Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

Gúnfulibei le füramase bubéi

Gúnfulibei le füramase bubéi

Mosu “hagunfulirun lau le hariñagubei lau áfiñuruni ligibugiñe Bungiu” (MATÉU 5:33).

UREMU: 18, 7

1. a) Ka meha idan aban lan hagaburi Hefüté tuma Ana? (Ariha huméi dibuhu le lídanbei lagumeseha arütíkulu). b) Kaba burí álügüdahani wóunaba lidan arütíkulu le?

ABAN meha alidihati ani awuribuhati le ganigiti Hefüté. Ana aban meha würi ǘnabugutu to eteniruboun lun tani weiriei luma tun tuban. Dandu Hefüté kei Ana huduguatiña meha lun Heowá, gama lumoun anihein meha amu katei le ídanbei aban lan hagaburi. Biángubei hagía adügatiña aban füramasei lun Heowá ani gúnfuli hamuti. Rútiña aban hénpulu buiti houn wügüriña hama würiña ha desidírübaña hadügün aban füramasei lun Heowá uguñe weyu. Ka uagu aban lubéi katei sériuti ladügǘn aban füramasei lun Bungiu? Ka wafurendeirubei lídangiñe lani Hefüté tuma Ana hénpulu? Wóunabubei ǘrüwa álügüdahani le lidan arütíkulu le.

2, 3. Ka tariñagubei Bíbülia luagu ladügǘn füramasei lun Bungiu?

2 Kei tarufuduni Bíbülia, gayaraati füramase lan aban gürigia lun Bungiu ladügüba lan somu katei, luagu líchuguba lan aban idewesei lun, lagumeseruba lan eseriwida lun lidan aban igaburi espechaliti o luagu madügünbei lan somu katei. Lau hagundan gürigia hadüga aban füramasei, mama ladüga hafosurúña lan. Gama lumoun ánhawa desidírü wadügün aban füramasei, lunti waritaguni seriu lan füramasei ligía lun Heowá ani lunti lan inebe lan woun ani gúnfuli wameime. Súdiniti aban füramasei lun Bungiu kéigubeirügü aban áfiñuruni. Ka áfiñurunibei? Aban füramasei le ídanbei hariñaga gürigia hadügüba lan aban katei o madügün habéi lan (Agumesehani 14:22, 23; Ebüréu 6:16, 17). Según Bíbülia, ida liña lunti lan warihini füramasei le burí wadügübei lun Bungiu?

3 Ariñagati meha lilurudun Moisesi anhein lan adüga aban gürigia aban füramasei lun Bungiu mosu lan lagunfuliruni. Ariñagati: “Lunti [...] lagunfuliruni lererun adügaleime sun le füramase lubéi” (1 Lúrudu 30:2). Lárigiñe, aba labürühani urúei Salomón dimurei burí le: “Danme badügün aban füramasei lun Bungiu madarasahabá lun bagunfuliruni, lugundun magundanti Bungiu hau ha ibidiouguabaña aau. Gúnfulibei lubeiti le füramase bubéi” (Apurichihati 5:4). Arufudahati giñe Hesusu seriu lan ladügǘn aban füramasei lun Bungiu. Ariñagati lunti lan hagunfulirun gürigia “lau le hariñagubei lau áfiñuruni ligibugiñe Bungiu” (Matéu 5:33).

4. a) Ka uagu seriu lubéi ladügǘn aban füramasei lun Bungiu? b) Kaba wafurendeira lídangiñe hénpulu le híchugubei Hefüté tuma Ana?

4 Furanguti lunti lan seriu lan warihini füramasei le wadügübei lun Heowá. Anhein wagunfulira o magunfulirun wamani wani füramasei gayaraati lagadeiruni o labuiduragüdüni wamadagua luma Bungiu. Furanguti lígiruni Dawidi katei le dan le lálügüdahanbei: “Ka gayaraabei lamudeirun luagun luwübüri Aburemei? Ka gayaraabei lerederun tidan luban to sánduboun?”. Lárigiñe, aba lóunabun lamudeiruba lan le máfiñurunbei lau marasualugu (Sálumu 24:3, 4). Ka füramasei ladügübei Hefüté tuma Ana lun Bungiu? Ménrengunti meha san houn hagunfuliruni hani füramasei?

