1, 2. Faandi mbei woo luku dee woto u dee fö könu u Juda?

EE I si wan sëmbë ta waka a wan kamian hën a kooga kai, nöö an dë u taki taa i bi o köni te i bi o waka pasa dë. Sö nöö te u ta öndösuku dee föutu dee wotowan bi mbei a de libi, nöö a sa heepi u fu wa mbei dee seei föutu dë tu. Wë u sa lei soni u dee föutu u sëmbë di de taki soni u de a Bëibel.

² Dee fö könu u Juda dee u taki u de a di woto di u bi luku ufö disi, bi ta dini Jehovah ku hii de hati. Ma tökuseei de bi mbei gaan föutu. De sikifi dee woto aki a di Bëibel, sö taa u sa ta pakisei fundu u de, söseei taa u sa lei bunu soni a de. Andi u sa lei u dee soni dee bi miti de, nöö unfa u sa köni be wa mbei dee seei föutu di de bi mbei?—Lesi Loomë 15:4.

3-5. (a) Un föutu Asa bi mbei, hii fa a bi ta dini Jehovah ku hii hën hati? (b) Andi bi sa dë di soni di mbei Asa bi buta futoou a libisëmbë di a go feti ku Bajeisa?

³ Boo luku di woto u Asa fosu. A bi buta futoou a Jehovah  di wan milion sodati u Etiopia bi ko feti ku Juda. Ma an bi buta futoou a Jehovah di a bi feti ku di könu u Isaëli de kai Bajeisa. Asa bi kë tapa Bajeisa fu an mbei di foto Laama go dou. Di foto aki bi dë wan nëbai foto u Isaëli di bi dë zuntu ku di könuköndë u Juda (2 Kloniki 16:1-3). Asa bi taki taa a bi o bunu u paka di könu u Silia faa heepi ën. Di dee Silia sodati ko feti ku dee foto u Isaëli, hën wantewante dë Bajeisa „disa dee peni u Laama u mbei. An mbei de go dou” (2 Kloniki 16:5). Kandë bigibigi Asa bi sa pakisei taa a du wan bunu soni.

⁴ Ma unfa Jehovah bi si di soni aki? Jehovah an bi feni ën u bunu taa Asa an buta futoou nëën, nöö fëën mbei a bi manda di tjabukama de kai Hanani faa go fan ku Asa. (Lesi 2 Kloniki 16:7-9.) Hanani bi piki Asa taa: „Woto köndë o hopo ko feti ku i awaa.” Asa bi wini di foto Laama, ma hii hën libi longi hën ku dee sëmbë u di köndë fëën bi musu ta feti sömëni gaan feti.

⁵ A di woto di u bi luku ufö disi, u bi lei taa Jehovah bi lobi Asa. Hii fa Asa bi dë wan zöndu libisëmbë, tökuseei Gadu bi si taa Asa bi ta dini ën ku hii hën hati (1 Könu 15:14). Ma di Asa an bi du soni a wan bunu fasi, mbei an bi sa kule da dee hogi di bi o miti ën. Faandi mbei a bi buta futoou nëën seei ku woto sëmbë, ma an bi buta futoou a Jehovah? Kandë Asa bi ta pakisei taa a bi o sa wini di feti, u di a bi abi di köni u wini feti. Nasö kandë a bi haika soni di wotowan bi piki ën, di an bi bunu.

6. Andi u sa lei a di föutu di Asa bi mbei?

⁶ Andi u sa lei a di föutu di Asa bi mbei? Wë u musu ta buta futoou a Jehovah a hii soni di u ta du, ma wa musu ta buta futoou a useei. U musu hakisi ën faa heepi u, aluwasi di fuka fuu bigi, nasö ee a piki. A bi o dë wan bunu soni u pakisei di soni aki: A ta pasa taa u ta buta futoou a useei, u di u ta pooba u seeka wan bookohedi a wan fasi di u pakisei taa möön bunu ö? Nasö u ta luku fosu andi di Bëibel taki, nöö u pooba u wooko ku dee lai dë u seeka di bookohedi fuu ö? Wë boo taa dee famii fii an kë fii go a komakandi nasö a dee gaan komakandi. Joo hakisi Jehovah faa heepi i fii saandi i musu du ö? Nasö kandë wan hii pisiten kaa i ta suku wooko, hën te u kaba fëën de kai i a wan wooko. Joo piki di sëmbë di kai i a di wooko taa hiniwan wiki i musu nango a komakandi, hii fa di soni dë sa mbei taa ja feni di wooko dë möön u? Aluwasi un bookohedi u abi, u musu hoi a pakisei andi di psalöm sikifima bi taki, di a taki taa: „Be Jehovah tii di libi fii, buta futoou  nëën, nöö hënseei o heepi i.”—Psalöm 37:5.

