1. a) Ngu yihi mhaka yo fana ayi Jefte ni Ana va nga yi maha? (Wona mfota wu wu ku makhatoni.) b) Ngu sihi siwotiso asi si no xamulwa ka msungo mhaka wuwa?

JEFTE i ti mthangeli awu i ku ndena ya txibindi. Ana i ti wamsikati wa ku tiveka hahatshi awu a nga ti khatalela mwamna ni mwaya wakwe. Jefte ni Ana i ti vakhozeli va Jehovha. Kambe vona va mahile mhaka yimweyo yo fana. Ngu yihi mhaka ya kona? Vona va mahile txixambanyo ka Jehovha, ni ku va txi hetisisile ngu kuthembeka. Phela vona nzikombiso sa sinene ka vale va lavako kumaha sixambanyo ka Jehovha nyamsi. Ka msungo mhaka wuwa hi na xolisisa tixamulo ta siwotiso siya sa siraru: Nji txani txixambanyo? Ti ni lisima ku hokela hani kumaha txixambanyo ka Jehovha? Hi nga gonda txani ka Jefte ni Ana?

2, 3. a) Nji txani txixambanyo? b) Bhiblia yi womba txani ngu kumaha txixambanyo ka Txizimu?

² Amu ka Bhiblia, txixambanyo njithembiso txa lisima ka Txizimu. Ngu txikombiso, m’thu a nga thembisa Jehovha ti to a na maha to kari, ku ningela txo kari, kubela ka mthumo wo kari wa Jehovha mwendo kwa mbi maha to kari. Txixambanyo txi mahwa ngu ku tidhunda. Awalo wu a sinziswako  kuxambanya. Kambe ngako m’thu a txi maha txixambanyo, Jehovha a txi teka i di txa lisima, futhi a emete ti to e txi hetisisa. Amu ka Bhiblia, txixambanyo txi ni lisima kufana ni txithembiso txo sawuleka. Toneto ngu va m’thu e sawula kumaha mwendo kwa mbi maha to kari. (Genesisi 14:22, 23; Vahebheru 6:16, 17) Bhiblia yi womba txani ngu lisima la txixambanyo txathu ka Txizimu?

³ Mlayo wa Mosi wu ti womba ti to, ngako wamwamna a txi maha txixambanyo ka Jehovha “a nga leke ati a nga xambanya, kumaha ati a nga xambanya, a fanela kumaha ati a nga thembisa tona”. (Mitengo 30:2, Tradução do Novo Mundo.) Salomoni a ti khene: “Ngako u txi xambanya masoni ka Txizimu ku laveka u txi hetisa ati u nga xambanya, nguko Txizimu kha txi dhundi sihunguki. Ngu kota yeto, maha totshe ti u nga xambanya.” (Eklesiaste 5:4) Jesu nene a kombisile ti to kumaha txixambanyo i mhaka ya lisima mbimo yi a nga khene: “Mi ti engisile kambe ati ti nga wombwa ka vakale va txi: ‘U nga thuke u tshumelela msana kuxambanyani kwako, aniko veketa ati u nga xambanyela MKOMA.’”—Matewu 5:33.

4. a) Kumaha txixambanyo ka Txizimu ti ni lisima kuhokela hani? b) Ngu tihi ati hi lavako ku tigonda ka Jefte ni Ana?

⁴ Ti ha kubasani ti to, tihi ni tihi a ti hi thembisako Jehovha hi fanete hi ti tekela ha msungo. Sixambanyo sathu sa gwesa wuxaka wathu ni Jehovha. Dhavhidha a ti vekile ha kubasani mbimo yi a nga khene: “I mani a no kwela mmangoni ka MKOMA? I mani a no ta ema nyumbani kwakwe ko sawuleka kani?” Kambe a gwitile e xamula a txi khene: Ngu “vale va si mahiko sithembiso sa makuhu”. (Masalmu 24:3, 4) Nji txani atxi Jefte ni Ana va nga txi thembisa? Ina ti ti hehuka ku hetisisa txixambanyo txawe?

