Ankan kxpulakni

Ankan kliputsan

BIOGRAFÍA

Jehová lhuwa la kinkalimasiyaninitan xtalakgalhaman

Jehová lhuwa la kinkalimasiyaninitan xtalakgalhaman

KINTLAT lu xpaxki Dios. Xwanikan Arthur. Akxni kgawasaku xwanit, xpulalinamputun k’akgtum takanajla Metodista. Pero lakgpalilh xtapuwan akxni likgalhtawakgalh tuku xmakgpitsikgo xLikgalhtawakgananin Biblia, chu tsukulh katatamakxtumi. Tamunulh kata 1914, akxni xkgalhi 17 kata. Akxni xlama xaPulana Guerra xLikalanka Katiyatni, ni lakaskilh naskuja li soldado. Wa xlakata tamaknuka kpulachin kKingston (Ontario, Canadá) akgkaw papa’. Akxni taxtulh, colportor litaxtulh, ama kilhtamaku chuna xkawanikan precursores.

Kata 1926, kintlat tatamakgaxtokgli Hazel Wilkinson. Xtse Hazel xlakgapasnit xaxlikana kata 1908. Akit klakachilh 24 xla abril kata 1931 kinkgalhtatikan xakwanitaw, chu akit xlichatiy. Kintlat lu xpaxki chu xmaxki kakni Biblia, chu kinkamasiyanin naktlawayaw. Kifamilia lu xlakaskinka x’akxilha naskujnanikgo Jehová. Wa xlakata xaklismaninitaw naklichuwinanaw Dios akgatunu chiki (Hech. 20:20).

NI KMAKGTANU KKAKILHTAMAKU CHU PRECURSOR KLITAXTU LA KINTLAT

Kata 1939, tsukulh xli’Akgtiy Guerra xLikalanka Katiyatni. Titaxtulh akgtum kata, ni’alh kamaxkika talakaskin xtatayananin Jehová nalichuwinankgo Dios kCanadá. Xtalakaskin pi kamanan xmaxkikgolh kakni bandera chu xkilhtlikgolh himno nacional ksalón. Makgalhtawakgenanin xkinkamaxkikgoyan talakaskin naktaxtuyaw kpukgalhtawakga kintala Dorothy chu akit. Pero makgtum kimakgalhtawakgena xkimamaxaniputun akxni kiwanilh pi akit lu xakpekuan. Akxni ktaxtulh k’escuela, makgapitsi kincompañeros kinkgaxikgolh chu katutsu kimamikgocha. Pero uma ni kimaxlajwanilh. Wata tlawalh pi tlakg «nakakgalhakgaxmataw Dios, ni xawa nchixkuwin» (Hech. 5:29).

Ktamunulh julio kata 1942, k’akgtum tanque niku xkgotnankgo animales. Xakkgalhi akgkawitu kata. Xakliskuja la precursor de vacaciones nema la uku lilakgapaskan precursor auxiliar. Akgtum kata kkata’alh kgalhtutu natalan xlakata nakkalitachuwinanaw Dios xlakkananin kiwi kxnorte Ontario.

Precursor regular klitaxtulh 1 xla mayo kata 1949. Ama kilhtamaku kiwanika pi xakalh makgtayanan kCanadá niku xtlawamaka sucursal. Alistalh na kskujli kBetel. Ktsukulh skuja k’imprenta, niku kkatsinilh la maskujukan prensa plana. Klakapastaka pi akglhuwa semanas ankgalhin xakskuja katsisni xlakata nakmakgtayanan naʼimprimirlikan maktum tratado nema xlichuwinan la xkaputsastalanimaka xtatayananin Jehová kCanadá.

