EI MAPU tane tei inangaro i te Atua, kua inangaro toku papa ko Arthur kia riro mai ei orometua Methodist. Inara kua taui aia i tona manako i tona tatau anga i te puka a te Aronga Apii Pipiria e kua akamata i te piri atu kia ratou. I te 1914, i tona 17 anga mataiti, kua papetitoia aia. I te tuatau Tamaki I o te Ao, kua akaueia aia kia piri ki roto i te vaeau, inara kua patoi aia i te tamaki. No reira kua akautungaia aia e tai ngauru marama ki roto i te Are Auri Kingston i Ontario, Kanata. I muri ake i tona tukuia anga ki vao, kua riro mai aia ei tangata evangeria tei kapikiia te au painia i te reira tuatau.

I te 1926, kua akaipoipo toku papa ia Hazel Wilkinson. Kua apii tona mama i te tuatua mou i te 1908. Kua anauia au ia Aperira 24, 1931, te rua o te ā tamariki. Inangaro tikai toku papa e te akangateitei i te Pipiria, e kua apii ia matou kia pera. Ko te akamorianga ia Iehova te apinga puapinga rava atu i to matou oraanga. Kua tutu aere tamou matou mei tera are ki tera are ei ngutuare tangata.​—Angaanga 20:20.

I te 1939, kua akamata te Tamaki II o te Ao. I tera mai mataiti, kua araiia te angaanga a te Au Kite o Iehova i Kanata. Kua anoanoia te tamariki apii kia akangateitei i te reva e te imene enua i roto i to ratou are apii. Te maataanga o te taime, ka akatika te au puapii ia maua ko toku tuaine kia aere ki vao. I tetai rā, kua tauta toku puapii i te taakama iaku te karanga anga e tamaiti matakutaku au. I muri ake i te apii, kua taiaia au e kua oparaparaia e toku au oa apii. Kua riro teia ei titau anga maata naku ‘kia akarongo ki te Atua e tikaʼi auraka te tangata.’​—Angaanga 5:29.

Ia Tiurai 1942, i toku 11 mataiti, kua papetitoia au i roto i te tangika vai i runga i te pama. Kua reka au i te painia orote me akamutu mai te apii. I teia rā, ka kapiki tatou i teia ko te painia tauturu. I tetai mataiti kua rauka iaku i te aru e toru au taeake ki te tua tokerau o Ontario, te ngai i tutu aere ei matou ki te aronga tipu rakau.

Ia Me 1, 1949, kua akamata au i te painia tamou. E oti kua patiia au kia tauturu i te angaanga akatu are i ko i te opati Betela e i muri mai kua riro au ei mema no te ngutuare Betela o Kanata. Kua tukuia au ki te ngai nenei anga, te ngai i apii ei au i te taangaanga i te matini flatbed nenei puka. Kua maara iaku te roa anga o te po te angaanga no tetai au epetoma te tauturu i te nenei i te aenga pepa no runga i te takinga kino anga i te iti tangata o Iehova i Kanata.

I muri mai, kua angaanga au i roto i te Tipatimani Tavinianga. Kua tukuia au kia ui i te au uianga ki te au painia te ka tavini i Quebec, te ngai e pakari te takinokino. Tetai o teia au painia ko Mary Zazula mei Edmonton, Alberta. E mema tona nga metua no te akonoanga Orthodox. Te kore anga a Mary raua ko tona tungane maata e akamutu i te apii i te Pipiria, kua tuaru to raua nga metua ia raua kia aere. Kua papetitoia a Mary e tona tungane ia Tiunu 1951, e e ono marama i muri mai kua akamata raua i te painia. I te tuatau o te uiui anga, te kite atura au e aka inangaro to Mary ia Iehova. Maara iaku te akamanako anga e koia taku tamaine ka inangaro i te akaipoipo. E iva marama i muri mai kua akaipoipo maua​—ia Tianuare 30, 1954. E tai epetoma i muri ake i to maua akaipoipo anga, kua patiia maua ko Mary kia tereniia no te angaanga kotinga. No te nga mataiti i aru mai, kua rave maua i te angaanga kotinga i te tua tokerau o Ontario.

 I te angaanga tutu aere i te ao katoa e tupu maata maira, e maata te au mitinari tei anoanoia. Kua manako maua ko Mary e me ka ora maua i te reva toanu o Kanata i te tuatau anu e te manamanata o te au namu i te tuatau maana, ka ora ua maua i tetai ua atu ngai. Kua aere maua ki te pupu 27 o te Apii Gileada e kua akaoti ia Tiurai 1956. Te tae anga kia Noema tei roto maua i to maua kainga ou​—i Brazil.

