Muli Hɔlla o Suɛi Tɔɔmɛi
“Tosa ma sina maa num pilɛ kpe cho Mɛlɛka Yaawɛɛ ni, maa num cho Mɛlɛka hiou kpou wo ni.”—SAM 83:
CHONDOŊ: 9, 22
1, 2. (a) Suɛi tɔɔmɛi kuɛɛ piiliaŋ yɛ waŋchieeya kpou? (b) Le yɛɛ suɛi hei cho yɛ i sɔvɛ le naa?
LE WANAA bɔɔbɔɔ hau, kaniei cho suɛi tɔɔmɛi o yoomu ndaa niŋ ni. Ma soliŋ teleŋ ndaa kpeku le kaniei nuuviaa ɔɔ le kanii nda nɔ ve mandaa. Le wanaa cheleŋnda, nyɛ sɔvɛ bɛndoo le nda cho ni, yuŋgu ndaa, kɛndiaa ndaa, ɔɔ nyɛm nda yeema le tosaa o yoomu ndaa niŋndoŋ.
2 Suɛi sɔvɛi cho i hiou muŋ kpou ve. Suɛi keŋ cho ni, kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo. I cho bɔɔ suɛi sɔvɛ maa ŋ nɔ miŋ faŋa hɔlla o ndi choo le. Te ŋ ve yekeŋ te, miŋ wa o tuandaŋ a sɔɔŋ o yoomu naa niŋ, ɔɔ miŋ buulaŋ tau a bahawɛila naalaŋ, okoŋ, miŋ puɛɛnuŋ mɛɛ suɛi hei cho i sɔvɛ yɛ. Te ŋ toolu pɛ kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi, ŋ nɔla miŋ chɔulaba bahawɛilaŋ o yoomu naa niŋ, nduyɛ miŋ sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ.
LE YƐƐ SUƐI HEI CHO YƐ I SƆVƐ?
3. Yɛɛ Setana dimi yɛ a masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ?
3 Setana, Masa Nyinaa Wɔɔŋnda, soli nyunaa maa te Chɛhowa nɔ pɛ dioo le waa masa. Setana yeema waŋchieeya ma Chɛnɛsee 3:
4. Le yɛɛ suɛi cho a kpuluŋgumayɛi okɔɔ ve nɔ yɛ mii chuu?
4 A tonya, Chɛhowa sina maa choolaŋ sɔɔŋ Masa Nyinaa Wɔɔŋnda hɛɛnduu ndu choo woŋ cho ni. Le yɛɛ Mɛlɛka ke yɛ niŋ Setana teleŋndo le mbo chɔm maa te nyɛ o dimi wo cho tonya? Muli nyunaa hoo piiliaŋ wana o wana, nyaa yoomaa o choo niŋ, a haa o lɛŋndeŋ choo. (Nuawɔ Sam 83:
5. Vɛɛ kpuluŋgumayɛi Mɛlɛkɛi piiliaŋ yɛ naa?
5 Kpuluŋgumayɛi Mɛlɛkɛi cho dioo sɔla. Kɛ masale Setana leŋ a waŋchieeya sɔla niŋ batiuwaa kposoŋ te, nduyɛ a cho leŋ faŋa. Masale Mɛlɛkaleŋ, le cho wa Mɛsayanɔɔ o ba leŋ, cho batiuwaa sɔla. Wanaa dɔu tiindaŋndo o Mɛlɛka niŋnda cho chɔm maa waŋchieeya nɔla ma kɛsi pimbi nda simiaa nduyɛ ma chɔm lo lechoo wo le masale Mɛlɛkaleŋ tooloo. (Aisaya 45:
KPULUŊGUMAYƐI TOOLOO CHO O SƆVƐ MBO HIAU PIOŊƆƆ
6. Vɛɛ kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo cho yɛ nyɛ sɔvɛ?
6 Kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo cho yɛ nyɛ sɔvɛ mbo hiau kɔl nyulu naa. Kɛ hei sim naa maa pioŋɔɔ naa cho nyɛ sɔvɛ le le, ɔɔ Chɛhowa buulaŋ kpeekpei a naa le le. Vɛɛ naŋ looku yɛ hei sina?
Kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo cho suɛi sɔvɛ mbo hiau kɔl nyulu naa a pioŋɔɔ naa
7, 8. Vɛɛ kpuluŋgumayɛi Mