Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Handu Kɔllo o Nyɛm Baa Kala Mɛlɛkaŋ Choo

Handu Kɔllo o Nyɛm Baa Kala Mɛlɛkaŋ Choo

“Naa waŋndo kɛsi nyɛm ndɔŋ baa kalaŋ nda, loŋ koni kɔl ndɔɔ wa ni.”LUKU 12:34.

CHONDOŊ: 76, 59

1, 2. (a) Nyɛm baa kala sala yaa kuɛɛ Chɛhowa ke yɛ naa? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

CHƐHOWA cho Wana sulaa bɛndoo le chieeŋndo kpou ni. Ndu nɔ nyɛ o nyɛ fee ni. (Koloniko Tasoo 29:11, 12) Kɛ Chɛhowa tosal wana o wana fee kɛndɛi. Nuawɔ balika melaa naŋ nɔ wo se le mɛɛ Mɛlɛka ke naa nyɛm baa kalaŋ yɛ. Ɔɔ nyɛm baa kalaŋ muŋ ŋpum? Muŋ cho ni, (1) Masale Mɛlɛkaleŋ, (2) wali naa pollo, a (3) sɔɔŋ tonyaŋ sɔvɛ cho o Diom ndɔɔ niŋndoŋ. Kɛ te ŋ ve yekeŋ te, teleŋ cho fuuluu miŋ puɛɛnuŋ mɛɛ nyɛm baa kalaŋ muŋ cho ŋ sɔvɛ yɛ. Ŋ nɔ miŋ hiou lachi a naapila loonɔŋndo maa nyɔɔŋ muŋ cho ŋ sɔvɛ, nduyɛ, miŋ yiŋgila kaala naŋ nɔ le muŋ ndo. Kanifuule, Chiisu dimi maa “naa waŋndo kɛsi nyɛm ndɔŋ baa kalaŋ nda, loŋ koni kɔl ndɔɔ wa ni.”—Luku 12:34.

2 Ŋ yaasiaŋndɔ mɛɛ naŋ kɛsi kaala naa a balika melaa le Masale Mɛlɛkaleŋ, le wali pollo, a tonyaa o kala poŋ yɛ. Te ŋ wa pɛ hei tosaa, yiyaŋndɔ mɛɛ numpila nɔla ma yiŋgila kaala numndo le nyɛm baa kala Mɛlɛkaŋ yɛ.

MASALE MƐLƐKALEŊ LE CHO MACHUAA POU BAA KALA BƐNDOO

3. Yɛɛ po Chiisu soo a ndu okɔɔ o bundɛi niŋndo ndo soliŋ yɛ sala le tosaa le pou baa kalaa opilɛ piondɔɔ? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.)

3 Nuawɔ Maatiu 13:45, 46. Mi Chiisu dimi bundɛi a poo pum okɔɔ o tosa yulale pouta baa kalalaŋ ndo. Paale pilɛ, mbo saaluŋ pou baa kala ndoo naŋ mbo hiau la o che niŋ paandulaŋ kpou wo. Poo hoo ndoo yeema bɔɔ pou baa kala koŋ. Le hei, mbo pisi nyɛ o nyɛ ndoo nɔ le ndu piondɔɔ. Yiyaŋndɔ niko mɛɛ pou baa kala koŋ wa o sɔvɛ le ndu yɛ!

Te ŋ kaala pɛ Masale Mɛlɛkaleŋ mɛɛ po koŋ ndoo kaala pou baa kala koŋ yɛ, ŋ cho nyɛ o nyɛ pisi le leŋ

4. Sala yɛɛ naŋ yeema yɛ soliŋndo le Masale Mɛlɛkaleŋ?

4 Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o tale Chiisoo niŋ? Tonya cho a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ wo cho maa pou baa kala koŋ. Te ŋ kaala pɛ Masale Mɛlɛkaleŋ mɛɛ po koŋ ndoo kaala pou baa kala koŋ yɛ, ŋ cho nyɛ o nyɛ pisi le waa o Masale leŋ bɛŋgu. (Nuawɔ Maki 10:28-30.) Ŋ tofaŋndɔ mɛɛ waŋnda a ŋiɔɔŋ ndaa tosa keŋ yɛ.

