MUDI nsand umukatina Nzamb, tatukwam, Arthur, wakimba kwikal paster wa ku Mishon. Pakwez waswimpa manangu mend chisu chatangay mikand ya in Kwilej a Bibil ni wasambisha kukumangan nau pamwing. Mu muvu wa 1914, padingay tatukwam nich mivu 17, amubatisha. Chisu cha Njit ja Kusambish ja Mangand Mawonsu, amuleja kwandam mu usalay, pakwez walika kurish njit. Chawiy amukasa mwa angond dikum mu rukan ra Kingston mu Ontario, mwi ngand ya Canada. Kupwa kwa kumubudish mu rukan, wikala colporteur, utazukinau katat anch chibol.

Mu muvu wa 1926, tatukwam wamwata Hazel Wilkinson. Makwend wileja uyakin mu muvu wa 1908. Wavadika mwi ngond wa kanying machuku mangond 24, mu muvu wa 1931, wading mwan wa kaad mu an anying. Tatukwam wakatang ni walimishang Bibil nakash, ni watufundishang niyetu kusal mwamu. Kumwifukwil Yehova chading chom chikweta usey nakash mu mwom wetu. Twalejanang yisu yawonsu ku chikumbu ni chikumbu mu dijuku.—Midimu 20:20.

Mu muvu wa 1939, Njit ja Kaad ja Mangand Mawonsu jasambisha. Muvu walondulap, mudimu wa Atuman a Yehova awujidika mwi ngand ya Canada. Ansand a Shikol ayileja kulimish drapo ni kuwang muminy wa ngand mu ma shikol mau. Chisu chawonsu, alej atwitiyang am ni mpanyam Dorothy kubudik pol chisu chasadikang yom yiney. Pakwez dichuku dimwing, mulej wam wapakisha kwinkwatish usany palonday anch nikwet wom nakash. Patwabudika ku shikol, arund avud a ku shikol anrishikisha ni anwisha pansh. Chinech chankwasha kudandamen ‘kumuziyin Nzamb mudi mwant pa ndond pa kuyiziyin antu.’—Midimu 5:29.

Mwi ngond wa Sambwad mu muvu wa 1942, pinawanyisha mivu 11, ambatisha mu mem mading mwi ntuku ku ferm. Nasangerang kusal mudimu wa uchibol pitwikalang mu konje ku shikol. Nlel tuutazukin anch mudimu wa uchibol nkwash. Muvu umwing twaya pamwing nau akadivar asatu kwinkaj kwa Ontario, kwinikwa twayileja antu ading akweta mudimu wa kukatul mitond.

Mwi ngond wa Katan, dichuku dia ngond 1, mu muvu wa 1949, nasambisha kusal mudimu wa uchibol wa rawonsu. Antazuka mulong wa kukwash mudimu wa kutung betel wa Canada ni kupwa niyam nashakama ku Betel wa Canada. Anteka ku departema wa kuchap mikand, kwinikwa kwawiy nilejina mutapu wa kusadin presse à plat. Nivurikin pinasalang mudimu uchuku wawonsu mulong wa kukwash kuchap ma trakt malondina piur pa kuyizengol antu a Yehova mu Canada.

Kupwa, nasadina ku Departema wa Mudimu. Anginkisha chisend cha kuyipul ayibol aya kusadin mu Quebec, kwinikwa ayizengola nakash. Umwing wa ayibol inay wading Mary Zazula wa mu Edmonton, Alberta. Anvaj end ading a mu Egliz wa Orthodox. Padandamenay Mary ni yayend kwilej Bibil, anvajau ayopata ku chikumbu. Mary ni yayend atambula dibatish mwi ngond wa musamban muvu wa 1951, ni kupwa kwa angond musamban ikala ayibol. Chisu chayipulau, namana anch Mary wading umukatin Yehova nakash. Nivurikin pinatonga anch udi changadim nikutwisha kwat. Kupwa kwa angond chidiv, twatijana—machuku ma ngond 30 ngand wa 1, 1954. Rubing rimwing kupwang kwa kwatijan, Mary ni yayam atutazuka chakwel atufumb mulong wa mudimu  wa munyingumuku. Mu mivu yikwau yaad, twasala mudimu wa munyingumuku kwinkaj kwa Ontario.

Padandamena mudimu wa kulejan pa mangand mawonsu kuya kurutu, kwikala kuswir kwa amishoner avud nakash. Mary ni yamam twatonga ang anch twatwisha kushakam mu Canada mu chisu cha mashik ni mu chisu cha atumu, tukutwish kushakam ndond yin yawonsu. Twileja Shikol ya 27 ya Gilead ni twapwisha mwi ngond wa sambwad muvu wa 1956. Mwi ngond wa dikum ni umwing twaya ku chikumbu chetu chisu mu—Brésil.

