Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

Gajmañulú ga̱jma̱a̱ numuu dí nirígá wajyúúʼ

Gajmañulú ga̱jma̱a̱ numuu dí nirígá wajyúúʼ

“Xúgíʼ rígi̱ nirigá [...]nigumarmáʼ mu mbuʼyáá rí numbáaʼ rígi̱ maguma gámbáa má” (1 CORINTIOS 10:11).

AJMÚÚ 11 GA̱JMA̱A̱ 61

1, 2. Náa numuu mbuʼyáá xkri̱da ndrígu̱ún bi̱ a̱jkhu̱u̱n reyes ndrígóo Judá rá.

Á MU nduʼyáá mbáa xa̱bu̱ naxpátri̱ga̱a̱ náa kamba̱a̱, lá ragájkhun rí muñewumíjna̱ índo̱ ganújngulú ikhí ráʼ. Rí mbuʼyáá rí nijngawi̱i̱n eʼwíínʼ ma̱ndoo mambáyulúʼ mu xúʼni̱ rí nini ikhiin. Mbá xkri̱da, ma̱ndoo majmañulúʼ rí nijngawi̱i̱n tikhun xa̱bu̱ bi̱ naʼthí náa Biblia.

2 A̱jkhu̱u̱n reyes ndrígóo Judá bi̱ niʼthá náa artículo rí ninújngoo tsí nini ñajunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún. Maski ajndu xúʼko̱, nixudami̱jná aʼkhá dí phú ra̱májánʼ. Rí nini nigumaraʼmáʼ náa Biblia mu ikháanʼ majmañulúʼ rí gíʼdoo wéñuʼ numuu. Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ rígi̱ rá. Ga̱jma̱a̱ xú káʼnii gúʼni mu xúʼni̱ xúʼko̱ mangáanʼ rá. (Atraxnuu Romanos 15:4.) *

RÍ MAKUMULÚ KUʼYAMIJNÁ GAMII

3-5. a) Maski Asá niʼni ñajunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n, mu ndiéjunʼ dí ra̱májánʼ niʼni xá. b) Ndiéjunʼ niʼni rí Asá maʼnimbo̱o̱ kaʼñún eʼwíínʼ xa̱bu̱ índo̱ nixmínaʼ ga̱jma̱a̱ Baasá rá.

3 Guʼyáá ginii xkridoo Asá. Ikhaa nikumu̱u̱ kaʼyoo Jeobá índo̱ mbá millón soldados etíopes nigíʼ muni gámbáa Judá. Mú táyááʼ Jeobá índo̱ nixmínaʼ ga̱jma̱a̱ Baasá, rey ndrígóo Israel. Asá nigíʼ marikhoo mu Baasá xámbáyuu Ramá, rí nindxu̱u̱ mbá xuajen rí gíʼdoo numuu náa Israel rí gíʼ mijngii náa rawunʼ reino ndrígóo Judá (2 Cró. 16:1-3). Asá nindxa̱ʼwáminaʼ rí itháan májánʼ gáʼni rí maxnu̱u̱ mbújkha̱a̱ rey ndrígóo Siria mu mambáyúu. Índo̱ sirios nini gámbáa xuajen Israel, Baasá núkhu “niniñuʼ raʼnii Ramá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ ñajunʼ ndrígóo” (2 Cró. 16:5). Mbáa nákha ginii Asá nindxa̱ʼwáminaʼ rí niraʼwíí maʼni dí májánʼ.

4 Xú káʼnii nikumu̱u̱ Jeobá índo̱ ndiʼyoo rí Asá na̱nguá nikumu̱u̱ kaʼyoo ikhaa xá. Jeobá na̱nguá niniguʼ. Ikha jngó nikuʼmaa gaʼyee Hananí mu maxprígúu (atraxnuu 2 Crónicas 16:7, 9). * Hananí niʼthúu̱n Asá: “Asndu xúgi̱ marigá guerra náa ikháánʼ”. Asá niʼngo̱o̱ maʼtáñajunʼ xuajen Ramá. Mú nákha nixtáa raʼtáñajunʼ ndiyóoʼ muxmijná mbaʼa guerras.

