1-3. ¿Tlake amo kichijki se tlajtolpanextijketl, uan tlake panok? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).

JEROBOÁN, katli tlanauatiyaya ipan Israel, kichijki se tlaixpamitl kampa kinueyichiuaskiaj teotsitsij ipan altepetl Betel. Yeka, Jehová kititlanki se tlajtolpanextijketl ma kiiljuiti kenijkatsa kitlajtolsenkauaskia. Nopa tlajtolpanextijketl amo moueyimatki uan kichijki tlen Jehová kinauatik. Uan maske kema nopa tlanauatijketl nelia tlauel kualanki, Jehová kimanauik itlajtolpanextijka (1 Rey. 13:1-10).

² Jehová kiiljuijtoya nopa tlajtolpanextijketl amo ma tlakua yon ma atli ipan altepetl Israel uan kiiljuik ma tlakuepili ipan seyok ojtli kema yaskia ichaj. Kema tlakuepiliyaya, se tlakatl katli ya ueyi kikajkayajki uan kiiljuik Jehová kititlantoya ma kiiljuiti se tlenijki. Kinotski ma tlakuati uan ma atliti ichaj. Maske nopa tlajtolpanextijketl kiiljuijtoyaj amo ma kichiua nopa, ya amo kineltokak tlen Jehová kinauatijtoya uan yajki iuaya nopa tlakatl. Jehová kualanki pampa amo kineltokak, yeka kema tlakuepiliyaya ichaj, se león kimiktik (1 Rey. 13:11-24).

 ³ Maske amo tijmatij kenke nopa tlajtolpanextijketl kichijki tlen nopa tlakatl kiiljuik uan amo kineltokak Jehová, kena tijmatij kinextik amo moechkapantlalik kema ‘nejnenki iuaya’ toTeotsij (xijpoua Miqueas 6:8). Ipan Biblia, nopa tlajtoli “ma tinejnemikaj iuaya [Jehová]” kiijtosneki timotemachisej ipan ya, tijkauasej ma techyakana uan tijneltokasej tlen technauatia. Se akajya katli moechkapantlalia kimati moneki nochipa momaijtos. Tlaj nopa tlajtolpanextijketl moechkapantlalijtoskia, uajka kiiljuijtoskia Jehová ma kimatilti tlake kinamikiyaya kichiuas. Kemantika tojuantij nojkia moneki tijtlapejpenisej tlake tijchiuasej ipan tonemilis, uan tijmatij ouij tijtlapejpenisej pampa uelis amo kuali tijmatij tlake kineki Jehová ma tijchiuakaj. Tlaj nelia timoechkapantlaliaj, uajka tikiljuisej Jehová ma techyakana, uan kiampa amo tijchiuasej se tlenijki tlen amo kuali.

4. ¿Tlake tikitasej ipan ni tlamachtili?

⁴ Ipan nopa tlamachtili tlen panok, tikitakej tlake kiijtosneki se moechkapantlalis uan kenke tlauel moneki nochi timoechkapantlalisej. Uan, ¿tlake techpaleuis nojua ma tijnextikaj tlauel timoechkapantlaliaj? ¿Tlake kichiuaskia ma tijnextikaj tlaj kena o amo timoechkapantlaliaj? Ma tikitakaj eyi tlamantli tlen uelis techpanos (Prov. 11:2).

5, 6. ¿Kenijkatsa Barzilai kinextik moechkapantlaliyaya?

⁵ Tlen tijchiuasej kema mopatlas kej tiitstokej o kema ayokmo tijchiuasej nopa tekitl tlen namantsi tijchiuaj ipan Jehová itlanechikol, kinextis tlaj nelia timoechkapantlaliaj o amo. Tlen Barzilai kichijki tlauel techpaleuis. Ya eliyaya iuampo tlanauatijketl David, uan kema kipixtoya 80 xiuitl, David kiiljuik ma tlatekipano iuaya. Maske Barzilai tlauel kipatiitayaya, kiijtok seyok tlakatl ma kimakakaj nopa tekitl. Yeka kitekimakakej Kimham, katli uelis eliyaya Barzilai ikone (2 Sam. 19:31-37).

