Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Wunemwendi Hira Omuthima Okwa Byabirisakwa?

Wunemwendi Hira Omuthima Okwa Byabirisakwa?

“Emyatsi eyi . . . muyasakwa busana n’erithukunga kusangwa thwikere hakuhi n’enduli y’omughulhu ono.”1 ABANYA KORINTO 10:11.

ESYONYIMBO: 11, 61

1, 2. Niki ekikendi leka ithw’igha okwa by’erileberyako by’abami bbani be Yuda?

WAMALHANGIRA omundu inianemughenda, neryo akathendera n’eriyithinira, ahathe erithika-thika, nawu iwukendi yitheya wukalhaba omwa nzira eyo. Kuthya eriyitheghererya ebisobyo by’abandi ikyangana thuwathikya eriyitheya okwa bisobyo ng’ebyo. Ng’eky’erileberyako, thwangan’ighira okwa bisobyo by’abakanibweko omwa Biblia.

2 Abami bbani be Yuda abo thwasomako omwa mwatsi owahwere mubakolera Yehova n’omuthima owahikene. Aliwe ekyo mukithaleka bakathendi sobya. Emyatsi yabu muyahandikwa omwa Biblia nuku thwanga ghanirya kuyo n’erighira kuyo. Thwang’ighaki okwa byababyako, kandi thwanga yitheya thuthi okw’ikolha ebisobyo ebiri ng’ebyo bakolha?Soma Abanya Roma 15:4.

ERIYIKETHERA AMENGE W’ABANDU MUKALHUA EBITSIBU

3-5. (a) Nomwakine indi omuthima wa Asa abya ahikene embere sya Yehova, mwakolha sobya yahi? (b) Ni kyahi ekyangabya ikyaleka Asa iniayikethera amenge w’abandu akalhwa na Baasa?

3 Thutsuke na Asa. Mwayikethera Yehova Nyamuhanga omughulhu Abaetiopia muliyoni mughuma babambira e Yuda. Aliwe mwathayikethera Yehova Nyamuhanga akalhwa na Baasa, omwami we Israeli. Baasa abere anza erithimbya olhuhimbo okwa muyi we Rama, ow’abya muyi mukulhu omwa Israeli, hakuhi n’omuthanu w’obwami bwe Yuda, Asa mwanza erimukakirya. (2 Emyatsi y’Emigulu 16:1-3) Aliwe Asa mwathwamu erisaba omwami we Suria y’obuwathikya. Abasirikali be Suria babere babambira emiyi ye Israeli, aho n’aho Baasa “mwaleka erihimba e Rama, mwaleka omubiiri wiwe.” (2 Emyatsi y’Emigulu 16:5) Erimbere, Asa angabya imwalengekania athi mwakathwamu ndeke.

4 Aliwe Yehova iyo mwayowa athi? Yehova mwathatsemera Asa eribya imwathamuyikethera, neryo mwamuthuma kw’omuminyereri Hanani eriyamukunga. (Soma 2 Emyatsi y’Emigulu 16:7-9.) Hanani mwabwira Asa athi: “Eritsuka lino wasyabya n’amalhwa.” Asa mwathabalha n’oko muyi we Rama, aliwe omwa myaka yosi eyakwamako ey’obuthabali bwiwe muyabya mw’amalhwa.

5 Omwa mwatsi owahwa, muthwalhangira ngoku Yehova mwatsemera Asa. Nomwakine indi Asa nayu abya isyahikene, Nyamuhanga mwalhangira omuthima wa Asa iniamukwamire ndeke. (1 Abami 15:14) Nomwakine kithya, Asa mwanathwamu nabi, kyamamulethera ebitsibu. Ni kyahi ekyaleka iniaghendera okwa menge wiwe n’aw’abandi omwa kanya k’erisaba Yehova y’obusondoli? Asa angabya obundi imwalengekania athi anganakolesya amenge w’ekisirikali erisinga amalhwa. Kutse anganabya imwaghendera okwa menge w’abandi awathuwene.

