1, 2. (1) ¿Imanirtaq mana alli nunakunaqa, wanutsiyänampaq condenashqa nunanö këkäyan? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq dibüjuta). (2) ¿Imanötaq sientikuyanqa ciëluchö y Patsachö këkaqkuna mana alli nunakuna ushakäriyaptin?

JUK alläpa mantsëpaq nunata wanunampaq condenariyanman. Y wanutsiyänampaqna guardiakuna apëkäyanman. Kë nuna sänunö rikakuptimpis, ichikllachönam wanuratsiyanqa.

² Mana allita ruraq nunakunapis, kë prësunömi këkäyan. Bibliaqa nimantsik mana cäsukoq nunakunaqa ichikllachöna ushakäyänampaq kaqtam (1 Juan 2:17). Jehoväqa ushakäratsinampaqmi decidishqa y tsënömi ruranqa. Itsa wakinkunaqa pensayanman mana alli juzgarnin tsë prësuta condenayanqanta. Y tsërëkur mana wanutsiyänampaq mañakuyanman. Peru nunakunata Jehovä juzgarninqa alli juez karmi alli kaqllata ruran, tsëmi mana alli nunakunata ushakäratsinampaq decidinqanqa alli kaqlla (Deuteronomiu 32:4). Y mana alli nunakunapa ushakëninqa manam tarditsu chämunqa. Y tsë junaq chäramuptinqa, ciëluchö y Patsachö llapan këkaqkunam niyanqa, alli juzgarnin mereciyanqanmannö Jehovä condenanqanta. ¡Y alläpam kushikuyanqa!

3. ¿Imakunataq ushakanqan Diospa Gobiernun chämuptin?

 ³ ¿Imakunataq ushakanqa mana alli nunakuna ushakäriyaptin? Kawënintsikchö imëka mana allikunam ichikllachöna ushakanqa. Kë alli noticiaqa, Diospa ‘Gobiernumpita alli willakïkunam’ (Mateu 24:14). Kë yachatsikïchömi yachakushun Diospa Gobiernun chämuptin këkuna ushakänampaq kaqta: alläpa mana alli nunakuna, alläpa puëdeq mana alli grüpukuna, mana alli rurëkuna y mana alli kawakï. Tsëkunapita yachakurmi rikäshun, tsëkunarëkur imakunapa pasanqantsikta, altsanampaq Jehovä imata ruranampaq kaqta y tsë mana allikunapa rantin ima kanampaq kaqta.

4. ¿Imakunapataq pasantsik alläpa mana alli nunakunapa rurëninkunarëkur?

⁴ ¿Imakunapataq pasantsik alläpa mana alli nunakuna kanqanrëkur? Apostol Pablum kënö nirqan: “Ushanan junaqkunachöqa alläpa mana alli tiempukunam kanqa, alläpa sasa tiempukuna”. Jina willakurqanmi nunakuna mas mana alli tikrakuriyänampaq kaqtapis (2 Timoteu 3:1-5, 13). Biblia tsënö ninqan cumplikëkaqtaqa llapantsikmi rikëkantsik. Mëtsikaqmi sufrirquntsik mantsëpaq nunakunarëkur, maqakoq nunakunarëkur, imëpis qallapäkoq nunakunarëkur o kastankunarëkur wakinkunata despreciaq nunakunarëkur. Y wakinkunaqa, mana alli rurëninkunapita manam penqakuyanllapistsu. Wakinkunanam nunakunata yanapaq tukuyan, peru shonqunkunachöqa mana alli rurëtam pensëkäyan. Itsa kë mana alli nunakunaqa ima mana allitapis ruramarquntsikraqtsu, tsënö kaptimpis mana alli rurëninkunaqa sufritsimantsikmi. ¿Manaku alläpa espantakuntsik, wakin wamrakunata, edäyashqakunata y defendikïta mana puëdeqkunata feyupa tratayanqanta rikarnin? Wakinkunaqa chukaru animalkunanö o supëkunanömi portakuyan (Santiägu 3:15). Peru Bibliaqa juk shumaq shuyäkïtam qomantsik.

5. (1) ¿Imata rurayänampaqtaq mana alli nunakunata Jehovä tiempun qoykan? (2) ¿Imataq pasakunqa mana alli rurëninkunata mana jaqita munaq nunakunawan?