Pitwashika mu Brésil, twasambisha kwilej Portugais. Chakusambish, twileja mutapu uswapela mulong wa kusambish mambamb. Cha kaad, twijika mutapu wa kusambish kupan ma gazet. Kupwa, twaya mu mudimu wa kulejan ni twatanijan ni changadim wasangera rusangu retu. Twakwata mupak anch ang mwin chikumbu wasanger, tukumutangin mufund wa Bibil ulondina piur pa mutapu ukwikala mwom mu Want wa Nzamb. Chawiy Natanga mukand wa Kujingunik 21:3, 4—ni nova musangar pakemp! Nausadinap mulong wa chirungul ap mulong wa mashik. Chirungul chadandamena kwimesh mar.

Mudimu wetu wa umishoner wasadikina mu musumb wa Campos. Nlel, kudi katat yikumangen 15! Pakwez chisu twashikamu, mwading kwau ka chisak kamwing mu musumb ni chikumbu cha amishoner mwading anambaz anying: Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz, ni Lorraine Brookes (utazukinau katat anch Wallen). Chisend changinkishau mu chikumbu cha amishoner chading cha kukwash kutut masun ni kukimb nkuny ja kwisukin. Diakaj kamu uchuku kupwa kwa kwilej Chinong cha Kalam, Mary wading ukat kwiswedish pa nkwas yilemp ni watekang kal mutu wend pa kuse. Twading tukat kwambamb piur pa dichuku diasuta kal. Palankay Mary, nnak wabudika mwinshin mwa kuse! Nnak winou wakad kutongin waletisha kanvundangesh kushik ni pinamujipina.

Kupwa kwa kwilej Portugais mu muvu umwing, twasambisha mudimu wa munyingumuku. Twasadina mu teritwar mwading mwakad kasu ka nzembu. Twalalang pa yikang ni twasalang weny ni atubar ni matemb. Twaya ni train mu musumb mudia mikandu chakwel tulejan mu teritwar wa kulemp. Twafutina chikumbu kwinikwa. Biro wa mutiy watutuminang ma gazet 800 ma kusal nich mudimu wa kulejan. Twasalang ma weny mavud mulong wa kushik ku biro mulong wa kusend ma karton ma ma gazet.

Mu muvu wa 1962, Shikol ya Mudimu wa Want yasadikang mu jindond kushalijan mu Brésil. Mu angond musamban, anginkisha chisend cha kuyangang amwinam kutakel ma shikol. Nafundisha ku Manaus, Belém, Fortaleza, Recife, ni Salvador. Pinading ku Manaus, natenchika kusadin chitentam cha distrik mu chikumbu chijikena nakash. Mulong wa ruval muvud wanakang, kwadingap mem mawamp ma kuna, ni kwadingap ndond yiwamp yafanyinau kudilau akadivar nau anambaz chisu cha chitentam. Namuleja mukurump wa amasalay piur pa mulong winou. Wirijeka nawamp mulong wa kutwinkish mem mawamp mavud mulong wa antu awonsu ading ku chitentam. Wayituma kand amasalay mulong wa kutek  minkand yaad, mutwasadina mudi mpish ni chikumbu cha kudil.

Pinading kwamwamu, Mary walejanang mwi ndond ya kulandishin, mwinimwa antu kasangerangap kuyilej piur pa Bibil. Antu ading kwinikwa adiokalang mu Portugal, ezang mu Brésil mulong wa kukimb nfalang. Mary waziya nakash ni wayileja arund nend anch, “Ndond ya nsudien yinikatina kushakam panap pansh mudi mu Portugal.” Kupwa kwa yom yiney, twatambula mukand. Atutazuka kusadin mu Portugal, mwinimwa mudimu wetu wa kulejan ading aujidikin. Mary winana! Pakwez twitiya chisend chinech ni twaya mu Portugal.

Twashika mu Lisbon, mu Portugal, mwi ngond wa chinan, mu muvu wa 1964. Ampurij ading kujingamijan ayimeshang akadivar netu mar nakash. Chading cha manangu kudi etu kulik kuyitazuk Atuman a mwinimwa kwinsambishin. Chakusambish, twashakama mu kapalakany kamwing ka kufutin. Kupwa, pitwikala ni ma viza, twasambisha kufutin chikumbu. Kupwa kwa angond atan, chatukasikenap kwambamb nau akadivar a ku mutiy. Twikala ni musangar nakash pitwatwisha kukumangan!

Mulong mudimu wetu ading aujidikin, Yot ya Want ading ayifungin kal ni yikumangan yasadikinang mu yikumbu ya akadivar. Ading kukimb yikumbu yau yisu yawonsu kudi ampurij. Yitot ya akadivar nau anambaz ayikwata ayitwal ku ma biro wa ampurij mulong wa kuyipul. Ampurij ayimeshang mar ni apakisha kuyisadish ya ku usu chakwel alejan majin ma akadivar akweta yisend. Mulong wa kukingijan, akadivar alika kutazukijan pa majin ma kwisamb ni atazukijanang pa majin ma chivadik.