5 Náa artículo rí ninújngoo ndiʼyáá rí Asá niʼni rí niniguʼ Jeobá. Dios ndiʼyoo rí Asá niʼni ñajunʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n maski ajndu ñajunʼ xa̱bu̱ aʼkhá (1 Rey. 15:14). Maski ajndu xúʼko̱, Asá ninújngoo mbaʼa gaʼkhu numuu rí taraʼwíí rí májánʼ. Náa numuu rí nikumu̱u̱ kaʼyaminaʼ ikhaa ga̱jma̱a̱ náa eʼwíínʼ xa̱bu̱ mu ra̱ʼkhá náa Jeobá rá. Mbáa nikumu̱u̱ rí maʼngo̱o̱ náa guerra á mu naríyaʼ májánʼ awan. O mbáa niʼdxuun xtágabu rí nixna eʼwíínʼ xa̱bu̱.

Gíʼmaa makumulúʼ kuʼyáá má xúʼko̱ Jeobá, raʼkháa rí nakumulú ikháanʼ

6. Ndiéjunʼ ejmañuluʼ rí nikiéʼkhun Asá rá. Aratáá náa gándoo gusngajmá rí nakumulú kuʼyáá Jeobá.

6 Ndiéjunʼ ejmañuluʼ rí nikiéʼkhun Asá rá. Rí gíʼmaa makumulúʼ kuʼyáá má xúʼko̱ Jeobá, raʼkháa rí nakumulú ikháanʼ. Gíʼmaa munda̱ʼa̱a̱ rí mambáyulúʼ maski ajndu mba̱a̱ ñajunʼ o lájuíin. Májánʼ muraximíjna̱ ndiéjunʼ eʼni índo̱ kuaʼdáá mbá xkujndu. Lá nuʼnimbánii xóo májánʼ eʼyáá ikháanʼ ráʼ. O lá ginii nduʼyáá rí naʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ nambáyulúʼ mu muʼnimbánii xkujndu ráʼ. Mbá xkri̱da, mbáa kuaʼdáá xkujndu gajmiúlú a̱ngiu̱lú numuu rí na̱jkua̱ náa reunión o asambleas. Lá munda̱ʼa̱a̱ ikha Jeobá mu mbuʼyáá ndiéjunʼ gúʼni ráʼ. O mbáa kuwáanʼ má mba̱yu̱ʼ mbiʼi ruʼyáaʼ ñajunʼ asndu índo̱ nuxkamaa mbáa bi̱ nandoo maxnúlúʼ ñajunʼ. Lá muʼtháán xa̱bu̱ buʼko̱ rí ndayóoʼ mu̱ʼgua̱ reunión mámbá xmáná maski ajndu xakánulú ñajunʼ ráʼ. Asndu xú káʼnii xkujndu, garmáʼáan a̱jkiu̱lú xtágabu rígi̱ rí nixná mbáa bi̱ niʼnirámáʼ Salmos: “Atanimbánii rí nataxúdaminaʼ náa Jeobá, ga̱ku̱ma̱ʼ xtayáá ikhaa ga̱jma̱a̱ ikhaa má gámbáyaʼ” (Sal. 37:5).

ATRAʼWÍIN MÁJÁNʼ BI̱ MAMBAXÁʼ GAJMIÁANʼ

7, 8. Ndiéjunʼ dí ra̱májánʼ niʼni Jehosafat, ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ rí nigíʼnuu xá. (Atayáá timbá xtiʼkhu.)