5. Sala yɛɛ Sakiɔɔ ndoo soliŋ yɛ le Masale Mɛlɛkaleŋ?

5 Wana biyaa paawaa Sakiɔɔ wa ni. Mbo simnuŋ wana sulaa a waŋnda kanioŋ biyɔɔ o ba o kafalaŋ niŋ. (Luku 19:1-9) Mbo hɛnaŋ nyɛ o tueiyo tau. Le hei, mbo yeema le siŋgaŋndo. Mbo dimi aa, “Fallo, nyɛ o nyɛ ya I nɔ, I cho piɔu tɛɛŋ mi I ke wanaa tambɛiya. Nduyɛ, nyɛ o nyɛ ya I de wana o wana o ba a lakafa, I cho niŋ wana koŋ miŋgi o ba sala hiɔɔlu.” Mi Sakiɔɔ miŋgi kaniŋ o bii waŋnda o ba woŋ, okoŋ, mbo pɛŋgi hɔlteŋ luɛiyɔɔ le nyɛm pilaŋ.

6. Siŋgaŋnda kuɛɛ chua pilɛ tosa yɛ, nduyɛ le yɛɛ o tosa yɛ laŋ?

6 Wɔsilaŋ latiŋ la hiou niŋ mi chua pum tuɛi a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ. Kɛ chuaa hoo, hiniei ndoo tosa a chaaŋaa nduaa waŋlaanduaa ni. Ndu wa vɛlɛ masaa ni le kɔɔna ndoo suaa le di waŋpiaanduaa tosa hiniei a chaaŋaa ndaa waŋpiaanduaa wa. Kɛ mɛɛ o pɛɛku Baabuiyo mbo sina mɛɛ Masale Mɛlɛkaleŋ le cho nyɛ sɔvɛ yɛ, mbo sina maa o nɔ mbo tosa siŋgaŋ bɛndoo o yoomu ndɔɔ niŋ. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 6:9, 10) Le mɛɛ o kaala Chɛhowa yɛ, mbo mal kɔɔna koŋ, nduyɛ mbo soli balaŋ o kaa nɔɔlɛi koŋ niŋ. Mbo sɔla yiŋɔɔ o wɔsi 2009 niŋ, nduyɛ o wɔsioo opilɔɔ niŋ, mbo simnuŋ kɔɔfanɔ lɔɔlɔɔ wo. Le mɛɛ ndoo kaala Chɛhowa mbo hiau yeemɛi wɔɔŋ kɛ kɛ ndoo nɔ ve yɛ, o tosa siŋgaŋnda bɛndulaŋ ndaŋ ni.—Maki 12:29, 30.

7. Vɛɛ naŋ kɛsi yɛ kaala naŋ nɔ le Masale Mɛlɛkaleŋndo o kala poŋ?

7 Tuupa miŋ huŋ wa o Masale Mɛlɛkaleŋ bɛŋgu, naa bɔɔbɔɔ tosa fɛŋ siŋgaŋndaŋ o yoomula naalaŋ niŋ. (Luomaŋnda 12:2) Kɛ chɔulabaa chuu wɔ le. Ŋ nɔ miŋ chɛl mi nyɛ o nyɛ yɔŋyɔla kaala naŋ nɔ le Masale Mɛlɛkaleŋ ndo le, mɛɛ kaalaa le nyɛm kiɔɔŋ ɔɔ yeemɛi kaa ihini nɔɔlɛiyo cho naa yɛ. (Pulɔwaa 4:23; Maatiu 5:27-29) Le naa mala mi kaala naŋ nɔ le Masale Mɛlɛkaleŋndo wa o kala poŋ, Chɛhowa ke naa nyɛ baa kala cheleŋ.

