Eaha to roto?

Tapura tumu parau

AAMU

Ua ite mâua i to te Atua hamani maitai rahi i roto e rave rahi tupuraa

Ua ite mâua i to te Atua hamani maitai rahi i roto e rave rahi tupuraa

NO TO ˈNA here i te Atua i to ˈna apîraa, ua hinaaro to ˈu papa, o Arthur to ˈna iˈoa, e riro mai ei orometua Méthodiste. Ua taui râ to ˈna manaˈo i to ˈna taioraa i te tahi mau papai horoahia e te Feia haapii Bibilia, e i to ˈna haamataraa i te amui ia ratou. I 1914, i te 17raa o to ˈna matahiti, ua bapetizohia to ˈu papa. I te Tamaˈi rahi matamua, ua faauehia o ˈna ia haere e aro. Ua patoi râ oia. Faautuahia ˈtura o ˈna ahuru avaˈe i te fare auri no Kingston i Ontario, Kanada. I muri aˈe i to ˈna matararaa mai, ua riro mai oia ei pionie.

I 1926, ua faaipoipo to ˈu papa ia Hazel Wilkinson. Ua haapii te mama o Hazel i te parau mau i 1908. Ua fanauhia vau i te 24 no Eperera 1931. E maha tamarii matou, o vau te piti. Ua haafaufaa e ua faatura to ˈu papa i te Bibilia. Ua haapii mai oia ia matou ia na reira atoa. Ua riro te haamoriraa ia Iehova ei mea faufaa i roto i to matou oraraa. Pinepine vau e to ˈu utuafare e haere e poro.—Ohi. 20:20.

MAI TO ˈU PAPA, UA TAPEA VAU I TO ˈU TIARAA AMUI ORE E UA RIRO MAI AU EI PIONIE

I 1939, ua haamata te Piti o te tamaˈi rahi. I te matahiti i muri aˈe, ua opanihia te ohipa pororaa a te mau Ite no Iehova i Kanada. Ua titauhia i te mau tamarii ia faahanahana i te reva e ia himene i te pehe aiˈa i roto i ta ratou piha haapiiraa. Faatia noa na te mau orometua haapii ia haere mâua to ˈu tuahine o Dorothy i rapae ia himene ratou. I te hoê râ mahana, ua tamata ta ˈu orometua i te faahaama ia ˈu ma te parau e e mǎtaˈu hanoa vau. I muri aˈe i te haapiiraa, e rave rahi hoa haapiiraa tei tapiri mai no te hamani ino ia ˈu a marua roa ˈtu ai au i raro i te repo. Ua haapuai roa ˈtu â râ te reira i to ˈu hinaaro e faaroo i te Atua, “eiaha te taata.”—Ohi. 5:29.

I Tiurai 1942, i te 11raa o to ˈu matahiti, ua bapetizohia vau i roto i te hoê vairaa pape i te hoê vahi e faaamuhia ˈi te mau animara. Mea au roa na ˈu e rave i te taviniraa pionie tauturu aita anaˈe e haapiiraa. I te hoê matahiti, ua tae roa vau e toru atoa taeae i te pae apatoerau o Ontario, i reira matou i te pororaa i te mau taata tapu raau.

I te 1 no Me 1949, ua rave au i te taviniraa pionie taime taatoa. Titau-manihini-hia ˈtura vau i te amaa no Kanada no te tauturu i te ohipa paturaa. Ua riro roa mai au i muri aˈe ei mero o te utuafare o te Betela no Kanada. Ua ohipa vau i te vahi neneiraa, i reira vau i te haapiiraa e nafea ia faaohipa i te matini neneiraa parauhia presse cylindrique. Te haamanaˈo ra vau i te ohiparaa pauroa te po e rave rahi hebedoma no te tauturu i te neneiraa i te hoê api parau no nia i te hamani-ino-raa i nia i te mau Ite no Iehova i Kanada.

I muri aˈe, ua ohipa vau i roto i te Tuhaa taviniraa. Ua titauhia ia ˈu ia uiui i te mau pionie o te haere e tavini i Quebec, i reira e itehia ˈi te hamani-ino-raa uˈana mau. O Mary Zazula hoê o na pionie, no Edmonton mai oia, i Alberta. E mau mero no te Ekalesia Kerisetiano no hitia o te râ to ˈna na metua. A patoi ai Mary e to ˈna taeae matahiapo i te faaea i ta raua haapiiraa Bibilia, ua tiahi to raua na metua ia raua. Ua bapetizohia Mary e to ˈna taeae i Tiunu 1951, e 6 avaˈe i muri iho, ua riro mai raua ei pionie. I tera uiuiraa manaˈo, ua ite au e ua here mau â Mary ia Iehova. Te haamanaˈo ra vau e ua na ô vau ia ˈu iho e teie te huru vahine ta ˈu e hinaaro e faaipoipo. E iva avaˈe i muri iho, ua faaipoipo mâua i te 30 no Tenuare 1954. Hoê hebedoma i muri aˈe i to mâua faaipoiporaa, ua titau-manihini-hia mâua no te faaineineraa no te tuhaa haaati. I na piti matahiti i muri iho, ua tavini mâua i roto i te tuhaa haaati i te pae apatoerau o Ontario.

Ua maraa te ohipa pororaa na te ao nei, ua titauhia hau atu â mitionare. Ua manaˈo mâua Mary e mai te peu e e nehenehe mâua e faaruru i te tau toetoe e te naonao i te tau veavea i Kanada, e nehenehe mâua e ora i te mau vahi atoa. Ua apiti mâua i te 27raa o te Haapiiraa no Gileada e ua faatuitehia mâua i Tiurai 1956. I Novema, tei roto mâua i to mâua fare apî, i Beresilia.

MITIONARE I BERESILIA

I to mâua tapaeraa ˈtu i Beresilia, ua haamata mâua i te haapii i te reo Potiti. Na mua, ua haamata mâua i te haapii i te pereota ohie no te omua i te hoê aparauraa. I muri aˈe, ua tamau aau mâua i te hoê hiˈoraa poto no te pûpû i te vea. I muri iho, ua haere mâua e poro e ua farerei i te hoê vahine o tei faaite i te anaanatae i ta mâua poroi. Ua faaoti mâua e ia anaanatae te fatu fare, e taio mâua i te hoê irava no nia i te oraraa i raro aˈe i te Faatereraa arii a te Atua. Ua taio ïa vau i te Apokalupo 21:3, 4 e matapoirihia ˈtura vau! Aita vau i matau i te veavea e te haumi. E ua tamau te reira i te haafifi ia ˈu.

Ua tonohia mâua ei mitionare i te oire no Campos. I teie mahana, 15 amuiraa i tera vahi! I to mâua râ tapaeraa ˈtu, hoe anaˈe pǔpǔ atea i roto i tera oire e oia atoa hoê fare mitionare e maha tuahine: Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz e Lorraine Brookes (i teie nei Wallen). Ta ˈu ohipa i te fare mitionare, o te tautururaa ïa i te vahi papuˈaraa ahu e te imiraa i te vahie no te tunu i te maa. I te Monire po i muri aˈe i ta matou haapiiraa o Te Pare Tiairaa, te tarava ra o Mary i nia i te hoê tofa a tuu ai i to ˈna upoo i nia i te turua. Te paraparau ra mâua no nia i ta mâua i rave i tera mahana. A tia ˈi Mary, ua nee mai te hoê ophi mai raro aˈe mai i te turua! Ua riaria roa mâua. Haapohe ihora vau i tera animara.

I muri aˈe hoê matahiti i te haapiiraa i te reo Potiti, ua haamata mâua i te tavini i roto i te tuhaa haaati. Ua tavini mâua na te mau vahi aita e uira. Ua taoto noa mâua i nia i te peue e ua ratere na nia i te pereoo hutihia e te puaahorofenua. Hoê taime, ua na nia mâua i te pereoo auahi no te haere i te hoê oire iti i nia i te mouˈa no te poro. Ua tarahu mâua hoê piha i ǒ. Ua hapono mai te amaa 800 vea no te faaohipa i roto i te pororaa. Ua titauhia ia haere i te fare rata e rave rahi taime no te tii i te mau afata vea.

