Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Jaku qo ok te mans aj qok toj joybʼil

Jaku qo ok te mans aj qok toj joybʼil

«Taj Qman tuʼn [...] tkubʼ tmansin tibʼa twitz» (MIQUEAS 6:8).

BʼITZ: 48 EX 1

1-3. a) ¿Tiʼ mintiʼ bʼant tuʼn t-sanjel Dios te tnam Judá? b) ¿Tiʼ tzaj tiʼj tuʼn jlu? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal).

JAW tbʼinchaʼn jun aj kawil te tnam aj Israel aju Jeroboán tbʼi jun altar tuʼn kykʼulin xjal kye dios nya ax tok toj tnam Betel. Tuʼntzunju, xi t-samaʼn Jehová jun t-sanjel te tnam Judá tuʼn t-xi tqʼamaʼn qa tzul nya bʼaʼn tiʼj aj kawil. Kubʼ tmansin tibʼ t-sanjel Dios ex xi tqʼamaʼn aju tqanil otoq tqʼamaʼn Jehová. Tzaj nim tqʼoj aj kawil tej tok tbʼiʼn tqanil, noqtzun tuʼnj, ok t-xqʼuqin Jehová t-sanjel (1 Reyes 13:1-10).

2 Otoq t-xi tqʼamaʼn Jehová te t-sanjel tuʼn miʼn twaʼn nix tuʼn t-xi tkʼaʼn jun tiʼ toj tnam Israel ex tuʼn tmeltzʼaj tja toj junxitl bʼe. Tej tmeltzʼaj tja, kanet jun tij xjal tuʼn toj tbʼe ex tqʼamaʼn qa otoq tzaj tqʼamaʼn Jehová jun tqanil te ex nya ax tok tuʼn. Xi ttxkoʼn xjal lu t-sanjel Dios tja tuʼn twaʼn ex tuʼn tkʼaʼn. Noqtzun tuʼnj, toj ambʼil lu mintiʼ xi tbʼiʼn t-sanjel Dios Jehová ex xi tkʼamoʼn txokbʼil xi tqʼoʼn xjal te. Nya bʼaʼn ela jlu toj twitz Jehová. Tej tmeltzʼaj t-sanjel Dios tja, ok tzoqpaj jun león tiʼj ex kyim tuʼn (1 Reyes 13:11-24).

3 Mintiʼ ojtzqiʼn quʼn tiquʼn xi tbʼiʼn t-sanjel Dios aju tqʼama tij xjal ex nya aju tqʼama Jehová. Aju ojtzqiʼn quʼn, mintiʼ kubʼ tmansin tibʼ tej tajbʼen te Dios (kjawil uʼjit Miqueas 6:8). Aj tyolin Xjan Uʼj tiʼj tuʼn qajbʼen te Jehová, a t-xilen tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj, tuʼn t-xi qbʼiʼn qe tkawbʼil ex tuʼn qnimen te. Jun xjal in kubʼ tmansin tibʼ ojtzqiʼn tuʼn qa il tiʼj tuʼn t-xi tqanin onbʼil te Jehová tkyaqil maj. Noqwit kubʼ tmansin tibʼ t-sanjel Dios, xiwtlo tqanin te Jehová qa otoq chʼexpaj qe tqanil otoq che tzaj tqʼamaʼn. Ax ikx qe, at maj il tiʼj tuʼn tkubʼ qximen jun tiʼ ex kwest tuʼn tel qnikʼ tiʼj tiʼ kbʼantel quʼn ex tiʼ tajbʼil Jehová tuʼn tbʼant quʼn. Noqtzun tuʼnj, qa mans qoʼ, kxel qqanin onbʼil te Jehová tuʼn ttzaj tyekʼun qbʼe tuʼn miʼn tkubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ aju jaku tzaj qbʼis tuʼn.

4. ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

4 Tojju xnaqʼtzbʼil ma kyaj, el qnikʼ tiʼj tiʼ aju tuʼn qok te mans ex tiquʼn nim toklen tuʼn kyok okslal te mans. Noqtzun tuʼnj, ¿tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn qok mas te mans? Ex ¿alkyeqe tiʼchaq jaku qo ok toj joybʼil kyuʼn tuʼn tkubʼ qyekʼun qa mans qoʼ? Qo xnaqʼtzan tiʼj oxe tiʼchaq jatumel jaku kubʼ qyekʼun qa mans qoʼ moqa nya (Proverbios 11:2).