Chitongijok chetu chading chakwikal ni kashinsh anch akadivar netu adandamen kutambul mikand yikuyikwasha chakwel ajijaman. Mary wafunda mitu ya milong ya kwilej ya Chinong cha Kalam ni mikand yikwau pa mapaper mawamp. Mapaper amabomba chakwel asala ma kopi mavud mulong wa akadivar.

Mwi ngond wa musamban muvu wa 1966, ku tribinal wa Lisbon kwikala mulong ujim. Antu 49 a Chikumangen cha Feijó ayifunda anch akumangana ku chikumbu cha muntu pakad kuyinkish mbil. Mulong wa kwiyirijek ku choziu chinech, natonga kwikal mwin kuyilondin mulong wa kuyilej akadivar anch ufilany nich. Pakwez yom yasadikap mudi twading tuchingejidina. Akadivar nau anambaz 49 ayiteka awonsu mu rukan mu machuku 45 ap ngond umwing ni chikunku. Pakwez choziu chinech wading uman ujim. Chawiy, chisu cha choziu chinech, mwin kutulondin ku tribinal wajimbula mazu ma Gamaliel madia mu Bibil. (Midimu 5:33-39) Papwa yom yiney, jinsangu piur pa choziu chinech jijikana ku yom ya kupalangeshin jisangu. Twasangara nakash pasambishay mwin kutulondin ku tribinal kwilej Bibil pamwing niyetu ni kusambish kukumangan.

Mwi ngond wa dikum ni yaad muvu wa 1966, anteka kwikal kalam wa mutiy ni nasutisha chisu chivud mulong wa kusadin ku departema utadina milong ya yijil. Twasala yom yawonsu twafanyina kusal mulong  wa kwikal ni mayingishin mamekeshina mulong wak Atuman a Yehova afanyidin kwifukwil nich want ipau mu Portugal. (Filip 1:7) Kupwa, machuku ma ngond 18 ngond wa dikum ni yaad 1974, atwijika kamu nawamp. Mukadivar Nathan Knorr ni Frederick Franz ku biro mujim wa mangand mawonsu mulong wa kwez kusangar netu. Twasala chikumangan chakad kuvuramen mu Oporto ni mu Lisbon nau antu 46870 akumangana.

Yehova ndiy kand wasala anch mudimu wa kulejan uya kurutu pa matung palondangau antu Portugais, mudi matung ma Açores, Cape Vert Madeira, ni São Tomé ni Príncipe. Padandamena kuya kurutu uvud wa Atuman mu jindond jinej, twaswirikena mutiy ujim. Kupwa kwa kutung mutiy winou, Mukadivar Milton Henschel wasala diskur dia kuyukish machuku ma ngond 23 ngond wa kanying muvu wa 1988. Kwading akadivar nau anambaz 45522 akumangana, kuwejaku ni amishoner 20 ading mu Portugal eza mulong wa kuyukish kwinoku.

Mu mivu yivud, Mary ni yamam twasangara kwilejin kudi akadivar ashinshamena. Chilakej, chisu nasala pamwing ni Mukadivar Theodore Jaracz, twaya kutal mutiy, nileja dilejan dia usey nakash. Mutiy twaya kutal wading ni mulong ujim, ni Komite wa Mutiy wasala yom yawonsu mulong wa kukwash. Ova nayimp mulong katwishap kupwish mulong winou. Chawiy Mukadivar Jaracz wayikasikesha palonday anch: “Katat chawiy chisu cha kumulik spiritu utumbila asala mudimu.” Nikez kuvuramenap yom yalonday Mukadivar Franz kwasutin kal mivu patwaya am ni Mary kutal ku Brooklyn. Antu twading nau amwita chiyul, ni watuleja anch: “Chiyul cham chawiy ech: Shalany piswimp ni dirijek dimekena dia Yehova kusutin mar mawonsu. Wawiy mutapu umwing wa kusal mudimu wayilejay Yesu in kwilejend kusal—kulejan rusangu ruwamp ra Want wa Nzamb!”

Kusal mwamu kwankwasha am ni Mary twikala ni musangar nakash. Twavurika kand yom yiwamp yitwamana pitwaya kutal mitiy pa mangand mawonsu. Twakatang kutanijan nau atushalapol a Yehova a yimbu yawonsu ni kuyikasikesh anch mudimu wau umusadidinau Yehova akat kuusanger. Twayikasikeshang yisu yawonsu anch dandamenany kamu kumusadin ndiy.

Mivu yivud yasut kal, katat tukwet mivu 80 ni kusut. Mary ukwet milong yivud ya ukash wa mujimbu. (2 Korint 12:9) Ni twading kand ni yoziu yikwau. Pakwez yoziu yiney yakasikesha ritiy retu ni yatusala tukwata mupak wa kulam kushinshaman kwetu mulong wa Yehova. Anch twatongin pa mivu yetu yasutina kal yitwamusadina Yehova, twij anch watuyukisha kal ni ranaken rend mu mitapu yivud nakash. *—Tal mazu ma kwinshin.