1, 2. Pine nemene matre tro sa ce wange la hna melëne hnene la foa lao joxu ne Iudra?

E ÖHNE jë së la atr a kei ngöne la ketre xötre gojeny, tro së lai a hmeke la easa xome la gojenyi cili. Ketre tune mina fe, e tro sa wange hnyawa la itre tria hna kuca hnene la itre xa atr ngöne la mele i angatr, tha tro kö së lai a hane kuca tun. Tro sa xomi ini qa ngöne la tria ne la itre atr hna qaja e hnine la Tusi Hmitrötr.

² Ame lo foa lao joxu ne Iudra hne së hna wange hë ngöne lo tane mekune ka ase hë tre, hnei angatr hna nyihlue i Iehova memine la hni ka pexej. Ngo, hetre ngazo fe hnei angatr hna kuca. Hna cinyihane la itre hnei angatr hna melëne e hnine la Tusi Hmitrötr, matre tro sa mekune ajuine itre ej, me xomi ini qa ngön. Nemene la ini hne së hna troa xom qa ngöne la itre ewekë ka traqa koi angatr? Nemene la nyine tro sa kuca matre tha tro kö sa ujë tui angatr?—E jë la Roma 15:4.

3-5. (a) Nemene la tria i Asa, ngacama ka pexeje la hni nyidrë koi Iehova? (b) Pine nemene matre qale jë Asa kowe la itre atr la kola isi me Baasa?

³ Tro sa wange la pengöi Asa. Hnei nyidrë hna qale koi Iehova  la kola traqa hnene la ca milio lao Aithiope troa lepi Iudra. Ngo, tha qale kö nyidrë koi Iehova la nyidrë a cil koi Baasa, joxu ne Isaraela. Hnei Asa hna thele troa sewe Baasa troa xup acatren e Rama, hlapa ka sisitria e Isaraela, ezine la ifego ne la baselaia ne Iudra. (2 Aqane lapa ite joxu 16:1-3) Matre, mekune jë hi Asa troa hamë mani kowe la joxu ne Suria matre troa xatua nyidrë. Ame hë la kola lepe la itre hlapa e Isaraela hnei angetre Suria, cile ju hi Baasa troa xupe acatrene e Rama, nge “hna tije la huliwa i nyidë.” (2 Aqane lapa ite joxu 16:5) Maine jë, hnei Asa hna mekune ka hape, ka loi hi la mekuna i nyidrë!

⁴ Nemene la mekuna i Iehova? Tha madrine kö Nyidrë laka, tha hnei Asa kö hna qale koi Nyidrë, ame hnei Nyidrëti hna upi Hanani perofeta troa ameköti Asa. (E jë la 2 Aqane lapa ite joxu 16:7-9.) Öni Hanani koi Asa: “Qanehila tro pala kö nyipëti a lapa ishi.” Ngacama hnei Asa hna thapa la hlapa e Rama, ngo hna traqa pë hë koi nyidrë, me kowe la nöj la itre isi ka nyimutre ngöne la itre drai ne mele nyidrë.

⁵ Atre hë së ngöne la tane mekune ka ase hë ka hape, ka madrine Iehova koi Asa joxu. Ngacama ka tha pexeje kö Asa, ngo öhne kö Iehova laka, ka pexeje la hni Asa koi Nyidrë. (1 Ite Joxu 15:14) Maine nyipici laka, hna menu la aqane axecië mekune i Asa, ngo hnei nyidrëti kö hna xeni pune la huliwa i nyidrë. Pine nemene matre hnei nyidrëti hna qale kowe la sipu inamacane i nyidrëti kö, me kowe la itre xa atr, ngo tha koi Iehova pe? Maine jë, hnei Asa hna mekune laka, tro nyidrëti lai a hun jëne la ixatua ne la ketre trongene isi ka catr. Maine pena, hetre eamo ka menu hnei nyidrëti hna kapa qaathei itre xan.