AJ TCHʼEXPAJ JUN TIʼ TOJ QANQʼIBʼIL

5, 6. ¿Alkye tten kubʼ tyekʼun Barzilai qa manstoq?

5 Aju qmod ktel aj tchʼexpaj jun tiʼ toj qanqʼibʼil moqa jun oklenj, kbʼel tyekʼun qa mans qoʼ moqa nya. Jaku tzʼel qkanoʼn techel tiʼj Barzilai, jun tamiw aj kawil David kukx onin tiʼj. Tej qʼiʼntoq 80 abʼqʼi tuʼn Barzilai, xi txkoʼn tuʼn David tuʼn tten toj ja te kawbʼil. Ojtzqiʼntoq tuʼn Barzilai qa jun tbʼanel oklenj lu. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ xiʼ ex xi t-samaʼn juntl xjal aju Kimham tbʼi, bʼalo tkʼwaʼl (2 Samuel 19:31-37).

6 ¿Tiquʼn mintiʼ xi tkʼamoʼn Barzilai txokbʼil xi tqʼoʼn David te? ¿Tuʼnpe nya tajbʼil tuʼn ttzaj tkʼamoʼn jun oklenj moqa nya tajbʼil tuʼn taqʼunan? Miʼn. Mintiʼ xi tkʼamoʼn Barzilai txokbʼil tuʼnju kubʼ tmansin tibʼ. El tnikʼ tiʼj qa otoq chʼexpaj junjun tiʼ toj tanqʼibʼil ex qa mlaytoq bʼant mas tuʼn ik tzeʼn tnejel. (kjawil uʼjit Gálatas 6:4, 5). Ax ikx qe bʼaʼn tuʼn tkubʼ qmansin qibʼ ik tzeʼn te Barzilai. Nya qajbʼil tuʼn tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼjju jaku bʼant quʼn moqa tuʼn tok qmojbʼan qaqʼun kyukʼil txqantl, sino kʼokil qqʼoʼn qwiʼ tiʼjju mas tbʼanel jaku txi qqʼoʼn te Jehová. A jlu mas nim toklen twitzju tuʼn ttzaj qkʼamoʼn jun tbʼanel oklenj moqa tuʼn qok kyojtzqiʼn nim xjal (Gálatas 5:26). Qa mans qoʼ, qo aqʼunal junx kyukʼil erman tuʼn tjaw qnimsaʼn Jehová ex tuʼn qonin kyiʼj txqantl (1 Corintios 10:31).

7, 8. Qa mans qoʼ, ¿alkye tten in nonin qiʼj tuʼn miʼn tok qeʼ qkʼuʼj qiʼjx?

7 Bʼalo kwest in nela toj qwitz tuʼn kukx qok te mans aj ttzaj qkʼamoʼn mas oklenj. Aj qok weʼ twitz jlu, jaku tzʼonin techel kyaj tqʼoʼn Nehemías qiʼj. Tej tok tbʼiʼn qa in che ok weʼ xjal te tnam Jerusalén twitz nya bʼaʼn, xi tqanin onbʼil te Jehová (Nehemías 1:4, 11). Tzaj ttzaqʼweʼn Jehová tnaʼj Dios. ¿Alkye tten? Xi tqʼoʼn aj kawil Artajerjes toklen Nehemías te gobernador toj tnam Jerusalén. Maske qʼinun Nehemías ex attoq tipumal, mintiʼ ok qeʼ tkʼuʼj tiʼjx. Kukx jyon onbʼil tukʼil Jehová ex kukx uʼjin tiʼj Tley (Nehemías 8:1, 8, 9). Maske attoq tipumal kyibʼaj xjal, mintiʼ ajbʼen te tex moqa tuʼn tok tbʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj xjal (Nehemías 5:14-19).

