Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Kodi Mun’dzapfunzisa Mtima wanu Kuphatisa Basa Bzinthu Bzomwe Bzidanembedwa?

Kodi Mun’dzapfunzisa Mtima wanu Kuphatisa Basa Bzinthu Bzomwe Bzidanembedwa?

‘Bzinthu bzimwebzi . . . bzidanembedwa kuti bzicenjeze ifepano omwe nthawe zakumalizira za mkonzedwe uno wa bzinthu zatifikira.’ —1 WAKOLINTO 10:11.

NYIMBO: 10, 8

1, 2. N’thangwe ranyi tin’funika kupfunza bziratizo bza wamambo anai wa ku Juda?

MUKAWONA munthu munango ankupsedemuka pomwe ankufamba ndipo ankugwa, imwepo mungafambe mwakusamala kwene-kwene pomwe mun’fika pa mbuto imweyo. Mwa kundendemerana na bzimwebzi, tikambawona bzakuphonya bzomwe winango adacita pa moyo wawo, tingatcenkhe kucitambo bzakuphonya ninga bzimwebzo. Mwa ciratizo, tingapfunze na bzakuphonya bza wanthu omwe ambalewedwa m’Bibliya.

2 Wamambo anai wa ku Judeya omwe tawapfunza mu nkhani yapitayi adatumikira Yahova na mtima wense. Tsono iwo adacita bzakuphonya bzikulu-bzikulu. Bzomwe iwo adacita bzidanembedwa m’Bibliya kuti timbabzikumbukire na kutengambo pfunziro lakufunika kwene-kwene. Kodi tingapfunze ciyani na bzomwe bzidawacitikirabzo, ndipo tingatcenkhe tani kucita bzakuphonya ninga bzomwe iwo adacitabzo?—Werengani Waroma 15:4.

KUKHULUPIRA NZERU ZA WANTHU KUMBATSOGOLERA KU NGOZI

3-5. (a) Napo Aza akhana mtima wakusaya kugawanika kwa Yahova, kodi n’ciyani comwe iye adaphonya? (b) N’thangwe ranyi Aza adakhulupira wanthu pomwe adamenyana na Baasa?

3 Bwerani cakuyamba ticezerane bza mambo Aza. Iye adakhulupira Yahova pomwe acikunda wa ku Etiyopia wakukwana 1.000.000 adabwera kudzamenya nkhondo na Juda. Tsono, iye alibe kukhulupira Yahova pomwe adamenya nkhondo na Baasa, mambo wa Jirayeri. Aza akhafuna kuletsa Baasa kuti aleke kukhotcerere Rama omwe ukhali mzinda wakufunika kwene-kwene mu Jirayeri ndipo ukhali pafupi na umambo bwa Juda. (2 Nkhani 16:1-3) Aza adawona kuti bzikhali bwino kuyenda kukacita bobobo kuna mambo wa Siriya kuti amuthandize. Pomwe acikunda wa Siriya adamenya nkhondo na mizinda ya Jirayeri, Baasa ‘mwakusaya kucedwa adasiya kumanga Rama ndipo adaimisa basa lace.’ (2 Nkhani 16:5) Pakuyamba, Aza adawona ninga kuti akhadacita cakusankhula cabwino.

4 Tsono Yahova adabva tani? Yahova alibe kukomedwa na Aza thangwe iye alibe kumukhulupira, ndipo Yahovayo adatumiza Hanani kuti akatsimule Aza. (Werengani 2 Nkhani 16:7-9.) Hanani adauza Aza kuti: ‘Kuyambira lero wanthu an’menya nawe nkhondo.’ Aza adakhala nyakunyang’anira wa mzinda wa Rama, koma iye pabodzi na wanthu wace akhafunika kumenya nkhondo kwa moyo wace wense.

5 Mu nkhani yapitayi, tidapfunza kuti Yahova adakomedwa na Aza. Napo Aza akhali wakuperewera, Mulungu adawona kuti ‘Aza akhamunamata na mtima wakusaya kugawanika.’ (1 Wamambo 15:14) Na tenepo, pomwe Aza adacita cakusankhula cakuipa, iye angadatcenkha lini bzakutewera bza cakusankhula caceco. N’thangwe ranyi iye adabzithemba yekha pabodzi na kukhulupira wanthu winango m’mbuto mwa kukhulupira Yahova? Pinango Aza adakhulupira kuti angadaphatisa basa acikunda waluso kuti akunde nkhondoyo. Ayai pinango iye adatetekera malango yakuipa yakucokera kwa winango.