I 1962, ua haamauhia te Haapiiraa no te taviniraa o te Basileia i te tahi atu mau vahi i Beresilia. I te hoê roaraa ono avaˈe, ua tonohia vau i tera mau haapiiraa. Ua horoa vau i te faaineineraa i Manaus, Belém, Fortaleza, Recife e i te oire no Salvador. I Manaus, ua faanaho vau i te hoê tairururaa mataeinaa i te hoê fare hautiraa upaupa teata tuiroo. No te ûa rahi, aita i rahi te pape mâ no te inu, aita atoa e vahi maitai no te tamaa no te mau taeae e tuahine i te tairururaa. Ua paraparau vau i te hoê raatira faehau e faataa ˈtura vau i to matou fifi. Faanaho atura oia i te pape inu na matou, ia navai no te taatoaraa o te taata tei tairuru mai. Ua tono atoa oia i te mau faehau no te faatia e piti fare ie rarahi, ta matou ïa i faaohipa ei vahi faaineineraa maa e tamaaraa.

A ratere ai au, ua haere Mary e poro i te hoê vahi tapihooraa. I reira, aita e taata e anaanatae i te paraparau no nia i te Bibilia. No te fenua Potiti mai teie mau taata, ua haere mai no te imi i te moni. Ua toaruaru roa Mary. Parau atura o ˈna i to ˈna mau hoa: “Eita roa ˈtu vau e hinaaro e faaea i Potiti.” Aita i maoro, tae mai nei hoê rata. O te hoê ïa titau-manihini-raa no te haere e tavini i Potiti. Ua opanihia te pororaa i reira. Ua oti roa Mary! Ua farii râ mâua i teie hopoia.

TA MÂUA TAVINIRAA I POTITI

Tae atura mâua i Lisbonne, Potiti, i Atete 1964. Ua haafifi te mau mutoi huna i to tatou mau taeae i reira. Ua faaoti ïa mâua i te omuaraa e mea maitai aˈe eiaha e faaara i te mau Ite no Iehova no reira. Ua tarahu na mua mâua i te hoê piha. I te taeraa mai ta mâua parau faatia no te faaea i Potiti, tarahu atura mâua i te hoê nohoraa. Pae avaˈe i muri aˈe i nehenehe ai mâua e tapiri atu i te mau taeae i te amaa. Oaoa roa mâua i te apiti-faahou-raa i te hoê putuputuraa!

No te mea ua opanihia ta matou ohipa, aita te mau Piha a te Basileia i faaohipa-faahou-hia. I te fare ïa o te mau taeae te mau putuputuraa i te raveraahia. Pinepine te mau mutoi i te haere paheru i ǒ ratou. Tau hanere taeae e tuahine tei afaihia i te aua mutoi no te mau uiuiraa. Ua rave ino te mau mutoi ia ratou e ua faahepo ia faaite i te iˈoa o te mau taeae amo hopoia. No te paruru te tahi i te tahi, ua faaea te mau taeae i te faaohipa i te mau paˈeraa, e ua pii te tahi i te tahi ma te iˈoa noa.

Te haafaufaa ra mâua i ta mâua i rave i roto i te taviniraa a Iehova hau atu 60 matahiti i te maoro

Ta matou fa matamua, o te haapaoraa ïa ia tae te mau papai i te mau taeae, ia tauturu te reira ia ratou ia faaoromai noa. E patapata Mary i te mau tumu parau haapiiraa o Te Pare Tiairaa e te tahi atu mau papai i nia i te hoê matini patapata ma te faaohipa i te hoê huru papie taa ê. E faaohipahia te reira no te hamani e rave rahi atu â papai na te mau taeae.

TURU I TE PARAU APÎ OAOA I MUA I TE HAAVA

I Tiunu 1966, e haavaraa rahi tei tupu i Lisbonne. Ua parihia te taatoaraa o na 49 mero o te amuiraa no Feijó i te putuputuraa i roto i te hoê fare, aita ta ratou e parau faatia na te ture. No te faaineine ia ratou no te haavaraa, o vau te paruru o te tamata i te faahapa i te mau taeae. Mai ta matou râ i manaˈo, ua pau matou. Ua faautuahia na 49 taeae e tuahine e 45 mahana fare auri tae atu e pae avaˈe e te afa. Ua horoa râ teie haavaraa i te hoê faaiteraa rahi mau. Inaha, i te haavaraa, ua faahiti to matou taata paruru i ta Gamaliela i parau i roto i te Bibilia. (Ohi. 5:33-39) I muri aˈe, ua piahia te haavaraa na roto i te mau ravea haaparareraa parau apî. Oaoa roa matou i te haapiiraa to matou taata paruru i te Bibilia e to ˈna apitiraa mai i te mau putuputuraa.