GÚNFULITIÑA LAU LE FÜRAMASE HABÉI LUN BUNGIU

5. Ka meha füramase lubéi Hefüté, ani ka resultóubei?

5 Adügati meha Hefüté aban füramasei lun Bungiu dan le meha lídinbei ageindagua hama amonna, ha háganiñu lumutuniña Bungiu (Alidihatiña 10:7-9). Dan le layumuragunbei Hefüté lun Heowá lun líderaguni agañeirei wuribu, aba füramase lan lun: “Anhein bagañeiragüda wuribu nun hawagu Amonna, furumiñeti o furumiñetu gürigia áfuridutu núbiñegiñe eresibirana danme nagiribudun wuriburugugiñe, níchuguboun bun kei adagaragüdüni gudawarügüti”. Ka meha san resultóubei? Óunaba lumuti Bungiu lani Hefüté füramasei ani aba lagañeiragüdüni wuribu lun. Dan le lagiribudunbei Hefüté lúbiñoun, aba táfuridun liráü to hínsiñeboun lun eresibirei. Ligía tuguya lubéi meha lunboun líchugunu lun Heowá (Alidihatiña 11:30-34). Ka meha mini lubéi le tun liráü Hefüté?

Gürigia meha úaraguatiña Hefüté tuma lisaani. Ligía masaminarun habéi meha hadüraaguni füramasei le hadügübei lun Bungiu

6. a) Ka uagu hénrengu lubéi meha lun Hefüté luma tun lisaani hagunfuliruni füramasei le ladügübei lun Bungiu? b) Ka larufudahabei 2 Lúrudu 23:21, 23 luma Sálumu 15:4 woun luagu füramasei le wadügübei?

6 Lun tagunfuliruni liráü Hefüté füramasei le meha ladügübei túguchi, mosu meha tidin tidoun sanduariu lun teseriwidun lun Heowá dan dayarüti. Masaminarunti san Hefüté buidu lubaragiñe ladügüni füramasei le? Le linarün katei, háfuga subudi lani gayara lan liráüba lan furumiñetu gürigia to lunboun táfuridun eresibirei. Íbini ítara, hénrenguti meha lun Hefüté luma tun lisaani hagunfuliruni füramasei le. Dan le larihinbarun, ariñagati aba lan tagaridun lanigi. Ani aba tidin liráü luagu fiú dan ayahuaha ladüga tóunweba lan “mamarieidunga”. Ka uagu tadügei katei le? Ladüga meha siñabei lan tamarieidun ni gasaanigu tan. Ani kei le masaanigu lubéi meha Hefüté amu, úabei meha ni aban akipuruti hiri liduheñu. Gama lumoun, subudi lumuti meha Hefüté tuma lisaani anihein lan aban katei súdinitimati sügǘ lau le hasandirubei. Ariñagati Hefüté: “Adügaadina aban füramasei lun Wabureme, ani guentó gasu nagunfuliruni!”. Aba giñe tariñagun lisaani: “Adügabéi le bariñagubei lun Wabureme nau” (Alidihatiña 11:35-39). Úaraguati meha Hefüté tau sun lisaani. Ligía meha masaminarun habéi hadüraaguni füramasei le adüga hamaalibei lun Bungiu, íbini weiri lan lénrengun houn hagunfuliruni (aliiha huméi 2 Lúrudu 23:21, 23 luma Sálumu 15:4).

7. a) Ka meha füramasei tadügübei Ana, ani ka uagu? b) Ida liña meha lóunabunu Heowá Ana? c) Ka meha mini lubéi tani Ana füramasei lun Samueli? (Ariha huméi abürüdǘni).

7 Adügatu giñe Ana aban füramasei lun Heowá lidan aban dan hénrenguti lidan tibagari. Wéiriti meha tidiheri ladüga siñá lan tagaraüdün ani ladüga mosu lan meha tawandun bula luma mínsiñehabuni luagu katei le (1 Samueli 1:4-7, 10, 16). Aba tabahüdaguni Ana lun Heowá ida liña lan tasandiragun tungua ani aba tadügüni füramasei le lun: “Bungiu Sunti gabafu; ánhana agudemeda bun lun bíchugun aba irahü nun, nederegerubei lun leseriwidun bun lidan sun libagari, ani masarúnbei lídiburi” * (ariha huméi abürüdǘni) (1 Samueli 1:11). Óunaba lumuti Heowá tafurieidun Ana, ani lidan irumu le asigirubei aba gasaani tan aban wügüri irahü, aba tagúarun lun Samueli. Gúndaatu meha Ana, gama lumoun mabulieidun tumuti füramasei le tadügübei lun Bungiu. Dan le nasirua lubéi tisaani, aba tariñagun luma lan Heowá tamuriahei (1 Samueli 1:20).