6. Nemene la itre ini nyine tro sa xome qa ngöne la tria i Asa? Qaja jë la ketre ceitun.

⁶ Nemene la ini nyine tro sa xome qa ngöne la tria i Asa? Ame ngöne la nöjei ewekë ka traqa koi së, tha tro kö së a qale kowe la sipu mekuna së, ngo koi Iehova pe. Loi e tro sa sipo ixatua koi Nyidrë ngöne la itre jol hne së hna cile kow, ka tru ju hë maine ka co. Pane mekune ju: Hne së kö, e itre xa ijin, hna qale kowe la sipu inamacane së, ngöne la easa thel troa nyinyine la ketre jol ka traqa koi së? Maine pena, hne së hna majemine pane wang la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr, nge thupene lai, easa xome la itre thuemacane cili troa nyinyine lai jol. Hanawange la ketre ceitun: Jole pi hë kowe la hnepe lapa i epun troa sine la ketre icasikeu, maine ketre asabele. Tro kö epun e cili a sipo Iehova matre tro epuni a atre la nyine troa kuca ngöne lai jole cili? Ame la ketre, qea ha la hnei epuni hna pë huliwa, nge öhne ju hi epuni la ketre atr ka ajane troa huliwa i angeic. Tro kö epun e cili a qaja koi angeic ka hape, hetre icasikeu e nöjei wiik nyine tro epuni a sin, ngacama tro lai a luz la huliwa? Ngacama traqa ju hë koi së la itre jol ka tune lai, ngo loi e tro sa lapa mekun la eamo ne la atre cinyihane la Salamo kola hape: “Nuepi la jë i ’ö koi Iehova ; nge lapaunejë koi nyidë, nge tro nyidëti a kuca.”—Salamo 37:5.

7, 8. Nemene la tria i Iehosafata, nge nemene la thangane lai? (Wange ju la pane iatr.)

⁷ Tro sa ce wang enehila la tulu i Iehosafata, nekö i Asa. Madrine catre Iehova koi nyidrë pine la itre thiina ka lolo i nyidrë. Nge, nyimutre la itre ewekë ka lolo hnei nyidrëti hna kuca ke, hnei nyidrëti hna lapa qale koi Iehova. Ngo, hetre mekune ka menu fe hnei nyidrëti hna xom. Hnei nyidrëti hna thel matre tro la nekö i nyidrë trahmanyi a föene la nekö i Ahaba, joxu ka ngazo thiina. Ame hë e thupen, hnei Iehosafata hna casi me Ahaba troa isi me angetre Suria, ngo ase pe Mikaia perofeta hmekë nyidrë. Ame ngöne la hna isi, hnene la angetre Suria hna thel troa lepi Iehosafata, me humuthi nyidrë. (2 Aqane lapa ite joxu 18:1-32) Ame hë la nyidrëti a bëeke Ierusalema eë, öni Iehu perofeta koi nyidrë: “Loi koi nyipëti troa xatuane la ate ka ngazo, me hnime la itete methinë Iehova?”—E jë la 2 Aqane lapa ite joxu 19:1-3.

⁸ Hapeu, hna xomi ini kö hnei Iehosafata qa ngöne la itre ewekë ka traqa koi nyidrë, memine lo ithuemacanyi hna hamëne hnene lo perofeta? Ohea. Ngacama ka hnimi Iehova pala hi nyidrë, nge hetre aja i nyidrë troa amadrinë Iehova pala hi, hnei nyidrëti hmaca hna nyisineene la atr ka xele ma nyihlue i Iehova. Joxu Ahazia la atre cili, nekö i Ahaba. Hnei Iehosafata me Ahazia hna ce cane la itre he. Ngo, hna kaqa la itre he matre tha traqa ju kö kowe la nöj hna tro kow.—2 Aqane lapa ite joxu 20:35-37.

