Ir al contenido

Ir al índice

Koaan tojo nangitokon koaan ninga kjoa kuitjátojiaan

Koaan tojo nangitokon koaan ninga kjoa kuitjátojiaan

“Kʼoa jméni xi tísíjéli je Jeobá. Tokuiní nga [...] nangitokon koai̱n nga kuitómjekoai je Nináli” (MIQUEAS 6:8).

KJOAJNDA 48, 1

1-3. 1) Jméni xi tsín kʼoakisʼin je profeta xi tsʼe Judá. 2) Jósʼin kichomani jme xi kisʼin (chótsenlai sén xi faʼaitʼa ibi).

JE Jeroboán, xi rey sʼin tsakʼejnale naxinandá Israel jngo sonxta tsakʼénda ya naxinandá Betel, jñani niná ndiso tsakʼétsʼoale. Kuinga jngo profeta xi tsʼe Judá kisikasénni Jeobá xi kikaole én je rey. Profeta jebi nangitokon koan kʼoa kʼoakitsole rey jme xi kitso Jeobá. Je rey nʼio koanjtile kʼianga kinrʼoé én jebi, tonga jé Jeobá tsakasenkao je profeta (1 Reyes 13:1-10).

2 Je Jeobá kʼoakitsole je profeta nga tsín jme xi katakjine kʼoa tsín jme xi kataʼbi ya naxinandá Israel kʼoa nga xin ndiaa katafini nga koai ya niʼyale. Kʼianga tífini niʼyale jngo profeta xi jejchínga kisatekjao, tsakʼanachale kʼoa kʼoakitsole nga jngo én kitsjoale je Jeobá. Kikao niʼyale kʼoa kitsjoale xi tsakʼi kʼoa xi kiskine. Je profeta xi tsʼe Judá alikui kisitjosonle Jeobá kʼoa kikao je profeta jchínga ya niʼyale. Alikui kisasenle Jeobá nga kʼoakisʼin profeta jebi. Kʼianga kini niʼyale jngo xa kisikʼien (1 Reyes 13:11-24).

3 Alikui ʼyaa anni nga je profeta jchínga kisitjosonnile ʼndele nga je Jeobá sitjosonle. Je xi ʼyaa kuinga tsín nangitokon koan nga tsakʼamjekao Jeobá (tʼexkiai Miqueas 6:8). * Kʼianga kʼoatso Biblia nga bitomjekoaa Niná, kui xi tsonile nga tjínnele je si̱nʼiotʼaa, nga koanngíntjenngiaa josʼin bándiaaná kʼoa nga si̱tjosonlee. Tsa nangitokonlani koan je profeta jéjin Jeobá kiskonangile tsa jetsʼantjaiya jme xi kitsole. Ñá sakʼoaa ñʼai maná nga chjoejiaan jmeni xi nʼia kʼoa tsakui nichxin likui nanda ʼyaa jmeni xi mele Jeobá nga sʼiaan. Tonga tsa nangitokon maa, kʼoajinkʼuínlee je Jeobá nga katabándiaaná ánni nga kui xi ndatjín kʼoasʼiansíñá.

4. Jméni xi chótʼayá i̱ kjoaʼmiya jebi.

4 Ya kjoaʼmiya xi jaʼato kui kichotʼayá jósʼin tíjna nga nangitokon maa kʼoa ánni nga nʼio chjínile nga nangitokon koaan xi chjotale Cristo maa. Jméni xi sʼiaan kʼianga ngisa nangitokon koaan. Kʼoa jmé kjoani xi koako tsa nangitokon maa. Janla koya kjoa kataʼyaa xi bakó tsa tjínná kjoanangitokon (Proverbios 11:2).

KʼIANGA BʼANTJAIYA JOSʼIN TIYOAA KʼOA JME XI NʼIA

5, 6. Jósʼin tsakakó Barzilai nga nangitokon koan.