Tin’funika kukhulupira Yahova pa cakucitika ciri-cense, sikuti makumbukidwe yathu

6. Kodi tinkupfunza ciyani na bzomwe Aza adacita? Fotokozani ciratizo.

6 Kodi tinkupfunza ciyani na bzomwe Aza adacita? Tin’funika kukhulupira Yahova pa cakucitika ciri-cense, sikuti makumbukidwe yathu. Tin’funika kukumbira Yahova kuti atithandize, napo bvutolo likhale likulu ayai ling’ono. Mpsabwino kukumbukira ibzi: Kodi nthawe zinango timbabzithemba tekha mwa kuyeza kumalisa bvuto linango mu njira yomwe tinkuwona kuti njabwino? Ayai kodi nthawe zense timbayamba kukumbukira bzomwe Bibliya limbalewa ndipo patsogolo pace timbayeza kuphatisa basa mafala yace kuti timalise mabvuto yathu? Mwa ciratizo, tiyezeze kuti wadzinza wanu ankukuletsani kuyenda ku mitsonkhano ya gwere na mitsonkhano mikulu-mikulu. Kodi mun’dzakumbira Yahova kuti akuthandizeni kudziwa comwe mungacite pa nkhani imweyi? Ayai pinango mwakhala nthawe itali ne kuwona basa, ndipo mwa mwayi mwagumana munthu munango omwe an’funa kukupasani basa. Thangwe ra kugopa kuluza basalo, kodi mun’dzacita mantha kumuuza kuti mumbakhala na mitsonkhano ndipo mumbafunika kumbagumanika mdzinga uli-wense? Bziribe basa kuti tinkugumana na bvuto liponi, tin’funika kukumbukira malango ya nyakunemba Psalymo Davide yakuti: ‘Bvuma kuti Yahova akutsogolere m’njira yako, umukhulupire, ndipo iye an’dzakuthandiza.’—Psalymo 37:5.

KODI N’CIYANI COMWE CINGACITIKE TIKASANKHULA AXAMWALI WAKUIPA?

7, 8. Kodi n’ciyani comwe Jehosafati adaphonya, ndipo bzakutewera bzace bzidakhala bziponi? (Onani cinthunzi-thunzi pa tsamba 21.)

7 Mbatiwoneni ciratizo ca Jehosafati mwana wa Aza. Iye akhana makhalidwe yabwino kwene-kwene yomwe Yahova akhakomedwa nayo. Pomwe iye akhakhulupira Yahova, akhacita bzinthu bzabwino kwene-kwene. Koma iye adadzacita cakusankhula cinango cakuphonyeka. Mwa ciratizo, iye adacita makonzedwe yakuti mwana wace alowole mwana wa Mambo wakuipa Akabe. Patsogolo pace, Jehosafati adaphatana na Akabe aciyenda kukacita nkhondo na mambo wa ku Asiriya, napo kuti mpolofeta Mikaya akhadamucenjeza kuti aleke kucita bzimwebzo. Pa nkhondoyo, mambo wa ku Asiriya adamenyana na Jehosafati ndipo akhadasala pang’ono kuti amuphe. (2 Nkhani 18:1-32) Pomwe iye adabwerera ku Jeruzalemu, mpolofeta Jehu adamubvunza kuti: ‘Kodi thandizo lin’funika kuperekedwa kwa wanthu wakuipa ndipo mun’funika kufuna wanthu omwe ambawenga Yahova?’—Werengani 2 Nkhani 19:1-3.

8 Kodi Jehosafati adapfunza na bzomwe bzidamucitikira pabodzi na cenjezo la mpolofeta ule? Mpsakupasa nsisi, kuti iye alibe. Napo Jehosafati akhafuna Yahova ndipo akhafuna kumukondwesa, Jehosafati adacita pomwe uxamwali na munthu omwe akhafuna lini kunamata Yahova. Munthu umweyu akhali Mambo Akaziya mwana wa Akabe. Jehosafati na Akaziya adakonza pabodzi xitima za m’madzi. Tsono xitimazo zidasweka zinati kuyamba kuphata basa.—2 Nkhani 20:35-37.

9. Kodi n’ciyani comwe cingacitike tikasankhula axamwali wakuipa?

9 Kodi tingapfunze ciyani na bzomwe bzidacitikira Jehosafati? Jehosafati adacita bzinthu bzabwino ndipo ‘adalinga Yahova na mtima wace wense.’ (2 Nkhani 22:9) Tsono iye adacita uxamwali na wanthu omwe akhafuna lini Yahova, ndipo bzimwebzi bzidamubweresera mabvuto mazinji. Ndipo iye akhadasala pang’ono kuphedwa. Kumbukirani mwani wa m’Bibliya omwe umbati: ‘Omwe an’famba na wanthu wanzeru, an’dzakhalambo wanzeru; koma omwe an’cita bzinthu na apsiru, bzin’dzamumalira kuipa.’ (Mimwani 13:20) Timbafuna kuuza winango bza Yahova. Tsono, kukhala pa uxamwali na wanthu omwe ambatumikira lini Yahova kungatibweresere mabvuto mazinji.

Kodi mumbakhulupira kuti Mulungu an’dzasamalira bzakusaya bzanu bza kufuna kulowola ayai kulowodwa?

10. (a) Penu tin’funa kulowola ayai kulowodwa, kodi tingapfunze ciyani kucokera kwa Jehosafati? (b) Kodi tin’funika kukumbukira ciyani?

10 Mwa ciratizo, penu tin’funa kulowola ayai kulowodwa, kodi tingapfunze ciyani kucokera kwa Jehosafati? Pinango tingayambe kufuna munthu omwe ambafuna lini Yahova. Ndipo tingakumbuke kuti tingagumane lini munthu wakumanga naye banja m’gulu la Mulungu. Ayai wadzinza wathu angatingingimize kuti tilowole ayai tilowodwe thangwe magole yankupita. N’cadidi kuti Yahova adatilenga kuti timbafune winango na kufunidwambo. Tsono, penu tinati tawona munthu wakumanga naye banja, kodi n’ciyani comwe tingacite? Cinthu cibodzi comwe cingatithandize ndico kukumbukira bzomwe bzidacitikira Jehosafati. Iye kawiri-kawiri akhakumbira Yahova kuti amutsogolere. (2 Nkhani 18:4-6) Tsono pomwe adadzakhala xamwali wa Akabe, omwe akhafuna lini Yahova, Jehosafati adasiya kubvera malango ya Yahova. Jehosafati akhafunika kukumbukira kuti ‘maso ya Yahova yambanyang’ana uku-na-uku pa dziko lense la pansi kuti alatize mphanvu zace kwa wale omwe mtima wawo ngwakusaya kugawanika.’ (2 Nkhani 16:9) Ifepanombo tin’funika kukumbukira kuti Yahova ambafuna kutithandiza. Iye ambadziwa bzomwe bzimbaticitikira pa moyo wathu ndipo ambatifuna. Kodi mumbakhulupira kuti Mulungu an’dzasamalira bzakusaya bzanu bza kufuna kulowola ayai kulowodwa? Khalani wakutsimikiza kuti iye an’dzakuthandizani!

Lekani kulowola ne kulowodwa na munthu omwe ambanamata lini Yahova (Onani ndime 10)

LEKANI KULEKERERA KUTI MTIMA WANU UYAMBE KUBZIKUZA

11, 12. (a) Kodi n’ciyani comwe Ezekiya adacita comwe cidalatiza bzomwe bzikhali mu mtima mwace? (b) N’thangwe ranyi Yahova adakhululukira Ezekiya?

11 Kodi n’ciyani comwe tingapfunze kucokera kwa Ezekiya? Yahova adathandiza Ezekiya kuti adziwe comwe cikhali mu mtima mwace. (Werengani 2 Nkhani 32:31.) Pomwe Ezekiya adaduwala kwene-kwene, Mulungu adamuuza kuti anicira ndipo adamupasa cizindikiro kuti atsimikizire bzimwebzo. Yahova adacitisa kuti mthunzi ubwerere m’mbuyo maskada khumi. Patsogolo pace, bzinkuwoneka kuti nduna za ku Babulo zidafuna kudziwa bza cizindikiro comwe cikhadawonekaco, ndipo izo zidatumiza wanthu kuti akabvunze Ezekiya bza nkhaniyo. (2 Wamambo 20:8-13; 2 Nkhani 32:24) Yahova alibe kuuza Ezekiya momwe angadatambirira wanthuwo. Bibliya limbalewa kuti Yahova adamusiya kuti ‘acite bzinthu yekha’ kuti adziwe bzomwe bzikhali mu mtima mwace. Ezekiya adalatiza amuna wa ku Babulowo cuma cace cense comwe akhanaco. Bzimwebzi bzidalatiza bzomwe bzikhali mu mtima mwa Ezekiya. Kodi mu njira iponi?