5. Ngu txihi txixambanyo atxi Jefte a nga txi maha? Ku gwitile ku maheka txani?

⁵ Jefte a mahile txithembiso ka Jehovha mbimo yi a nga ti lwa ni Vakaamoni. Vakaamoni i ti valala va vathu va Txizimu. (Valamuli 10:7-9) Se Jefte a kombete txivhuno ka Jehovha, ene a xambanyile a txi khene: “Ngako u txi ningela Vakaamoni manzani kwangu, awule a no khata ene a txi huma ngu ha txikeni ka nyumba yangu, a txi ta ngu ku ni hingeta, mbimo yi ni wuyako ni di xute ngu yimbini ka kuya lwa ni Vakaamoni, eneyo ni na maha ngene ka MKOMA mningelo wo hiswa.” Jehovha a xamute mkombelo wa Jefte ni ku mu vhuna kuxula yimbi. Se mbimo yi Jefte a nga wuya mtini, a to hingetwa ngu mwanana wakwe wo randeka wa dihorana. Ene a ndina va mningelo ka Jehovha. (Valamuli 11:30-34) Ku ndina maheka txani ngu dihorana diya?

6. a) Ina Jefte ni mwanana wakwe ti va hehukete kuhetisisa txixambanyo txawe ka Txizimu? b) Mayelano ni sixambanyo, hi gonda txani ka Dheuteronome 23:21, 23 ni ka Masalmu 15:4?

 ⁶ Kasi kuhetisisa txixambanyo txa tate wakwe, mwanana wa Jefte ti ti lava e khukha e ya thumela Jehovha mbimo yotshe a di tabhernakelani. Ina Jefte a to xambanya a sa nga khata ngu kupimisa? Ahim-him. Ti nga maha adi ti alakanyile ti to mwanana wakwe a nga thuka e va wo khata ku mu hingeta. Hambiketo, ku tiziva ni kwa mbi tiziva, ti si hehuki ka Jefte ni mwanana wakwe kuhetisisa txixambanyo txiya. Mbimo yi Jefte a nga wona mwanana wakwe, a ti khene a m’funyile mbilu. Mwanana wakwe a humile e ya ‘tisaluka wuhorana wakwe’. Ngu ku txani? Phela Jefte a singa ni mwanana wa mfana, se muhorana wule i ti ene dwe, kambe konkuwa a si na kutxhadha nem hambi ku va ni vanana. Txibongo txa Jefte txi ndina mwalala. Kambe Jefte ni mwanana wakwe va ti ti ziva ti to ku ni ta lisima kupinda matipfelo awe. Jefte a ti khene: “Ni mahile txithembiso ka MKOMA ahawa ni si si kotiko kutshumelela msana.” Se mwanana wakwe a nje khene: “Maha kwangu, nga ti u nga thembisa.” (Valamuli 11:35-39) Jefte ni mwanana wakwe i ti vathu vo lulama, se va si na kufunya txixambanyo txawe ka Jehovha hambi ti txi karata ngutu.—Lera Dheuteronome 23:21, 23; Masalmu 15:4.

7. a) Ngu txihi txixambanyo txa Ana ni ku ngu ku txani? Ngu yihi wuyelo ya toneto? b) Ku ndina humelela txani ngu Samueli ngu mhaka ya txixambanyo txa Ana? (Wona txhamuselo ya hahatshi.)