5 Jonʼia kʼianga bʼantjaiya josʼin tiyoaa kʼoa jme xi nʼia kui bakó tsa nangitokoán kʼoa tsa mai. Jngo choa̱ tíjnaná xi tsʼe Barzilai, je xi miyole koan David. Kʼianga 80 nóle Barzilai, je rey David kʼoakitsole nga katafikao ya niʼyale kʼoa nga ya katabʼejna. Je Barzilai bení nga nʼio tse kjoanda tjenkao nga ya kʼoéjna ya ndʼiale rey, tonga ʼndele nga je koai, tosaa kʼoakitso nga je katafingajaole Kimham. Tsakui nichxin tile Barzilai koan je Kimham (2 Samuel 19:31-37).

6 Ánni nga tsín koanjyosínile Barzilai nga kikao David. A kuinga tsín mele nga xá kʼoaile kʼoa kui xi mele nga tsín nanda jme xi sʼin. Mai. Kuinga tsín koanjyonile nga nangitokon koan. Bení nga tsín tikʼoakoa̱nnile nga tse xá sʼin jokisʼin tsakai (tʼexkiai Gálatas 6:4, 5). * Machjén nga kʼoati nangitokon katamaa tsanda ñá joni tsa Barzilai. ʼNdele nga tokui si̱kjaʼaitsjeen jmeni xi mená sʼiaan kʼoa tsa yaoná si̱ngósoán kao xi ngikʼa, ngisaa nda nga kui si̱kjaʼaitsjeen josʼin nga ngisa nda si̱xálee Jeobá. Kui xi ngisa chjíle tikʼoajinni tsa jngo xá xi tsín tongatsʼi tjínle tsakʼainá ya jinnaxinandále Niná kʼoa tsa nʼio ʼyanáje̱ (Gálatas 5:26). Tsa nangitokon maa, si̱xájtínjián kao ndsʼee nga jchaxkoán je Jeobá kʼoa kuinyakaojián xi kjaʼaí (1 Corintios 10:31).

7, 8. Tsa nangitokon maa jósʼin koasenkaoná nga tsín to yaoná si̱nʼiotʼaa.

7 Tsakui nichxin ñʼai maná nga nangitokon maa kʼianga jngo xá bʼainá ya jinjtín. Tsa kʼoamaa, koasenkaoná choa̱le Nehemías. Kʼianga kisʼejinle Nehemías nga nʼio tse kjoa tjínle je chjota xi tjío ya Jerusalén, tsakʼétsʼoale Jeobá kʼoa kʼoakitsole nga katabasenkao (Nehemías 1:4, 11). Je Jeobá kinrʼoéle Nehemías. Je rey Artajerjes jé Nehemías tsakánele nga koatexoma ya Jerusalén. Ninga tjínle tao̱n je Nehemías alikʼia nga to yaole kisinʼiotʼa. Jé Jeobá kisijéle ngantsjai nga katabándiaale kʼoa tsakʼéxkia ngantsjai je kjoatéxomale Jeobá (Nehemías 8:1, 8, 9). Ninga nʼio nkjín mani chjota xi tsakatéxomale Nehemías, alikʼia nga totaon tsabe kʼoa nga to yaole kini jme xi kisʼin (Nehemías 5:14-19).

8 Tsa tse xá kʼoainá kʼoa tsa kjaʼaí xá kʼoainá, kʼoasʼiaan jokisʼin Nehemías, tojo nangitokon katamaa. Jméni xi sʼín jngo chjotale Cristo xi toje jetísínʼiotʼa yaole. Tobʼelañá, tsakui nichxin jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna ya jinjtín likui je Jeobá títjon kʼoetsʼoale kʼianga jme xi kʼoendajin ya jinjtín. Kʼoa tsa maije̱ kʼianga jme xi mená sʼiaan, tsakui nichxin kʼianga jekʼoakanʼia si̱jélee Jeobá nga katasíchikontʼainná. Tonga je chjotale Cristo xi nangitokon ma alikui to yaole sínʼiotʼa ninga kui kʼoasʼin jmeni xi jekjoan nkjín kʼa kʼoakasʼín. Bení nga tsín koa̱nngóson kjoafaʼaitsjenle kao tsʼe Jeobá (tʼexkiai Proverbios 3:5, 6). * Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, nʼio nkjín chjota xi to yaole fini kʼoa ngisaa ngʼa bʼasje yaole tikʼoajinni xi ngikʼa. Tonga ñá xi choʼndale Jeobá maa alikui kʼoakjoaan. Tsa jngo xá tjínná ya jinnaxinandále Jeobá alikui kʼoasʼin nikjaʼaitsjeen nga ngisa chjíná ñá tikʼoajinni xi tjío ya jinjtínná kʼoa kao familianá. ʼYachjíñá je xá xi tjínná ya jinnaxinandále Niná kʼoa nixájtínñá kao je ndsʼee (1 Timoteo 3:15).

