1. (a) Kodi Djafeti na Ana adacita cinthu ciponi cakundendemerana? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba lino.) (b) Kodi tin’cezerana mibvunzo iponi?

DJAFETI akhali mtsogoleri wakukhwimika na mcikunda wamphanvu. Ana akhali mkazi wakubzicepswa omwe akhasamalira bwino pa mui pace pabodzi na mwamuna wace. Djafeti na Ana wensene akhanamata Yahova ndipo awiriwo adacita cinthu cinango cakundendemerana. Djafeti na Ana adacita piciro kuna Yahova ndipo wensene adateweza piciro lawo mwakukhulupirika. Iwo ni ciratizo cabwino kuna amuna na akazi nsiku zino omwe ambacita mapiciro kwa Yahova. Tsapano mbaticezeraneni mitawiro ya mibvunzo mitatuyi: Kodi piciro n’ciyani? Kodi Mulungu ambawona tani mapiciro yomwe timbacita kuna iye? Kodi tingapfunze ciyani kuna Djafeti na Ana?

2, 3. (a) Kodi piciro n’ciyani? (b) Kodi Bibliya limbalewa ciyani bza mapiciro yomwe timbacita kwa Mulungu?

² Bibliya limbalewa kuti piciro lakuperekedwa kwa Mulungu ni cinthu cakufunika kwene-kwene. Mwa ciratizo, munthu angapicire kuna Yahova kuti an’dzacita cinthu cinango, kupereka mphaso inango, kupita basa la mtundu winango ayai kutcenkha kucita cinthu cinango. Munthu ambacita mapiciro mwakucita kufuna, sikuti mwakungingimizidwa. Tenepo, munthu akasankhula kucita piciro, Yahova ambawona cakusankhula caceco kukhala cakufunika  kwene-kwene ndipo iye ambafuna kuti munthuyo ateweze piciro lacero. M’Bibliya, piciro ni cinthu cakufunika kwene-kwene ndipo liri ninga lumbiro. Lumbiro ni piciro lomwe munthu ambasankhula kucita ayai kusaya kucita cinthu cinango. (Ciyambo 14:22, 23; Wahebereu 6:16, 17) Bibliya limbalewa kuti tin’funika kuwona mapiciro yomwe timbacita kwa Mulungu kukhala yakufunika kwene-kwene.

³ Cakutonga ca Mozeji cikhalewa kuti munthu akacita piciro kwa Yahova, ‘akhafunika lini kucinja mafala yaceyo. Iye akhafunika kucita bzense mwakubverana na bzomwe wapicirabzo.’ (Mirewengo 30:2) Patsogolo pace, Salomau adanemba kuti: ‘Ukapicira cinthu kwa Mulungu, leka kucedwa kuteweza picirolo, thangwe iye ambakomedwa lini na apsiru. Mbateweza bzomwe umbapicira.’ (Mpalizi 5:4) Kucita piciro kwa Mulungu ni cinthu cakufunika kwene-kwene, ndipo Jezu adalatiza bzimwebzi pomwe adalewa kuti: ‘Mudabvambo kuti wanthu wakale adauzidwa kuti: “Leka kumbalumbira, ucileka kuteweza, koma umbateweze mapiciro yomwe udacita kwa Yahova.”’—Mateu 5:33.

4. (a) Kodi n‘thangwe ranyi tin’funika kumbawona mapiciro yomwe timbacita kwa Mulungu kukhala yakufunika kwene-kwene? (b) Kodi n’ciyani comwe tin’pfunza kuna Djafeti na Ana?

⁴ Tin’funika kuwona piciro liri-lense lomwe tingacite kwa Yahova kukhala lakufunika kwene-kwene. Momwe timbacitira na mapiciro yathu, bzimbatokonyambo uxamwali bwathu na Yahova. Davide adalatiza kufunika kwa nfundo imweyi pomwe adabvunza kuti: ‘Mbani angakwire m’phiri la Yahova, ndipo mbani angaime pa mbuto yace yakupambulika?’ Iye adadzatawira mwa kulewa kuti Yahova ambabvuma munthu ali-wense omwe ‘ambalumbira lini mwacinyengo.’ (Psalymo 24:3, 4) Kodi n’ciyani comwe Djafeti na Ana adapicira? Kodi bzikhali bzakupusa kwa iwo kuteweza bzomwe adapicirabzo?