⁷ Ana nene a mahile txixambanyo ngu mbimo yi a nga ti disetwa nguko i nga ti txifule. (1 Samueli 1:4-7, 10, 16) Ene a bikile mhaka yakwe ka Jehovha e tshumela e maha txithembiso. A ti khene: “MKOMA, nyane wa mtamo wotshe, ngako u txi tilava kukhatala ngu kuxaniseka kwangu ani txithumi txako, u txi ni alakanya, ngako kambe u si divali txithumi txako, u txi txi ninga mwanana wa mzambi, konako ani ni na m’ningela ka MKOMA ka otshe masiku a kuhanya kwakwe, ni limo kha li na mbi yola misisi ya ha msungo kwakwe.” * (Wona txhamuselo ya hahatshi.) (1 Samueli 1:11) Jehovha a engisile mkombelo wa Ana, se dilembe di di nga londisela a velekile Samueli. Ana a ti ko nga a no ñola nzuma! Kambe kha divala txixambanyo txakwe ka Txizimu. Mbimo yi mwanana a nga velekwa a ti khene: “Ani ni m’mani, ngukuwa ni nga m’kombela ka MKOMA.”—1 Samueli 1:20.

8. a) Ina ti mu hehukete Ana kuhetisisa txixambanyo txakwe? b) Masalmu 61 yi ku khumbutisa txikombiso txa Ana ngu nzila yihi?

⁸ Mbimo yi Samueli a nga va ni malembe mararu, Ana a hetisisile txixambanyo txakwe ka Jehovha. Ene a tekile Samueli e mu yisa tabhernakelani se a txi ya khene ka Mprista wa Hombe Eli: “Ngene wuwa mwanana ni nga mkombela: MKOMA a  engisile mkombelo wangu. Ngu kota yeto, ani na mningela ka MKOMA, kasiku e lumba ene otshe masiku a kuhanya kwakwe, ni m’ningelisa toneto ka MKOMA.” (1 Samueli 1:24-28) Kukhukhela ka mbimo yoneyo, Samueli a ti zumba tabhernakelani. Bhiblia yi womba ti to “mfana Samueli a to kulela masoni ka MKOMA”. (1 Samueli 2:21) Ana kha ta mu hehukela kuhetisisa txixambanyo txakwe. Ti ti womba ti to a si na ku mu wona a txi kula. Kambe Ana kha sakana ngu txixambanyo txakwe ka Jehovha. Ene a ti ti emisete kuningela asi i ku sa lisima kwakwe kasiku e hetisisa txithembiso ka Jehovha.—1 Samueli 2:1, 2; Lera Masalmu 61:1, 5, 8, NM.

9. Hi na bhula ngu txani konkuwa?

⁹ Kasiku hi pfisisa ti to ti ni lisima kuhokela hani kumaha txixambanyo ka Jehovha, konkuwa he bhule ngu siwotiso siya: Ngu sihi sixambanyo asi hi nga si mahako nyamsi? Hi nga ti emisela ngu nzila yihi kuhetisisa sixambanyo soneso?

10. Ngu txihi txixambanyo txa lisima ngutu atxi Mkristu a nga txi mahako? Eto ti pata txani?

¹⁰ Txixambanyo txa hombe ngutu atxi  Mkristu a nga txi mahako, njo ningetela wutomi wakwe ka Jehovha. A di txihunjani, m’thu a maha mkombelo wo thembisa Jehovha ti to a na mthumela hambi ku txo humelela txani ni txani. Eto ti pata ati Jesu a nga womba, a ti khene: Ha ‘ti leka’ hipune, i ku tiya, hi thembisa kuveka Jehovha ka wukhalo wo khata, i singa athu. (Matewu 16:24) Kukhukhela ka ditshiku donedo kala masoni, “hi lumba MKOMA”. (Varoma 14:8) Hi ku tekela ha msungo ku tiningetela kwathu. Hi fana ni m’bhali wa Masalmu wu a nga khene: “Ni na bongisa ku txani ka MKOMA wotshe wunene wu a nga ni mahela kani? Ni na landela sixambanyo si ni nga si maha ka MKOMA, masoni ka votshe vathu vakwe.”—Masalmu 116:12, 14.