WALI NAA POLLO PIŊI YOOMULAŊ

8. (a) Le yɛɛ Pɔɔl, wana Chiisu ndoo vem hɔlte ndɔ wo tɛɛsiaa yɛ wali pollo maa mɛɛ “sullo” wa nuaa o “kpɛɛnɛŋ puuloŋ” niŋ yɛ o cho ni? (b) Vɛɛ Pɔɔl ndoo chɔm yɛ maa o kaala wali pollo?

8 Chiisu ke naa wallo le miŋ dimul waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ nduyɛ miŋ pɛɛku nda. (Maatiu 28:19, 20) Mi Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo tɛɛsiaa wallo hoo mɛɛ nda wou nyɛ baa kalaa o kpɛɛnɛŋ puuloŋ niŋ, ɔɔ o baabɔŋ puuloo niŋ yɛ. (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 4:7; Timoti Tasoo 1:12) Le mɛɛ naŋ cho wanaa lahakiaa yɛ, mɛɛ baabɔŋ puuloo cho yɛ ko naŋ cho ni. Kɛ yooŋgu kɛndɛ naŋ dimi wo cho ko maa nyɛ baa kala koŋ kanifuule, o ke naa yoomu fafɛɛŋndo vɛlɛ a wanaa yaŋ naa nilaŋ nda. Le saboo hoo Pɔɔl dimi ni aa, “I cho machuaa muŋ tosaa le Yooŋgu Kɛndɛ Mɛlɛkaa hivioo lachi, le hali kpeŋ ya bɛɛ mi huŋ sɔla sala cho o yooŋgu kalaa niŋ ndo.” (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 9:23) Mi Pɔɔl tosa wallo o kala kala le waŋnda pɛɛkoo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ. (Nuawɔ Luomaŋnda 1:14, 15; Timoti Diiŋ Ndɔɔ 4:2.) Kaalaa le yooŋgu kɛndɔɔ mala ndu ni mbo hiau lachi a ndu dimioo, mi che bɛɛ o wa kota wɔɔŋ wɔɔŋndo sɔlaa. (Tɛsaloniaŋ Tasoo 2:2) Vɛɛ naŋ tuallɛ taamasi Pɔɔllo kɔɔli le wali pollo kaalaa?

Yooŋgu kɛndɛ naŋ dimi wo cho ko maa nyɛ baa kala kanifuule, o ke naa yoomu fafɛɛŋndo vɛlɛ a wanaa yaŋ naa nilaŋ nda

9. Ɔɔ nɛilaŋ lapum la chɔm maa ŋ kaala wali pollo wo?

9 Nɛiyo opilɛ o Pɔɔl chɔm maa o kaala wali pollo wo wa ni, teleŋ kɛ kɛ ndoo sɔla pɛ, mi ndoo soliŋ ndu kpeku le suɛi o acheleŋnda lo. Maa Pɔɔl a Kilisiɔŋaa tasiaa, mi naa bɛɛ dimul waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ chiɛiyo a chiɛiyo, o luŋ, vɛlɛ a ba o ba fee naŋ saaluŋ nda pɛ. (Walta Wanaa Chiisuaa 5:42; 20:20) Miŋ nuuviaa nɛilaŋ le waŋnda tau yooŋgu kɛndɔɔ dimullo mɛɛ mɛɛ naŋ tiuba pɛ. Te ŋ tiuba pɛ, kɛlɛŋgaa ŋ tosa kɔɔfale malalaŋndeŋ ɔɔ kɔɔfale lɔɔlɔɔleŋ. Te koŋ te, ŋ pɛɛku suɛi maŋgalɛi cheleŋ, ŋ kua naa cheleŋ o lɛŋnde naaleŋ niŋ, ɔɔ o lɛŋnde cheleŋ niŋ.—Walta Wanaa Chiisuaa 16:9, 10.