5. Kodi n’ciyani comwe Djafeti adapicira? Ndipo n’ciyani comwe cidadzacitika?

⁵ Djafeti adapicira kuna Mulungu pomwe akhafuna kumenya nkhondo na anyamadulanthaka wa Mulungu, a Amoni. (Wayeruzi 10:7-9) Djafeti adakumbira Yahova kuti akunde pa nkhondoyo ndipo iye adapicira kwa Yahova kuti: ‘Mukandithandiza kukunda wanthu wa ku Amoni, munthu wakuyamba kucoka m’nyumba mwangu kuti adzanditambire pakubwerera ku nkhondoko, ndin’dzamupereka kwa imwepo.’ Mulungu adatawira mpembo wa Djafeti ndipo adamuthandiza kukunda nkhondoyo. Pomwe Djafeti adabwerera kumui, mwana wace wacikazi ndiye omwe adabula m’nyumba kuti adzamutambire. Iye ndiye omwe angadaperekedwa kwa Yahova. (Wayeruzi 11:30-34) Kodi n’ciyani cingadacitikira mwana waceyo?

6. (a) N’thangwe ranyi bzikhali bzakunesa kwa Djafeti na mwana wace kuteweza bzomwe adapicira kuna Mulungu? (b) Kodi tingapfunze ciyani na malumbiro yomwe yambagumanika pa Bzakutonga 23:21, 23 na Psalymo 15:4?

⁶ Kuti piciro la Djafeti likwanisike, bzikhafunika kuti mwana waceyo akatumikire Yahova ku tendi lakunamatira kwa moyo wace wense.  Kodi Djafeti adacita piciroli mwakusaya kukumbuka bzimwebzi? Ne. Mwakusaya kupenukira, Djafeti akhadziwa kuti munthu wakuyamba kubwera kudzamutambira, angadakhala mwana waceyo. Tsono bziribe basa penu iye akhadziwa kale bzimwebzi ayai ne, kuteweza piciroli kwa Yahova kukhali kwakunesa kuna iye na kwa mwana waceyo. Djafeti adalewa kuti mtima wace udamuwawa kwene-kwene pomwe iye adawona mwana waceyo. Ndipo mwana waceyo adayenda ‘kukalira udende’ bwace. Thangwe ranyi? Ni thangwe rakuti Djafeti akhalibe mwana wacimuna, ndipo mwana wace wacikazi m’bodzi yekhayo angadalowodwa lini ne kukhala na wana. Dzina la Djafeti lingadamala ku dzinza lace. Koma Djafeti pabodzi na mwana wace adadziwa kuti pakhana cinthu cinango cakufunika kwene-kwene kuposa bzikhumbo bzawo. Djafetiyo adalewa kuti: ‘Ndafungula kale mulomo wangu kwa Yahova, ndipo ndingakwanise lini kubweza mafala yangu.’ Ndipo mwana wace adalewambo kuti: ‘Citani nane mwakubverana na bzomwe mwalumbira.’ (Wayeruzi 11:35-39) Djafeti na mwana wace akhali wakukhulupirika ndipo alibe ne na pang’onopo kuphonyesa bzomwe adapicira kwa Mulungu napo kuti kucita bzimwebzo kukhali kwakunesa.—Werengani Bzakutonga 23:21, 23; Psalymo 15:4.

7. (a) Kodi Ana adapicira ciyani ndipo n’thangwe ranyi? (b) Kodi bzinthu bzidamufambira tani? (c) Kodi piciro la Ana likhathandauza ciyani kuna Samuyeri? (Onani mafala ya m’nyansi.)