Alistalh, kimalakgachaka kDepartamento de Servicio. Makgtum, kkatlawanilh makgapitsi takgalhskinin precursores tiku x’amakgolh skujkgo kQuebec. Anta natalan lu xkaputsastalanimaka. Makgapitsi precursores tiku katlawanilh takgalhskinin wa Mary Zazula, de Edmonton (Alberta). Xnatlatni xmakgtapakgsikgo ktakanajla Ortodoxa. Akxni xla chu xtala tiku xapuxku chuntiya likgalhtawakgakgolh Biblia, katamakxtuka kxchikkan. Xchatiykan tamunukgolh kata 1951, akgchaxan papa’ alistalh precursores litaxtukgolh. Akxni kkatlawanilh takgalhskinin, k’akxilhi pi Mary lu xpaxki Jehová. Klakapastaka pi klakpuwa pi wa ama puskat tiku xaktatamakgaxtokgputun. Chu chuna ktlawalh. Akxni xaklalakgapasnitawa akgnajatsa papa’, ktamakgaxtokgwi 30 xla enero kata 1954. Titaxtulh akgtum semana la xaktamakgaxtokgnitaw, kinkawanikan pi nakinkamasiyanikanan xlakata tlan xaklagapaxialhnaw congregaciones. Akgtiy kata kkalakgapaxialhnaw congregaciones kxnorte Ontario.

Tlakg xtalakaskin misioneros xlakata lu xtalhuwima la xlichuwinamaka Dios xlikalanka katiyatni. Akit chu Mary klakpuwaw pi komo tlan xaktayaniyaw la kxkanankgoy laktsu kuxta chu la xlonkgnan anta kCanadá, tlan kaxanikawa xaktawilaw. Wa xlakata kaw clase 27 xla Escuela de Galaad, chu kmasputuw julio kata 1956. Noviembre antiya xakwilachaw kBrasil.

KILATAMATKAN KBRASIL

Akxni kchaw kBrasil, ktsukuw katsiniyaw portugués. Kkatsiniw ni laktuwa tachuwin xlakata tlan nakkatachuwinanaw latamanin. Alistalh kkatsiw akgtum presentación nema ni tuwa xlakata nakmastayaw revistas. Chu kaw lichuwinanaw Dios. Klakpuwaw pi xaklikgalhtawakganiw akgtum texto niku lichuwinan xlakata xTamapakgsin Dios tiku xkinkakgaxmatnikgon. Akxni ktekgswi chatum puskat tiku kinkakgaxmatnin, klikgalhtawakganilh Revelación 21:3, 4. Xlakata ni xaklismani la lhkaknan kxlajwanalh. Chu, nikxni klismanilh.

Kinkamalakgachakan nakmakgtayananaw kkachikin Campos, (Río de Janeiro). La uku anta wi 15 congregaciones. Pero akxni ktichaw kaj akgtum grupo x’anan nema lakgamakgat xwi chu akgtum chiki niku xwilakgolh kgalhtati misioneros: Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz chu Lorraine Brookes (de casada Wallen). Niku xakwilaw akit xakchakga lhakgat chu xakputsa kiwi xlakata nalimakchakan liwat. Makgtum lunes katsisni, akxni xaklikgalhtawakgonitawa Makatsinina, Mary chu akit ktsukuw likgalhchuwinanaw tuku ktlawaw ama kilhtamaku. Xla xjaxma kʼakgtum sofá chu x’akxtikatnanit. Akxni takilh, ¡taxtulh tantum luwa kxtampin akxtikat! Kalakapastakti la pekuankgolh, asta akxni kmakgnilh luwa takakskgolh.

Akgtum kata alistalh akxni xakkatsininitawa portugués, ktsukuw kklakgapaxialhnanaw congregaciones. Kkalakgapaxialhnaw natalan niku ni x’anan luz. Katutsu xaklhtatayaw, chu xaklimaklakaskinaw kawayu chu carreta niku xakanaw. Makgtum, kinkalakgchan nakanaw lichuwinanaw Dios niku tlakg lakgamakgat. Wa xlakata kaw k’akgtum tren ama kachikin nema kgastin xwilacha chu anta ksakwaw akgtum chiki. Sucursal kinkamalakgachanin 800 revistas xlakata nakmakgpitsiyaw. Makglhuwa kkilaw k’oficina de correo xlakata xakkitiyayaw likgalhtawakga.

Kata 1962, kachikin xla Brasil tamatitaxtilh Escuela niku ankgo putum Lakgkgolotsin chu Siervos Ministeriales. Akgchaxan papa’ lakalhuwa niku kkilalh. Kmastalh clases kManaos, Belém, Fortaleza, Recife chu kSalvador. Akxni xakwi kManaos, klakkaxwililh xalanka tamakxtumit nema ktlawaw k’akgtum teatro xla ópera. Xlakata lu ksenama niʼalh xakkgalhiyaw chuchut nema tlan xakwaw chu ni la niku xwayankan. Ktachuwinalh chatum soldado chu kwanilh kintakglhuwitkan. Lu tlan kinkalikatsinin chu kinkalimakgtayan ni nakitsankgay chuchut ktamakxtumit. Na kamalakgachalh soldados xlakata namawakakgo maktiy laklanka carpas xlakata anta xtawi cocina chu comedor.