7 Guʼyáá xkri̱da ndrígóo Jehosafat, a̱ʼdióo Asá. Ikhaa ninindxu̱u̱ májáánʼ xa̱bu̱ náa inuu Jeobá. Índo̱ Jehosafat nikumu̱u̱ kaʼyoo Jeobá, niʼni mbaʼa rí májánʼ. Maski ajndu xúʼko̱, ma̱ngaa niraʼwíí maʼni tikhuu dí ra̱májánʼ. Mbá xkri̱da, niʼni rí a̱ʼdióo manigúnʼ ga̱jma̱a̱ wáxioo rey Acab bi̱ phú ra̱májánʼ. Nda̱wa̱á nimbáyúu Acab mu maxmínaʼ gajmíi̱n sirios, maski ajndu gaʼyee Micaya niʼthúu̱n rí xáʼni. Nákha kuwa ruxmijná soldados sirios nindúún muxiyáa Jehosafat (2 Cró. 18:1-32). Índo̱ Jehosafat natanga̱a̱ náa Jerusalén, gaʼyee Jehú niraxu̱u̱: “Lá bi̱ ra̱míjínʼ gíʼmaa matambáñun ga̱jma̱a̱ lá maʼnda̱ʼ xtañún bi̱ naguiñunʼ kuyáá Jeobá ráʼ.” (atraxnuu 2 Crónicas 19:2, 3.) *

8 Lá nijmañuu Jehosafat ga̱jma̱a̱ numuu rí nigíʼnuu ga̱jma̱a̱ rí niʼthúu̱n gaʼyee Micaya ráʼ. Na̱nguá. Maski ajndu xóó nandoo kaʼyoo Jeobá ga̱jma̱a̱ maʼni rí nandoo, Jehosafat nimbáxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ mbáa xa̱bu̱ bi̱ tsíyoo gáʼni ñajunʼ Jeobá. Ikhaa nindxu̱u̱ Ocozías, a̱ʼdióo Acab. Jehosafat ga̱jma̱a̱ Ocozías nini barcos. Mú niguma gámbáa nákha xóó tséjmún (2 Cró. 20:35-37).

9. Ndiéjunʼ gagiʼnulu á mu nambáxulúʼ gajmiúlú bi̱ nuni rí tsínigu̱ʼ Dios rá.

9 Ndiéjunʼ rí ma̱ndoo majmañulúʼ numuu rí nigíʼnuu Jehosafat rá. Ikhaa niʼni rí májánʼ “ndiyáaʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n” (2 Cró. 22:9). Mu nimbáxu̱u̱ gajmíi̱n bi̱ tsíñún kuyáá Jeobá, ikha jngó nigiʼdoo xkujndu. Asndu itháan makhañúu. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí naʼthí náa Biblia: “Bi̱ najngruigo̱o̱ gajmíi̱n xa̱bu̱ bi̱ nundxa̱ʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún, xúʼko̱ má gándxa̱ʼóo májánʼ edxu̱u̱ ma̱ngaa, mú bi̱ nambáxu̱u̱ gajmíi̱n xa̱bu̱ skágunʼ magiʼnuu dí ra̱májánʼ” (Prov. 13:20). Gajkhun má rí nandulúʼ mumbáñún xa̱bu̱ mu majmañún numuu Jeobá. Mú migamíi rí mambáxulúʼ gajmiúlú xa̱bu̱ bi̱ tseni ñajunʼ Dios.

Lá nduʼyáá rí ikhaa maxniúlú mbáa tsí maʼndoo kaʼyulú ga̱jma̱a̱ makuwáanʼ gajmiúlú ráʼ.

10. a) Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ xkridoo Jehosafat á mu nandulúʼ muniʼgúnʼ rá. b) Ndiéjunʼ gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱lú ráʼ.

10 Ndiéjunʼ gándoo gajmañulú náa xkridoo Jehosafat á mu nandulúʼ muniʼgúnʼ rá. Mbáa maʼndulú kuʼyáá bi̱ tsíyoo gaʼyoo Jeobá. Mbáa mundxaʼwamíjna̱ rí xúxkamaa nimbáa bi̱ mbuʼyáa náa xuajñu Dios. O tikhun a̱ngiu̱lú mutulú má xúʼko̱ rí gíʼmaa muniʼgúnʼ o munujúnʼ nákha xóó tsínújngoo tren. Gajkhun má rí Jeobá niʼniáanʼ mu maʼndulú kuyamijná. Mú ndiéjunʼ gúʼni á mu na̱nguá exkamaa mbáa bi̱ mbuʼyáa rá. Mbá rí mambáyulúʼ mundxaʼwáá edxu̱lúʼ rí nigíʼnuu Jehosafat. Ikha itháan nindo̱ʼo̱o̱ rí Jeobá maxnúu ikha (2 Cró. 18:4-6). Mú táʼdxawun rí niʼthúu̱n Jeobá índo̱ nimbáxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Acab, bi̱ tsíyoo kaʼyoo Jeobá. Ndiyóoʼ marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí “iduu Jeobá nayexi náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ mu masngájma tsiakii ndrígóo ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ káxi̱ a̱jkiu̱ún náa ikhaa” (2 Cró. 16:9). Mangáanʼ gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱lú rí Jeobá nandoo mambáyulúʼ. Nandoo kaʼyulúʼ ga̱jma̱a̱ nakro̱ʼo̱o̱ rí kuwáanʼ raguáʼniin. Lá nduʼyáá rí ikhaa maxniúlú mbáa tsí maʼndoo kaʼyulú ga̱jma̱a̱ makuwáanʼ gajmiúlú ráʼ. Nduʼyáá májánʼ rí Jeobá maxniúlú náa mbiʼi kaʼyoo.

Xáʼndulú kuʼyáá mbáa bi̱ na̱nguá eʼyámajkhuu Jeobá (Atayáá kutriga̱ 10)

XÚNIʼÑÁANʼ RÍ A̱JKIU̱LÚ MAʼNIMBAMÍNAʼ

11, 12. a) Xú káʼnii nisngájma Ezequías rí gíwanʼ náa a̱jkiu̱u̱n rá. b) Náa numuu rí Jeobá niʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo Ezequías rá.

11 Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ xkridoo Ezequías rá. Mbá miʼtsú Jeobá nimbáyúu mu mbaʼyoo rí gíwanʼ náa awúu̱n a̱jkiu̱u̱n (atraxnuu 2 Crónicas 32:31). * Índo̱ niʼniuu me̱ndaʼkho nandii, Dios niʼthúu̱n rí maʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nisngájmuu rí ikhaa mambáyúu. Jeobá niʼni rí ndájkua̱ rí nikujmaa náa mbá escalera mata̱nga̱a̱ mbá gu̱wa̱ʼ escalón. Nda̱wa̱á, Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ nikuwa náa Babilonia nindúún mbuyáá itháan ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱. Ikha jngó nixuʼmiin tikhun xa̱bu̱ náa Ezequías mu mbuyáá itháan (2 Rey. 20:8-13; 2 Cró. 32:24). Jeobá táʼthúu̱n Ezequías xú káʼnii gáʼni gajmíi̱n xa̱bu̱ buʼko̱. Náa Biblia naʼthí rí Jeobá niniñuʼ mbáwíi mu mbaʼyoo ndiéjunʼ gáʼni. Xúʼko̱ nisngájma rí gíwanʼ náa a̱jkiu̱u̱n.

12 Rí phú gíná, Ezequías niʼnimbamínáʼ. Ikha jngó na̱nguá nixnáa núma̱aʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rí nimbáyúu. Náa Biblia tséʼthi náa numuu rí niriʼkuminaʼ. Mbáa numuu rí niʼngo̱o̱ nixmínaʼ gajmíi̱n ejército asirio o numuu rí Jeobá niʼni thanuu. O mbáa rí nigiʼdoo wéñuʼ ga̱jma̱a̱ nijmaʼniiʼ wéñuʼ. Maski ajndu Ezequías niʼni ñajunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n, mú nirígá mbiʼi rí niʼnimbamínáʼ. Rígi̱ tániguʼ Jeobá. Mú nda̱wa̱á ‹Ezequías nikruíguminaʼ›, ga̱jma̱a̱ Dios niʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo (2 Cró. 32:25-27; Sal. 138:6).