7, 8. Un föutu Josafati bi mbei, nöö andi bi miti ën? (Luku di peentje a bigi u di woto.)

⁷ Boo luku di woto u di womi mii u Asa de kai Josafati. A bi abi sömëni bunu fasi di Jehovah bi lobi. Te a bi ta buta futoou a Jehovah, nöö a bi ta du sömëni bunu soni. Ma a bi du soni di an bi bunu tu. A bi seeka soni u di womi mii fëën tööu ku di mujëë mii u di hogihati könu de kai Akab. Bakaten, Josafati go heepi Akab feti ku dee Silia sëmbë, hii fa di tjabukama de kai Mikaaja bi bai ën fu an go. A di feti dë, dee Silia sodati bi feti ku Josafati, nöö de bi kë kii ën (2 Kloniki 18:1-32). Di a bi toona go a Jelusalen, hën di tjabukama de kai Jehu bi hakisi ën taa: „Faandi mbei i ta heepi dee hogihati sëmbë? Faandi mbei i ta lobi dee sëmbë dee an lobi Jehovah?”—Lesi 2 Kloniki 19:1-3.

⁸ Josafati bi lei wan soni a di soni di bi miti ën u, söseei a di soni di di tjabukama bi bai ën u? Wë a tjali taa an bi lei na wan soni u dee soni aki. Hii fa Josafati bi lobi Jehovah jeti, söseei hii fa a bi kë du soni di ta kai ku ën jeti, tökuseei a bi toona go mbei mati ku wan womi di an bi kë dini Jehovah. Di womi aki bi dë Könu Ahazia, di womi mii u Akab. Josafati ku Ahazia bi ta mbei sipi makandi. Ma dee sipi bi booko ufö de bi wooko ku de.—2 Kloniki 20:35-37.

9. Andi sa pasa ee u ko dë mati ku sëmbë di an ta dini Jehovah?

 ⁹ Andi u sa lei a di soni di bi pasa ku Josafati? Josafati bi ta du soni a wan bunu fasi, nöö a bi ta „dini Jehovah ku hii hën hati” (2 Kloniki 22:9). Ma tökuseei a bi ta tei sëmbë di an bi lobi Jehovah kuma mati fëën, nöö di soni aki bi mbei gaan soni miti ën. A bi fika piki möön nöö de bi kii ën. Mëni baka andi sikifi a di Bëibel buku Nöngö. A taki taa: „Di sëmbë di ta waka ku köni sëmbë o ko köni, ma di sëmbë di ta hulu don sëmbë, soni an o nango bunu dëën seei” (Nöngö 13:20). U kë konda soni u Jehovah da wotowan. Ma tökuseei hogi sa miti u ee u ko dë mati u sëmbë di an ta dini Jehovah.

10. (a) Andi u sa lei a di woto u Josafati ee u bi o kë tööu? (b) Andi u musu hoi a pakisei?

¹⁰ Andi u sa lei a di woto u Josafati ee u bi o kë tööu? Kandë u bi sa ko lobi wan sëmbë di an ta dini Jehovah. Kandë u sa pakisei taa wa o feni wan sëmbë di ta dini Gadu u tööu ku ën. Nasö kandë hii juu dee famii fuu ta piki u taa u musu tööu ufö u ko gaandi. A dë sö tuu taa Jehovah mbei u a sö wan fasi taa u ta fii fuu lobi wan sëmbë, nasö taa wan sëmbë musu lobi u. Ma ee wa sa feni di soifi sëmbë u tööu ku ën, nöö andi u musu du? Wan soni di u sa du, hën da u sa pakisei fundu u di soni di bi pasa ku Josafati. Fosufosu a bi abi di guwenti u ta hakisi Jehovah faa tii ën (2 Kloniki 18:4-6). Ma di Josafati bi ko toon mati u Akab, di an bi lobi Jehovah, hën an bi ta haika Jehovah möön. Josafati bi musu hoi a pakisei taa „Jehovah ta luku hii di goonliba faa si andi ta pasa, sö taa a sa du wan soni da dee sëmbë dee ta dini ën ku hii de hati” (2 Kloniki 16:9). Useei musu hoi a pakisei taa Jehovah kë heepi u. A sabi andi ta miti u, nöö a lobi u tu. I ta biibi taa Gadu o heepi i fii feni wan sëmbë di lobi i, söseei di o dë gaan mati fii ö? I sa dë seiki taa a o heepi i!

11, 12. (a) Andi Esikia bi du di ta lei andi bi dë nëën hati tuutuu? (b) Faandi mbei Jehovah bi da Esikia paadon?

¹¹ Andi u sa lei a di woto u Esikia? Jehovah bi heepi Esikia faa ko si andi dë nëën hati tuutuu. (Lesi 2 Kloniki 32:31.) Di Esikia bi dë ku suwaki, hën Gadu piki ën taa a o ko bëtë, söseei a bi lei ën wan maaka faa ko si taa a o bëtë. Jehovah bi mbei di kötö saka teni sikada paanga ko a basu. Bakaten di dee Gaama u Babilon bi kë sabi möön soni u di maaka dë, hën de bi manda wanlö womi go hakisi Esikia soni fëën (2 Könu 20:8-13; 2 Kloniki  32:24). Jehovah an bi piki Esikia andi a bi musu piki de. Di Bëibel ta taki taa Jehovah „go disa Esikia” faa luku andi a bi o du. Esikia bi lei dee womi u Babilon hii dee gudu dee a bi abi. Di soni aki bi ta lei andi bi dë a Esikia hati tuutuu. Na un fasi?

¹² A tjali taa Esikia bi ko abi gaanfasi. Di soni aki bi mbei taa „an bi dë ku tangi a hati möön da dee bunu soni di Gadu bi du dëën”. Di Bëibel an ta taki unfa a du ko abi gaanfasi. Kandë u di a bi feti wini dee Asilia sëmbë, nasö u di Jehovah bi kulëën. Nasö kandë u di a bi ko gudu, nasö u di a bi ko dë wan nëbai sëmbë. Hii fa Esikia bi dini Jehovah ku hii hën hati, tökuseei wan pisiten a bi ko abi gaanfasi, nöö Jehovah an bi lobi di soni dë. Ma bakaten „Esikia an bi ko abi gaanfasi möön”, hën Gadu dëën paadon.—2 Kloniki 32:25-27; Psalöm 138:6.

13, 14. (a) Na un ten a sa ko a limbo andi dë a u hati tuutuu? (b) Andi u musu du te wotowan ta gafa u?

¹³ Andi u sa lei a di woto u Esikia, söseei andi u sa lei a di föutu di a mbei? Hoi a pakisei taa Esikia bi ko abi gaanfasi baka di Jehovah bi heepi ën faa wini dee Asilia sëmbë, söseei baka di a bi kulëën di a bi dë ku suwaki. Wë andi woo du te soni ta waka bunu a u libi, nasö te wotowan ta gafa u? Dee soni dee woo du o lei andi dë a u hati tuutuu. Wë kandë wan baaa seeka hënseei bunu da wan taki di a musu hoi. Nöö te a hia sëmbë ko gafëën u di taki di a hoi. Andi a o du te dee sëmbë ta gafëën?

¹⁴ Hii juu u musu ta hoi di soni di Jesosi bi taki a pakisei, di a taki taa: „Te un wooko da Masa Gadu kumafa a da i di wooko, nöö an dë fuun suku tangi nëën e. Biga sö nöö di wooko fuunu dë kaa” (Lukasi 17:10). Mëni baka taa di Esikia bi ko abi gaanfasi, nöö an bi tei di heepi di Jehovah bi heepi ën u bigi. Fëën mbei te wotowan ta gafa u u wan taki di u bi hoi, nöö andi sa heepi u fuu lei taa u abi sakafasi? U sa pakisei fundu u dee soni dee Jehovah du da u. U sa konda soni fëën da wotowan, söseei di fasi fa a bi heepi u. Wë hën da u di Bëibel, ku di santa jeje fëën fuu sa hoi di taki.

15, 16. Andi Josia bi du di bi tja dëdë ko kii ën?