KʼIANGA ʼYA XI JOTSONÁ KʼOA TSA BʼASJENGʼANÁ

9, 10. Tsa nangitokon maa jósʼin koasenkaoná nga ʼya xi tokjoatjao jotsoná.

9 Kʼianga ʼya xi tokjoatjao jotsoná tsakui nichxin nʼio aon maná. Kʼoakoan je Ana. Ninga nʼio tsjoake koan je xʼinle, ba kisʼe kon je Ana nga̱ tsín kjima tísʼele xti. Kʼoa je chjoón xi ijngo ñaki totsabesin ngantsjai. Ñandia kʼianga nʼio ba tjínle Ana, ki ya jña tíjna ndʼianajñole Jeobá kʼoa tsakʼétsʼoale. Je Elí, xi naʼmitítjon sʼin tíjna, tsabee nga tíkjiʼndá je Ana kʼoa chjoónchʼi̱ kitsole. ʼNdele nga koa̱njtile je Ana, kao kjoaxkóntokon tsakjákao Elí. Xijekoan, je Ana tsakʼétsʼoa kʼoa jmeni xi kitso kui bakó je kjoamakjain xi kisʼele kʼoa jokji tsjoake koan je Jeobá (1 Samuel 1:5-7, 12-16; 2:1-10).

10 Tsa nangitokon maa kʼoati koasenkaoná nga tsín kʼoati chʼao si̱koaa ʼyani xi chʼao síkaoná (Romanos 12:21). Nga je Na̱i kjinentsja jme xi chon sonʼnde ñaki to kjoatsʼen tjín. Kuinga tsín tokʼoamaniná nga ʼya xi josíkaoná. Tsakui nichxin chʼao sʼe̱ tokoán tonga alikui koa̱n yaoná si̱jtilee (Salmo 37:1). Kʼoa kʼianga jmeni xi síkaoná je ndsʼee, tsakui nichxin ngisa chʼao sʼe tokoán, tonga tsa kʼoakoa̱ntʼeen, chjénngiaa je choa̱le Jesús. Je Biblia itso: “Kʼia nga kinokjoaʼaonle nijojin kitso nga je [...], toya kiskanitʼale kjoa je xi bʼéndajin kao kjoakixi” (1 Pedro 2:23). Je Jesús nangitokon koan kʼoa bení nga je Jeobá kʼoendajin tojmeni xi tsín kixi koa̱ntʼain (Romanos 12:19). Kʼoati nangitokon katamaa tsanda ñá, tsín kʼoasi̱kaongajaoñá tsa ʼya xi jokasíkaoná (1 Pedro 3:8, 9).

11, 12. 1) Jósʼin tosi tonda nangitokon koaan ninga tjín xi kʼoasjengʼaná. 2) Tsa nangitokon maa, jókjoan najño xi chʼa̱kjá kʼoa jósʼiaan.

11 Jonʼia kʼianga ʼya xi bʼasjengʼaná kui bakó tsa tjínná kjoanangitokon. Jngo choa̱ tíjnaná xi tsʼe Ester. Je Ester nʼio naskánakisʼe kʼoa yaa Persia tsakʼejna. Jngo nó nga koansinle je kʼoa kao xtiyánchjín xi ngikʼa nga ngisa naskánakoa̱nkjoan ánni nga koa̱n skoéjinsíni je rey. Je rey jé Ester kiskoejin nga reina koan. Ninga kʼoalani, je Ester tojo nangitokon koan, nda chjota koan kʼoa tsakakó kjoaxkóntokon. Alikui to yaole kini (Ester 2:9, 12, 15, 17).