Xóo gúʼni masngájma rí gíwanʼ náa a̱jkiu̱lú

13, 14. a) Nguáná gándoo musngajmá rí gíwanʼ náa awúu̱n a̱jkiu̱lú ráʼ. b) Ndiéjunʼ gúʼni índo̱ nduyamajkulú xá.

13 Ndiéjunʼ ejmañuluʼ numuu Ezequías ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ rí niʼni xá. Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí niʼnimbamínáʼ nda̱wa̱á rí Jeobá nimbáyúu maxmínaʼ gajmíi̱n asirios ga̱jma̱a̱ índo̱ niʼni thanuu. Rígi̱ naʼsngúlúʼ rí índo̱ kuwáanʼ májánʼ o índo̱ eʼwíínʼ nuxnulu gamajkhu, gíʼmaa muñewumíjna̱lu ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱. Náa numuu rá. Xóo gúʼni masngájma rí gíwanʼ náa a̱jkiu̱lú. Mbá xkri̱da, mbáa ndxájulú niʼnirataminaʼ mu maxná mbá discurso náa inún mbaʼin xa̱bu̱. Mbáa mbaʼin muni mba̱a̱ numuu rí májánʼ discurso ndrígóo. Ndiéjunʼ gáʼni xá.

14 Índo̱ guyamajkulú, gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱lú rí niʼthí Jesús: “Rido huambaʼla nini mba xugui ri huaʼtañajuanʼla, aʼkue gutanla: Ñumba tsi tsijmi ñajuanʼlo, numu ri indo-ma ri guiʼma muʼnilo niʼnilo” (Luc. 17:10). Garmáʼáan a̱jkiu̱lú rí índo̱ Ezequías niʼnimbamínáʼ, niniñuʼ raxnáa núma̱aʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí niʼni ga̱jma̱a̱ numuu. Ikha jngó, ndiéjunʼ gambáyulú manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabaaʼ índo̱ guyamajkulú ga̱jma̱a̱ numuu mbá discurso rí nixnálú rá. Á mu nundxaʼwáá edxu̱lúʼ rí Jeobá niʼni ga̱jma̱a̱ numulúʼ, muʼthá rí núma̱aʼ ikhaa ga̱jma̱a̱ rí ikhaa nimbáyulúʼ. I̱ndó ma̱ndoo muxná mbá discurso numuu rí kuaʼdáá Biblia ga̱jma̱a̱ numuu xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo Jeobá.

NUʼDAʼ RÍ NUDU

15, 16. Ndiéjunʼ niʼni rí Josías makhañúu rá.

15 Rí iwáá kayuʼ, ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ xkridoo Josías rá. Maski ajndu ninindxu̱u̱ mbá rey májánʼ a̱jkiu̱u̱n, niʼni mbá rí tandxa̱ʼóo májánʼ edxu̱u̱ rí niʼni makhañúu (atraxnuu 2 Crónicas 35:22). * Ndiéjunʼ nirígá rá. Josías ni̱jkha̱ gaxmínaʼ ga̱jma̱a̱ Nekó rí asndu nda̱a̱ numuu, rey ndrígóo Egipto. Nekó niʼthúu̱n Josías rí tsíyoo maxmínaʼ ga̱jma̱a̱ ikhaa. Náa Biblia naʼthí rí ajngóo Nekó ‹ni̱ʼkha̱ náa Dios›. Mú Josías ni̱jkha̱ gaxmínaʼ ga̱jma̱a̱ nixiyáa. Mú, náa numuu rí nixmínaʼ ga̱jma̱a̱ Nekó xá. Náa Biblia tséʼthi.

16 Josías ndiyóoʼ mbaʼyoo á mu ajngóo Nekó ni̱ʼkha̱ náa Jeobá. Mbáa ndiyóoʼ maraxu̱u̱ Jeremías, mbáa gaʼyee ndrígóo Jeobá (2 Cró. 35:23, 25). Josías ndiyóoʼ mandxa̱ʼóo májánʼ edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ rí xtáa rarígá. Nekó xáʼni gámbáa Jerusalén. Ikhaa ni̱jkha̱ náa Carquemis mu maxmínaʼ ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ xuajen. Ma̱ngaa, Nekó tándoo makiʼnáa Jeobá ni má xuajñu. Josías tándxa̱ʼwáminaʼ tsumáá náa xúgíʼ rígi̱ mu ma̱ndoo maraʼwíí rí maʼni. Ndiéjunʼ ejmañulú ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ rá. Índo̱ gaguaʼdáá mbá xkujndu ga̱jma̱a̱ muraʼwíí mbá rí muʼni, ginii gundxaʼwáá edxu̱lúʼ rí Jeobá gánigu̱ʼ muʼni.

17. Índo̱ guraʼwíí rí muʼni, ndiéjunʼ gambáyulú mu xúʼni̱ xóo niʼni Josías rá.

17 Nákha xóó tsíraʼwíí rí muʼni, ndayóoʼ mundxaʼwami̱jna̱ náa tikhuu ikha rí na̱ʼkha̱ náa Biblia rí ma̱ndoo mambáyulúʼ ga̱jma̱a̱ xú káʼnii guʼgíʼ muʼni. Nguáná ma̱ndoo mbuʼyáaʼ itháan náa i̱yi̱i̱ʼ ndrígúlú o munda̱ʼa̱a̱ xtágabu mbáa bi̱ kayá edxu̱u̱. Ikhaa ma̱ndoo mambáyulúʼ mundxaʼwáá edxu̱lúʼ náa i̱ʼwáʼ ikha ndrígóo Biblia. Gundxaʼwamíjna̱ rígi̱. Mbáa ndxájulú a̱ʼgu̱ bi̱ ninújunʼ ga̱jma̱a̱ mbáa bi̱ raʼkháa xa̱bi̱i̱ Dios. Ikhaa niriyaʼ awan mu maʼtáraʼa mbá mbiʼi kiejunʼ (Hech. 4:20). Mú ajmbio̱o̱ naʼthúu̱n rí xáʼga̱ gáʼtaraʼa. Ikha jngó naʼthúu̱n rí mbiʼi rúʼko̱ nandoo maʼgá kayáa asndu náa má eyoo mu makuwá i̱ndó ikhiin. Ndxájulú naguxnuu tikhu textos rí ma̱ndoo mambáyúu mu maraʼwíí mbá rí májánʼ. Ikhaa ndaʼyoo rí gíʼmaa maʼnimbo̱o̱ kaʼyoo Dios ga̱jma̱a̱ rí Jesús naʼthúlúʼ rí muʼtáraʼa (Mat. 28:19, 20; Hech. 5:29). Mú ma̱ngaa narmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí a̱ʼgu̱ gíʼmaa mbaʼyamajkuu ajmbio̱o̱ ga̱jma̱a̱ rí xa̱bi̱i̱ Dios gíʼmaa mundxa̱ʼwa̱a̱ májánʼ edxu̱ún (Efes. 5:22-24; Filip. 4:5). Ndxájulú gíʼmaa maraximínáʼ á mu ajmbio̱o̱ nandoo rí maniñuʼ raʼtáraʼa o i̱ndó nandoo maxtáa ga̱jma̱a̱ mbiʼi rúʼko̱. Xa̱bi̱i̱ Jeobá nandulúʼ muraʼwíí rí májánʼ ga̱jma̱a̱ rí manigu̱ʼ ikhaa.