11. Nji txani txi nga humelela ditshiku di u nga bhabhatiswa?

¹¹ Ina awe se u tiningetete ka Jehovha ni kubhabhatiswa? Idi ti to se u tiningetete, ta tsakisa! Wa khumbula ditshiku di u nga bhabhatiswa ngu dona, mbimo yi mwanathu a nga ni ningela m’wombawombo wa bhabhatiso a nga ku wotisa ti to se u ti ningetete ka Jehovha ni ku wa ti pfisisa ti to “ku tiningetela kwako ni kubhabhatiswa ti kukombisa ti to u Fakazi ya Jehovha”? Se mbimo yi u nga xamula u txi inna, votshe ava va nga ti ho va ti zivile ti to awe u ningetete wutomi wako ni ku se wa faneleka kubhabhatiswa ni ku va mthumeli wa Jehovha. Phela u tsakisile Jehovha!

12. a) Ngu sihi siwotiso asi hi nga ti wotisako sona? b) Ngu tihi tifanelo ati mpostoli Pedro a nga womba ti to hi fanete ku ti sakulela?

¹² Mbimo yi u nga bhabhatiswa, u thembisile Jehovha ti to u na mthumela ni ku mu engisa wutomi wako wotshe. Kambe bhabhatiso ku ve makhato dwe. Ngako mbimo yi txi tsimbila, hotshethu ti lava hi ti xolisisa. Hi nga mahisa ku txani? Hi nga ti wotisa tiya: ‘Wuxaka wangu ni Jehovha wu kuti ngu nzila yihi kukhukhela mbimo yi ni nga bhabhatiswa? Ina ni ngadi ni thumela Jehovha ngu yotshe mbilu yangu? (Vakolosa 3:23) Ni ngadi ni txi maha mkombelo? Na lera Bhiblia ditshiku ni ditshiku? Na ya mitshanganoni mbimo yotshe? Ina na tsula ka mthumo wa thembwe? Mwendo se na khata kugodhola?’ Mpostoli Pedro a ningete txialakanyiso txa nguzi yi yi ku ho yo thuka hi hola ka mthumo wathu ka Jehovha. Hi nga vayilela phango yoneyo hi txi tikarata ti to hi kula amu ka likholo, ka wuzivi, ka kutimisela ni ka kutiningetela ka Jehovha.—Lera 2 Pedro 1:5-8.

13. Ngu tihi ati ava va nga tiningetela va fanelako ku ti khumbula?

¹³ Hi txo za hi maha txixambanyo ka Jehovha, kha ti koteki ku txi txitxa. M’thu wu se a nga karala ngu kuthumela Jehovha mwendo ngu mahanyelo a Wukristu kha na kuwomba ti to kutiningetela kwakwe ka Txizimu ni bhabhatiso kha ti ngadi ti thuma. * (Wona txhamuselo ya hahatshi.) Ngako m’thu wu a nga tiningetela ka Jehovha a txi maha txiwonho txa hombe, ene wa tixamulela ka Jehovha ni dibanza. (Varoma 14:12) Athu kha hi lavi kufana ni va Jesu a nga khene ngu vona: Va ‘lekile lirando lawe lo khata’. Kambe hi lava ti to ene a txi khene ngu ngathu: “Na yi ziva mithumo yako, lirando lako, likholo lako, kukhutala kwako, kutimisela kwako, mithumo  yako yo gwitisa yi tate ngutu kupinda yo khata.” (Mtuletelo 2:4, 19) Athu hi lava kutsakisa Jehovha ngu kumaha ati hi nga mthembisa tona.