9. Nemene la ewekë ka traqa e iëne jë së la itre sinee ka tha loi kö?

⁹ Nemene la ini hne së hna xom qa ngöne la hna melën hnei Iehosafata? Nyipici laka, hnei Iehosafata hna kuca la meköt, me “thele Iehova hnene la hni nyidëti ka pexej.”  (2 Aqane lapa ite joxu 22:9) Ngo, hnei nyidrëti hna nue la traeme nyidrë thatraqane la itre atr ka tha hnimi Iehova kö, ame hna traqa pi koi nyidrë la itre jol ngöne la mele i nyidrë. Nge, xönë hi tro nyidrëti a mec. Hanawang la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr kola hape: “Ame la ate ce tro me ite ka inamacan, te, troa inamacan ; ngo troa hete ngazo la ate sine la ite hmo.” (Ite Edomë 13:20) Easa ajane troa qeje Iehova kowe la itre atr. Ngo, ka hetre ethanyine e tro sa nyisineene la itre atr ka tha nyihlue i Nyidrëti kö.

10. (a) Nemene la ini hne së hna troa xome qa ngön la hna melën hnei Iehosafata? (b) Nemene la nyine tro sa lapa atre?

¹⁰ Maine easa ajane troa faipoipo, nemene la ini hne së hna troa xome qa ngön la hna melën hnei Iehosafata? Maine jë troa cia e kuhu hni së la aja kowe la ketre atr ka tha nyihlue i Iehova kö. Tro së lai a mekune ka hape, pëkö atr ka tune lai nyine tro ni a faipoipo memine ngöne la organizasio i Iehova. Maine pena, kolo pala hi a uku së hnene la itre sinee së troa canga faipoipo, e tha qatre petre kö. Nyipici laka, hnei Iehova hna xupi së cememine la ajane troa hnime la itre atr, nge tro fe a hane hnimi së. Ngo, e tha öhne kö së la atr nyine tro sa faipoipo memin, nemene la nyine tro sa kuca? Loi e tro sa mekune ajuine la ewekë ka traqa koi Iehosafata. Hnei nyidrë hna majemine sipo Iehova troa xatua nyidrë. (2 Aqane lapa ite joxu 18:4-6) Ngo, ame hë la nyidrë a nyi sinee Ahaba, atre ka tha hnimi Iehova, hnei nyidrë hna wangesixane la itre ithuemacanyi qaathei Iehova. Maine ju, tro hi nyidrëti a atre ka hape, “Kola nyenyape agöne la ite nöj’ asë hnene lue xajawa i anganyidë troa xomexatuane la ite ka meköti hni koi nyidë.” (2 Aqane lapa ite joxu 16:9) Haawe, loi e tro sa lapa atre ka hape, hetre aja i Iehova troa xatua së. Atre kö Nyidrë la hne së hna melën, nge Atre hnimi së. Mejiune kö epuni ka hape, tro Akötresie a eatrëne la aja i epun, ene la troa hnimi epun, me hetre föi epun? Tha tro kö a luelu, tro kö Nyidrëti lai a eatrën!

11, 12. (a) Nemene la hna kuca hnei Hezekia matre mama pi la ewekë ka ej e kuhu hni nyidrë? (b) Pine nemene matre hnei Iehova hna nue la ngazo i Hezekia?

¹¹ Nemene la hne së hna inin qa ngöne la hna melën hnei Hezekia? Hnei Iehova hna aijiji Hezekia troa öhne la ka ej e kuhu hni nyidrë. (E jë la 2 Aqane lapa ite joxu 32:31.) Ame hë la kola wezipo hnei Hezekia, öni Akötresieti koi nyidrë, troa loi la meci nyidrë, nge troa hamë nyidrë la ketre hatren göi troa anyipicine lai. Hnei Iehova hna ahmacane la ahnuene la jö, koi 10 lao hna feke ca. Ame hë e thupen, hnene la itre tane i angetre Babulona hna thele troa atrepengöne lai hatren, ame hnei angatre hna upe jë la itre atre i angatr koi Hezekia troa hnyingëne thele lai. (2 Ite Joxu 20:8-13; 2 Aqane lapa ite joxu 32:24) Tha hnei Iehova kö hna amamane koi Hezekia la aqane tro nyidrë a ujë koi angatr. Öni Tusi Hmitrötre pe, hnei Iehova hna “nue  nyidë” matre tro nyidrëti a ketre sipu axecië mekun. Ame hnei Hezekia hna amamane kowe la itre atre ne Babulona la nöjei mo i nyidrë. Matre, mama pi hi e cili la ewekë ka ej e kuhu hni nyidrë.