GÚʼNI ÑAJUNʼ GA̱JMA̱A̱ KÁXI̱ A̱JKIU̱LÚ MU MAKUWÁANʼ GAGI

18. Ndíjkha gíʼdoo numuu mundxaʼwamíjna̱ náa xkridún a̱jkhu̱u̱n reyes ndrígóo Judá rá.

18 Nguáná makiéʼkulú xó má a̱jkhu̱u̱n reyes ndrígóo Judá. Mbáa nakumulú kuʼyamijná, ga̱jma̱a̱ muraʼwíin xa̱bu̱ ra̱míjínʼ mu mambáxulúʼ gajmiúlú, muʼni mbaʼumíjna̱ o muraʼwíí rí muʼni rí asndu xúʼnimbulú rí nandoo Dios muʼni. Á mu na̱jkua̱núlú nuʼni rígi̱, nda̱a̱ numuu makumulúʼ rí xándoo muʼni rí naniguʼ Jeobá. Ikhaa ndaʼyoo xú káʼnii ni̱ndxu̱lú, xóo ndiʼñún má a̱jkhu̱u̱n reyes ndrígóo Judá. Jeobá ma̱ngaa ndaʼyoo rí nandulúʼ kuʼyáá wéñuʼ ga̱jma̱a̱ rí nandulúʼ muʼni ñajunʼ. Ikha jngó niniñulú xkri̱da rí ma̱ndoo mambáyulúʼ mu xúʼni̱ mbá dí ra̱májánʼ. Gundxaʼwamíjna̱ náa xkridún reyes bugi̱ ga̱jma̱a̱ guxnáa núma̱aʼ Jeobá rí nijuiʼniraʼmáʼ náa Biblia.

[Mbaʼa nota]

^ párr. 2 Romanos 15:4: “Numuu rí xúgíʼ rí nigumaramaʼ nakha wajyúúʼ nigumaramaʼ mu maxnulú ikha, mu maʼngoo a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ maʼni a̱jkiu̱lú rí naʼthí náa Escrituras rí nda̱wa̱á kuaʼthin rí májánʼ”.

^ párr. 4 Crónicas 16:7, 9: “Ga̱jma̱a̱ mbiʼi rúʼko̱ gaʼyee Hananí ni̱ʼkha̱ gaʼyoo Asá rey ndrígóo Judá ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: ‹Numuu rí nitambáyaminaʼ náa rey Siria ga̱jma̱a̱ tatambáyiminaʼ náa Jeobá Dios ndrígáʼ, ikha jngó soldado ndrígóo rey Siria nigañún náa ñawanʼ. Numuu rí iduu Jeobá nayexi náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ mu masngájma tsiakii ndrígóo ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ bi̱ káxi̱ a̱jkiu̱ún náa ikhaa. Nindxa̱ʼ xóo mbáa xa̱bu̱ skágunʼ ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱, mú, rí asndu xúgi̱ marigá guerra náa ikháánʼ›”.

^ párr. 7 2 Crónicas 19:2, 3: “Jehú a̱ʼdióo Hananí bi̱ ndaʼyoo visión nigájnuu gáraʼnuu ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n rey Jehosafat: ‹Lá bi̱ ra̱míjínʼ gíʼmaa matambáñun ga̱jma̱a̱ lá maʼnda̱ʼ xtañún bi̱ naguiñunʼ kuyáá Jeobá ráʼ. Ikha jngó Jeobá nakiʼnáa ga̱jmá ni̱ndxa̱ʼ. Mú, rígá rí májánʼ náa ikháánʼ, numuu rí nitani gámbáa náa xuajin mba̱a̱ poste rí mitsáʼkháan ga̱jma̱a̱ nitani ratáá a̱jkia̱nʼ mu mataʼyáaʼ Dios bi̱ gajkhun›”.

^ párr. 11 2 Crónicas 32:31: “Mú índo̱ bi̱ nagún ku̱ñu̱u̱n ajngáa ndrígu̱ún Xa̱bu̱ Ñajunʼ bi̱ kuwa náa Babilonia nixuʼmiin magún gura̱xi̱i̱ ga̱jma̱a̱ numuu tsinaʼ dí nirígá náa Ku̱ba̱ʼ, Dios gajkhun niniñuʼ mbáwíi mu mbaʼyoo xúgíʼ dí rígá náa a̱jkiu̱u̱n”.

^ párr. 15 2 Crónicas 35:22: “Mú Josías taʼnimboo rí niʼthúu̱n; rí niʼni, mu maxnínaʼ nijkha nguʼwa ga̱jma̱a̱ taʼdxawuu̱u̱n ajngóo Nekó rí niʼkha náa Dios. Ikha jngó nijkha gaxmínaʼ náa xkuaa ndrígóo Meguidó”.