10. Tɔnɔla yɛɛ Ilɛŋ sɔla yɛ le mɛɛ o tosa wallo kalaŋ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo yɛ?

10 Ilɛŋ, ndepilɛnɔ yemboo o Amɛlika niŋ ndoo yeema wanaa dimi Lɔɔsiaŋnde wa yooŋgu kɛndɔɔ dimullo. Le hei, o wɔsi 1993 niŋ, mbo del o kunda pɔmbɔ ndoo dimi Lɔɔsiaŋnde ve choo o Niu Yɔk niŋ. A boondii keŋ, wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa 20 kinɛi wa o kunda koŋ niŋ ni. Mɛɛ wɔsilaŋ 20 hiou, mi Ilɛŋ dimi aa, “Suŋ suŋ bɛɛ I dimi wɔ Lɔɔsiaŋnde nyɛkɛndɛi le.” Kɛ, mi Chɛhowa mala ndu a wanaa dimiaa yooŋgu kɛndɛ cheleŋnda le waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo o suɛi maŋgalɛi keŋ niŋ. Fulamakɔɔlioo cho ni, suŋ suŋ niŋ, kundala dimi Lɔɔsiaŋnde laŋ la ŋɔmpum la cho o Niu Yɔk niŋ ni. Mi Ilɛŋ pɛɛku wanaa bɔɔbɔɔ Baabuiyo, nduyɛ o nda tɛɛŋ, mi 15 sɔla yiŋɔɔ. Apum cho Bɛtɛlaitiiya, apum kɔɔfaa, nduyɛ apum bɛnduaa kundaa. “Te I yiyaŋ pɛ a kpeleŋnda cheleŋnda ya wa kɛsi laŋ, I laalaŋ maa o kɛ kɛ ndoo ke ya niŋ nyaaloo mbo sulaŋ a hoo le.” A tonya, Ilɛŋ ndoo che bɔɔ wali ndɔ pollo nyɛ baa kala!

A che pa wali poli numndo nyɛ sɔvɛ, nduyɛ ma nuuviaa pa teleŋndo le ndu tosaa o lɔɔ bɛŋgu? (Tofa pɛlta 11, 12)

11. Yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo te ŋ hiou pɛ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o yɔŋ bɛɛ ma tuisi naa tɔɔndaŋndo choo?

11 Te ŋ che pɛ wali naa pollo maa nyɛ baa kala, ŋ cho wa maa Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo, nduyɛ miŋ hiou lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o yɔŋ bɛɛ ma tuisi naa tɔɔndaŋndo choo. (Walta Wanaa Chiisuaa 14:19-22) Le taamaseliiyo, o wɔsila 1930 a 1944 tɛɛŋ, ma tuisi puaapiliaa naa o Amɛlika niŋ tɔɔndaŋndo choo tau. Kɛ a koŋ kpou, ma hiau lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Mɛɛ masaa waa kindiŋ le puaapiliaa naa kuunaa, mi puaapiliaa naa kua a suɛi o lemasa, okoŋ, ma sɔla dilaŋ tau. O wɔsi 1943 niŋ, mi Ŋgɔɔ Nɔɔ suaa a dila naŋ sɔla o Toŋgo Kialaa Ŋyama Bɛndoo o Amɛlika niŋndo opilɛ okɔɔ. Mbo dimi maa te puaapiliaa ndaa ve hiouwɔɔ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo le, a ve lakɔ a nda o Toŋgo Kialaa Ŋyama koŋ niŋ te. Mbo dimi vɛlɛ maa le mɛɛ puaapiliaa chieeŋndo balɔɔ silɔ wa hiouwɔɔ lachi yooŋgu kɛndɔɔ dimioo yɛ, ma chɔm maa tɔɔndaŋndo tiu nda ba le. Puaapiliaa o lɛŋii cheleŋ niŋ bɛɛ sɔla niŋ dila waa lende. A tonya, kaala naŋ nɔ le wali pollo wo chɛl mi tɔɔndaŋndo kuuna naa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo le.

12. Yɛɛ ŋ kɛɛsiaa yɛ le tosaa?

12 Te ŋ che pɛ wali naa pollo maa nyɛ baa kala, ŋ lenduŋ ko kɔl le mɛɛ kpɛ naŋ cho havɛilaŋ sɔla le poonyiaa o yau kona wali pollo choo le. Ŋ cho nyɛ o nyɛ fee tosa le “waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo.” (Walta Wanaa Chiisuaa 20:24; Timoti Diiŋ Ndɔɔ 4:5) Kɛ yɛɛ naŋ cho yɛ acheleŋnda pɛɛku? Ŋ soonuŋndɔ a nyɛ baa kala cheleŋ Mɛlɛka ke naa.