12 Mpsakupasa nsisi kuti Ezekiya adakhala wakubzikuza. Ninga bzakutewera bzace, iye alibe kutenda bzinthu ‘bzabwino bzomwe adacitiridwa.’ Bibliya limbalewa lini kuti n’thangwe ranyi iye adacinja khalidwe lace. Pinango thangwe likhali rakuti adakunda mambo wa Asiriya ayai thangwe Yahova akhadamucirisa. Ayai thangwe rakuti adakhala wakudala na wakubvekera. Napo Ezekiya adatumikira Yahova na mtima wakusaya kugawanika na kupita kwa nthawe, iye adakhala wakubzikuza ndipo Yahova alibe kukomedwa naye. Patsogolo pace, ‘Ezekiya adabzicepswa,’ ndipo Yahova adamukhululukira.—2 Nkhani 32:25-27; Psalymo 138:6.

Bzomwe tin’dzacita wanthu winango akatitumbiza bzin’dzalatiza bzomwe bziri mu mtima mwathu

13, 14. (a) Kodi ni cakucitika ciponi comwe cingalatize bzinthu bza mu mtima mwathu? (b) Kodi timbacita tani wanthu winango akambatitumbiza?

13 Kodi tinkupfunza ciyani na bzomwe Ezekiya adacita? Kumbukirani kuti Ezekiya adabzikuza pambuyo pa Yahova kumuthandiza kukunda mambo wa Asiriya na pomwe adamucirisa utenda bwace. Kodi tin’dzacita ciyani bzinthu bzabwino bzikadzaticitikira ayai pomwe wanthu winango an’dzatitumbiza? Bzomwe tin’dzacita bzin’dzalatiza bzomwe bziri mu mtima mwathu. Mwa ciratizo, M’bale angacite nyongo yakukonzekera bwino nkhani yace kuti akaifotokoze kuna abveseri azinji. Pambuyo pa nkhani yaceyo abale azinji ankumutumbiza thangwe wafotokoza bwino. Kodi iye an’dzacita tani na kutumbizidwako?

14 Nthawe zense tin’funika kukumbukira bzomwe Jezu adalewa, iye adati: ‘Mukamala kucita bzinthu bzense bzomwe mukhadauzidwa kuti mucite, mbalewani kuti: “Ndife akapolo wapezi-pezi. Tandocita bzomwe tikhafunikira kucita.”’ (Luka 17:10) Kumbukirani kuti pomwe Ezekiya adabzikuza, iye alibe kutenda momwe Yahova akhamuthandizirira. Tenepo, kodi n’ciyani comwe cin’dzatithandiza kuti tipitirize kukhala wakubzicepswa pomwe abale na mpfumakazi ankutitumbiza thangwe ra nkhani yomwe taifotokoza? Tingakumbukire pa bzinthu bzomwe Yahova adaticitira. Ndipo tingambalewelewe bza iye na momwe iye adatithandizira. Kuthumizira bzimwebzi, iye ndiye adatipasa Bibliya na mzimu wace wakucena kuti tikwanise kufotokoza bwino nkhaniyo.

BVUMANI KUTI YAHOVA ATSOGOLERE BZAKUSANKHULA BZANU

15, 16. Kodi n’ciyani comwe Josiya adacita bzomwe bzidamubweresera infa?

15 Kodi tinkupfunza ciyani na bzomwe Josiya adacita? Napo Josiya akhali mambo wabwino, iye adaphonya ndipo bzakutewera bzace bzidakhala infa. (Werengani 2 Nkhani 35:20-22.) Kodi n’ciyani comwe cidacitika? Josiya adayamba kucita nkhondo na Neko, mambo wa ku Edjipito, napo iye akhalibe mathangwe yakucitira bzimwebzo. Tsono, Neko adauza Josiya kuti akhafuna lini kumenyana naye. Bibliya limbalewa kuti mafala ya Neko ‘yakhacokera kwa Mulungu.’ Koma Josiya adayenda basi ku nkhondoko ndipo adaphedwa. Tsono, n’thangwe ranyi iye adayenda kukamenyana na Neko? Bibliya limbalewa lini thangwe race.

