1, 2. (a) Oluali lulo lu sokisiwa ndati lulume ongangala o laika oku pondiwa? (Tala ociluvialuvia kefetikilo liocipama cilo.) (b) Omanu kilu kuenda palo posi va ka kala ndati eci oluali lulo lua vĩha lu ka kunduiwa?

SOKOLOLA ulandu ukuãimo. Osimbu ulume umue ongangala a kala oku enda vokololo yokayike, olondavululi viokayike kaco va kala oku kaluka vati: “Ulume wa fa o kasi oku enda!” Momo lie va kalukila ndoco? Momo ndaño okuti, ulume waco handi wa kala lomuenyo kuenda wa molehẽle ndu okuti o kuete uhayele uwa, eye wa laikele oku sombisiwa oco a pondiwe. Ulume waco wa kala ndu okuti wa pondiwa ale. *—Tala etosi pombuelo yemẽla.

² Oluali lulo tu kasi, lu sokisiwa lulume umue ongangala okuti ndopo o pondiwa. Embimbiliya li lekisa okuti: “Oluali lu kasi oku pita.” (1 Yoano 2:17) Yehova wa sokiya ale esulilo lioluali lulo omo liaco, tua kolela okuti oluali lulo ndopo lu pitĩla kesulilo. Pole, kuli etepiso li kuete esililvilo lia velapo pokati kesulilo lioluali lulo kuenda ulume ongangala o laika oku pondiwa.  Omanu vamue va pondola oku sima okuti esombiso liulume ongangala ka ya lingiwile lonjila yimue ya sunguluka omo liaco, va pondola oku nõlapo oku pisa esombiso liaco oco ulume ongangala ka ka pondiwe. Pole, Yehova onganji yimue ya li pua kuenda onjila a nõlapo yoku kundula oluali lulo ya sunguluka. (Esinumuĩlo 32:4) Esombiso liaco ka li cilua. Noke lioku kunduiwa kuoluali lulo, omanu vosi kilu kuenda palo posi va ka tava okuti esombiso lia Yehova liesunga. Ocili okuti, ku ka kala ekavuluko lialua!

3. Ovitangi vipi vikuãla ka vi ka kalako vali eci Usoma wa Suku u keya?

³ Ovina vipi via kongeliwa ‘voluali’ lu kasi “oku pita”? Mua kongela ovina vĩvi vi panga onepa komuenyo wetu weteke leteke. Ovina viaco viosi, ndopo vi ka kunduiwa. Eyi onepa yimue ‘yolondaka viwa Viusoma.’ (Mateo 24:14) Vocipama cilo, tu konomuisa ovitangi vikuãla vi ka kunduiwa eci Usoma wa Suku u keya ndeci: Olondigaĩvi, ovisoko vina okuti havakuaciliko, ovina vĩvi kuenda ekalo lĩvi. Vovina vikuãla, tu ka lilongisa (1) ndomo ovio via siata oku tu kokela ovitangi cilo, (2) ceci Yehova a ka linga lovina viaco kuenda (3) Eye o ka piñanya ovina viaco lovina vikuavo.

4. Olondigaĩvi va siata oku tu kokela ndati ovitangi koloneke vilo?

⁴ Olondingaĩvi via siata oku tu kokela ndati ovitangi koloneke vilo? Upostolo Paulu wa popia hati, koloneke via sulako “kuiya ohali yalua.” Noke wa amisako hati: “Omanu vãvi lolohembi va amamako oku linga eci cĩvi.” (2 Timoteo 3:1-5, 13) Wa siata hẽ oku mõla ovina viaco? Ocili okuti, valua pokati ketu tua siata oku liyaka lohele yomanu vana okuti olondingaĩvi ndeci: Oku saluisiwa lolomondi, olonepele viakova kuenda omanu vana okuti olongangala. Vamue pokati kavo, ka va siatele oku linga ovina viaco vĩvi vuyombeki. Vakuavo va likembisa ndu okuti va yongola oku kuatisa omanu vakuavo pole, ovo olondingaĩvi. Ndaño okuti lalimue eteke va tu lingile cimue cĩvi pole, tua ñualiwa lomanu vaco olondingaĩvi. Tua siatavo oku sumua calua eci tu mola ndomo omãla, akulu kuenda vana ka va pondola oku liteyuila ovo muẽle, va siata oku tatiwa lãvi. Olondigaĩvi viaco vi sokisiwa ndovinyama via tema ale ndolondele. (Tiago 3:15) Ocili okuti, Ondaka ya Yehova yi tu ĩha elavoko.

5. (a) Epuluvi lipi olondingaĩvi handi va kuete? (b) Nye ci ka pita lomanu vana ka va yongola oku pongolola ekalo liomuenyo wavo?