14. Ngu txihi txixambanyo txa wumbidi txa lisima ngutu atxi m’thu a nga txi mahako? Ngu ku txani i di txa lisima?

¹⁴ Txixambanyo txa wumbidi txa lisima ngutu atxi m’thu a nga txi mahako, njixambanyo txa wukati. Wukati wu sawulekile. Ngu toneto, ka Jehovha txixambanyo txa wukati nja lisima ngutu. Mbimo yi vatekani va xambanyako, vona va maha txithembiso ka Jehovha ni ka votshe va va ku ho koneho. Vona, va thembisana kurandana, kukhatalelana, ni kuxoniphana mbimo yotshe va na hanya votshe ha mafuni hawa ngu ku ya ngu lulamiselo ya Txizimu ya wukati. Ti nga maha vamwane va si wombi ngu kukongoma mapswi onewo, kambe vona va maha txixambanyo ka Txizimu. Ngako va txi maha txixambanyo txonetxo, vona va maneka i di mwamna ni msikati. Kutxhadha ti womba kuhanya ngu wumwewo wutomi wotshe. (Genesisi 2:24; 1 Vakorinto 7:39) Jesu a ti khene: “Asiya Txizimu txi nga si tshanganisa m’thu a nga thuke a txi si abanisa.” Ava va tekanako kha va fanela ve pimisa ti to, ngako ta wukati ti txi bhedha, va nga hambana.—Marku 10:9.

15. Ngu ku txani Makristu ma sa fanela ku va ni mawonelo a vamwane ngu wukati?

¹⁵ Phela aku ku kuwalo m’thu wu a nga hetiseka, kuwalo wukati wo hetiseka. Ngu toneto Bhiblia yi wombako ti to ava va nga txhadha mbimo yimwane “va na mana sixaniso”. (1 Vakorinto 7:28) Nyamsi wa ditshiku, vathu vo tala va ni mawonelo o hambana mayelano ni wukati. Va khona ngako txifambo txi si kueneli ambula u tshotsha. Kambe mhaka yiya kha yi thumi ka Makristu aya ma nga tekana. Vona va tiziva ti to va mahile txixambanyo masoni ka Txizimu. Ngu toneto, kufunya txixambanyo atxi va nga maha, ngu hembela Txizimu, kambe txona txa ma nyenya makuhu. (Levhi 19:12; Mavingwa 6:16-19) Makristu ya ma nga tekana ma fanete me khumbula mapswi a mpostoli Pawulo, a ti khene: “Ina u ti sungile ka wamsikati kani? U nga lave kubhenula ngoti.” (1 Vakorinto 7:27) Pawulo a wombile toneto nguko ene a ti ti ziva ti to Txizimu txa vengela awu a dayako wukati.—Malakiya 2:13-16.

16. Ngu tihi ati Bhiblia yi ti wombako mayelano ni kudaya wukati ni kuhambana?

¹⁶ Txivangelo tximwetxo basi txa mu ka Bhiblia txo daya wukati ngu txi txi nga wombwa ngu Jesu. Ngu txihi? Ngu loko mmwane a txi maha wugango se awu mmwane a si lavi ku m’divalela. (Matewu 19:9; Vahebheru 13:4) Ani kuhambana ko, i singa kudaya wukati? Bhiblia yi tiveka ha kubasani. (Lera 1 Vakorinto 7:10, 11.) Bhiblia kha yi ningeli txivangelo txo hambanisa vatekani. Hambiketo, ti nga maha ku di ni timhaka ati Mkristu a wonako ti to ngu ditshuri ta sunga kuhambana. Ngu txikombiso, vamwane va zumbela kupekwa mwendo ve tsimbwa kuthumela Txizimu, se ngako va txi wona ti to va nga dawa mwendo kulekiswa kuthumela Txizimu, va nga wona i di tshuku kuhambana ni txigevenga txonetxo mwendo m’xanzuki eneyo. * (Wona txhamuselo ya hahatshi.)