⁶ ¿Kenke Barzilai amo kinejki kiselis nopa tekitl tlen David kimakayaya? ¿Amo kiselik pampa amo kinekiyaya kipias miak tekitl? Amo, ya amo kiselik pampa moechkapantlaliyaya. Barzilai kimajtoya mopatlatoya se keski tlamantli ipan inemilis, nama ya eliyaya ueuentsi uan ayokmo ueliskia kichiuas miak tlamantli (xijpoua Gálatas 6:4, 5). Tojuantij nojkia moneki tijchiuasej kej Barzilai. Amo kinamiki tijnekisej tijchiuasej miak tekitl uan kiampa sekinok kiitasej tojuantij kena tlauel titekitij uan amo kej sekinok. Tojuantij tijnekij timosentlalisej kuali tijtekipanosej Jehová. Ya nopa tlen tlauel ipati katli moneki tijchiuasej, uan amo tijpiasej se tekitl o tlauel ma techixmatikaj miakej (Gál. 5:26). Tlaj nelia timoechkapantlaliaj, uajka titlatekipanosej sansejko ininuaya toikniuaj, kiampa sentik tijueyichiuasej Jehová uan tikinpaleuisej toikniuaj (1 Cor. 10:31).

7, 8. ¿Tlake amo tijchiuasej tlaj nelia timoechkapantlaliaj?

⁷ Uelis kemantika tlauel ouij tijmatisej tijnextisej timoechkapantlaliaj kema nojua tlauel techtekimakasej. Kema kiampa techpanos, kualtiaskia tikilnamikisej tlen Nehemías kichijki. Kema kikajki toTeotsij itekipanojkauaj kipixtoyaj miak kuesoli ipan Jerusalén, Nehemías momaijtok uan kiiljuik Jehová ma kipaleui (Neh. 1:4, 11). Jehová kitlakakilik, yeka kichijki nopa tlanauatijketl Artajerjes ma kitekitlali Nehemías ipan Jerusalén. Maske tlauel tlapijpixtoya, Nehemías amo kema motemachik san ipan ya, nochipa kiiljuiyaya Jehová ma kiyakana uan kichiuayaya tlen kiijtouayaya nopa Tlanauatili (Neh. 8:1, 8, 9). Maske eliyaya tlanauatijketl, amo kema kichijki san tlen ya kipaleuiskia yon amo kema kintlaijiyouiltik sekinok (Neh. 5:14-19).

⁸ Kej Nehemías, tlaj nojua techtekimakasej o  techiljuisej ma tijchiuakaj seyok tekitl o sejkanok ma titlatekipanotij, moneki timoechkapantlalisej. Nopa techpaleuis amo ma timotemachikaj ipan tojuantij san pampa tiuelij tijchiuaj miak tlamantli o tijmatij kenijkatsa mochiua. ¿Kenijkatsa se toikni kinextiskia san ipan ya motemachia? Se ueuejtlakatl ueliskia kichiuas se keski tekitl tlen tlanechikoli maske amo momaijtojtok. O tojuantij uelis achtoui tijtlapejpeniaj tijchiuasej se tlenijki uan teipa tikiljuiaj Jehová ma kiteochiua tlen tijnekij tijchiuasej. Maske miakpa kichijtok se keski tlamantli, se akajya katli moechkapantlalia amo kema motemachia ipan ya. Nochipa kiilnamiki ya amo kema uelis kichiuas se tlenijki kej Jehová kichiua (xijpoua Proverbios 3:5, 6). Maske ipan ni tonali miakej maseualmej tlauel moueyimatij uan kinekij nesisej san inijuantij kuali kichiuaj se tlamantli, Jehová itekipanojkauaj amo kinamiki kiampa tijchiuasej. Amo timoiljuiaj san tojuantij kena tlauel topati pampa tijchiuaj se tekitl ipan tlanechikoli uan toikniuaj o tochampoyouaj amo tlauel ininpati. Tojuantij nochipa tikilnamikij Jehová yaya techtlalijtok ipan itlanechikol uan yeka sansejko titlatekipanouaj ininuaya nochi toikniuaj (1 Tim. 3:15).

9, 10. ¿Kenijkatsa techpaleuia timoechkapantlalisej kema sekinok techtlaijiljuiaj?