Omo myatsi yosi, thutholere ithwayikethera Yehova butsira amenge wethu

6. Ekisobyo kya Asa kikathweghesayaki? Thaha eky’erileberyako.

6 Ekisobyo kya Asa kikathweghesayaki? Omwa mibere yosi eyo thwangabyamo, thutholere ithwayikethera Yehova, butsira erighendera okwa menge wethu. Thutholere ithwamusaba obuwathikya, mbulha ekitsibu kyethu ni kike kutse kinene. Thutholere ithwalengekania oku kino: Mbwino hakanayira ithwayikethera amenge wethu omw’ilengesya erirwanisya ekitsibu omwa nzira eyothukayowa nga ya yitholere? Kutse thukatsuka erilebya ekya Biblia yikabugha neryo enyuma waho ithwakolesya omwatsi oyo erirwanisya ekitsibu ekyo? Ng’eky’erileberyako, thubughe thuthi ab’eka yenyu bakaleka ikyakukalira erihindana okwa mihindano emike-mike n’eminene-minene. Wune mwendi saba Yehova akuwathikaye wuminye eky’erikolha omwa mibere ng’eyo? Kutse obundi hamabirilhaba buthuku isiwuwithe mubiiri, lero ibbwa omundu akanza erikuhagho. Wune mwendi mubwira wuthi wuwithe emihindano y’erighendako obuli yenga kandi iwunasi ngoku ekyo ikyanganaleka iniathakuhagho? Mbulha ekitsibu kisosire kithi, thutholere ithw’ibuka erihabulha ly’omwimbi lino: “Wuyihe oko Mwami Mukulhu, wuyikethere iye, nayu asyakuwathikya.”Esyonyimbo 37:5.

BYANGABYA BITHI THWAMASOMBOLHA ABANYWANI ABATHUWENE?

7, 8. Yosafati mwakolha bisobyo byahi, kandi mumwalhwiririraki? (Lebaya ekisasani ekiri okw’itsuka.)

7 Hathya thukanaye oku Yosafati mughalha wa Asa. Abya awithi mibere mingyi eyuwene, kyamaleka Yehova iniamwanza. Kandi omughulhu ayikethera Yehova, mwakolha bibuya bingyi. Aliwe nayu mwanathwamu nabi. Ng’eky’erileberyako, mwathahirya mughalha wiwe ya mwali w’omwami mubi Ahabu. Enyuma waho, Yosafati mwayawathikya Ahabu eriyalhwa n’Abaasuria, nomwakine indi omuminyereri Mikaya abya iniabirimukunga. Okwa lhuhe olho, Abaasuria mubanza erimwitha. (2 Emyatsi y’Emigulu 18:1-32) Abere asuba e Yerusalemu, omuminyereri Yehu mwamubulya athi: “Linakutholere eriwathikya ababi, n’eryanza abakakwa Omwami Mukulhu y’obusu kwehi?”Soma 2 Emyatsi y’Emigulu 19:1-3.

8 Mbwino Yosafati mwanighira okwa byamuhikako n’erikunga ly’omuminyereri? Eky’obulighe, mwath’ighaki. Nomwakine indi abya iniakinanzire Yehova n’eryanza erimutsemesya, Yosafati kandi mwanywana omulhume oyuthabya anzire eriramya Yehova. Omulhume oyu abya ini Mwami Ahazia, mughalha wa Ahabu. Yosafati na Ahazia mubakokothya haghuma amathu. Aliwe amathu ayo mwathulangika nibya isyalyatsuka erikolha.—2 Emyatsi y’Emigulu 20:35-37.