Je najño xi chʼakjá, a bakó nga ʼyaxkoán je Jeobá kao xíngiaa axo kui bakó nga tsín nangitokon maa (Chótsenlai párrafo 12)

12 Tsa nangitokon maa, je najño xi chʼa̱kjá kʼoa jotso én xi kuinókjoaa kui koako nga ʼyaxkoán yaoná kʼoa nga ʼyaxkoán xi ngikʼa. ʼNdele nga ngʼakon koaan kʼoa nga chʼa̱sjengʼaa yaoná ngixko̱n chjota, tosa kui katasʼená “ni̱ma̱ndʼé xi tojbi” (tʼexkiai 1 Pedro 3:3, 4; * Jeremías 9:23, 24). Jotso je én xi nokjoaa kʼoa jonʼia chan koako josʼin nikjaʼaitsjeen. Tobʼelañá, a kui xi mená nga kʼoasʼin katasíkjaʼaitsjen xi ngikʼa nga nʼio chjíná xi totʼatsʼe je xá xi nʼia, jmeni xi maná kʼoa ʼya chjota xi ʼyaxkoaan. Kʼoa tsa jmeni xi kanʼia xi nʼio chjíle, a kui xi mená nga kʼoasʼin katasíkjaʼaitsjen xi ngikʼa nga toñá kʼoakanʼia ninga tjínni xi kabasenkaoná. Si̱kjaʼaitsjeen jokisʼin je Jesús. Koanjin nga tsakʼasjengʼa yaole nga̱ nʼio chjine koan. Tonga likui kʼoakisʼin. Kjitʼaa kisikʼaxki̱ je Énle Niná. Alikui koanmele nga je kʼoasjengʼa chjota. Kui xi koanmele nga je Jeobá katabʼasjengʼa chjota (Juan 8:28).

KʼIANGA JME XI MENÁ SʼIAAN

13, 14. Tsa nangitokon maa, jósʼin koasenkaoná nga kui xi ndatjín chjoéjiaan.

13 Kʼoati machjén nga nangitokon koaan kʼianga jme xi mená sʼiaan kʼoa tsa jme xi sʼin xi ngikʼa xi bʼakaotʼaná. Kʼianga ya Cesarea tíjna je pastro Pablo, koanmele ki ya Jerusalén nga koaisíkjetʼa je xá xi kitsjoale Jeobá. Tonga je profeta Ágabo kʼoakitsole nga kuindoa̱ tsa ya koai. Kʼoa tsakui nichxin saʼnda ni̱kʼien. Je ndsʼee kʼoakitsole Pablo nga tsín katafi tonga je Pablo ki. Alikui kui nga kini nga to yaole kisinʼiotʼa. Je Pablo nangitokon koan kʼoa jé Jeobá kisinʼiotʼa. Je ndsʼee kʼoati nangitokon koan, kuinga tsakinyakaoni Pablo kʼoa kitsjoaʼndenile nga ki (Hechos 21:10-14).

14 Ninga tsín ʼyaa jmeni xi koa̱n nichxin xi nroaján kʼoa tsín kʼoakoa̱nná nga ñá kʼoéchjoalee, tsa nangitokon maa kuijin chjoéjiaan xi ndatjín kʼianga jme xi sʼiaan. Tobʼelañá, tsa kʼoasʼin tinikjaʼaitsjeen nga ñaki tokui xále Niná sʼiaan, tsakui nichxin kui chjonangilee yaoná jósʼiaan tsa so̱kochʼinná kʼoa tsa je xijcháná so̱kochʼinle kʼoa machjén nga kuinyakoaa. Kʼoa tsakui nichxin kui nikjaʼaitsjeen jósʼin so̱koʼaniná yaoná kʼianga jekoa̱njchíngaa. Ninga nʼio si̱kjaʼaitsjenjiaan kʼoa ninga kʼoétsʼoalee je Jeobá, alikuikjoan jchaa ndʼaibi josʼin kʼoéndajiaan ngayeje nichxin xi nroaján (Eclesiastés 8:16, 17). Tsa nangitokon maa kʼoa tsa je Jeobá ninʼiotʼaa, chósonjinnilee jmeni xi kʼoakoa̱nná sʼiaan, si̱kjaʼaitsjenjinjián josʼin tiyoaa kʼoa si̱jéjián kjoafaʼaitsjen. Kʼoa je xi ngisa sʼiaan kuijin nga je Jeobá kʼoétsʼoalee. Xijekoa̱n kjuintjenngijián josʼin koandiaaná je nganʼiotsjele Jeobá (tʼexkiai Eclesiastés 11:4-6). * Je Jeobá sichikontʼain jmeni xi sʼiaan kʼoa tsa maije̱ koasenkaoná nga si̱kʼantjaiyaa jmeni xi tjínndajinná tsakai (Proverbios 16:3, 9).