17. Nji txani atxi vatekani va nga txi mahako ti to ve tsanisa wukati wawe?

 ¹⁷ Ngako vatekani va txi ya kombela txivhuno ka madhota a dibanza, ti nga maha me va wotisa ti to ina se va xalete vhidhiyo yile ya Amor de verdade mwendo ku se va gondile dibroxura dile di ku Mwaya wako wu nga mana litsako. Sithumiswa soneso, si ni matshina a milayo ayi yi nga vhunako kutsanisa wukati. Vatekani vamwane va wombile tiya: “Mbimo yi hi nga gonda dibroxura diya, wukati wathu wu ve ni litsako kupinda kale.” Mwanathu mmwane wa txisikati awu a ku ni 22 wa malembe a di txhadhile a woni ti to wukati wawe wa lwala. A mahile txani? A xalete vhidhiyo. Se e gwita a txi khene: “Hotshethu hi bhabhatisilwe, kambe kha hi nga ni matipfelo o fana. Vhidhiyo yi hokile ngu mbimo! Totshe ti hi mahako kota mwaya ti ya ti tshukwala.” Ti ha kubasani ti to ngako mwamna ni msikati va txi thumisa milayo ya Jehovha ka wukati wawe, wuxaka wawe wu na tsakisa ni kutsana.

18, 19. a) Vaveleki va i ku Makristu va va kuzeta txani vanana vawe? b) Ngu txihi txixambanyo atxi ava va ku ka mthumo wo sawuleka wa mbimo yotshe va nga txi maha?

¹⁸ Msana khe hi bhute ngu txixambanyo txa Jefte ni Ana. Ngu mhaka ya txixambanyo txonetxo, vanana vawe va thumisile wutomi wawe ti to ve thumela Jehovha ngu nzila yo sawuleka. Nyamsi, vaveleki vo tala va kuzeta vanana vawe ti to ve bela ka m’thumo wa mbimo yotshe ni kuthumela Jehovha wutomi wawe wotshe. Hotshethu hi nga kuzeta vaphya ti to ve simama ve thumela Jehovha.—Valamuli 11:40; Masalmu 110:3.

¹⁹ Nyamsi, ku ni kona mu ka 67.000 wa Tifakazi ta Jehovha ati i ku Vathumi vo Sawuleka va Mbimo Yotshe va ha Mafuni Kotshe. Vamwane va thuma Bhetele, ka kuaka mwendo ka mthumo wa txigava. Vamwane va thuma kota vagondisi, vanyaphandule vo sawuleka, varumiwa, vathumeli va Nyumba ya Tisengeletano, mwendo va thuma amu sikolwa si mahwako kona. Mmwane ni mmwane wawe a sayinile “Voto de Obediência e Pobreza”. Ka txixambanyo txiya, vona va thembisile kuthuma ngu mtamo ka txiavelo atxi va ningwako txona ka mthumo wa Jehovha, kuhanya wutomi wo hehuka, ni kwambi bela ka m’thumo wumwane hahanze ka wu va tumelelwako wona. Va wu teka i di mthumo wo sawuleka, kambe i singa wa vathu. Ngu kutiveka hahatshi, va tiemisete kusimama ni txithembiso txawe txa mthumo wo sawuleka wa mbimo yotshe.

20. Hi fanete hi txi txani ngu sixambanyo sathu? Ngu ku txani?

²⁰ Ka msungo mhaka wuwa, se hi gondile ngu sixambanyo siraru asi hi nga si mahako ka Txizimu. Ti nga maha awe se u di mahile tximwetxo txa sona. Ha tiziva ti to sixambanyo sathu nza lisima ngutu, se ngako hi txi si maha hi fanete hi si hetisisa. (Mavingwa 20:25) Hi txo thuka hi si hetisisi sixambanyo sathu, ku nga va ni wuyelo yo biha. (Eklesiaste 5:6) Ngu toneto, he faneni ni m’bhali wa Masalmu awu a nga khene: “Ngu toneto ni na kudhumisa yotshe mbimo se ni na londeta sithembiso sangu ditshiku ni ditshiku.”—Masalmu 61:8, NM.