SƆƆŊ TONYAŊ SƆVƐ NAŊ PƐƐKU WOŊ

13, 14. A ‘chiɛi wolɔɔla baa kala’ kuɛɛ okɔɔ Chiisu soo yɛ o Maatiu 13:52 niŋ? Nduyɛ vɛɛ naŋ pei yɛ ndu cha?

13 Nyɛ baa kala yaa ndɔ Chɛhowa ke naa wo cho sɔɔŋ tonyaŋ naŋ pɛɛku kpou woŋ ni. Chɛhowa cho puundule tonyaa ni. (Saamiɛɛ Diiŋ Ndɔɔ 7:28; Chɔŋ 17:17) Nduyɛ maa Finya nɔ kɛndɛiyo, o yeema mbo ke naa sɔɔŋ tonyaŋ muŋ. Ŋ pɛɛku niŋ a sɔɔŋ tonyaŋ muŋ okɔɔ tau o Diom ndɔɔ niŋ, o yaula naalaŋ niŋ, o bɔŋaŋnda bɛndaŋ, la ibuŋgalaŋ, a laŋ o lɔɔ bɛŋgu. Chiisu dimi maa mɛɛ naŋ pɛɛku sɔɔŋ tonyaŋ fau, lende koni naŋ wa maa “chiɛi wolɔɔla baa kalaa” ni, o nɔ wolɔɔla “paandulaŋ a la sɛnɛilaŋ” ndo. (Nuawɔ Maatiu 13:52, NW.) Chɛhowa cho naa mala miŋ pei ‘chiɛi naa wolɔɔla baa kalaa’ cha, te ŋ nuuviaa pɛ sɔɔŋ tonyaŋ mɛɛ mɛɛ naŋ nuuviaa naa pouta baa kalalaŋ yɛ. (Nuawɔ Pulɔwaa 2:4-7.) Vɛɛ naŋ tosa yɛ keŋ?

14 Ŋ nɔ miŋ pɛɛku Baabuiyo a yaula naalaŋ lɔɔlɔɔ nduyɛ miŋ tosa yaasiaa nyɛkɛndɛi. Hoo cho naa mala miŋ saaluŋ sɔɔŋ tonyaŋ ‘sɛnɛiyoŋ,’ ŋ naŋ sina paandu le woŋ. (Chɔɔsuaa 1:8, 9; Sam 1:2, 3) Mi Bandu Mɛŋgɛlaa tase nda soli a Suɛɛsɔɔ o wɔsi 1879 niŋndo, tuu tonyaa hoo a bil lapeeŋge cho o viaŋnaŋ kpiŋ o yɔɔŋ tɛɛŋndo. Le mi waŋndo saaluŋ bil lapeeŋge waa lende, mɛɛ mbo nuuviaa ndu nyɛkɛndɛi. Nduyɛ te o saaluŋ ndu pɛ, o hini kɔl a opilɛ o sɔla koŋndo le. O nɔ mbo hiou lachi a nuuviaa le mbo saaluŋ bilta lapeeŋge cheleŋ tau. Mɛɛ lende koni i cho a tonyaa ni. Te ŋ saaluŋ pɛ suɛi tonyɛi ipilɛ kinɛi, ŋ nɔ miŋ hini kɔl te. Ŋ nɔ miŋ hiou lachi a yaasiaa le sɔɔŋ tonyaŋ cheleŋ saalɔŋndo.