Te tae anga maua ki Brazil, kua akamata maua i te apii i te reo Portugal. Te mea mua, kua apii maua i te ravenga māmā ua i te akamata i tetai pukapuka anga. Tei aru mai, kua tamou maua i tetai oronga anga makatini poto ua. E oti, kua aere maua i te tutu aere e kua aravei i tetai vaine tei inangaro i ta maua karere. Kua manako maua me inangaro tetai tangata i te kite, ka tatau maua i tetai irava no runga i te oraanga i raro ake i te Patireia o te Atua. No reira kua tatau au ia Apokalupo 21:3, 4​—e oti kua matapoiriia au! Kare au i matau i te reva vera e te mauu. Kua riro te vera ei akaaoanga noku.

Ta maua tuanga angaanga mitinari ko te oire ko Campos. I teia rā, te vaira e 15 putuputuanga! Inara te tae anga maua, okotai rai pupu mamao i te oire e tetai kainga mitinari no nga tuaine e ā: ko Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz, e Lorraine Brookes (Wallen i teianei). Taku tuanga angaanga i roto i te kainga mitinari ko te tauturu i te pua kakau e te tiki vaie no te tunu kai. I tetai po Monite i muri ake i ta matou apii Punanga Tiaki, te akangaroi ra a Mary i runga i te topa ma tona upoko i runga i te pute urunga. Te tuatua ra maua no runga i to maua rā. Te tu anga a Mary ki runga, kua totoro tetai ovi mei raro mai i te pute urunga! Kua riro teia ei putakaiti anga e tae ua atu ki te taime i tamate ei au i te reira.

Muri ake i te okotai mataiti te apii anga i te reo Portugal, kua akamata maua i te angaanga kotinga. Kua tavini maua i te au ngai kare e uira. Kua moe maua ki runga i te au moenga e kua aere na runga i te oroenua e te pereoo. Okotai taime to maua aere anga na runga i te rerue ki tetai taoni i roto i te au maunga e rauka ai i te tutu aere i te ngai mamao. Kua noo maua ki roto i tetai are tutaki. Kua tuku mai te opati Betela e 800 makatini no ta maua angaanga tutu aere. Kua anoanoia maua kia aere putuputu ki te opati mere i te tiki i te au pia makatini.

I te 1962, kua raveia te Apii na te Aronga Pakari i te au ngai tukeke i Brazil. E ono marama, kua tonoia au kia aere ki te au apii katoatoa. Kua apii au i te au pupu i Manaus, Belém, Fortaleza, Recife, e Salvador. Iaku i Manaus, kua akatere au i tetai uruoaanga tapere ki roto i te are rongonui no te imene opera. No te ua maata, kare i rava ana te vai inu, e kare e ngai kaikai meitaki no te au taeake e te au tuaine i te tuatau o te uruoaanga. Kua tuatua au ki tetai opita vaeau e kua akamārama i to matou manamanata. Kua akanoo meitaki aia kia tae mai te vai inu no te katoa anga o te uruoaanga. Kua tono katoa mai aia i te au vaeau kia patu i nga kie maata, ta matou i taangaanga ei ngai tunu kai e te kaikai.

Iaku i te ngai ke, kua tutu aere a Mary i te ngai pitiniti  kare te tangata e inangaro i te tuatua no runga i te Pipiria. No Portugal mai teia au aronga tei aere mai i te angaanga moni i Brazil. Kua taitaia a Mary te karanga anga ki tona au oa, “Ko Portugal te ngai openga taku ka inangaro i te noo.” Kare i roa i muri mai, kua tae mai tetai reta. E pati anga kia tavini i Portugal, te ngai kua araiia ta matou angaanga tutu aere. Kua poitirere a Mary! Inara kua āriki maua i te tuanga angaanga e kua neke ki Portugal.

Kua tae maua ki Lisbon, Portugal ia Aukute 1964. Te akatupu ra te au akava muna i te oraanga ngata tikai ki te au taeake i reira. No reira i te akamataanga, te akaraanga kare i te mea tau kia aravei i te Au Kite o reira. Te mea mua, kua noo maua ki roto i tetai are tutaki. E oti, kua rauka to maua visa, e kua tutaki i to maua apatimani. I muri ake i te rima marama, kua tano te tuatau no te aravei i te au taeake i ko i te opati Betela. Kua rekareka tikai maua i te aere anga ki tetai uipaanga!

No tei araiia ta matou angaanga, kua tapiriia te au Are Uipaanga Patireia e kua raveia te au uipaanga putuputuanga i ko i te au kainga o te au taeake. Kua kimi putuputuia to ratou are e te au akava. E anere ua atu au taeake e te au tuaine tei apaina ki te opati akava kia uiia. Kua takinokino te au akava ia ratou e kua mārō kia akakite ratou i te au ingoa o te au taeake tiaki. Ei paruru i tetai e tetai, kare te au taeake i taangaanga ana i to ratou au ingoa metua mari ra to ratou ingoa mua.