Akxni niti xakwi, Mary xlichuwinan Dios niku stanankan chu latamanin ni xlakgatikgo nakalitachuwinankan Biblia. Xalak Portugal xwankgonit, pero x’ankgonit kBrasil xlakata tlakg natlajakgo tumin. Mary lu taxlajwanilh chu kawanilh natalan: «nipara tsinu kamputun kPortugal». Alistalh, kmakglhtinaw maktum carta. Xwan pi xakaw lakskujaw kPortugal, niku ni xmastakan talakaskin natalichuwinan Dios. ¡Mary lu kaks lilakawa! Pero kmakgamakglhtinaw tuku kinkawanikan chu kaw kPortugal.

KLAKSKUJWI KPORTUGAL

Kchaw kLisboa (Portugal) agosto kata 1964. Policías xalak Portugal lu xkamakgapatinama natalan. Wa xlakata ni tunkun kkatachuwinaw natalan akxni xakchaw. Pulana ksakwaw akgtum chiki. Akxni kinkamaxkikan visas, ksakwaw akgtum apartamento. Titaxtulh akgkitsis papa’ katachuwinanaw natalan xalak sucursal. Lu kpaxuwaw akxni kaw ktamakxtumit.

Komo ni xmastakan talakaskin nalichuwinankgo Dios, kamalakchuwaka Pukgalhtawakga chu tamakxtumit xkatlawakan kxchikkan natalan. Policías ankgalhin xputsanankgo kxchikkan natalan. Nachuna lhuwa natalan kalilh xlakata nakatlawanikan takgalhskinin. Xkatlawanikan tuku nitlan xlakata xwankgolh xtukuwanikan natalan tiku xpulalinkgo congregación. Xlakata xtamakgtayakgolh natalan nialh maklakaskinkgolh x’apellidoskan. Kaj watiya xmaklakaskinkgo xtukuwanikan.

Lhuwa tuku lakswan kkgalhiyaw nema klilakapastakaw la kskujnaniw Jehová liwaka 60 kata.

Tuku tlakg xlakaskinka xak’akxilhaw wa pi natalan xmakglhtinankgolh likgalhtawakga, xlakata xkamakgtayalh natayanikgo taputsastalan. Mary xtsokga La Atalaya kmáquina makgapitsi tuku xtalikgalhtawakga. Xlimaklakaskin kapsnat, nema tlan xmaxtukan copias xlakata nakamaxkikan natalan.

KLITAMAKGTAYAYAW LIMAPAKGSIN KXLAKATINKAN MAPAKGASINANIN

Junio kata 1966 analh akgtum ta’akglhuwit kLisboa. Xkalimawakamaka 49 tiku xmakgtapakgsikgo kcongregación Feijó xlakata ni xlilat natamakxtumikan chu xlakan tamakxtumikgolh k’akgtum chiki. Xlakata nakatsinikgo la nakgalhtinankgo, akit klitaxtulh la abogado tiku x’ama kalakputsanani. Pero ni la klakkaxtlawaw, chuna la xaklakpuwanitaw. Katamaknuka kpulachin 49 natalan lakchixkuwin chu lakpuskatin. Katamaknuka kpulachin 45 kilhtamaku asta akgkitsis papa’ aitat. Pero kpaxtikatsiniyaw pi lu tlan kitaxtulh xlakata uma la kalakputsananika. Akxni xkalakputsananimaka, ki’abogadojkan limaklakaskilh kxtachuwin, chatum tiku talichuwinan kBiblia tiku xwanikan Gamaliel (Hech. 5:33-39). Nachuna, ktipalhuwa niku kgaxmatkan chu akxilhkan noticias talichuwinalh tuku lalh. Ki’abogadojkan na tsukulh likgalhtawakga xalak Biblia chu tsukulh an ktamakxtumit.