15. Le yɛɛ naŋ veelu yɛ sɔɔŋ tonyaŋ ŋpum maa sɔɔŋ ‘paandoŋ’? Nduyɛ sɔɔŋ tonyaŋ kuɛɛ num hɛnaŋ yɛ tau?

15 Mɛɛ naŋ kandu Baabuiyo pɛɛkoo, miŋ pɛɛku a sɔɔŋ tonyaŋ bɔɔbɔɔ okɔɔ. Miŋ veelu dɔɔ sɔɔŋ tonyaŋ muŋ aa sɔɔŋ ‘paandoŋ’ kanifuule, muŋ fɛŋ naŋ pɛɛku. Ɔɔ sɔɔŋ tonyaŋ muŋ lapum? O kandɔŋndo, miŋ pɛɛku maa Chɛhowa cho Wana Toosiaa naa wo ni nduyɛ maa o nɔ saboo le waŋchieeya. Miŋ pɛɛku vɛlɛ maa mi Mɛlɛka yɔŋ Po ndɔɔ o chieeŋndo choo le mbo soliŋ sala le naa baŋaa o hakioo niŋ a piɔmndo. Nduyɛ miŋ pɛɛku vɛlɛ maa Masale Mɛlɛkaleŋ le cho nyɛpalaa kpou chii nduyɛ miŋ wa achal lefafɛɛŋ o chieeŋndo choo o kɔl nyuloo niŋ a nyaaloo.—Chɔŋ 3:16; Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 4:11; 21:3, 4.

16. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te tɛɛsiaa sɛnɛiyo hiŋ pɛ a sɔɔŋ tonyaŋ Baabuiyo okɔɔ?

16 Lepum, mi sinapɛŋgu naa a suɛi Baabuiyo dimi ve ɔɔ bolle Baabuileŋ sɔla tɛɛsiaa sɛnɛiyo. Te keŋ yɔŋnuŋ pɛ, i wa suɛi sɔvɛ le teleŋndo chuaa ma pɛɛku tɛɛsiaa koŋ nduyɛ ma yiyaŋ lechoo. (Walta Wanaa Chiisuaa 17:11; Timoti Tasoo 4:15) O cho ko teŋgeŋ cho tɛɛsiaa paandoo tɛɛŋ a o sɛnɛiyo wo le naŋ nɔ miŋ sina le, kɛ ŋ nɔ vɛlɛ miŋ muli hɔlla o sɔɔŋ nda tɛɛsiaa vɛ vɛ a ndu okɔɔ woŋ. Teleŋ naŋ cho hoo chua le pɛɛkoo hoo wo cho chɔm ni maa, tonya sɛnɛiyo del o sɔɔŋ tonyaŋ Baabui naŋ pɛɛku niŋ paandu woŋ choo. Le yɛɛ i cho yɛ suɛi kɛndɛ le miŋ wou sɛmbɛ waa naa kpɛ?

17, 18. Vɛɛ nyina diandaa mala yɛ naa?

17 Mi Chiisu pɛɛku naa maa nyina Mɛlɛkaa nɔla mbo mala naa miŋ loonuŋ sɔɔŋ naŋ pɛɛku niŋ paandu woŋ. (Chɔŋ 14:25, 26) Vɛɛ hei mala yɛ naa te ŋ wa pɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo? Ŋ tofaŋndɔ suɛi yɔŋnaŋnde a puaapilɛnɔ pum okɔɔ diolaŋ Pitɛ. O wɔsi 1970 niŋ, o wa wɔsilaŋ 19 nduyɛ mbo kandu wallo o Bɛtɛɛl o Bilitiŋ niŋ. Pitɛ wa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo chiɛiyo a chiɛiyo nduyɛ mbo komal poo a siɛiye, o wa wɔsilaŋ 40 a 60 tɛɛŋ. Mbo nyuna poo hoo te o yeema pɛ mbo bii Baabuiyo bila. Wana pɛɛkaa le Chuuwa poo hoo wa ni. Le saboo hoo, mi kɔndɔfillo bii poo hoo le mɛɛ po feleŋgɔnɔ waa lende kuɛ ndu Baabuiyo pɛɛkoo yɛ. Le Pitɛ tofaa, mi wana pɛɛkaa hoo nyuna ndu aa, “Ɛɛ, po nuu, o suɛi maŋgalɛi kuɛɛ niŋ yau Daaniɛɛ wo poonyiaŋ yɛ?” Mi Pitɛ muli aa, “O Aluamaikiiye niŋ pɛllo opum poonyiaŋ ni.” Mi Pitɛ loonuŋ aa, “Mi kɔndɔfillo bii wana pɛɛkaa le mɛɛ ya sina mulioo yɛ, kɛ ya ya kɔndɔfili bii ya le! Vɛɛ ya looku yɛ mulioo sina? Mɛɛ ya miiŋgu o bɛɛ mi tofa o yaula Bandu Mɛŋgɛlaa a “Tiondoo!” niŋ le paŋguŋ laŋga hiou woŋ, mi saaluŋ buŋgɛi dimi maa o Aluamaikiiye niŋ yau Daaniɛɛ wo ndoo poonyiaŋ ni.” (Daaniɛɛ 2:4) A tonya, nyina diandaa nɔla mbo mala naa le loonɔŋndo diomnda naŋ veelu paandu nduyɛ miŋ kɛsi laŋ o chiɛi wolɔɔla baa kalaa niŋndo.—Luku 12:11, 12; 21:13-15.