I Titema 1966, ua riro vau ei tiaau amaa e ua faaohipa vau i te rahiraa o to ˈu taime no te mau fifi i te pae o te ture. Ua tutava matou i te imi i te mau tumu e au i te ture ia nehenehe te mau Ite no Iehova e haamori ma te tiamâ i Potiti. (Phil. 1:7) I te 18 no Titema 1974, haamanahia ˈtura to matou tiaraa. Ua haere roa mai taeae Nathan Knorr e Frederick Franz mai te pu rahi mai. Faatupuhia ˈtura te hoê putuputuraa faahiahia mau i Oporto e i Lisbonne. E 46 870 taata tei tae mai.

Maoti Iehova, ua tae roa te ohipa pororaa na te mau motu e paraparauhia ˈi te reo Potiti, mai te mau motu Açores, Cap-Vert, Madère e Sao Tomé-et-Principe. Ua rahi roa mai te numera o te mau Ite no Iehova i tera mau vahi, titauhia ˈtura hoê amaa rahi aˈe. I muri aˈe i te paturaa, na taeae Milton Henschel i horoa i te oreroraa parau avariraa i te 23 no Eperera 1988. E 45 522 taeae e tuahine tei tae mai. I roto i tera numera, ua taiohia e 20 mitionare tei tavini na mua ˈˈe i Potiti e ua hoˈi mai no te avariraa.

UA HAAPII MÂUA I TE MAU HIˈORAA HAAPAO MAITAI O VETAHI Ê

I tera roaraa matahiti, ua au roa mâua Mary i te haapiiraa no nia i te mau taeae taiva ore. Ei hiˈoraa, i to ˈu ohiparaa e te taeae Theodore Jaracz i roto i te hoê tere tuhaa fenua, ua huti mai au i te tahi mau haapiiraa faufaa mau. E fifi rahi to te hoê amaa ta mâua i haere e farerei, ua rave te Tomite amaa i te mau ravea atoa no te tauturu atu. Ua peapea roa ratou, aita ta ratou i nehenehe e rave hau atu â. Tamahanahana ˈtura ïa taeae Jaracz ia ratou ma te parau: “A vaiiho i teie nei i te varua moˈa ia ohipa.” Eita atoa e moe ia ˈu i ta taeae Franz i parau e rave rahi matahiti i teie nei a haere ai mâua Mary i Brooklyn. Ua ani vetahi i roto i ta matou pǔpǔ i te manaˈo tauturu, ua pahono taeae Franz ia matou: “Teie ta ˈu e parau atu: A faaea noa i roto i ta Iehova faanahonahoraa noa ˈtu te mau haafifiraa. Teie anaˈe te faanahonahoraa te pee ra i ta Iesu i faaue i ta ˈna mau pǐpǐ ia rave: te pororaa i te parau apî oaoa o te Faatereraa arii a te Atua!”

Ua oaoa roa mâua Mary i te na reiraraa. E haamanaˈoraa oaoa mau ta mâua i te haereraa e farerei i te mau amaa na te ao atoa nei. Ua au roa mâua i te farereiraa i te mau tavini a Iehova o te mau faito matahiti atoa. Oia atoa, i te haapapuraa ˈtu ia ratou e te haafaufaa ra Iehova i ta ratou taviniraa. Ua faaitoito noa mâua ia ratou ia tamau i te tavini ia ˈna.

E rave rahi matahiti tei mairi i teie nei, ua hau atu i te 80 matahiti to mâua i teie mahana. Mea maˈimaˈi roa Mary. (Kor. 2, 12:9) E te vai ra te tahi atu mau fifi ta mâua i farerei. Ua haapuai râ teie mau fifi i to mâua faaroo e ua puai atu â to mâua hinaaro e tapea i to mâua hapa ore ia Iehova. Ia feruri mâua i na rahiraa matahiti taviniraa ia Iehova, ua ite mâua e ua haamaitai Iehova ia mâua ma ta ˈna hamani maitai rahi na roto e rave rahi tupuraa. *

^ A faaineinehia ˈi teie tumu parau no te neneiraa, ua pohe o Douglas Guest ma te taiva ore ia Iehova i te 25 no Atopa 2015.