidivila kiá Jihova ku mivu iavulu, o kidielelu kietu kia tokala ku dibandekesa dingi. (Jisabhu 8:13) Kikale se tuala ni ibhidi iavulu mba kana, etu enioso tu tena kuenda ni Jihova. Iú uene o ujitu ua dikota u tuala nau. Mu kiki, tu bhangienu ioso phala kusuluka mu kukala akua ku di tulula, ni kuenda ni Jihova katé ku hádia ni hádia.