⁷ Ana adapicirambo kwa Yahova pa nthawe yomwe bzinthu bzikhamunesa pa moyo wace. Iye akhadasunama kwene-kwene thangwe akhabereka lini, ndipo akhanyozedwa thangwe ra bvutoli. (1 Samuweri 1:4-7, 10, 16) Iye adauza Yahova momwe akhabvera, ndipo adamupicira kuti: ‘Yahova wa anyankhondo, mukawona matsautso ya mtumiki wanu muciyamba kundikumbukira, ndipo mucileka kuyebwa mtumiki wanu, mucimupasa mtumiki wanu mwana wacimuna, ine ndin’dzamupereka kwa Yahova nsiku zense za moyo wace ndipo iye an’dzametedwa lini mu msolo mwace.’ * (Onani mafala ya m’nyansi.) (1 Samuweri 1:11) Yahova adabva mpembo wa Ana ndipo patapita gole, iye adabereka mwana wacimuna, Samuyeri. Ana adakondwa kwene-kwene! Koma iye alibe kuyebwa piciro lace kwa Mulungu. Pomwe mwana wace adabadwa, iye adati: ‘Inepano ndamukumbira kwa Yahova.’—1 Samuweri 1:20.

8. (a) Kodi bzikhali bzakupusa kuna Ana kuteweza bzomwe akhadapicira? (b) Kodi pa Psalymo 61 pambakukumbusani ciyani bza Ana?

⁸ Pomwe Samuyeri akhana magole matatu, ana adacita ndendende ninga momwe adapicirira kuna Yahova. Iye adayenda naye kwa Mkulu wa Ansembe, Eli, ku tendi la mkonkhano ku Silo acikamuuza kuti: ‘Inepano ndikhapembera mwanayu, kuti Yahova andipase comwe ndidamukumbira. Ndipo inepano ndinkumupereka kwa Yahova. Iye an’dzakhala wa Yahova kwa moyo wace wense.’ (1 Samuweri 1:24-28)  Kuyambira nthawe imweyo, Samuyeri akhakhala pa tendi la mkonkhanopo. Bibliya limbalewa kuti ‘mulumbwana Samuyeri akhapitiriza kukula acimbafunidwa na Yahova.’ (1 Samuweri 2:21) Kuteweza bzomwe adapicira bzikhali bzakunesa kuna Ana thangwe rakuti iye angadakhala lini naye nsiku zense mwana waceyo. Iye angadawona lini kukula kwa mwanayo. Koma Ana adatsimikiza kucita ninga momwe akhadapicirira kwa Yahova. Iye adatsimikiza kupereka mwana wace wakufunikayo kuti aleke kuphonyesa piciro lomwe akhadacita kwa Mulungu.—1 Samuweri 2:1, 2; werengani Psalymo 61:1, 5, 8.

9. Kodi tin’cezerana ciyani?

⁹ Tsapano pakuti tawona kuti mpsakufunika kuteweza bzomwe timbapicira kwa Yahova, mbaticezeraneni mibvunzo iyi: Kodi ni mapiciro yaponi yomwe tingacite nsiku zino? Tsono kodi tingakhale tani wakutsimikiza kuti titeweze mapiciroyo?

10. Kodi ni piciro lakufunika kwene-kwene liponi lomwe Mkristau angacite? Kodi picirolo limbathandauza ciyani?

¹⁰ Piciro lakufunika kwene-kwene lomwe Mkristau angacite ni kubzipereka kuna Yahova.  Kubziperekako ni mpembo omwe munthuyo ambacita payekha, acipicira Yahova kuti an’dzamutumikira kwa moyo wace wense, bziribe basa bzomwe bzingadzacitike. Jezu adalewa kuti ‘timbabziramba’ tekha, bzomwe bzimbathandauza kuti, timbapicira kuikha bzakufuna bza Yahova pa mbuto yakuyamba kuposa bzathu. (Mateu 16:24) Kucokera nsiku imweyi, ‘timbakhala wa Yahova.’ (Waroma 14:8) Timbawona kubzipereka kwathu kukhala cinthu cakufunika. Timbabva ninga momwe nyakunemba psalymo adalewera kuti: ‘Kodi ndin’dzamubwezera ciyani ine Yahova pa bzabwino bzense bzomwe wandicitira? Ndin’dzateweza bzomwe ndapicira kwa Yahova pamaso pa wanthu wace wense.’—Psalymo 116:12, 14.