9. Ni kyahi ekyanga thuhikako thwamasombolha abanywani abathuwene?

9 Ebyahika oku Yosafati bikathweghesayaki? Yosafati mwakolha ebibuya kandi ‘mwasondya Yehova n’omuthima wiwe wosi.’ (2 Emyatsi y’Emigulu 22:9) Aliwe mwathwamu erinywana abathanzire Yehova, kandi eki mukyamulethera ebitsibu. Nibya, mwanabalira n’okwa kasali. Wibuke omusyo owali omwa Biblia ono: “Wulendere haguma n’abandu b’amenge nawu wasyabya w’amenge, nikwa omwira w’abakiru asyakwa.” (Emisyo 13:20) Thwanzire eriwathikya abandi eriminya Yehova. Aliwe ikikendibya ky’akabi erikolha abandu abathemuramaya mwa banywani bethu b’okwa ndungu.

Wunayikethere ngoku Nyamuhanga akendi tsomana ekiyithawa kyawu ky’eryanza ow’eribya nayu omwa butheke?

10. (a) Thwamabya ithunanzire eringira omwa butheke, ni kyahi ekya thwang’ighira oku Yosafati? (b) Thutholere ithwabya ithun’ibukire kyahi?

10 Ng’eky’erileberyako, obundi thwanzire eringira omwa butheke, ni kyahi ekya thwang’ighira oku Yosafati? Obundi ithwanganatsuka eby’olhuthetho n’omundu oyutheramaya Yehova. Ithwangana lengekania thuthi obundi sithwendi syabana omwa baramya ba Yehova ow’eringira nayu omwa butheke. Kutse obundi abahughu bethu ibabera erithuhathikana bathi thwingire omwa butheke thuthe thwakulhulira. Ni kwenene Yehova mwathuhangika n’ekiyithawa ky’erianza n’erianzwa. Aliwe ibbwa thwamathendi bana ow’eringira nayu omwa butheke oyutholere, thutholere ithwakolhaki? Ekyanga thuwathikya ly’erighanirya okwa byahika oku Yosafati. Iniabeghere erisaba Yehova y’obusondoli. (2 Emyatsi y’Emigulu 18:4-6) Aliwe abere abirinywana Ahabu omundu oyuthabya akaramya Yehova, mwatsuka erigheghena erikunga lya Yehova. Yosafati aby’atholere in’ibuka ngoku “ameso w’Omwami Mukulhu akalhaba-lhaba omwa kihugho kyosi, eriyikangya mo w’amaaka busana n’ab’omuthima ahikene okw’iyo.” (2 Emyatsi y’Emigulu 16:9) Nethu thutholere ithwabya ithun’ibukire ngoku Yehova anzire erithuwathikya. Anasi emibere eya thulimu kandi athwanzire. Wunalighire ngoku Nyamuhanga akendi tsomana ekiyithawa kyawu ky’eryanza eribana omwanze w’eringira nayu omwa butheke? Ambi iwabya iwunasi ngoku akendi syakuwathikya!

Isiwingira omwa by’obuthethane n’oyuthe ramaya Yehova (Lebaya enungu 10)

SIWULEKE OMUTHIMA WAWU AKASA MW’EMIYIHEKO

11, 12. (a) Hezekia mwakolhaki ekyaminyikalhaya ebiri omwa muthima wiwe? (b) Ni kyahi ekyaleka Yehova iniaghanyira Hezekia?

11 N’isomo lyahi erya thwang’ighira oku Hezekia? Yehova mwawathikya Hezekia erilhangira ndeke ekiri omwa muthima wiwe. (Soma 2 Emyatsi y’Emigulu 32:31.) Omughulhu Hezekia alhwalha kutsibu, Nyamuhanga mwamubwira athi akendi lhama, n’erimukolera ekikamukakasaya kw’akendibya ndeke. Ekitsutsu ekyabya embere okwa bisambiro by’enyumba, Yehova mwakisubya enyuma, ebiika ikumi. Enyuma w’aho, alinga abanya-mwami be Babeli mubanza eriminya bingyi okwa kiminyikalho ekyo, neryo mubathuma oku Hezekia kw’abalhume eriyamubulya kukyo. (2 Abami 20:8-13; 2 Emyatsi y’Emigulu 32:24) Yehova mwathabwira Hezekia y’eky’erikolha bakamuhikako. E Biblia yikabugha yithi Yehova “mwamusighania” erilebya nayu ng’akendi thwamu athiki. Hezekia mwakangania abalhume abalhua e Babeli abo eby’obughuda ebyosi ebyo aby’awithe. Ekyo mukyakangania ekiri omwa muthima wa Hezekia. Omu nziraki?