¹⁵ Andi u sa lei a di woto u Josia? Hii fa Josia bi dë wan bunu könu, tökuseei a bi mbei wan föutu di bi tja dëdë ko kii ën. (Lesi 2 Kloniki 35:20-22.) Andi Josia bi du? Wë Josia bi go feti ku Neikou, di könu u Egepiti, hii fa an bi abi leti u go feti ku ën. Boo taa Neikou seei bi piki Josia taa an kë feti ku ën. Di Bëibel ta piki u taa dee soni dee Neikou bi taki, da „soni di Gadu bi  mbei Neikou piki ën”. Ma tökuseei Josia bi go a di feti, hën de kii ën. Wë faandi mbei a bi go feti ku Neikou? Di Bëibel an ta piki u faandi mbei.

¹⁶ Josia bi musu suku u ko sabi ee Jehovah hën bi mbei Neikou taki di soni dë tuutuu. Unfa a bi sa sabi di soni aki? Wë a bi sa hakisi Jelemia, di bi dë wan u dee tjabukama u Jehovah (2 Kloniki 35:23, 25). Söseei a bi musu mbei möiti u ko sabi unfa soni dë tuutuu. Neikou bi nango a Kalikemisi faa go feti ku wan woto köndë, ma na ku Jelusalen a bi nango feti. Söseei Neikou an bi kosi Jehovah ku dee sëmbë fëën. Josia an bi pakisei dee soni aki ufö a go feti ku Neikou. Wë andi u ta lei a di soni aki? Te u abi wan fuka, söseei te u musu du wan soni, nöö u musu ko sabi fosu andi Jehovah bi o kë fuu du.

17. Te u abi bookohedi, nöö unfa u sa köni fu wa mbei dee föutu di Josia bi mbei?

¹⁷ Te u musu du wan soni, nöö u musu pakisei fosu un mama wëti u Bëibel sa heepi u, söseei unfa u sa du andi a taki. So juu a bi o bunu fuu öndösuku möön soni a dee buku fuu, nasö fuu hakisi wan gaanwomi faa da u lai. Wë a sa heepi u fuu pakisei woto mama wëti u Bëibel. Luku wan woto aki: Wan sisa tööu ku wan womi di an dë wan Kotoigi u Jehovah. Wan daka, hën a ta seeka soni faa go a di peleikiwooko (Tjabukama 4:20). Ma hën manu an bi kë faa go peleiki di daka dë. A piki ën taa a longi de an go köi, nöö a bi o kë tjëën go köi a wan kamian. Wë di sisa ta pakisei wantu Bëibel tëkisi di sa heepi ën faa sabi andi a musu du. A sabi taa a musu piki Gadu buka, söseei taa Jesosi piki u taa u musu mbei sëmbë ko toon bakama fëën (Mateosi 28:19, 20; Tjabukama 5:29). Ma a sabi tu taa wan mujëë musu saka hënseei nëën manu basu, söseei taa dee dinima u Jehovah musu sa’ u wegi soni luku (Efeise 5:22-24; Filipi 4:5). Tapa di manu fëën bi kë tapëën fu an peleiki möön u, naa köi nöö a bi kë go köi ku ën di daka dë? U kuma dinima u Jehovah kë du soni di ta lei taa u sa’ u wegi soni luku, söseei u kë du soni di ta kai ku Jehovah tu.

18. Andi i sa lei te i ta pakisei fundu u dee woto u dee fö könu u Juda?

¹⁸ So juu useei sa mbei dee föutu di dee fö könu u Juda bi mbei. Kandë u sa mbei dee föutu aki (1) te u ta buta futoou a useei, (2) te u ta tei sëmbë di an ta dini Jehovah kuma mati, (3) te u ko abi gaanfasi, nasö (4) te u go du wan soni ufö u luku andi Gadu bi o kë fuu du. Ma tökuseei an dë fuu ta si kuma nöiti woo sa du soni di ta kai ku Jehovah. A ta si dee bunu soni dee u ta du, leti kumafa a bi ta si dee bunu soni di dee fö könu bi ta du tu. Jehovah ta si tu unfa u lobi ën tjika, söseei unfa u kë dini ën tjika. Fëën mbei a da u woto u sëmbë di sa heepi u fuu köni be wa mbei gaan föutu. Boo pakisei fundu u dee woto u Bëibel aki, söseei boo dë ku tangi a hati taa Jehovah mbei u ko sabi de!