⁵ ¿Imatataq Jehovä ruranqa? Kanan witsanqa, mana alli nunakunatam tiempunkuna qoykan rurëninkunata jaqiyänampaq (Isaïas 55:7). Ichikllachöna mana alli nunakuna ushakäyänampaq pishikaptimpis, Diosqa manam pëkunata juzgashqaraqtsu. Peru ¿imataq pasakunqa alläpa jatun sufrimientu qallanqanyaq mana alli rurëninkunata jaqita mana munaq y mana cäsukoqkunata yanapëkaq nunakunawanqa? Diosqa änikushqa pëkunata ushakäratsinampaqmi (leyi Salmus 37:10 *). Kanan witsan nunakunaqa, mana alli rurëninkunata pakëtam yachakuyashqa y manam tsënöllaqa castïguta chaskiyantsu (Job 21:7, 9). Peru Bibliaqa kënömi nimantsik: “Diospa nawinkunaqa, nunakuna imanö kawëkäyanqanta, y llapan rurëninkunatam rikëkan. Manam paqas ni pasëpa ampiraq kantsu mana alli kaqta ruraq nunakuna tsëman escapakuyänampaq” (Job 34:21, 22). Tsëmi Jehoväpitaqa pipis escapakïta puëdintsu. Pëqa mana alli nunakunapa llapan rurëninkunatam rikëkan. Armagedon guërra ushariptinqa, mananam masqa kë mana alli nunakunata rikäshunnatsu, porqui chipyëpam ushakäyanqa (Salmus 37:12-15).

6. ¿Pikunataq kawëkar quedayanqa mana alli nunakuna ushakäyaptin y imanirtaq këqa juk alli noticia?

⁶ ¿Pikunataq kawëkar quedayanqa mana alli nunakuna ushakäyaptin? Jehoväqa këtam änikun: “Manshu kaqkunam patsachöqa täräyanqa, y tsëchömi alläpa alli  kawakïta tarirnin kushishqa kawakuyanqa”. Jina kënöpis ninmi: “Patsachöqa alli kaqta ruraq nunakunallam täräyanqa, y tsëchömi imëkamayaqpis kawayanqa” (Salmus 37:11, 29). ¿Pikunataq kayan “manshu” kaqkuna y “alli kaqta ruraq” nunakunaqa? Manshu kaqkunaqa, Jehoväpita yachakoq y pëta cäsukoq humildi nunakunam kayan. Pëkunataqa alli kaqta ruraq nishpapis Bibliaqa qayanmi, porqui Diospa rikënimpaq alli kaqtam rurayan. Kanan witsanqa, mana alli kaqta ruraq nunakunam masqa kayan. Peru Dios änikunqan Patsachöqa, manshu y alli kaqta ruraq nunakunallam kawayanqa. Kë nunakunam Patsata shumaq sitiuman tikratsiyanqa.

7. ¿Imakunapataq pasantsik alläpa puëdeq mana alli grüpukunapa rurëninkunarëkur?

⁷ ¿Imakunapataq pasantsik alläpa mana alli grüpukuna kanqanrëkur? Kanan witsan mëtsika mana alli pasakunqankunaqa manam juk nunapa culpanrëkurtsu, sinöqa alläpa puëdeq mana alli grüpukunapa culpanrëkurmi. Y këkunaqa kayan, 1) millonyëpayan nunakunata engañaq religionkuna. Tsë religionkunaqa manam rasumpa kaqtatsu yachatsikuyan, Dios pï kanqampita, Patsata y nunakunata ima pasanampaq kaqpita. Jina Biblia mana confiakïpaq kanqantam yachatsikuyan. 2) Mana alli gobiernukuna. Masqa pëkunapa culpanrëkurmi guërrakuna kan y juk kasta nunakunapis chikinakuyan. Kë gobiernukunaqa, waktsakunata y defendikïta mana puëdeqkunatam dominayan. Jina wakinkunapa bienninllapaq imatapis rurarnin y chaskipakurninmi mas kapoqyoq y puëdeq tikrayan. Y 3) jatun emprësakuna. Tsë emprësakunaqa, imatapis mana qokushpam Patsata rakchatäyan y Patsachö imëka kaqkunata ushakätsiyan. Jina nunakunapita provechakurmi kapoqyoq tikrayan. Awmi, entëru Patsachö sufrimientukunapitaqa, alläpa puëdeq mana alli grüpukunam mas culpayoqqa kayan.

8. Biblia ninqannöpis, ¿imataq pasanqa alläpa puëdeq mana alli grüpukunawan?

⁸ ¿Imatataq Jehovä ruranqa? Alläpa jatun sufrimientuqa qallanqa, mana alli religionkunata gobiernukuna ushakätsir qallëkuyaptinmi. Tsë religionkunapaqmi Bibliaqa nin, jukwan jukwan kakoq warminö kayanqanta, y Alläpa Puëdeq Babilonia nirmi qayan (Revelacion 17:1, 2, 16; 18:1-4). Kë religionkunaqa ushakäyanqam. Peru ¿imataq pasanqa wakin alläpa puëdeq mana alli grüpukunawanqa? Alli patsakashqa jirkakunanö y islakunanö rikakuyanqantam, Bibliaqa nimantsik (leyi Revelacion 6:14). Peru Diospa Gobiernunta mana yanapaq gobiernukuna y alläpa puëdeq grüpukunaqa ushakäyanqam. Y këqa pasakunqa alläpa jatun sufrimientupa ushëninchömi (Jeremïas 25:31-33). Alläpa puëdeq mana alli grüpukunaqa mananam kayanqanatsu.