12 Eky’obulighe, omwa muthima wa Hezekia kwesi mwabya imwabiryasa emiyiheko. Neryo, “mwathasubulya ndeke ng’olhulengo lhw’omughisa akolerawa.” E Biblia siyirithubwira ekyaleka iniasa mw’omuthima oyo. Obundi iry’eribya imwasinga Abaasuria kutse obundi kundi Yehova abya iniabirimulhamya. Kutse obundi ly’eribya mwathunga bindu bingyi n’eriminywa kutsibu. Nomwakine indi Hezekia mwakolera Yehova n’omuthima owahikene, muhanayira obuthuku amasa mw’emiyiheko kandi Yehova mwathatsema. Aliwe enyuma w’aho, “Hezekia mwayikehya,” na Nyamuhanga mwamughanyira.—2 Emyatsi y’Emigulu 32:25-27; Esyonyimbo 138:6.

Emibere thukayithwaliramu abandi bamathupipa iyikendi kangania ebiri omwa muthima

13, 14. (a) Ni mibere yahi eyanga kangania ebiri omwa muthima wethu? (b) Thutholere ithwakolhaki abandi bamathupipa?

13 Hezekia thwangamw’ighira kwaki n’ebisobyo biwe? Wibuke ngoku Hezekia mwasa mw’emiyiheko Yehova anabirimuwathikya erikinda Abaasuria n’erimulhamya okwa bulhwere. Hamabya ekibuya ekyamakubyako kutse abandi ibakupipa, iwukendi kolhaki? Ekya thwangakolha ikikendi kangania ekiri omwa mithima yethu. Ng’eky’erileberyako, mughalha wethu iniangana thegheka omukania n’erilhabyagho ndeke embere sy’abandu bangyi. Obundi balikyethu ibamupipa busana n’eky’amakolha. Mbwino erisima eryo akendi lithwalha athi?

14 Ambi ithwabya thukabya ithun’ibukire ebinywe bya Yesu bino: “Omughulhu mwamabirikikolha ebyosi mwatheghekawa, mubughe muthi: Thuli baghombe abathatholere, thwabirikolha ebyo thutholere ithwakolha bisa.” (Luka 17:10) Wibuke ngoku omughulhu Hezekia ayiheka, mwathalhangira ngoku Yehova yuwamuwathikaya. Neryo kwesi abandi bamathupipa busana n’omukania owathulyalhabaya, ni kyahi ekyanga thuwathikya eribya ithunayikehirye? Thutholere ithwaghanirya okwa bya Yehova abirithukolera. Kandi ithwabwira abandi ku yulyathuwathikaya. Ekyo kitholere kundi nibya yuthuhere e Biblia n’omulimu wiwe abuyirire, ebiryaleka ithwathoka erilhabya omukania.

LEKA YEHOVA AKUSONDOLE WUKATHWAMU

15, 16. Yosia mwakolhaki ekyamulhwira mw’eriholha?

15 Thukaghunzerera, ni kyahi ekya thuk’ighira oku Yosia? Nomwakine indi Yosia abya mwami oyuwene, mwakolha esobya eyalhua mw’olhuholho lhwiwe. (Soma 2 Emyatsi y’Emigulu 35:20-22.) Mubyabya bithi? Yosia mwatsuka amalhwa na Neko, omwami we Misiri, nomwakine indi sihabya nzumwa y’erilhwa nayu. Nibya, Neko mwabwira Yosia athi syanzire erilhwa nayu. E Biblia yikabugha yithi ebinywe bya Neko “byalhua omwa bunu bwa Nyamuhanga.” Aliriryo Yosia mwayalhwa, bamamwithirayo. Ni kyahi ekyaleka inialhwa na Neko? E Biblia siyirithubwirakyo.