⁵ Nye Yehova a ka linga? Ocili okuti, Yehova o kasi oku eca epuluvi kolondingaĩvi oco va pongolole ekalo liomuenyo wavo. (Isaya 55:7) Ndaño okuti oluali lulo lu ka kunduiwa pole, handi ka kua lingiwile esombiso lia sulako. Pole, nye ci ka pita lomanu vana okuti ka va yongola oku pongolola ekalo liomuenyo wavo kuenda va siata oku kuatisa oluali lulo toke eci ohali ya piãla yi ka fetika? Yehova wa likuminya oku mãlako omanu vosi vãvi va kasi vongongo. (Tanga Osamo 37:10.) Koloneke vilo, omanu valua va siata oku linga ovina ka via sungulukile vuyombeki kuenda olonjanja vialua ka va siatele oku kangisiwa. (Yovi 21:7, 9) Pole, Embimbiliya li tu ivaluisa okuti: “Ovaso a Suku a lete ovilinga viomanu. Eye o kũlĩha okuenda kuaye kuosi. Ka kuli undembo pamue owelema wowi omu vakuakulinga evĩho va tẽla oku salama.” (Yovi 34:21, 22) Ocili okuti, ka kuli lacimue ca salamisua kovaso a Yehova. Eye o pondola oku mola ovina viosi olondingaĩvi  via siata oku linga. Noke lio Harmagedo tu ka mola okuti povitumãlo olondigaĩvi va enda oku kala ka va kasipo vali. Ovo va ka kunduiwa otembo ka yi pui!—Osamo 37:12-15.

6. Helie o ka puluka eci olondingaĩvi vi nyõliwa kuenda momo lie eli esapulo limue liwa?

⁶ Helie o ka puluka eci olondingaĩvi vi ka nyõliwa? Yehova wa likuminya hati: “Ambombe puãi va piñala ofeka, kuenje va sanjukila okusalala kualua.” Handi vali, vosamo yaco tu tangamo ndoco: “Olondingesunga vi piñala ofeka, vi tungamo oloneke ka vi pui.” (Osamo 37:11, 29) Velie “ambombe” kuenda ‘vakuesunga’? Ambombe omanu vana va lilongisa Embimbiliya kuenda va pokola ku Yehova. Vakuesunga omanu vana va sole oku linga ovina Suku a popia okuti via sunguluka. Koloneke vilo, voluali mu sangiwa olondingaĩvi vialua okuti olondingesunga vi sule. Pole, voluali luokaliye mu ka kala lika omanu vana okuti ambombe kuenda omanu vakuesunga oco va pongolole ongongo oco yi linge oluali luokaliye!

7. Ovisoko vina okuti havakuaciliko via siata oku tu kokela ndati ovitangi koloneke vilo?

⁷ Ovisoko vina okuti havakuaciliko via siata oku kokela ndati ovitangi komanu? Ovina vialua vĩvi via siata oku pita voluali koloneke vilo, ka via siatele oku lingiwa lomunu umosi pole, via siata oku kokiwa lovisoko. Ovisoko viatavo via siata oku kemba omanu valua. Ovisoko viaco, ka via siatele oku longisa ocili catiamẽla ku Suku, va siatavo oku popia okuti ka tu sukila oku kolela Kembimbiliya kuenda va kemba omanu catiamẽla kekalo liongongo liatiamẽla kovaso yoloneke kuenda komanu. Olombiali vina okuti havakuaciliko via siata oku koka ovoyaki, olonepele via kova kuenda oku talisa ohali olohukũi vina okuti ka vi kuete omunu o va teyuila. Olombiali viaco, via siata oku linga olohuasi kuenda va kuete unene poku linga ovitukiko. Va siatavo oku kemba omanu, oku vĩhisa ofela, oku nyõla ovokuasi a sangiwa vongongo kuenda oku vetiya omanu oku kuata ovitundo oco va linge olohuasi. Ocili okuti, ovisoko vina okuti havakuaciliko, va kuete eko yohali ya siata voluali koloneke vilo.

8. Nye Embimbiliya li popia catiamẽla kovina vi ka pita lovisoko vi molẽha ndu okuti via pama kovaso omanu valua kolonoke vilo?