9. ¿Imanötaq musyantsik mushoq patsa shumaq patsätsishqa kanampaq kaqta?

⁹ ¿Imataq kanqa alläpa puëdeq mana alli grüpukunapa rantin? ¿Kanqatsuraq ima grüpullapis Armagedon guërra ushariptin? Bibliaqa kënömi nin: “Mushoq ciëlukunata y juk mushoq patsatam shuyarëkantsik, y tsëkunachöqa alli kaq rurëkunallam imëpis kanqa” (2 Pëdru 3:13). Unë kaq ciëlukunaqa mana alli gobiernukunam kayan. Y unë kaq patsanam, tsë mana alli gobiernukunapa makinchö këkaq nunakuna kayan. Y tsëkuna ushakäriyaptinnam ‘mushoq ciëlukuna y juk mushoq patsa’ kanqa. Mushoq ciëlukunaqa Diospa Gobiernunmi, y tsëchöqa Jesucristuwan 144.000 reykunam gobernayämunqa. Mushoq patsaqa, Diospa Gobiernun mandakuptin kë Patsachö täraq nunakunam kayanqa. Jehoväqa  manam imatapis lluta ruraq Diostsu. Jesus y pëwan gobernaqkunaqa Jehoväpa imanö kënintam chipyëpa rikätsikuyanqa. Tsëmi nunakuna shumaq churanakushqa kayänampaq yanapakuyanqa (1 Corintius 14:33). Patsachö imëkata rikaqkunaqa, Jesuswan 144.000 reykuna ninqankunata cäsukoq ollqukunam kayanqa (Salmus 45:16). Alläpa puëdeq llapan mana alli grüpukuna ushakäriyaptinqa, juknölla kawakoq juk grüpullanam Patsachö quedanqa y tsë grüpuqa manam imëpis mana alli tikrakurinqatsu. Tsëqa, ¡imanö shumaqraq kawënintsik kanqa!

10. (1) ¿Ima mana allikunataq mirëkan täranqëki sitiuchö? (2) ¿Imakunapataq qam y familiëki pasayanki mana alli rurëkunarëkur?

¹⁰ ¿Imakunapataq pasantsik mana alli rurëkuna kanqanrëkur? Kanan witsanqa, feyupa maqakoq, engañakoq y oqllanakur lluta ruranakï jutsata ruraq nunakunam alläpa mirëkuyan. Jina tsë rurëkunataqa, pelïculakuna, müsicakuna y vidëuchö yarqamoq pukllakunam shumaqtanö rikätsikuyan. Y tsënö rurayanqanwanqa, ima alli y ima mana alli kanqanta Jehovä yachatsikunqankunatam mana kaqpaq churayan (Isaïas 5:20). Tsëmi, teytakunaqa kallpachakuyänan tsë mana alli rurëkunapita wamrankunata cuidayänampaq. Rasumpa kaqchöqa, llapan cristiänukunam Jehoväwan amïgu kënintsikta cuidanapaq kallpachakunantsik, porqui Jehovä mandakunqankunata mana respetaq nunakunawanmi kawantsik.

11. ¿Imatataq yachakuntsik Sodöma y Gomörra markakunata Jehovä ushakätsinqampita?

¹¹ ¿Imatataq Jehovä ruranqa? Sodöma y Gomörra markakunachö mana alli rurëkunawan Jehovä imata ruranqanman pensarishun (leyi 2 Pëdru 2:6-8). Lotqa Sodöma markachömi tärarqan, y pëqa alli kaqta ruraq nunam karqan. Tsëmi täranqan markachö nunakuna mana alli kaqta rurayanqanta rikarnin, familianwan alläpa sufriyaq. Jehoväqa, mana alli rurëkunata ushakätsinampaqmi tsë ëwë markakunata ushakätsirqan. Jina tsë markakunataqa ushakätsirqan ‘shamoq tiempuchö ima pasanampaq kaqta rikätsikunampaqmi’. Tsënöpa kanan witsan mana alli nunakuna pëkunawan ima pasanampaq kaqta musyayänampaq. Imanömi unë tiempuchö rakchakunata rurarnin lluta kawakoq ollqutapis y warmitapis Jehovä ushakätsirqan, tsënöllam kanan witsampis mana alli rurëkunata ushakätsinqa.

12. ¿Imakunatataq rurëta munanki mana alli rurëkuna ushakäriptin?