JMÉNI XI SʼIAAN NGA NGISA NANGITOKON KOAAN

15. Tsa si̱kjaʼaitsjenjiaan tʼatsʼe Jeobá, jósʼin koasenkaoná nga nangitokon koaan.

15 Jméni xi sʼiaan nga ngisa nangitokon koaan. Ñola koya kataʼyaa. Xi títjon, tjínnele si̱kjaʼaitsjenjiaan tʼatsʼe Jeobá. Si̱kjaʼaitsjeen jokji jeya tíjna kʼoa jokji chjine. Kʼianga ningósonkoaa yaoná je Jeobá ʼyañá nga nʼio nangi tiyoaa kʼoa nga lijme xi maná (Isaías 8:13). Si̱kjaʼaitsjeen nga je tinixálee jngo Niná xi nʼio tjínle nganʼio, ali tsa chjotajin kʼoa ali tsa ánkjejin tinixálee. Tsa si̱kjaʼaitsjeen ngayeje jebi, koasenkaoná nga nangitokon koaan kʼoa nangi kuiyolee “Niná xi tjínle nganʼio” (1 Pedro 5:6).

16. Tsa si̱kjaʼaitsjenjiaan jokji tsjoakená je Jeobá, jósʼin koasenkaoná nga nangitokon koaan.

16 Je xi majaoni koya sʼiaan nga nangitokon koaan kuinga si̱kjaʼaitsjenjiaan jokji tsjoakená je Jeobá. Je Pablo kʼoakitso nga je xi tjío ya jinjtín yaa mangóson jme xi tjínle yaoná. Nga jngó jngó koya jme xi tjínle yaoná nʼio machjén (1 Corintios 12:23, 24). Je Jeobá nʼio bechjíná nga jngó jngoá. Alikui je síngósonkaoná xi ngikʼa kʼoa ninga sokójéená tojo tsjoakená. Nga ʼyaa nga tsjoakená je Jeobá nda sʼe tokoán.

17. Jósʼin basenkaoná nga kui kuenta nʼia jmeni xi nda sʼín xi ngikʼa.

17 Je xi majanni koya sʼiaan nga nangitokon koaan kuinga kui kuenta sʼiaan jmeni xi nda sʼín xi ngikʼa, tojo sʼín je Jeobá. ʼNdele nga toñá chʼa̱sjengʼaa yaoná kʼoa kʼoakʼuínlee xi ngikʼa jmeni xi tjínnele sʼin, tosa si̱jélee kjoafaʼaitsjen kʼoa kʼoasʼiaan jmeni xi kuitsoná (Proverbios 13:10). Tsakui kuenta sʼiaan jmeni xi nda sʼín je ndsʼee kʼoati kui xi koasenkaoná nga tsjoa sʼe̱ná kʼianga jme xá kʼoaile ya jinjtín. Kʼoajinti kʼoailee kjoanda Jeobá nga títsjoáʼndená nga ñatjen tinixá kao je ndsʼee (1 Pedro 5:9).