8 Qa ma tzaj qkʼamoʼn mas oklenj ex qa in chʼexpaj qoklen, il tiʼj tuʼn qok te mans ik tzeʼn Nehemías. Qa mans qoʼ, kʼonil qiʼj tuʼn miʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qex qojtzqibʼil. ¿Alkye tten jaku tzʼel nikʼbʼaj tiʼj qa otoq t-xi tzyet tuʼn tok qeʼ tkʼuʼj jun okslal tiʼjx? Jun techel, jaku tzʼok ten jun ansyan bʼinchal junjun tiʼchaq toj Ja te Chmabʼil ex naʼmx t-xi tqanin onbʼil te Jehová. Ex qa at jun qe tnejel in kubʼ t-ximen tuʼn tbʼant jun tiʼ tuʼn ex yajxitl in xi tqanin tuʼn ttzaj kʼiwlaʼn tuʼn Jehová. Noqtzun tuʼnj, aju okslal mans mintiʼ in nok qeʼ tkʼuʼj tiʼjx. Axpe ikx qa ma kubʼ tbʼinchaʼn jun tiʼ otoq bʼant nim maj tuʼn, kukx in tzaj tnaʼn qa mlayx tzʼok tmojbʼaʼn tojtzqibʼil tukʼil te Jehová tojtzqibʼil (kjawil uʼjit Proverbios 3:5, 6). Toj ambʼil jaʼlo, nim xjal in jaw kynimsan kyibʼ ex in nok tilil kyuʼn tuʼn tten mas kyoklen kywitz txqantl. Atzun kye tmajen Jehová nya ik kyximbʼetz. Mintiʼ in kubʼ qximen qa mas nim qoklen kywitz erman moqa kywitz qe toj qja noq tuʼn qoklen at. Aju in bʼant quʼn, in xi qkʼamoʼn qoklen at toj ttnam Dios ex in qo aqʼunan toj mujbʼabʼil kyukʼil erman (1 Timoteo 3:15).

AJ KYYOLIN TXQANTL NYA BʼAʼN QIʼJ MOQA AJ QJAW NIMSAʼN

9, 10. Qa mans qoʼ, ¿alkye tten kʼonil qiʼj aj kyoj ten txqantl yolil nya toj tumel qiʼj?

9 Aj kyyolin txqantl nya toj tumel qiʼj, jaku tzaj nim qbʼis tuʼn. A jlu bʼaj tiʼj jun xuʼj Ana tbʼi. Maske kʼujlaʼntoq tuʼn tchmil, tzaj nimxix tbʼis tuʼnju tajbʼil tuʼn kyul tal ex mintiʼtoq in che ul itzʼj. Nya oʼkxju, tkyaqil maj ok ten juntl t-xuʼjil tchmil xmayil tiʼj. Jun qʼij in bʼisintoq Ana, xiʼ naʼl Dios toj ja xbʼalun. Atztzu, ok tqʼoʼn twitz pal Elí tiʼj tej in noqʼ ex xi tqʼamaʼn te qa otoq bʼaj qʼeʼn tuʼn. Tuʼn jlu, jakutoq tzaj tqʼoj Ana, noqtzun tuʼnj, xi ttzaqʼweʼn te Elí toj tumel. Yajxitl ok ten naʼl Dios te Jehová, jatumel kubʼ tyekʼun qʼuqbʼil tkʼuʼj tiʼj ex tkʼujlabʼil (1 Samuel 1:5-7, 12-16; 2:1-10).

10 Qa mans qoʼ, ax ikx kʼonil qiʼj «tuʼn tkubʼ tiʼj mya bʼaʼn» quʼn tukʼil aju «bʼaʼn» (Romanos 12:21). Aju tokx tjaqʼ tkawbʼil Satanás jaʼlo, nojni tuʼn nya bʼaʼn, tuʼntzunju mlay qo jaw labʼin tiʼj aj tok kybʼinchaʼn txqantl jun nya bʼaʼn qiʼj. Ax tok, jaku tzaj qqʼoj tuʼn jlu, noqtzun tuʼnj, mintiʼ tuʼn t-xi qqʼoʼn ambʼil tuʼn qkubʼ tuʼnju in kubʼ qnaʼn (Salmo 37:1). Jaku kubʼ qnaʼn mas nya bʼaʼn qa atz tukʼil jun erman otoq tzaj nya bʼaʼn. Qa ma bʼaj jlu qiʼj, qkanoʼmel techel tiʼj Jesús. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa tej kyok ten xjal yolil nya bʼaʼn tiʼj, mintiʼ aj ttzaqʼweʼn tukʼil nya bʼaʼn. Aju bʼant tuʼn, «noq oʼkx xi tqʼon tibʼ tuj tkwent Dios aju bʼinchalte tiʼj xtis tuj tumelxix» (1 Pedro 2:23). Mintiʼ jaw tnimsan tibʼ Jesús ok qeʼ tkʼuʼj tiʼj Jehová qa kxel tbʼinchaʼn tiʼj alkyexku nya bʼaʼn (Romanos 12:19). Ax ikx qe, il tiʼj tuʼn qok te mans ex mintiʼ tuʼn taj qqʼoʼn «t-xel mya bʼaʼn» (1 Pedro 3:8, 9).