16 Yosia abya atholere iniatsuka eriminya kwenene ebya Neko abugha nga byanabya ibikalhua oku Yehova. Athi? Angabulirye Yeremia, omughuma w’oko baminyereri ba Yehova. (2 Emyatsi y’Emigulu 35:23, 25) N’ekindi, Yosia anganalengireho erisamalira ndeke emyatsi. Neko aghenda e Karikemesi iniakayalhwa n’ekindi kihanda, butsira e Yerusalemu. Kandi nibya Neko mwathatsuma Yehova kutse abandu biwe. Yosia mwathatsuka erilengekania ndeke okwa nzumwa esi athe athwamu ngoku akolha. Ekyo kikathweghesayaki? Omughulhu hangabya ekikathusulhusuthaya, kandi ikikathuyithaghisaya erithwamu, thutholere ithwatsuka erilebya ndeke Yehova iyo ng’anzire ithwakolhaki.

17. Omughulhu thwangabana ebitsibu, thwanga yitheya thuthi okw’ithwamu nabi nga Yosia?

17 Thwamabya ithuli b’erithwamu oko mwatsi, thutholere ithwatsuka erilengekania okwa misingyi ye Biblia eyanga thuwathikya kandi ngoku thwanga kolesyayo. Ikyangana yithaghisya erithasyasekulya omwa bitabu byethu kutse eribulya omusyakulhu w’ekithunga y’amenge. Iniangana thuwathikya erithasyalengekania okwa yindi misingyi ye Biblia. Thalengekania oku kino: Mwali wethu athahibwe n’oyuthe Mwema wa Yehova. Iniathegheka erighenda omw’ithulira. (Emibiri 4:20) Aliwe kandi okwa kiro ekyo, mwira wiwe iniabya isyanzire akaghenda omw’ithulira. Akamubwira athi bamabirighunza buthuku isibalisiba haghuma, neryo athi anzire bathayibungya-bungya haghuma. Neryo mwali wethu akalengekanaya okwa masako aw’angamuwathikya erithwamu ndeke. Akaminya ngoku atholere iniaghondera Nyamuhanga kandi ngoku Yesu mwathulhaghira eriyira abigha. (Matayo 28:19, 20; Emibiri 5:29) Aliwe kandi ak’ibuka ngoku omukali atholere iniasikya mwira wiwe kandi ngoku abaghombe ba Yehova batholere ibabya n’obuyitheghererya. (Abanya Efeso 5:22-24; Abanya Filipi 4:5) Mbwino ekighendererwa kya mwira wiwe kwenene akanza erimulemesya erithulira kutse akathanza bathasiba haghuma? Ithwe ng’Abema ba Yehova, thukanza ithwathwamu omwa buyithegherererya n’ebyanga tsemesya Yehova.

SIGHALHA IWUNE N’OMUTHIMA OWAHIKENE, WANATSEMA

18. Eby’erileberyako by’abami bbani aba byanga thughasira bithi thwamabighaniryako ndeke?

18 Nethu ithwangana yisanga ithwabirithwamu nabi ng’abami bbani be Yuda aba. Obundi ithwakolha nga bino; (1) ithwayikethera amenge wethu, (2) erisombolha abanywani babi, (3) ithwabya n’emiyiheko, kutse (4) ithwathwamu isithuthatsuka eriminya erisonda lya Yehova nga ly’eryahi. Nomubyangabya bithya, isithwayowa nga sithwanga tsemesya Yehova. Akathusondekanaya mw’ebibuya ngoku anabisondekanaya omwa bami bbani abo. Yehova kandi akaminya olhwanzo olho thumuwithire n’omuhwa owa thukahiraho omw’imukolera ndeke. Neryo ky’ekikaleka iniathukangya eby’erileberyako by’abandu ebyanga thuwathikya nethu erithendiwa omwa bitsibu ng’ebyabu. Ambi ithwaghanirya okwa by’erileberyako ebi n’erisima Yehova busana n’erithuhereryabyo!