11. Kodi n’ciyani comwe cidacitika pa nsiku yomwe mudabatizidwa?

¹¹ Kodi imwepo mudabzipereka kale kwa Yahova mucilatiza bzimwebzi mwa kubatizidwa m’madzi? Penu mudacita kale bzimwebzi, makolokoto! Tsono, kodi munkukumbukira pomwe m’bale omwe akhafotokoza nkhani ya batismo yanu adakubvunzani penu mukhadabzipereka kale kwa Yahova nakuti mukhadziwa kuti “kubzipereka kwanuko kukhakudziwikisani ninga m’bodzi wa Mboni za Yahova?” Pomwe mudatawira kuti inde, ali-wense omwe akhalipo adadziwa kuti imwepo mukhadabziperekadi nakuti mukhathemeradi kubatizidwa ninga mtumiki wa Yahova. Kulewa cadidi, mudakondwesa Yahova!

12. (a) Kodi ni mibvunzo iponi yomwe tin’funika kumbabzibvunza? (b) Kodi Pedru ambatilimbisa kukulisa makhalidwe yaponi?

¹² Pa nsiku yomwe mudabatizidwa, mudapicira Yahova kuti mungadadzaphatisa basa moyo wanu wense kuti mumutumikire na kucita ciri-cense kuti muteweze mitemo yace. Tsono batismo ni ciyambi cokha. Na kupita kwa nthawe, tensenefe timbafunika kumbabzipenda. Tingabzibvunze kuti: ‘Kodi uxamwali bwangu na Yahova bunkuyenda bucikula kucokera pomwe ndidabatizidwa? Kodi ndinkupitiriza kumutumikira na mtima wangu wense? (Wakoloso 3:23) Kodi ndimbapemba kawiri-kawiri? Kodi ndimbawerenga Bibliya nsiku zense? Kodi ndimbafika pa mitsonkhano mwakukhazikika? Kodi ndinkupitiriza kubzipereka mu utumiki bwakumunda? Ayai nyongo yomwe ndikhanayo pa bzinthu bzimwebzi inkucepa?’ Mpostolo Pedru ambaticenjeza kuti kuyamba kutepa mwauzimu ingakhale ngozi. Tingatcenkhe bzimwebzi pokha-pokha tikacita nyongo ya kukula m’cikhulupiro, cidziwiso, kupirira na kubzipereka kwa Mulungu.—Werengani 2 Pedru 1:5-8.

13. Kodi Mkristau omwe adabzipereka na kubatizidwa an’funika kumbakumbukira ciyani?

¹³ Tikacita piciro la kutumikira Yahova, mpsakukwanisika lini kucinja picirolo. Munthu omwe waneta kutumikira Yahova ayai kukhala na moyo wacikristau angabweze lini piciro lomwe iye adacita kwa Yahova ne batismo yace. * (Onani mafala ya m’nyansi.) Munthu omwe adabzipereka kwa Yahova akacita pikado ikulu, iye ambaimbidwa mulandu na Yahova pabodzi na gwere. (Waroma 14:12) Tin’funika lini kukhala ninga wale omwe Jezu adawauza kuti: ‘Linkumala lufoyi lomwe ukhanalo pakuyamba lire.’ M’mbuto mwace, tin’funika kukhala ninga wale omwe Jezu adalewa bza iwo kuti: ‘Ndikudziwa bwino mabasa yako, lufoyi lako, cikhulupiro cako, utumiki bwako na kupirira kwako ndipo ndikudziwa kuti bzicito bzako bzatsapano n’bzizinji kwene-kwene kuposa bzakale-kale.’ (Cibvumbulutso 2:4, 19) Tin’funika kukondwesa Yahova mwa kukhala  na moyo wakubverana na kubzipereka kwathu.