11, 12. a) ¿Alkye tten kukx jaku kubʼ qyekʼun qa mans qoʼ aj qjaw nimsaʼn kyuʼn txqantl? b) Qa mans qoʼ, ¿alkye tten kbʼajel qxbʼalumin qibʼ ex alkye qmod kbʼel qyekʼun?

11 Ax ikx jaku qo ok toj joybʼil qa mans qoʼ aj kyok ten txqantl nimsal qe. Atzun jlu bʼaj tiʼj Ester. Ok Ester te jun kyxol qe txin mas tbʼanel che keʼyin kyxol txin te tnam Persia. Toj jun abʼqʼi ok xqʼuqin ex bʼaj bʼinchaʼn tten junx kyukʼil txqantl txin tuʼntzun tjaw t-skʼoʼn aj kawil jun kyxol. Noqtzun tuʼnj, jaw t-skʼoʼn aj kawil Ester tuʼn tok te reina. Nim xjal oʼkx ok bʼaj kywitz tiʼj Ester, noqtzun tuʼnj, nya oʼkxtoq ximen tiʼjx. Kukx ok te mans, te tbʼanel xjal ex ok tqʼoʼn kyoklen txqantl (Ester 2:9, 12, 15, 17).

¿In kubʼpe qyekʼun tukʼil alkye tten in bʼaj qxbʼalumin qibʼ qa nim toklen Jehová toj qwitz ex qe txqantl, moqa in kubʼ qyekʼun qa nya mans qoʼ? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 12).

12 Qa mans qoʼ, kʼokel qxbʼalumin qibʼ ex kbʼel qyekʼun qmod aju kbʼel tyekʼun qa in nok qqʼoʼn kyoklen txqantl ex qa at qoklen toj qwitz. Ax ikx qajbʼil ‹tuʼn tten qanmiye mans ex txulch›, ex nya tuʼn tjaw qnimsan qibʼ moqa tuʼn tkubʼ qyekʼun qa mas nim qoklen kywitz txqantl (kjawil uʼjit 1 Pedro 3:3, 4; Jeremías 9:23, 24). Tukʼil alkye tten in qo yolin ex qmod in kubʼ qyekʼun qa nya mans qoʼ. Jun techel, ¿in kubʼpe qyekʼun tuʼn tten kyximbʼetz txqantl qiʼj qa nim qoklen tiʼjju in bʼant quʼn, tiʼjju ojtzqiʼn quʼn moqa kyiʼj xjal ojtzqiʼn quʼn? ¿Moqa in nok tilil quʼn tuʼn tkubʼ kyximen txqantl qa qjunalx ma kubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ nim toklen maske otoq che onin txqantl qiʼj? Qo ximen tiʼj Jesús. Jakutoq kubʼ tyekʼun qa nim toklen kywitz xjal tiʼjju ojtzqiʼn tuʼn. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ bʼant jlu tuʼn. Aju bʼant tuʼn, kukx ajbʼen Xjan Uʼj tuʼn tuʼnju nya tajbʼil tuʼn tjaw nimsaʼn kyuʼn xjal. Kukx tajbʼiltoq tuʼn tjaw nimsaʼn Jehová kyuʼn xjal (Juan 8:28).

AJ TKUBʼ QXIMEN TUʼN TBʼANT JUNJUN TIʼCHAQ QUʼN

13, 14. Qa mans qoʼ, ¿alkye tten kʼonil qiʼj aj tkubʼ qximen tuʼn tbʼant jun tiʼ quʼn?