¹² ¿Imataq kanqa mana alli rurëkunapa rantin? Shamoq tiempuchöqa imëka kushikïpaq rurëkunatam rurashun. Tantiyarinapaq, Patsatam shumaqyätsishun, jina familiantsikkunapaq y kikintsikpaqmi wayikunata sharkatsishun. Jinamampis, mëtsikaq kawarimoq nunakunatam chaskishun, y Jehoväpita y nunakunapaq llapan ruranqampitam yachatsishun (Isaïas 65:21, 22; Hëchus 24:15). Awmi, Jehoväta alabaq y kushitsimaqnintsik rurëkunachömi ocupädu kashun.

13. ¿Imamantaq charquntsik Diabluwan Adan y Ëva Jehoväpa contran churakäyanqanrëkur?

¹³ ¿Imakunapataq pasantsik mana alli kawakï kanqanrëkur? Kanan witsanqa, mana alli rurëkunarëkur y alläpa puëdeq mana alli grüpukuna kanqanrëkurmi alläpa mana alli kawakuntsik. Tantiyarinapaq, juk kasta nunakunata despreciayanqan, guërrakuna, waktsayë, qeshyakuna y wanï kanqanqa llapantsiktam sufritsimantsik. Y tsëkunaqa yurimurqan, Diabluwan Adan y Ëva Jehoväpa contran churakäyanqanrëkurmi.

14. ¿Imatataq Jehovä ruranqa mana alli kawakïwan?

¹⁴ ¿Imatataq Jehovä ruranqa? Mana  alli kawakïta ushakätsinampaqmi, këkunata Jehovä ruranqa: guërrakunata, qeshyakunata, wanïta y waktsayëtam chipyëpa ushakäratsinqa (leyi Salmus 46:8, 9 *; Isaïas 33:24; Isaïas 25:8; Salmus 72:12-16). Jina kanan witsan imëka sufritsimaqnintsikkunata, Diabluta y supëninkunatam ushakäratsinqa (Efesius 2:2).

15. ¿Imakunataq kanqanatsu Armagedon guërra pasariptin?

¹⁵ Pensari kawë imanö kanampaq kaqman guërrakuna, qeshyakuna y wanï manana kaptin. Manam kanqanatsu tröpakuna, armakuna ni guërrachö wanushqakunata yarpänapaq sitiukunapis. Manam wanashunnatsu hospitalkunata, doctorkunata, enfermërukunata, morguikunata ni pantionkunatapis. Y suwakuna ni mana alli kaqta ruraq nunakuna manana kaptinmi, policïakunata ni wayiman suwa yëkuptin mäkatsikoq alarmakunatapis wanashunnatsu. Jina llävita ni wayita kapchëtapis manam wanashunnatsu. Porqui llapan yarpakachätsimaqnintsikkunam chipyëpa ushakanqa.

16, 17. (1) ¿Imanöraq sientikuyanqa Armagedon guërra pasariptin kawëkar quedaqkuna? Juk igualatsikïwan willakaramï. (2) ¿Imatataq ruranantsik mana alli nunakuna ushakäyaptin salvakïta munarqa?

¹⁶ ¿Imanötaq sientikushun mana alli kawë manana kaptin? Tsëtaqa manam musyantsiktsu. Mëtsika tiempupa mana alli kawëta rikashqa karninmi, itsapis cuentata qokuntsiktsu kanan kawë vïda alläpa yarpakachëta apamunqanta. Këman pensarishun, itsa mëtsikaq nunakuna paradërukunapa lädunkunachö tärarnin büllata yachakäyashqa. Y basürata jitakuyänan sitiukunapa lädunkunachö täraqkunapis, itsa asyanqanta yachakäyashqana. Peru bülla y asyë ushakäriptinqa, mëraq kushikuyanman. Tsënöllam, mana alli kawëta Jehovä ushakäratsiptinqa noqantsikpis kushishqa sientikushun.

¹⁷ ¿Imakunataq kanqa kanan witsan yarpakachëkunapa rantin? Salmus 37:11 textuchömi nimantsik shamoq tiempuchöqa ‘alläpa alli kawakï’ kanampaq kaqta. ¿Manaku noqantsikpaq tsëta Jehovä munanqanqa alläpa kushikïpaq? Kë mana alli tiempukunachöqa, Jehoväpita y markampita mana rakikäkurinapaq kallpachakushun. ¡Shamoq tiempupaq Jehovä änimanqantsikkunaqa manam imawampis igualantsu! Tsëqa, tsëkunaman mas seguïdu pensashun, tsë änikïkuna cumplikänampaq kaqman confiakushun y wakinkunatapis tsë änikïpita parlapäshun (1 Timoteu 4:15, 16; 1 Pëdru 3:15). Tsënö rurarqa, mana alli nunakuna ushakäyaptinmi salvakushun y kushishqam imëyaqpis kawakushun.