Aransetu meha Ana lun tígirun katei burí le súdiniti tun lúnrügü gayara lan tagunfuliruni le füramase tubéi lun Bungiu

8. a) Afuranguagüda huméi ka lan uagu hénrengu lubéi meha tun Ana tagunfulirun lau le füramase tubéi? b) Ka uagu laritaguagüdawa Sálumu 61 luagun lubuidun tani Ana hénpulu?

8 Dan le meha lagunfulirunbei Samueli kéiburi ǘrüwa irumu, aba tadügüni Ana le meha füramase tubéi lun Heowá. Aba tanügüni Samueli tidoun lani Heowá ténpulu Siló. Ñein tarufudei ligibugiñe Elí, fádiri le íñutimabei. Ábati tariñagun Ana lun Elí: “Nuguya meha hiñaru to afurieiduboun lun Wabureme ya, yarafa hun. Namuriahaña meha luma Wabungiute lun líchuguni irahü le nun, ani ru laali nun. Nuguya luéigiñe nóubadina, anúadira naali lun Bungiu, ani anuadirúañu luba lun Wabureme lidan sun libagari” (1 Samueli 1:24-28). Lúmagiñe dan ligía, aba lerederun Samueli awinwanda ténpulurugu. Ariñagatu Bíbülia aba lan aweirideina lan Samueli “ligibugiñe Wabureme” (1 Samueli 2:21). Chóuruti hénrengu lan meha tun Ana tagunfuliruni füramasei le. Ka uagu? Ladüga siñabei lan meha tuma lan tiráü sagü weyu ni lun tarihini laweiridun. Íbini ítara, sériuti meha tarihini Ana füramasei le tadügübei lun Heowá. Aransetu meha lun tígiruni katei burí le súdinibei tun lun gayara lan tagunfulirun lau le füramase tubéi (1 Samueli 2:1, 2; aliiha huméi Sálumu 61:1, 5, 8).

Gúnfuli wamuti san füramasei burí le wadügübei lun Heowá?

9. Kaba wariha wabaruaguounméme?

9 Kei aubei warihei, wéiriti seriu lan wadügün aban füramasei lun Heowá. Wabaruaguounméme warihibei ka lan luwuyeri füramasei gayarabei wadügüni uguñe weyu luma ka lan uagu mosu lubéi wadügüni sun wayaraati lun wagunfuliruni.

FÜRAMASEI LÁNINA EDEREGERAGUNI UNGUAÜ LUN BUNGIU

Füramasei lánina ederegeraguni unguaü lun Bungiu (Ariha huméi párafu 10)

10. Katei san füramasei súdinitimati le gayarabei wadügüni wagía kristiánugu, ani ka mini lubéi woun?

10 Füramasei lánina ederegeraguni unguaü lun Bungiu ligía füramasei súdinitimati le gayarabei wadügüni keisi kristiánugu. Lidan aban furíei, aba füramase wamá lun Bungiu wayusurubei lan wabagari lun weseriwidun lun, meberesenga kaba lan asusereda. Füramasetiwa lun ligíaba lan súdinitima lidan wabagari, lubaragiñe katei le wabusenrubei. Ariñagati Hesusu ítara liña lan kei wabulieiduni kátañadiwa lan (Matéu 16:24). Lúmagiñebei wederegeragun woungua lun Heowá, lánihadiwa (Rómana 14:8; TNM). Sériuti katei le woun. Sandiguatiwa woungua kei abürühati sálumu le ariñagubei: “Ida lubá san nafayeiruni Nabureme luagu sun buiti le adüga láalibei nun? Nagunfulirubei nani füramasei lun Nabureme hañúarü sun lumutuniña!” (Sálumu 116:12, 14).

11. Ka asuseredubei weyu le wabadiseirunbei?

11 Derege wamaali san wabagari lun Heowá ani subudigüda wamaali houn sun gürigia lau wabadiseirun? Anhein adüga wamaali lubéi, buiti le desidírü wabéi. Haritagua wamagili san yanu le ichugúbei dan le wabadiseirunbei? Álügüda lumutiwa íbiri le íchugubalin yanu anhein deregeguaadiwa lubéi woungua lun Heowá ani anhein gunfuranda wabalin dan le lan wederegeragun woungua lun Heowá ani badisei wagía aba lan wasubudirúniwa kei gefentiña luagu Heowá. Dan le wóunabunbei anha, aba hasubudiruni sun ha ñéinbaña derege wamaali lan wabagari lun Bungiu ani gúnfuli wamá lau sun le mégeiwabei lun wabadiseirun ani lun lubúeingu wamá Heowá. Chóuruti adüga wamá lun lagundaarun Heowá.