¹² Hna traqa koi Hezekia la pi mama. Matre “tha hnei Hezekia hna të tune la hna hnimi nyidë.” Tha hna qaja kö hnei Tusi Hmitrötr la kepine matre saze pi la aqane ujë i nyidrë. Maine jë kola saze ke, hnei nyidrë hna ngaan la angetre Asuria, maine pena, hnei Iehova hna aloine la meci nyidrë. Ketre, trenamo catre hë nyidrë, nge hlemu hë nyidrë. Maine nyipici laka, hnei Hezekia hna nyihlue i Iehova cememine la hni ka pexej, ngo ame pe, hna traqa la pi mama koi nyidrë ngöne la ketre hnepe ijin, celë hi matre tha madrine kö Iehova koi nyidrë. Ame hë e thupen, “hnei Hezekia hna aconyi nyidëti kö,” ame hnei Iehova hna nue la ngazo i nyidrë.—2 Aqane lapa ite joxu 32:25-27; Salamo 138:6.

13, 14. (a) Eu la ijine troa mama la ewekë ka ej e kuhu hni së? (b) Nemene la aqane tro sa ujë e qaja aloinyi së jë hnei itre atr?

¹³ Nemene la ini hne së hna xom qa ngöne la hna melën hnei Hezekia? Hna traqa lo pi mama koi Hezekia thupene lo Iehova a xatua nyidrë troa ngaan la angetre Asuria, me aloine la meci nyidrë. Matre, e hetre ewekë ka loi hne së hna kuca, nge kola qaja aloinyi së, nemene la aqane tro sa ujë? Tro la aqane ujë së e cili a qajaqaja la ewekë ka ej e kuhu hni së. Maine tro la ketre trejin a isine troa hnëkën, me cile fë la ketre cainöj kowe la ka ala nyim, tro la itre trejine lai a qaja la madrine i angatr koi angeic. Nemene la aqane tro angeic a ujë e cili?

¹⁴ Loi e tro pala hi së a lapa mekune lo hna qaja hnei Iesu, kola hape: “E asesë hë kuca la ite hna ahnithe koi nyipunie, öni nyipunie, ka hape, Eëhuni la ite hlue ka pë [pengön], ase hë huni kuca la qâ huni troa kuca” (Luka 17:10) Tha mama kö koi Hezekia lo aqane xatua nyidrë hnei Iehova. Haawe, e qaja aloinyi së jë hnei itre xan ke, lolo la aqane cile fë cainöje së, nemene la ka troa xatua së tro pala hi së a ipië? Loi e tro sa mekune ajuine la hna kuca koi së hnei Iehova. Loi e tro fe sa qeje Nyidrë koi itre atr, memine la aqane xatua së hnei Nyidrë. Nyidrëti hi la Atre hamë së la Tusi Hmitrötr, me uati hmitrötr, matre aijiji së troa cile fë cainöj.

15, 16. Nemene la hna kuca hnei Iosea matre meci pi angeic?

¹⁵ Nemene la hne së hna inin qa ngöne la hna melën hnei Iosea? Maine nyipici laka, Iosea la ketre joxu ka lolo, ngo hnei nyidrëti fe hna tria, matre meci pi nyidrë. (E jë la 2 Aqane lapa ite joxu 35:20-22.) Nemene la ewekë ka traqa? Hnei Iosea hna tro troa isi me Neko, joxu ne Aigupito, ngo pë pe nyipi kepin. Ketre, ase hë Neko qaja koi Iosea ka hape, tha aja i angeice kö troa isi me nyidrë. Öni Tusi Hmitrötr, ka xulu “qa thei Akötesie” la itre ithanata i Neko. Ngo, catre fë kö Iosea troa isi, matre hna humuthi nyidrëti hë  e cili. Pine nemene matre tro jë nyidrëti troa isi me Neko? Tha hna qaja kö hnei Tusi Hmitrötr.