14. Kodi ni piciro liponi laciwiri lakufunika kwene-kwene lomwe munthu angacite? Ndipo n’thangwe ranyi?

¹⁴ Piciro laciwiri lakufunika kwene-kwene lomwe munthu angacite ni lumbiro pa malowozi. Malowozi njakupambulika. Yahova ambawona lumbiro la malowozi kukhala nkhani yakufunika kwene-kwene. Awiriwo ambalumbira pamaso pa Yahova pabodzi na wanthu wense omwe ambagumanika pa msinda wa malowoziyo. Iwo kawiri-kawiri ambalumbira kuti an’dzafunana na kulemekezana kwa nthawe iri-yense yomwe awiriwo an’dzakhala na moyo pabodzi pa dziko la pansi mwakubverana na makonzedwe ya malowozi ya Mulungu. Napo kuti kalumbiridwe pa malowozi kangakhale kakusiyana-siyana, koma lumbirolo limbakhala linkucitikambo pamaso pa Mulungu. Akacita lumbiro limweri, iwo ambakhala mwamuna na mkazi wakulowolana, ndipo bzimbadikhiridwa kuti iwo akhale pabodzi kwa moyo wawo wense. (Ciyambo 2:24; 1 Wakolinto 7:39) Jezu adalewa kuti: ‘Comwe Mulungu wacimanga pabodzi, munthu aleke kucilekanisa.’ Anyakulowolana an’funika lini kukhala na makumbukidwe yakuti bzinthu bzikasaya kufamba bwino m’malowozi yawo angadzalambane.—Marko 10:9.

15. N’thangwe ranyi Akristau an’funika kuwona malowozi mwakusiyana na dzikoli?

¹⁵ Kulewa cadidi, palibe munthu wakulungama ndipo palibembo banja lakulungama. Ndipopa Bibliya limbatiuza kuti munthu ali-wense wa pa banja ‘an’dzakhala na matsautso’ nthawe zinango. (1 Wakolinto 7:28) Nsiku zino, wanthu azinji ambawona malowozi ninga cinthu cakusaya kufunika kwene-kwene. Iwo ambakumbuka kuti bzinthu bzikasaya kufamba bwino, angamalise malowozi yawo nthawe iri-yense. Koma mwamuna na mkazi wacikristau ambawona malowozi mu njira yakusiyana na imweyi. Iwo ambadziwa kuti adacita lumbiro la malowozi yawo pa maso pa Mulungu. Ndipo iwo akasaya kuteweza lumbiroli, bzin’dzakhala ninga kuti adanamiza Mulungu ndipo iye ambawenga anyakunama. (Mwambo 19:12; Mimwani 6:16-19) Akristau wakulowola an’funika kumbakumbukira mafala ya mpostolo Paulo yakuti: ‘Kodi udamangiriridwa kwa mkazi? Leka kulinga kukhala wakutsudzuka.’ (1 Wakolinto 7:27) Paulo adalewa bzimwebzi thangwe iye akhadziwa kuti Yahova ambawenga kulambana.—Malakiya 2:13-16.

16. Kodi n’ciyani comwe Bibliya limbalewa pa nkhani ya kulambana na kupumirana?

¹⁶ Thangwe libodzi lokha lomwe Bibliya limbabvumiza kulambana ni pomwe m’bodzi wa malowozi wacita upombo ndipo nyakuphonyeredwa walamba kukhululukira nyakuphonyayo. (Mateu 19:9; Wahebereu 13:4) Tsono tani bza kupumirana bzikakhala kuti bzinthu bzinkufamba lini bwino? Bibliya limbafotokoza mwakusaya kupita m’bali pa nkhani imweyi. (Werengani 1 Wakolinto 7:10, 11.) Bibliya limbafotokoza lini mathangwe yomwe yangacitise kuti wanthu wakulowolana apumirane. Koma nthawe zinango, bzakucitika bzinango bzingacitise Akristau kufika pakusankhula kupumirana na mwanzawo wa m’banja. Mwa ciratizo, winango akawona kuti mwanzawo wam’banja ankuikha moyo wawo ayai uxamwali bwawo na Yahova pa ngozi, angasankhule kupumirana. * (Onani mafala ya m’nyansi.)