⁹ Tlauel timoyolkokouaj kema sekinok techtlaijiljuiaj. Ya nopa kipanok Ana. Maske iueue tlauel kiikneliyaya, tlauel mokuesouayaya pampa  amo ueliyaya konepia. Iueue nojkia kipixtoya seyok isiua katli motokaxtiyaya Peniná, uan ya tlauel kipinajtiyaya Ana. Se tonali yajki ipan tabernáculo uan nopaya pejki momaijtoua. Kema sumo sacerdote Elí kiitak, kiijtok Ana iuintitoya. Maske Ana ueltoskia tlauel moyolkokos, ya kuali kinankilik Elí. Teipa, kema sampa momaijtok, kinextik tlauel kuali tlaneltokayaya ipan Jehová uan tlauel kiikneliyaya (1 Sam. 1:5-7, 12-16; 2:1-10).

¹⁰ Tlaj timoechkapantlalisej nojkia techpaleuis ma “[t]ijtlanikaj tlen axkuali ika tlen kuali” (Rom. 12:21). Ipan Tlaltipaktli tlauel kichiuaj tlen amo kuali, yeka kemantika sekinok techchiuilisej tlen amo kuali o techtlaijiljuisej. Maske uelis tlauel techyolkokos, moneki tijchiuasej kampeka amo tikualanisej (Sal. 37:1). Uan uelis nojua tlauel amo kuali tijyolmatisej tlaj eli se toikni katli techchiuilik tlen amo kuali. Tlaj kiampa techpanos, moneki tijchiuasej kej Jesús. Biblia kiijtoua “axtleno kinnankiliyaya” katli kitlaijiljuiyayaj. Jesús “nochipa [ki]kajki tlen fiero kichiuiliyayaj imako toTeko tlen tetlajtolsenkaua xitlauak” (1 Ped. 2:23). Jesús amo moueyimatiyaya uan motemachiyaya Jehová kintlajtolsenkauaskia katli kitlaijiyouiltiyayaj (Rom. 12:19). Tojuantij nojkia moneki amo timoueyimatisej uan amo timomakuepasej (1 Ped. 3:8, 9).

11, 12. 1) ¿Kenijkatsa uelis timoechkapantlalisej maske sekinok techuejkapantlalisej? 2) ¿Kenijkatsa timoyoyontisej uan timonejnemiltisej tlaj nelia timoechkapantlaliaj?

¹¹ Kema sekinok techuejkapantlaliaj o kiijtouaj tlauel kuali tijchiuaj se tlenijki, moneki  tijnextisej tlaj nelia timoechkapantlaliaj. Ya nopa kipanok Ester. Ya ininuaya sekinok ichpokamej eliyayaj tlauel yejyektsitsij tlen nochi Persia. Se xiuitl kuali kinmokuitlauijkej uan kiampa nojua eliskiaj yejyektsitsij, pampa se tlen inijuantij kitlapejpeniskiaj ma eli tlanauatijketl isiua. Nochi nopa sekinok ichpokamej tlauel kinekiyayaj ma kintlapejpenikaj. Teipa, tlanauatijketl kitlapejpenik Ester. Maske tlauel kuali kimokuitlauijkej, ya amo moueyimatki uan nochipa moechkapantlalik, tlatlepanitayaya uan kuali tenojnotsayaya (Est. 2:9, 12, 15, 17).

¹² Tlaj timoechkapantlaliaj, nochipa timoyoyontisej uan timonejnemiltisej kej kinamiki, kiampa tijnextisej tikintlepanitaj sekinok uan nojkia nesis tijnekij kuali ma techitakaj. Amo tijnekij timoueyimatisej o sekinok ma techuejkapantlalikaj, tijnekij ‘nochipa timoechkapanosej’ (xijpoua 1 Pedro 3:3, 4; Jer. 9:23, 24). Tlen tikijtouaj uan tlen tijchiuaj kinextis tlaj nelia timoechkapantlaliaj. Ma timoiljuikaj ipan ni tlamantli: ¿tijchiuaj sekinok ma moiljuikaj tojuantij tlauel topati san pampa tijchiuaj se tekitl, pampa tijmatij miak tlamantli o pampa timouikaj ininuaya toikniuaj katli tlauel kintekimakatokej ipan Jehová itlanechikol? ¿Tijchiuaj ma moiljuikaj san toselti tijchijkej se tlamantli maske techpaleuijkej sekinok? Ma tikilnamikikaj tlen Jesús kichijki. Maske ueltoskia kichiuas maseualmej ma kiuejkapantlalikaj pampa kimatiyaya miak tlamantli, ya amo kiampa kichijki. Nochipa kiijtouayaya tlen ijkuilijtok ipan toTeotsij iTlajtol pampa amo kinekiyaya ma kiueyichiuakaj. Jesús nochipa kinejki ma kiueyichiuakaj Jehová (Juan 8:28).