To matou akakoroanga, kia tae te au puka ki te au taeake ei tauturu ia ratou kia akakoromaki. Ka taipi a Mary i te au atikara Punanga Tiaki e te au puka ke ki runga i tetai pepa takake. I reira ka taangaangaia te reira pepa kopi kia rauka te au kopi na te au taeake.

Ia Tiunu 1966, kua raveia tetai akavaanga puapinga i Lisbon. E 49 mema o te Putuputuanga Feijó tei akaapaia no tei aere ki te uipaanga i ko i te kainga o tetai tangata. Ei akapapa ia ratou no te akavaanga, kua akatutu au e ko au te roia te ka tauta i te akapapu e kua apa te au taeake. Inara mei ta matou i tapapa atu, kua ruti matou i te akavaanga. Pouroa te 49 taeake e te au tuaine kua aere ki roto i te are auri, mei te 45 rā ki te rima e te āpa marama. Inara kua riro te akavaanga ei akakite anga maata. Te tika, i te tuatau o te akavaanga, kua taiku to matou roia i te au tuatua a Gamaliela no roto mai i te Pipiria. (Angaanga 5:33-39) I muri akera, kua ripoti te au tuanga nuti no runga i te akavaanga. Kua rekareka tikai matou te akamata anga to matou roia i te apii i te Pipiria e kua aere ki te au uipaanga.

Ia Titema 1966, kua tukuia au ei akaaere opati Betela e kua akapou i te maata anga o te taime ki runga i te au mea o te ture. Kua rave matou i te au mea ravarai ka rauka ei akanoo i te au tumu kia tau ki te ture e rauka ai i te Au Kite o Iehova te akamori va ua i Portugal. (Philipi 1:7) I te openga, ia Titema 18, 1974, kua akatikaia matou e te ture. Kua aere mai te nga Taeake ko Nathan Knorr e Frederick Franz mei  te opati maata o teianei ao i te piri mai ki to matou mataora. E 46,870 tei tae mai ki teia uipaanga mataora i Oporto e Lisbon.

Kua akatupu katoa a Iehova i te angaanga tutu aere kia totoa ki te au airani e tuatua ra i te reo Portugal, mei ia Azores, Cape Verde, Madeira, e São Tomé e Príncipe. I te numero o te Au Kite o Iehova e tupu ua atura i teia au ngai, kua anoanoia tetai opati Betela maata atu. Te oti anga te reira i te akatu, kua oronga te Taeake ko Milton Henschel i te ako akatapuanga i roto ia Aperira 23, 1988. E 45,522 taeake e te au tuaine tei tae mai, kapiti mai te 20 mitinari i Portugal e tei oki mai no te akatapuanga.

I te au mataiti i aereia mai, kua rekareka tikai maua ko Mary i te apii mei te au taeake tiratiratu. Ei akaraanga, i toku angaanga kapiti anga ki te Taeake ko Theodore Jaracz i roto i te atoroanga pa enua, kua apii au i tetai apiianga puapinga rava. Ta maua opati e atoro ra e manamanata maata to ratou, e kua rave te Kumiti Opati Betela i te au mea ravarai ta ratou ka rauka i te tauturu. Kua manako kino ratou no tei kore i rauka i te rave maata atu. No reira kua akapumaana te Taeake ko Jaracz ia ratou te karanga anga: “I na e tuku i teia taime no tetai ngai no te vaerua tapu kia angaanga.” Kare rava e ngaropoina iaku tetai mea ta te Taeake ko Franz i karanga i te au mataiti i topa akenei te atoro anga maua ko Mary ia Brooklyn. Kua pati tetai pae ia matou te tauturu, e kua akakite mai aia: “Teia taku akoanga: E noo tamou ki roto i te akaaerenga a Iehova noatu eaa te tu. Ko te mea anake teia e rave ra i te angaanga ta Iesu i akaue ki tana au pipi kia rave​—e tutu aere i te nuti meitaki o te Patireia o te Atua!”

Na te rave anga i teia kua riro ei mea mataora tikai kia maua ko Mary. E au manakonako anga manea to maua te rave anga i te atoroanga pa enua ki te au opati Betela i teianei ao. Kua reka maua i te aravei i te au tavini o Iehova i te au tu mataiti e te akapapu anga kia ratou e te arikiia ra ta ratou tavinianga ia Iehova. Kua akamaroiroi ua rai maua ia ratou kia tavini ua atu iaia.

E manganui te au mataiti i topa, e 80 tuma o maua mataiti i teianei. E maata to Mary au manamanata pae kopapa. (2 Korinetia 12:9) E te vaira tetai au timataanga ke. Inara kua riro teia au timataanga ei akaketaketa i to maua akarongo e kua akamaroiroiia maua kia vai tiratiratu kia Iehova. Me oki maua ki muri i te akamanako i to maua tavinianga ia Iehova, kua kite maua e nana e akameitaki ia maua ma tona aroa takinga meitaki i te au tu ravarai e manganui. *​—Akara i te tataanga rikiriki.