18 Te ŋ kaala pɛ sɔɔŋ tonyaŋ naŋ pɛɛku Chɛhowa o ba woŋ nduyɛ miŋ chɔm balika melaa le muŋ, yeemɛi cho naa wa le hiouwɔɔ lachi a muŋ dɔuwɔɔ o chiɛi wolɔɔla baa kalaa niŋ. Mɛɛ naŋ tosa hei fau, lende koni naŋ chɔɔlu bɛɛndiaŋ ni le acheleŋnda pɛɛkoo.

MANDA NYƐM BAA KALA NUMNDOŊ

19. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ manda nyɛm baa kala Mɛlɛka ke naa woŋ?

19 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ pɛɛku mɛɛ i cho suɛi sɔvɛ le miŋ che nyɛm baa kala Mɛlɛka ke naa woŋ nyɛ sɔvɛ yɛ. Kɛ ŋ nɔ miŋ wa yekeŋ yɔŋi Setana a chieeŋndo hoo tosa mi kaala naŋ nɔ le nyɛm baa kalaŋ muŋndo tol toolo. Te ŋ ve yekeŋ te, ŋ cho wa tuandaŋ a nyɔɔŋ muŋ. Muŋ cho ni, wali nda dimi le naa kioo mbo nɔ paawaa tau wo, yiyaŋndo le waa wana sulaa, ɔɔ yeemɛi pɛɛlɔŋndo a nyɛm naŋ kiɔɔŋ. Mi Chɔŋ, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo, yiyalaŋ naa maa chieeŋndo hoo a nyɛ o nyɛ cho leniŋ cho suŋ tambei sɔla. (Chɔŋ Tasoo 2:15-17) Le saboo hoo naŋ nɔ ni miŋ hiou lachi a balika melaa chɔmndo le nyɛm baa kala Mɛlɛka ke naa woŋ, nduyɛ miŋ manda muŋ.

20. Yɛɛ ŋ kɛɛsiaa yɛ le tosaa le nyɛm baa kala Mɛlɛka ke numndoŋ mandaa?

20 Wa o bɛɛndiaŋ le malɔɔ nyɛ o nyɛ tosa mi kaala ŋ nɔ le Masale Mɛlɛkaleŋ ndo tol toolo. Yiinuŋ yauleŋ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a dialuŋ fulaa, nduyɛ fɛɛŋ bɛɛ kaala numndo le wali pollo tual toolo le. Hiou lachi a yaasiaa le sɔɔŋ tonyaŋ Baabuiyo. Te a tosa lende pɛ, la cho nyɛm baa kalaŋ kɛsi o fondaŋ Mɛlɛkaa. “Loŋ ndu ndu, viinɔ nɔla mbo chiimbuu muŋ te. Nduyɛ, kaaŋguaa di nyɛm numndoŋ te. Naa waŋndo kɛsi nyɛm ndɔŋ baa kalaŋ nda, loŋ koni kɔl ndɔɔ wa ni.”—Luku 12:33, 34.