13, 14. ¿Kenijkatsa techpaleuia kuali ma tijtlapejpenikaj tlen tijchiuasej kema timoechkapantlaliaj?

¹³ Nojkia moneki timoechkapantlalisej kema tijtlapejpenisej tlake tijchiuasej ipan tonemilis o kema sekinok kitlapejpeniaj tlake kichiuasej. Kema apóstol Pablo yauiyaya Jerusalén uan kiampa kitlamichiuaskia tlen Jehová kiiljuijtoya, mokajtikisato se keski tonali ipan altepetl Cesarea. Nopaya, se tlajtolpanextijketl katli motokaxtiyaya Ágabo kiiljuik tlaj yaskia Jerusalén, kiitskiskiaj uan uelis kimiktiskiaj. Maske toikniuaj miakpa kiiljuijkej amo ma yaui, Pablo kena yajki. ¿Kichijki nopa san pampa motemachiyaya ipan ya? Amo. Pablo moechkapantlaliyaya uan motemachiyaya ika nochi iyolo ipan Jehová. Yeka toikniuaj kitlepanitakej tlen kitlapejpenijtoya kichiuas uan kikajkej ma yaui (Hech. 21:10-14).

¹⁴ Maske amo tijmatij tlake panos teipa o amo tiuelisej tijpatlasej tlen panos, tlaj timoechkapantlalisej techpaleuis kuali ma tijtlapejpenikaj tlake tijchiuasej. Maske uelis timoiljuiaj kualtiaskia nojua tlauel tijtekipanosej Jehová, uelis nojkia timotlajtlaniaj: ¿Tlake nijchiuaskia tlaj nimokokos? ¿Tlake nijchiuaskia tlaj notatauaj mokokosej o tlaj monekis ma nikinpaleui? ¿Ika tlake timopanoltisej kema tiueuejtiasej? Maske tlauel timomaijtosej uan timoiljuisej ipan nopa tlamantli, amo uelis tijmatisej kenijkatsa tijsenkauasej nochi (Ecl. 8:16, 17). ¿Kenijkatsa techpaleuia timoechkapantlalisej? Tlaj timotemachiaj ipan Jehová, uajka tikilnamikisej tojuantij amo tiuelisej tijchiuasej se keski tlamantli. Nojkia kuali timoiljuisej ipan tlen tijnekij tijchiuasej uan tikiniljuisej sekinok ma techpaleuikaj. Uan tlauel moneki tikiljuisej Jehová ma techyakana uan teipa tijkauasej ma techyakana ika itonal (xijpoua Eclesiastés 11:4-6). Jehová uelis kichiuas kuali ma kisa tlen tijnekij tijchiuasej o ma tijpatlakaj tlen tijnekij tijchiuasej (Prov. 16:3, 9).

15. ¿Kenijkatsa techpaleuia amo ma timoueyimatikaj kema timoyoliljuiaj ipan Jehová?

¹⁵ ¿Tlake techpaleuis nojua tlauel ma timoechkapantlalikaj? Ma tikitakaj naui tlamantli.  Se: moneki timoyoliljuisej ipan Jehová, uan timoiljuisej kenijkatsa tlauel teiknelia uan kipia tlalnamikilistli. Kema timoitaj, tikitaj amo tielij kej ya pampa nelia tlauel ueyi uan nojkia tikitaj tojuantij amo tleno tijmatij (Is. 8:13). Moneki tikilnamikisej tijtekipanouaj toTeotsij katli Kipia miak chikaualistli, uan amo se maseuali yon se iluikaejketl. Tlaj timoyoliljuisej ipan ni tlamantli, techpaleuis amo ma timoueyimatikaj uan tijmajtosej toTeotsij “kipia ueyi chikaualistli” (1 Ped. 5:6).

16. ¿Kenijkatsa techpaleuis ma timoechkapantlalikaj tlaj timoyoliljuisej kenijkatsa Jehová tlauel techiknelia?