⁸ Nye Yehova a ka linga? Ohali ya piãla yi ka fetika eci olombiali vi ka ñualelapo ovisoko viosi viatavo esanda, ana Embimbiliya li tukula hati, ocipuepue haico o Bavulono Yinene. (Esituluilo 17:1, 2, 16; 18:1-4) Ovisoko viaco viosi viatavo vi ka kunduiwa. Pole, nye ci ka pita lovisoko vina okuti havakuaciliko? Embimbiliya li va sokisa ndolomunda kuenda ndovifuka momo va lilekisa ndu okuti va pama kuenda va kolapo. (Tanga Esituluilo 6:14.) Pole olio lia amisako poku popia hati, ovoviali kuenda ovisoko viosi okuti, ka via siatele oku kuatisa Usoma wa Suku, vi ka kunduiwa. Ovina viaco vi ka linga onepa ya sulako yohali ya piãla. (Yeremiya 25:31-33) Noke liovina viaco, ka ku ka kala vali ocisoko lacimue okuti havakuaciliko!

9. Momo lie tua kolelela okuti oluali luokaliye lu ka sokiyiwa ciwa?

⁹ Ovisoko vina okuti havakuaciliko vi ka piñanyiwa la nye? Anga hẽ noke lio Harmagedo ku ka kala vali ocisoko cimue palo posi? Embimbiliya li lekisa okuti: “Kuli ilu liokaliye longongo yokaliye tu lavoka omo liohuminyo yaye, muna mu kala esunga.” (2 Petulu 3:13) Ilu liosimbu kuenda ongongo, vi lomboloka  olombiali vina okuti havakuaciliko kuenda omanu vana va siata oku vialiwa lavo. Eci ovo va ka kunduiwa va ka piñanyiwa la nye? Va ka piñanyiwa ‘lilu liokaliye longongo yokaliye.’ Ilu liokaliye lilomboloka uviali wokaliye okuti Soma yaco Yesu Kristu kuenda eci ci soka 144.000 komanu. Ongongo yokaliye yi lomboloka omanu va ka vialiwa Lusoma wa Suku. Yesu kumue lomanu vana va ka viala laye, va ka setukula Yehova Suku, okuti o Suku yimue yongotiya ciwa ovina. (1 Va Korindo 14:33) Omo liaco, “ongongo yokaliye” yi ka sokiyiwa ciwa. Vongongo yaco mu ka kala alume vawa va ka tata ciwa ovina. (Osamo 45:16) Alume vaco va ka songuiwa la Kristu kuenda eci ci soka 144.000 komanu. Sokolola esanju tu ka kuata eci ovisoko viosi vina okuti havakuaciliko va ka piñanyiwa locisoko cimosi ci likuete omunga okuti lalimue eteke vi ka lekisa ovituwa viovisoko viokoloneke vilo!

10. Ovina vipi vĩvi via siata oku lingiwa pocitumãlo o sangiwa kuenda eci ca siata oku koka ndati ohali kokuove kuenda kepata liove?

¹⁰ Ovina vĩvi via siata oku tu kokela ndati ovitangi? Voluali tu kasi ovituwa vimue ndeci: Evĩho liukahoga, uhembi kuenda ungangala wa siata calua. Ovina vĩvi via siata oku vetiya omanu oku sima okuti ovituwa viaco via sunguluka ndaño okuti ovio vi tomba ovihandeleko via Yehova viatiamẽla kueci ciwa leci cĩvi. (Isaya 5:20) Olonjali vi sukila oku likolisilako oku teyuila omãla vavo kovina viaco vĩvi. Omo liaco, Akristão vosi vocili, va sukila oku likolisilako oku teyuila ukamba wavo la Yehova voluali lulo ka lua sumbilile olonumbi via Yehova Suku.

11. Nye tu lilongisila kesombiso lia Yehova liatiamẽla kolupale luo Sodoma la Gomorra?

¹¹ Nye Yehova a ka linga lovina vĩvi? Kũlĩhĩsa ovina Yehova a linga kosimbu catiamẽla kovina vĩvi via lipita volupale luo Sodoma lo Gomora. (Tanga 2 Petulu 2:6-8.) Lote wa kala ulume umue ukuesunga kuenda eye kumue lepata liaye va tala ohali yalua omo liovina viosi vĩvi omanu vana va ñualiwile lavo va enda oku linga. Yehova wa kundula olupale luaco oco a nene esulilo liovina viosi vĩvi via enda oku lingiwa. Pole, Yehova wa kala oku “lekisa olumapu” komanu vãvi vokoloneke vilo. Ndeci Yehova anyõla ovina viosi vĩvi viokoloneke viaco, eye o ka ci lingavo koloneke vilo eci a ka kundula oluali lulo.