13 Ax ikx qaj tuʼn qok te mans aj tkubʼ qximen tuʼn tbʼant jun tiʼ quʼn moqa aj tkubʼ kyximen txqantl jun tiʼ aju at toklen qukʼil. Tej in bʼettoq t-xiʼ apóstol Pablo toj tnam Jerusalén tuʼn tbʼant aqʼuntl otoq t-xi tqʼoʼn Jehová te, kyaj ten junjun qʼij toj tnam Cesarea. Atztzu, tzaj tqʼamaʼn jun t-sanjel Dios Ágabo tbʼi te qa ma txiʼtoq toj Jerusalén, oktoq ktzyetel, axpe ikx jakutoq kubʼ bʼiyoʼn. Maske e kubʼsan qe erman twitz Pablo tuʼn miʼn t-xiʼ toj Jerusalén, kubʼ t-ximen tuʼn t-xiʼ. Nya tuʼnju ok qeʼ tkʼuʼj tiʼjx kubʼ tbʼinchaʼn jlu. Manstoq Pablo ex qʼuqli tkʼuʼj tiʼj Jehová. Ax ikx kye erman e ok te mans. Tuʼntzunju, e onin tiʼjju otoq kubʼ t-ximen Pablo ex xi kyqʼoʼn ambʼil te tuʼn t-xiʼ (Hechos 21:10-14).

14 Maske mlay tzʼok qxqʼuqin ex mintiʼ ojtzqiʼn tkyaqil quʼn aju kbʼajel toj ambʼil tzul, qa mans qoʼ, kʼonil qiʼj tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju bʼaʼn. Jun techel, bʼalo in qo ximen tuʼn qajbʼen toj tkyaqil ambʼil te Jehová. Jakulo kubʼ qxjelin tiʼ kbʼajel qa ma tzaj qyabʼ ex qa ma tzaj kyyabʼ qe qtat, ex qa kyaj onbʼil. Ax ikx jaku tzaj bʼaj qkʼuʼj aj qximen tiʼj tzeʼn kkanetel aju kʼajbʼel qe aj qtijen. Maske ma qo naʼn Dios kyiʼj tiʼchaq lu ex maske ma qo ximen kyiʼj, mlay tzʼel qnikʼ tiʼj tkyaqil alkye tten che kjel toj ttxolil (Eclesiastés 8:16, 17). Qa qʼuqli qkʼuʼj tiʼj Jehová, kʼelel qnikʼ tiʼj qa mlay bʼant tkyaqil quʼn. Aj qximen tiʼjju in qo ikʼ toj, kxel qqanin qnabʼil ex kxel qqanin onbʼil te Jehová, yajxitl kxel qbʼiʼn aju in tzaj tqʼmaʼn xewbʼaj xjan (kjawil uʼjit Eclesiastés 11:4-6). Jaku tzaj tkʼiwlaʼn Jehová aju in kubʼ qximen moqa jaku tzʼonin qiʼj tuʼn tkubʼ qchʼixpuʼn aju in kubʼ qximen (Proverbios 16:3, 9).

¿ALKYE TTEN JAKU QO OK MAS TE MANS?

15. ¿Alkye tten jaku tzʼonin qiʼj tuʼn qok te mans qa ma qo ximen tiʼj Jehová?

15 ¿Alkye tten jaku che ok tmajen Jehová mas te mans? Qo xnaqʼtzan tiʼj kyaje tten jaku bʼant quʼn. Tnejel, qo ximen tiʼj Jehová. Qo ximen tiʼjju tipumal at ex tiʼjju tojtzqibʼil. Aj tok qmojbʼan qibʼ tukʼil, in nel qnikʼ tiʼj qa tal chʼin qoʼ ex nya nim qojtzqibʼil at (Isaías 8:13). Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa in qo ajbʼen teju Dios Nimxix Tipumal, nya te jun anjel ex nya te jun xjal. Qa ma qo ximen tiʼj jlu, qo okel te mans ex kʼelel qnikʼ tiʼjju toklen Jehová (1 Pedro 5:6).

16. Qa mans qoʼ, ¿alkye tten in nonin qiʼj aj qximen tiʼj tkʼujlabʼil Dios?

16 Aju tkabʼin tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn qok te mans, aju qa ma qo ximen tiʼj qa nimxix kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová. Tqʼama Pablo qa ik kyten okslal ik tzeʼn qxmilal. Xi tqʼoʼn Jehová taqʼun teyele junjun tiʼchaq tok tiʼj qxmilal (1 Corintios 12:23, 24). Teyele junjun qe nim qoklen toj twitz Jehová. Mintiʼ in qo ok tmojbʼaʼn kyukʼil txqantl ex mintiʼ in qo el tikʼun aj tkubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ nya toj tumel. Aj tel qnikʼ tiʼj qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn, in qeʼ qkʼuʼj tuʼn jlu.