12. a) Ka burí álügüdahani lunbei wasigirun adügei wóuniwagua? b) Ka igaburi uágubei lariñaga Féduru woun lun wasigirun adügei?

12 Dan le wabadiseirunbei, füramasetiwa lun Heowá wayusurubei lan wabagari lun weseriwidun lun ani wadügübei lan sun wayaraati lun gaganbadi wamá lun. Gama lumoun lagumeseharügüñein katei badisei. Sun wagía lunti wasigirun álügüdagua woungua: “Héretimahali san numadagua luma Heowá lúmagiñe nabadiseirun? Anaheingua san eseriwida lun tau sun nanigi?” (Kolosana 3:23; TNM). Furíeitina san lun Heowá súnwandan? Aliiha numutu san Bíbülia sagü weyu? Ñǘdüntina san lidan sun adamuridaguni? Adüga numuti san sun niyaraati lun náfuridun apurichiha? O féridi naali ubebeni le meha nasandirubei luagu katei burí le?”. Wéridi lumutiwa meha apostolu Féduru luéi labuchadun wawagu agunfulira lau weseriwidun lun Heowá. Masuseredunbei katei le woun ánhawa áfaagua lun laganwoundun wafiñen, wasubudin, wawandun luma ínsiñeni le wasandirubei luagu Bungiu (aliiha huméi 2 Féduru 1:5-8).

13. Ka katei lunbei furangu lan lidan lisaminan aban kristiánu le deregeguaali lungua lun Bungiu ani badisei ligía?

13 Füramasehaadiwa ligía lun Heowá weseriwiduba lan lun, mosu wagunfuliruni. Gürigia le abuchadubei uagu eseriwida lun Heowá ani buchá ligía luagu awinwanda kei aban kristiánu siñati lariñagun mederegeragun lan lungua lun Heowá ani mebegi lan labadiseirun * (ariha huméi abürüdǘni). Anhein adüga gürigia ligía aban figóu wéiriti, mosu líchugun fe lun Heowá luma lun damuriguaü (Rómana 14:12). Lidan aban ókaasion, ayanuhati Hesusu hawagu fiú kristiánugu féridi hamaali lan ínsiñeni le meha hasandirubei luagu Heowá furumiñe. Mabusenruntiwa ítara wamá kei hagía. Lubaragiñe lira, busentiwa lariñagun Hesusu dimurei libe burí le woun: “Subudi numuti sun le hadügübei; subudi numuti hínsiñehabu, hafiñen, heseriwidun lau huguraasun, subudi numuti giñe luagu hadügüña lan katei buiti guentó luéi meha furumiñe” (Arufudúni 2:4, 19). Busentiwa wagundaaragüdüni Heowá lau wagunfulirun lau füramasei le wadügübei dan le wederegeragunbei woungua lun lau ubebeni.

FÜRAMASEI LÁNINA MARIEI

Füramasei lánina maríei (Ariha huméi párafu 14)

14. Katei san libiaman füramasei súdinitimati le gayarabei wadügüni, ani ka uagu weiri lubéi lisudinin?

14 Füramasei lánina maríei ligía libiaman füramasei súdiniti le gayarabei ladügüni aban gürigia. Sagüráuti maríei, ligía weiri lubéi liseriun füramasei le lun Heowá. Dan le hamarieidun bián adarigu, adügatiña aban füramasei ligibugiñe Heowá luma hagibugiñe gürigia ha ñéinbaña. Libe-agei dan aba füramase hamá hínsiñeguabaña lan houngua, hóunigiraguba lan houngua ani inebehabubaña lan hóuniwagua lidan sun dan le lunbei hawinwandun úara ubouagu, lidan aransehani lúmagiñeti Bungiu lánina maríei. Añahein adarigu mama ligiaméme dimurei hariñagubei. Íbini ítara, adügatiña aban füramasei ligibugiñe Bungiu. Dan le hadügüni adarigu füramasei le, aba úmariguhaña lan. Lunti ladurarun maríei lun súnwandan (Agumesehani 2:24; 1 Korintuna 7:39). Ariñagati Hesusu: “Ligía moun lubéi lafanreinraguni wügüri le lóundarubei Bungiu”. Ha lúnbaña hamarieidun moun lumuti hadügüni lau saminaü luagu gayarabei lan hígiragun anhein mabuidun katei lidan hamarieidun (Márükosu 10:9).