¹⁶ Tha hnei Iosea kö hna thel troa atre ka hape, ‘Ka nyipici kö la hna qaja hnei Neko laka, qaathei Iehova la ithanata i angeic? Maine ju, tro hi angeic a hnyingëne la mekuna i Iehova jëne Ieremia perofeta. (2 Aqane lapa ite joxu 35:23, 25) Ketre, tha hnei nyidrëti kö hna waipengöne hnyawa la itre ewekë ka traqa. Kola tro Kakemis eë hnei Neko göi troa isi me ketre nöj, ngo tha Ierusalema kö. Nge, tha hnei Neko kö hna thel troa qaja angazonyi Iehova, memine la nöje i Nyidrë. Matre, tha hnei Iosea kö hna waipengöne hnyawa la nöjei ewekë celë qëmekene troa axecië mekun. Nemene la ini koi së? E hetre jol ka traqa koi së, nge nyipiewekë tro sa axecië mekun, loi e tro sa pane mekune hnyawa la hnei Iehova hna ajane tro sa kuca.

17. Nemene la nyine tro sa kuca matre tha tro kö sa ujë tui Iosea?

¹⁷ E hetre mekune nyine tro sa axeciën, nyipiewekë tro sa pane mekune hnyawa la itre trepene meköt qa hnine la Tusi Hmitrötr, me aqane troa trongëne itre ej. Ame itre xa ijin, tro së lai a catre ithel e hnine la itre itusi së, maine thele ixatua pena thene la ketre qatre thup. Tro angeice lai a xatua së troa waipengöne la itre xa trepene meköt. Pane mekune ju la ewekë celë: Ka faipoipo la trejin memine la ketre atr ka tha anyipici Iehova kö. Angeic a mekune troa cainöje trootro ngöne la ketre drai. (Ite Huliwa 4:20) Ngo, tha ajane kö trahmanyi tro angeic a cainöj ngöne la drai cili. Öni nyidrë, qea ha la tha hnei nyidroti hna xomi ijine troa pane ce lapa me ce tro, matre nyidrëti a ajane troa ce tro me angeic kowe la ketre götran. Matre, hnene la trejin hna waipengöne la itre xötr ne la Tusi Hmitrötr ka troa xatua angeic troa axecië mekune hnyawa. Atre hnyawa hi angeic ka hape, tro angeic a drengethenge Akötresie, nge hnei Iesu lo hna upi së troa cainöje trootro, me inine la itre atr. (Mataio 28:19, 20; Ite Huliwa 5:29) Ngo, atre fe hi angeic ka hape, tro la föe a drengethenge la trahmanyi angeic, nge troa atreine tulu ewekë hnene la itre hlue i Akötresie. (Efeso 5:22-24; Filipi 4:5) Matre hapeu, kolo kö a thele hnene la trahmanyi troa sewe angeic troa cainöj? Maine pena, nyidrëti hi a ajane troa ce me angeic ngöne la ketre hnepe ijin. Ame easë itre hlue i Iehova, easa ajan matre tha tro kö a sasaithi tulu la aqane axecië mekune së, me amadrinë Iehova.

18. Nemene la hne së hna inin qa ngöne la hna mekune ajuine la hna melëne hnene la eke joxu ne Iudra?

¹⁸ Ame itre xa ijin, tro së lai a hane tria tune lo eke joxu ne Iudra. Tro së lai a (1) qale kowe la sipu mekuna së, (2) iëne la itre sinee ka tha loi kö, (3) hane pi mama, maine pena (4) axecië mekun, nge tha pane waipengöne kö la aja i Akötresie. E traqa jë la ijine cili, tha tro pi kö së a mekune ka hape, thatreine kö së troa amadrinë Iehova. Öhne kö Nyidrëti la ewekë ka loi the së, tune la aqane öhne Nyidrë la loi ka ej thene lo eke joxu. Öhne fe hi Iehova la etrune la ihnimi së koi Nyidrë, memine fe la aja së troa nyihlue i Nyidrëti hnyawa. Hnei Nyidrëti hna hamë së la itre tulu celë, matre tha tro kö sa tria tui angatr. Mekune ajuine jë së la itre hna melën e hnine la Tusi Hmitrötr, nge madrine jë laka, hne së hna kapa lai qaathei Iehova!