12. Ovopange api ove o lavoka oku linga eci oluali lulo lu ka kunduiwa?

¹² Ovina vĩvi vi ka piñanyiwa lovina vipi? Voluali luokaliye tu ka linga ovopange alua a tu nenẽla esanju. Tu ka pongolola ongongo oco yi linge ocumbo celau kuenda tu ka tunga olonjo vietu muẽle kuenda viomanu tu sole. Tu ka yolelavo omanu valua va ka pinduiwa oco tu va longise ovina viatiamẽla ku Yehova kuenda oku va sapuila ovina viosi eye a lingila omanu. (Isaya 65:21, 22; Ovilinga 24:15) Kotembo yaco, tu ka kuata ovopange alua a ka tu nenẽla esanju loku sivaya Yehova!

13. Ovina vipi vieyilila kesino lia lingiwa Vocumbo Cendene?

¹³ Ekalo lĩvi lia siata oku tu kokela ndati ovitangi koloneke vilo? Voluali mueyuka olondingaĩvi, ovisoko vina okuti havakuaciliko kuenda ovina vĩvi, okuti via siata oku koka ekalo lĩvi. Vosi yetu tua siata oku liyaka lovitangi ndeci, ovoyaki, uhukũi, olonepele viakova, oku vela kuenda olofa. Ekalo liaco lia  fetika omo okuti Satana kuenda Adama la Eva va sinĩla Yehova. Vosi yetu tua siata oku liyaka lovitangi vieyilila kesino liaco.

14. Nye Yehova a ka linga lekalo lĩvi?

¹⁴ Nye Yehova a ka linga lekalo lĩvi? Konomuisa ovolandu amue. Yehova wa likuminya oku malako ovoyaki osi. (Tanga Osamo 46:8, 9.) Eye o ka malako oku vela. (Isaya 33:24) Yehova o ka malako olofa. (Isaya 25:8) Eye o ka malako uhukũi. (Osamo 72:12-16) Yehova o ka malako ekalo liosi lĩvi lia siata oku tu kokela uhukũi koloneke vilo. Handi vali, eye o ka malakovo ovina viosi vĩvi via siata oku kokiwa la Satana kumue lolondele viaye!—Va Efeso 2:2.

15. Ovina vipi okuti ka vi ka kalako vali noke lio Harmagedo?

¹⁵ Sokolola ndomo omuenyo u ka kala voluali eci uyaki, oku vela kuenda olofa ka vi ka kalako vali! Ka mu ka kala vali olohoka viasualali, ovota, ale oku ivaluka ovina viatiamẽla kuyaki. Ka tu ka sukila vali olosipitali, olondotolo, ovifumelu, olonjo vioku kapa omanu va fa kuenda ayambo. Omo okuti ka ku ka kala ungangala, ka tu ka sukila vali olosipayu, olomakina vioku lava kuenda olosapi vioku yika apito! Ekalo liosi lĩvi lia siata oku tu kokela asakalalo, li ka puako otembo ka yi pui.

16, 17. (a) Omanu vana va ka puluka kuyaki wo Harmagedo nye va ka yeva vutima? Ci lombolola. (b) Tu pondola oku kolela ndati okuti tu ka kala otembo ka yi pui eci oluali lulo lu ka kunduiwa?

¹⁶ Omuenyo u ka kala ndati eci ekalo lĩvi li ka pua? Ka tu tẽla oku sokolola ndomo ovina viaco vi ka kala. Momo tua siata oku liyaka lekalo lĩvi vokuenda kuotembo yalua kuenda ka tu tẽla oku tenda asakalalo tua siata oku liyaka lavio. Sokolola ocindekaise cikuãimo: Omanu va kasi ocipepi locitumãlo comboyo, citava okuti ka va sakalala vali lonjuela yomboyo. Handi vali, omanu va kasi ocipepi leyala liovinene ka va yevi vali elemba li tunda keyala liaco liovinene. Pole, eci Yehova a ka malako ekalo liaco lĩvi tu ka yeva ekavuluko!

¹⁷ Nye ci ka piñanya asakalalo tua siata oku liyaka lavio? Osamo 37:11 yi popia hati: “Va sanjukila okusalala kualua.” Ci lembeleka calua oku kũlĩha ovina Yehova a yongola oku tu lingila! Vokuenda kuotembo yilo yasakalalo, tu yongola oku likolisilako oco tu kuate ukamba la Yehova kuenda locisoko caye. Elavoko liove liatiamẽla kovaso yoloneke li kuete esilivilo lia velapo. Sokolola lutate kovina viaco kuenda kolela okuti elavoko liaco liocili kokuove, kuenda sapuilako omanu vakuavo catiamẽla kovina viaco. (1 Timoteo 4:15, 16; 1 Petulu 3:15) Omo liaco, nda wa ci linga kolela okuti, eci oluali lulo lu ka kunduiwa ove o ka amamako oku kala lomuenyo kuenda oku kuata esanju otembo ka yi pui!