15. Ka uagu moun lumuti lubéi harihini kristiánugu maríei kei harihini saragu gürigia?

15 Kei le ua habéi gürigia ha macharatiña, úatiña maríeitiña ha macharatiña. Ligía tariñagunbei Bíbülia aniheinbei lan dan lun ñein lan “lénrengunga houn ha maríeibaña”, lidan amu dimurei, gaturobulinbaña (1 Korintuna 7:28). Uguñe weyu, gíbetiña gürigia úati súdini lan maríei houn. Saminatiña gayarabei lan hígiragun le oura habusenrun anhein mabuidun léibugun katei haganagua. Gama lumoun, mítaranti warihini maríei wagía kristiánugu. Kristiánugu ha maríeibaña subudi hamuti adüga hamá aban füramasei ligibugiñe Bungiu. Anhein magunfulirun hamá füramasei ligía, ítara liña kamá heyeeduñein Bungiu, ani iyereegutiña gürigia yéetiña lun Bungiu (Fádirigu 19:12; Ariñawagúni 6:16-19). Lunti haritaguni kristiánugu maríeitiña lererun apostolu Pábulu le: “Anhein gámari bubéi, málugaba bígiragun” (1 Korintuna 7:27). Ariñaga lumuti Pábulu le ladüga subudi lani mínsiñe lan lun Heowá lun ñein lan agabarahani hadan maríeitiña lúnrügü gayara lan hígiragun (Malakíasi 2:13-16).

16. Ka tariñagubei Bíbülia luagu ígiraguni luma afanreinraguni?

16 Ariñagati Hesusu arufudahatu lan Lererun Bungiu dánrügüñein lagabarahan aban hádangiñe maríeitiña ligíarügüñein gayara lan hígiragun anhein mabusenrun maríeiti le madurunbei feruduna lani agabarahani ligía (Matéu 19:9; Ebüréu 13:4). Kati gayarabei lariñawagún luagu afanreinraguni? Furangutu giñe Bíbülia lidan katei le (aliiha huméi 1 Korintuna 7:10, 11). Míriduntu Bíbülia ni aban resun le uágubei gayara lan hafanreinragun maríeitiña. Gama lumoun, anihein burí kesi le adügübei lun lasaminarun aban kristiánu mosu lan hafanreinragun. Kei hénpulu, añahein arihitiña lídanñein lan óunwenbu peliguru habagari luma hamadagua luma Heowá ánhaña mígiragun luma hani paaná le óuserubaliña wuriba o le agarabaagubei lun Bungiu * (ariha huméi abürüdǘni).

17. Ka gayarabei hadügüni maríeitiña kristiánugu lun ladurarun hamarieidun?

17 Kati gayarabei hadügüni wéiyaaña lidan afiñeni ánhaña amuriaha aban feru maríeitiña adundehani hama lun habuiduragüdüni léibugun katei lidan hamarieidun? Gayarati hálügüdüniña wéiyaaña lidan afiñeni maríeitiña anhein ariha hamaali lubéi bidéu ¿Cómo sabes si es amor? ani anhein aturiaha hamaaru lubéi garüdia Gayaraati gunda lan hibagari keisi iduheñu. Afuranguagüdatu agumeiraguagüdüni burí to adundehani tídangiñeti Bíbülia le gayarabei líderaguniña maríeitiña lun héredagüdüni hamarieidun. Ariñagatiña aban feru maríeitiña: “Lúmagiñebei wagumeserun aturiahóun garüdia to, gúndaatimahadiwa”. Dan le meha barüharu aban íbiri 22 irumu maríeiñu, aba tasaminarun fánreinguamémeli lan tamarieidun. Gama lumoun, lárigiñe harihini bidéu ¿Cómo sabes si es amor? aba tariñagun: “Badiseihadiwa meha biángubei, gama lumoun lóuguaali meha ínsiñeni le wasandirubei wawougua. Lidan dan lachülüra bidéu le. Buídutimahali léibugun katei lidan wamarieidun guenlé”. Chóuruti anhein lan hagunfulira maríeitiña lilurudun Bungiu lidan hamarieidun, héretimabei hamarieidun ani gúndaatimabaña.