17. ¿Tiquʼn jaku tzʼonin qiʼj qa ma tzʼok qqʼoʼn qwitz tiʼjju tbʼanel in bʼant kyuʼn erman?

17 Aju toxin tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn qok te mans, aju tuʼn tok qqʼoʼn qwitz tiʼjju tbʼanel in bʼant kyuʼn txqantl, ik tzeʼn in bʼant tuʼn Jehová. ¿Tiquʼn jaku tzʼonin jlu qiʼj? Tuʼnju mlay txi qqʼoʼn ambʼil tuʼn oʼkx tok bʼaj kywitz txqantl qiʼj ex mlay qo ok ten qʼamalte kye tiʼ kbʼantel kyuʼn, aju kbʼantel quʼn kxel qqanin qnabʼil kye ex kxel qbʼiʼn aju tzul kyqʼamaʼn qe (Proverbios 13:10). Qa ma bʼant jlu quʼn, kʼonil qiʼj tuʼn qjaw tzalaj kyiʼj erman aj ttzaj kykʼamoʼn jun tbʼanel oklenj. Ax ikx in xi qqʼoʼn chjonte te Jehová tuʼnju in tzaj tqʼoʼn ambʼil qe tuʼn qajbʼen junx kyukʼil qerman (1 Pedro 5:9).

18. ¿Alkyeqe onbʼil at tuʼn t-xi qxnaqʼtzaʼn qximbʼetz ex tuʼn kukx qok te mans?

18 Aju tkyajin tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn qok te mans, aju tuʼn t-xi qxnaqʼtzaʼn qximbʼetz kyuʼn nabʼil ateʼ toj Tyol Dios. Aʼyeju nabʼil lu in qo tzaj kyonin tuʼn tel qnikʼ tiʼj tiʼ t-ximbʼetz Jehová at ex tiʼ in kubʼ tnaʼn. Aj tel qnikʼ tiʼj tiʼ t-ximbʼetz Jehová at, jaku kubʼ qbʼinchaʼn qe tiʼchaq bʼaʼn in che ela toj twitz. Qa ma qo xnaqʼtzan, ma qo naʼn Dios ex qa ma kubʼ qqʼoʼn toj xnaqʼtzbʼil aju in nel qnikʼ tiʼj, kʼonil qiʼj tuʼn tchʼiy tbʼanel qximbʼetz ex qo ximel tnejel kyiʼj txqantl (1 Timoteo 1:5). Qa ma bʼant qe tiʼchaq jlu quʼn, in tzaj ttziyen Jehová qa kʼonil qiʼj tuʼn qok te tbʼanel okslal ex tuʼn kukx tok tilil quʼn tuʼn qok te mans (1 Pedro 5:10).

19. ¿Tiʼ kʼonil qiʼj tuʼn qok te mans toj ambʼil jaʼlo ex toj ambʼil tzul?

19 Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn aju t-sanjel Dios te tnam Judá aju xqo yolin tiʼj tej saj tzyet qxnaqʼtzbʼil. Xi tnajsaʼn tchwinqlal ex tamiwbʼil tukʼil Jehová tuʼnju mintiʼ ok te mans. Noqtzun tuʼnj, aj qxnaqʼtzan kyiʼj tmajen Jehová kukx e ajbʼen te, kʼonil qiʼj tuʼn kukx qok te mans maske kwest jaku tzʼela toj qwitz. Qa mas ambʼil in qo ajbʼen te Jehová, mas kʼokel qeʼ qkʼuʼj tiʼj (Proverbios 8:13). Noq tiʼxku in nikʼ toj qanqʼibʼil, kukx qo ajbʼel te Jehová. Atzunju tbʼanel oklenj jaku ten qe. Tuʼntzunju, qqʼonk tilil tuʼn tkubʼ qqʼoʼn toj xnaqʼtzbʼil tkyaqilju ma tzʼel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu. Iktzun tten qo okel te mans ex kukx qo ajbʼel te Jehová te jumajx.