17. Kodi n’ciyani comwe Akristau angacite kuti banja lawo likhale lakulimba?

¹⁷ Banja likayenda kukakumbira malango ya  momwe lingalimbisire malowozi yawo kwa akulu wa gwere, akuluwo angabvunze banjalo penu lidawona kale vidiyo yakuti Kodi Tingalidziwe Tani Lufoyi Lacadidi? na kuwerenga broxura lakuti Banja Lanu Lingakhale Lakukondwa. M’vidiyoyi na m’broxurali muna nfundo za m’Bibliya zomwe zingathandize mabanja kukhala yakulimba. Banja linango lidalewa kuti: “Kuyambira pomwe tidayamba kupfunza broxurali, banja lathu lidakhala lakukondwa kuposa kale-kale.” Mpfumakazi inango yomwe iri m’banja kwa magole 22 ikhadasala pang’ono kumalisa malowozi yace. Tsono pambuyo pakuwona vidiyo ya Lufoyi Lacadidi, iyo idati: “Napo kuti ine na mwamuna wangu tikhadabatizidwa, awirife tikhana makumbukidwe yakusiyana. Vidiyoyi idafika pa nthawe yace! Tsapano bzinthu bzinkufamba bwino kwene-kwene ninga banja.” Kulewa cadidi, mwamuna na mkazi akaphatisa basa mitemo ya Yahova m’malowozi yawo, banja lawo limbakhala lakukondwa na lakulimba.

18, 19. (a) Kodi n’ciyani comwe abereki azinji ambacita na wana wawo? (b) Kodi ni piciro liponi lomwe ambacita wale omwe ankucita utumiki bwa nthawe zense?

¹⁸ Kumayambiriro kwa nkhani ino tawona mapiciro yomwe Djafeti na Ana adacita. Mapiciroya yadacitisa kuti Samuyeri pabodzi na mwana wacikazi wa Djafeti, atumikire Yahova kwa moyo wawo wense. Nsiku zinombo, abereki azinji wacikristau ambalimbisa wana wawo kuti acite utumiki bwa nthawe zense na kuikha utumiki bwa Mulungu pa mbuto yakuyamba pa moyo wawo. Ndipo tensenefe tingacitembo mbali yathu, mwakulimbisa maswakaya kuti yapitirize mu utumiki bwawo.—Wayeruzi 11:40; Psalymo 110:3.

¹⁹ Nsiku zino, pana Mboni za Yahova zakukwana 67.000 pa dziko lense la pansi, zomwe zinkucita utumiki bwa nthawe zense. Winango mwa iwo ankutumikira pa Beteli, ku cimango ndipo winango ankutumikira ninga anyakunyang’anira dera. Winango ankutumikira ninga apfunzisi wa maxikola, apainiya wakupambulika, mamisiyonario, atumiki wa pa Nyumba za Mitsonkhano ayai wa m’maxikola yakupfunzisa Bibliya. Ndipo ali-wense wa iwo adacita lumbiro lakuti an’dzabvera na kukhala na moyo wakusaya kufuna bzizinji. Mu lumbiroli, iwo ambapicira kuphata basa liri-lense lomwe angapasidwe na nyongo mu utumiki bwa Yahova. Iwo ambapicirambo kukhala na moyo wakusaya kufuna bzizinji na kuleka kuphata basa liri-lense lakunembedwa, mwakusaya kubvumizidwa. Iwo ambawona basa lawolo kukhala lakupambulika kuposa momwe iwo ambabziwonera. Iwo ambakhala wakubzicepswa na wakutsimikiza kuteweza piciro lawo lomwe adacita la kupitiriza kutumikira mu utumiki bwa nthawe zense.

20. Kodi tin’funika kuwona tani mapiciro yomwe timbacita kwa Mulungu? Ndipo n’thangwe ranyi?

²⁰ Mu nkhani ino, tacezerana bza mapiciro matatu yomwe tingacite kwa Mulungu. Pinango imwepo mudacita kale manango mwa mapiciroya. Tin’dziwa kuti tin’funika kumbawona mapiciro yathu kukhala yakufunika kwene-kwene ndipo tin’funika kucita nyongo ya kumbayateweza. (Mimwani 20:25) Bzinthu bzingatifambire lini bwino tikasaya kuteweza bzomwe tidapicira kwa Yahova. (Mpalizi 5:6) Tenepo, mbatikhaleni ninga nyakunemba psalymo omwe adalewa kwa Yahova kuti: ‘Ndin’dzaimba nyimbo zakutumbiza dzina lanu mpaka muyaya, kuti ndikwanise kuteweza mapiciro yangu nsiku na nsiku.’—Psalymo 61:8.