FÜRAMASEI LÁNINA ESERIWIDUNI ESPECHALITI LIDAN DAN DAYARÜTI

18, 19. a) Ka hadügübei saragu agübürigu kristiánugu? b) Ida liña hagunfuliruni íbirigu ha lídanbaña eseriwiduni espechaliti lidan dan dayarüti lau füramasei le hadügübei?

18 Ayanuhaadiwa buga luagu füramasei le ladügübei Hefüté luma le tadügübei Ana. Seremei füramasei le, gachansintu meha liráü Hefüté luma tiráü Ana lun heseriwidun lun Heowá lidan aban igaburi espechaliti lidan sun habagari. Uguñe weyu, ínchaha hamutiña saragu agübürigu hasaanigu lun heseriwidun lidan dan dayarüti luma lun hetenirun lun heseriwidun lun Bungiu. Súngubei wagía gayarati wínchahaniña nibureintiña ha lun hasigirun eseriwida lun Bungiu (Alidihatiña 11:40TNM; Sálumu 110:3).

Füramasei lánina eseriwiduni espechaliti lidan dan dayarüti (Ariha huméi párafu 19)

19 Uguñe weyu, añahein kéiburi 67,000 gefentiña luagu Heowá lidan Eseriwiduni Espechaliti lidan dan Dayarüti lidan sun Ubóu. Añahein hádangiñe seriwitiña tidan Beteli, lidan tábunawagun luban Adamuridaguni o kei óunigirutiña sirkuitu. Añahein amu seriwitiña kei arufudahatiña tidan burí Leskuela to tadügüboun lóundarun Heowá, añahein prekursorugu espechalitiña, misionerugu, óunigirutiña Luban Adamurini Wéinamuti o íbirigu ha óunigirubalin fulasu burí le ñein lubéi tadügǘwa leskuela. Súngubei hagía adügatiña aban füramasei lánina gaganbadi luma gudemei. Lau füramasei le, adüga hamuti sun hayaraati lun hagunfuliruni furumiñeguarügü wadagimanu le ichugúti houn lidan heseriwidun lun Heowá. Füramasetiña giñe hanügün aban ibagari sensiyuti ani mawadigimariduntiña bóugudi luéi heseriwidun lun hagañeirun seinsu, ánheingubeirügü ichugúa üma houn lun hadügüni. Mama gürigia espechalitiña íbirigu ha, eseriwiduni le hadügübei espechalibei. Ǘnabugutiña íbirigu ha ani desidírühaña hagunfuliruni füramasei le hadügübei lidan sun dan le lunbei lidan hamá eseriwiduni espechaliti lidan dan dayarüti.

20. Ida liña lunti lan warihini füramasei le wadügübei lun Bungiu, ani ka uagu?

20 Lidan arütíkulu le, ayanuhaadiwa luagu ǘrüwa füramasei le gayarabei wadügüni lun Bungiu. Háfuga adügaadiwa somu lídangiñe. Haritagua waméi lunti lan seriu lan warihini füramasei le wadügübei ani mosu lan wadügüni sun wayaraati lun wagunfuliruni (Ariñawagúni 20:25). Anhein magunfulirun wamá füramasei le wadügübei lun Heowá gayaraati wuribabei lan lidin woun (Apurichihati 5:6). Ítara wamá kei abürühati sálumu le ariñagubei lun Heowá: “Ítara luba nalawahani biri lun súnwandan, gúnfulineime nidaradun sagü weyu” (Sálumu 61:8).

^ par. 7 Füramasetu meha Ana lun Heowá anhoun lan gasaani aban wügüri irahü, masarúnbei lan lídiburi lidan sun libagari. Mini lan le lederegerubei lan meha tisaani libagari lun Heowá lidan aban igaburi espechaliti (1 Lúrudu 6:2, 5, 8).

^ par. 13 Kei le lunti lubéi hakutihan wéiyaaña lidan afiñeni saragu katei luma aban gürigia lubaragiñe desidírü hamá anhein gúnfuli lubéi lau sun le mégeiwabei lun labadiseirun, hénrenguti mebegi lan labadiseirun aban gürigia.

^ par. 16 Ariha huméi lanwoun ariñahani “Ka tariñagubei Bíbülia luagu ígiraguni luma fánreinguaütidan líburu “Redei humá lidan línsiñehabu Bungiu”.