¹⁶ Ome: timoyoliljuisej kenijkatsa Jehová tlauel techiknelia. Pablo kiijtok nochi katli itstokej ipan tlanechikoli elij kejuak sejse tlamantli tlen kipia se maseuali itlakayo. Jehová amo san tlapik kichijchijki nochi tlen tijpiaj ipan totlakayo, ya kichijtok nochi kuali ma tekiti (1 Cor. 12:23, 24). Jehová tlauel techiknelia, yeka kinpatiita sejse toikniuaj katli itstokej ipan tlanechikoli. Uan amo kiita tlen kichiua se toikni tlauel ipati uan tlen kichiua seyok amo tlauel ipati. Nojkia nojua tlauel techiknelia maske timokuapolouaj. ¡Nelia tlauel kuali tijyolmatij pampa tijmatij Jehová tlauel techiknelia!

17. ¿Kenijkatsa techpaleuis tikitasej tlake kuajkuali tlamantli kinextiaj sekinok?

¹⁷ Eyi: tikitasej tlake kuajkuali tlamantli kinextiaj sekinok, kej Jehová kichiua. ¿Kenijkatsa techpaleuis? Tlaj tijchiuasej ni, uajka amo tijchiuasej sekinok ma kiitakaj tlake kuajkuali tlamantli tijnextiaj o san tikiniljuijtinemisej sekinok tlake kinamiki kichiuasej. Tijnekij tikiniljuisej ma techiljuikaj kenijkatsa kuali tijchiuasej se tlenijki uan tijchiuasej tlen techiljuisej (Prov. 13:10). Nojkia tiyolpakisej kema sekinok toikniuaj kinmakasej se yankuik tekitl. Uan nojkia tijtlaskamatilisej Jehová pampa techkaua ma tijtekipanokaj sansejko ininuaya toikniuaj (1 Ped. 5:9).

18. ¿Tlake techpaleuis ma tijpiakaj kuali totlalnamikilis uan kiampa nojua tijnextisej timoechkapantlaliaj?

¹⁸ Naui: timomachtisej tlen Biblia tetlajtolmaka uan kiampa totlalnamikilis uelis techpaleuis. Nochi tlen Biblia tetlajtolmaka kinextia tlen Jehová kiyolmati uan moiljuia. Kema tikitaj se tlenijki kej Jehová kiita, uajka tlen tijtlapejpeniaj tijchiuasej tlauel kiyolpaktia. Tlaj timomachtiaj, timomaijtouaj uan tijchiuaj tlen tijyekojtiauij, totlalnamikilis kuali techpaleuis pampa kuali eltos (1 Tim. 1:5). Nojkia techpaleuis achtoui ma timoiljuikaj ipan sekinok kema tijnekisej tijchiuasej se tlenijki. Tlaj tijchiuasej ni, Jehová kiijtoua techpaleuis ma tielikaj nojua kuali Cristo itokilijkauaj uan nojua ma tijnextijtiakaj timoechkapantlaliaj (1 Ped. 5:10).

19. ¿Tlake techpaleuis nojua ma timoechkapantlalikaj?

¹⁹ ¿Tikilnamiki nopa tlajtolpanextijketl tlen tikijtojkej kampa peua ni tlamachtili? Ya ayokmo kuali mouikak iuaya Jehová uan mijki pampa amo moechkapantlalik. Tojuantij kena uelis nochipa timoechkapantlalisej maske kemantika tijmatisej ouij. Tlaj timomachtisej tlen kichijkej miakej Jehová itekipanojkauaj katli amo kema kitlauelkajkej, techpaleuis ma tikitakaj kena uelis timoechkapantlalisej. Kej panotias miak xiuitl tijtekipanojtiauij Jehová, kinamiki kichiuas nojua tlauel ma timotemachikaj ipan ya (Prov. 8:13). Maske uelis ayokmo tiitstokej kej achtouia o mopatlatok se keski tlamantli ipan tonemilis, nojua moneki ‘tinejnemisej iuaya’ toTeotsij. ¡Nelia se ueyi tlateochiualistli tijtekipanosej Jehová! Yeka, ma tijchiuakaj kampeka tijchiuasej nochi tlen timomachtijtokej ipan ni ome tlamachtili. Kiampa nojua timoechkapantlalisej uan uelis nochipa ‘tinejnemisej iuaya’ Jehová.