18. Jméni xi sʼiaan nga si̱ngalee kjoafaʼaitsjenná kʼoa nga tosi tonda nangitokon koaan.

18 Je xi mañoni koya sʼiaan nga nangitokon koaan kuinga si̱chjén je kjoafaʼaitsjen xi nroatʼa Biblia ánni nga kʼoasʼin koa̱nnganile kjoafaʼaitsjenná. Jmeni xi nroatʼa ya Biblia kui bakóyaná josʼin síkjaʼaitsjen je Jeobá kʼoa jotjín kon. Kʼianga jemajinná josʼin síkjaʼaitsjen je Jeobá, kui kʼoanʼia jmeni xi sasénle. Tsa chótʼayá, kʼoétsʼoaa kʼoa kʼoasʼiaan jmeni xi jekjimajinná, ngisaa nda koa̱nchjénná je kjoafaʼaitsjenná (1 Timoteo 1:5). Kʼoa jé títjon xi ngikʼa si̱kjaʼaitsjeen. Tsa kʼoasʼiaan, je Jeobá kʼoatso nga koasenkaoná nga si̱ndayasaa yaoná kʼoa nga tosi tonda nangitokon koaan (1 Pedro 5:10).

19. Jméni xi koasenkaoná nga nangitokon koaan ndʼaibi kao nichxin xi nroaján.

19 Je profeta xi tsʼe Judá xi kanikʼaxkiaa jña fitsʼiani kjoaʼmiya jebi, kʼienní kʼoa alikui timiyole Jeobá koanni nga̱ tsín nangitokon koan. Tonga nga chótʼayá je choa̱le choʼndale Niná xi kixi koan koasenkaoná nga tosi tonda nangitokon koaan ninga kjoa kuitjátojiaan. Tsa jekjoatse tinixálee je Jeobá ngisa nda si̱nʼiotʼaa (Proverbios 8:13). Tojosʼin tiyoaa kʼoa tojosʼin tinixálee Jeobá, tosi tonda je kuitómjekoaa. Kui xi ngisasa chjíle. Kuinga kʼoénesínilee yaoná nga tosi tonda nangitokon katamaa kʼoa tosi tonda je Jeobá kuitómjekoaa tokʼia saʼndani.

^ párr. 3 Miqueas 6:8: “Je kʼoatítsoli je xi ndatjín. Kʼoa jméni xi tísíjéli je Jeobá. Tokuiní nga kixi koai̱n, nga jchachjí je kjoakixi kʼoa nga nangitokon koai̱n nga kuitómjekoai je Nináli”.

^ párr. 6 Gálatas 6:4, 5: “Kʼoasʼin jngójngó katakotʼa xi titsʼeni xá. Kʼiaa sʼe̱le kjoajeya xi totʼatsʼe xáleʼni. Ali totʼatsʼe xále xikʼajin bʼasjejeyani yaole. Nga jngójngó katabʼami chʼá xi titsʼeni”.

^ párr. 8 Proverbios 3:5, 6: “Tin’iot’ai Jeobá kao ngayeje ni̱ma̱li, kʼoa ali tokuijin ’mini josʼin machoyali. Jé kuenta tʼiain tojmeni xi sʼiain, kʼoa jé sikixiya je ndiaali”.

^ párr. 12 1 Pedro 3:3, 4: “Ali tosonngʼalejin nga nda sayolao, nga jo nda bʼenʼio ntsja̱no, nga bʼengio xi taonsine, nga jo xkón kjoan najñono, tonga tichjáon xi tíjnaʼma jajin ni̱ma̱ná, xi tsín tsa fitson nga tsʼe ni̱ma̱ndʼé xi tojbi. Je xi ngisa tse chjíle ngixko̱n Niná”.

^ párr. 14 Eclesiastés 11:4-6: “Je xi to ntjao̱ kotsenle tsín kʼoentje, kʼoa je xi to yojbi kotsenle likui kʼoexkó tsojmintjele. Josʼin nga tsín ʼyai josʼin síxájin je nganʼio ya nindale je ʼndí xi tjía tsʼoa̱ jngo chjoón, kʼoatisʼin tsín ʼyai je xále Niná xi kixi, xi kʼoasʼín ngayeje. Tʼentjai ntje̱li kʼianga tanjio, kʼoa likui katasíkjáya ndsai saʼnda nga koa̱nxon; nga̱ likui ʼyai jñánile xi koa̱nntje, a kui jebi axo kui xi ijngo, axo nda koa̱n nga jao”.