Diciembre kkata 1966, kiliyawaka la Superintendente xla sucursal. Lhuwa kilhtamaku xaklimaxtu xaklakputsanani ta’akglhuwit. Lhuwa tuku xaktlawayaw xlakata nakkamakgtayayaw xtatayananin Jehová kPortugal (Filip. 1:7). Kintaskujutkan lakkaxlalh 18 xla diciembre kata 1974. Nathan Knorr chu Frederick Franz minkgocha asta niku pulalinkan taskujut xlakata nakinkatatamakxtumikgoyan. Kkgalhiw akgtum tamakxtumit nema lu xlakaskinkan anta k’Oporto chu kLisboa niku tamakxtumikgolh 46,870 latamanin.

Xlakata xtamakgtay Jehová, talhuwilh la talichuwinama xtachuwin Dios anta k’islas niku tachuwinan portugués, anta k’Azores, Cabo Verde chu Santo Tomé chu Príncipe. Xlakata xtalhuwimakgolh xtatayananin Jehová k’umakgolh kachikinin, talakaskilh akgtum sucursal nema tlakg lanka. Wa xlakata tatlawalh xasasti. Tala Milton Henschel mastalh ta’akgchuwin akxni makamastaka uma sucursal, 23 xla abril kata 1988. Kilakgolh k’uma ta’akgchuwin 45,522 natalan, chu nachuna 20 misioneros tiku xmakgtayanankgonit kPortugal chu x’ankgonit xlakata tamakamastalh uma sucursal.

KKATSINIW XLI’AKXILHTITKAN NATALAN TIKU NIKXNI MAKGXTAKGKGOLH DIOS

Lata titaxtunita kata, Mary chu akit lhuwa kkatsinitaw xlakata xli’akxilhtitkan natalan tiku nikxni makgxtakgkgo Dios. Akgtum li’akxilhtit, akxni kta’alh tala Theodore Jaracz akxni kilakgapaxialhnaw makgapitsi natalan, lu tlan tuku kkatsinilh. Xwi akgtum lanka ta’akglhuwit ksucursal nema xaklakgapaxialhnamaw. Natalan tiku xlitaxtukgo comité xla sucursal xlakputsakgonit la nalakkaxtlawakgo, pero nitlan xlimakgkatsikgo xlakata ni la tuku xtlawakgo. Wa xlakata tala Jaracz kamakgpuwantinilh akxni kawanilh: «La uku kamastaw talakaskin pi wa kaskujli espíritu santo». Ankgalhin naklakapastaka tuku tala Franz kinkawanin akglhuwata kata akxni Mary chu akit kkilaw kBrooklyn. Akxni makgapitsi natalan chu akinin kskiniw tastakyaw, kinkawanin: «Nikxni kamakgxtakgtit xkachikin Jehová, kalalh tuku nala. Kaxmanwa tiku tlawama tuku Jesús limapakgsinalh: nalichuwinanaw xalakwan xalaksasti xla xTamapakgsin Dios».

Akinin tapaxuwan ktlawamaw xtastakyaw tala Franz. Nachuna kkgalhiyaw tuku klilakapastakaw akxni xakkalakgapaxialhnanaw sucursales xlikalanka katiyatni. Lu klipaxuwayaw pi kkalakgapaswi xlakskujnin Jehová tiku ni watiya kata xkgalhikgo, chu xakkamalakapastakayaw pi xtaskujutkan lu xlakaskinka akxilha Jehová. Putum kilhtamaku chuntiya kkamakgpuwantiniyaw pi chuntiya nalakskujnanikgo Dios.

Lhuwata kilhtamaku titaxtunit chu kinchatiykan liwakaya 80 kata kkgalhiyaw. Mary lhuwa tajatat kgalhi (2 Cor. 12:9). Nachuna ktitaxtunitaw lhuwa taputsan. Pero taputsan matliwakglhnit kintakanajlakan chu tuku klaksaknitaw xlakata ni nakmakgxtakgaw Jehová. Akxni klilakpuwanaw la kinkakitaxtuninitan kkilatamatkan la kskujnaniw Jehová kʼakxilhaw pi xla lu kinkamakgtayanitan * (kaʼakxilhti nota).

^ párr. 29 Douglas Guest nikxni makgxtakgli Jehová asta akxni nilh, 25 xla octubre kata 2015 akxni xtlawamaka uma biografía.