16 Josiya akhafunika kuyamba kufufudza kuti adziwe kuti bzomwe Neko akhamuuza bzikhacokeradi kwa Yahova. Kodi angadafufudza mu njira iponi? Iye angadabvunza Jeremiya omwe akhali mpolofeta wa Yahova. (2 Nkhani 35:23, 25) Josiya akhafunikambo kukumbukira kuti Neko akhayenda kukamenyana na mtundu munango wa ku Karikemisi sikuti mzinda wa Jeruzalemu. Ndipo Neko alibe kuyezera kutukwana Yahova ayai wanthu wace. Tenepo, Josiya adacita cakusankhula cace anati wayamba kukumbukira bzensenebzi. Kodi ndiponi pfunziro kwa ifepano? Tikakhala na bvuto ndipo tinkufuna kucita cakusankhula, tin’funika kuyamba kukumbukira bzomwe Yahova an’funa kuti ticite.

17. Tikagumana na mabvuto, kodi tingatcenkhe tani kucita bzinthu ninga momwe adacitira Josiya?

17 Tikafuna kucita cakusankhula, cakuyamba tin’funika kukumbukira bza mitemo ya m’Bibliya yomwe ingatithandize na momwe tingaiphatisire basa. Ndipo nthawe zinango, tingafunike kufufudza m’mabukhu yathu, ayai kukumbira thandizo kwa akulu. Iwo angatithandize kukumbukira mitemo inango ya m’Bibliya. Tiyezezere kuti mpfumakazi inango mwamuna wace ni Mboni lini. Ndipo mpfumakaziyo yacita makonzedwe ya kuyenda mu utumiki bwakumunda nsiku inango. (Mabasa 4:20) Tsono mwamuna waceyo ankufuna lini kuti iye ayende kupalizira nsiku imweyo. Mwamunayo ankumuuza kuti papita nsiku zizinji awiriwo ankuceza lini, ndipo ankufuna kuti ayende naye pabodzi kukazunga mbuto inango. Tenepo, mpfumakaziyo inkukumbukira mavesi ya m’Bibliya yomwe yangamuthandize kucita cakusankhula canzeru. Iye ambadziwa kuti an’funika kubvera Mulungu na lamulo lomwe Jezu adatipasa la kupfunzisa wanthu. (Mateu 28:19, 20; Mabasa 5:29) Tsono iye ankukumbukirambo kuti mkazi an’funika kubvera mwamuna wace ndipo atumiki wa Mulungu an’funika kukhala wakulekerera. (Wayefezo 5:22-24; Wafiripo 4:5) Kodi cakulinga ca mwamuna waceyo n’cakufuna kumuletsa kupalizira, ayai ankundofuna kuti aceze naye pa nsikuyo? Ninga atumiki wa Yahova, tin’funika kumbakhala wanthu wacikati-kati ticimbacita bzakusankhula bzomwe bzingamukondwese.

PITIRIZANI KUKHALA NA MTIMA WAKUSAYA KUGAWANIKA KUTI MUKHALE WAKUKONDWA

18. Kodi n’ciyani comwe imwepo mungapfunze mukambakumbukira bziratizo bza wamambo anai wa Judawa?

18 Nthawe zinango, pinango tingacitembo bzinthu bzakuphonyeka ninga momwe adacitira wamambo anai wa Judawa. Pinango (1) tingakhulupire nzeru zathu, (2) tingakhale na axamwali wakuipa, (3) tingakhale wakubzikuza ayai (4) tingacite bzakusankhula tinati kukumbukira bzomwe Mulungu ambalewa pa nkhaniyo. Napo bzikacitika bzimwebzi, mbatilekeni kukumbuka kuti tin’dzakwanisa lini kukondwesa Yahova. Iye ambawona bzomwe mpsabwino mwa ifepano ninga momwe adawonera bzinthu bzabwino mwa wamambo anai wale. Yahova ambawonambo lufoyi lomwe timbaliratiza kuna iye na kufunisisa kwathu kumutumikira na mtima wense. Ndipopa iye ambatipasa bziratizo bzomwe bzingatithandize kucita bzinthu bzabwino. Mbatipitirizeni kukumbukira nkhani za m’Bibliyazi ticimbatenda Yahova thangwe ra kucitisa kuti zinembedwe m’Fala lace kuti zimbatithandize!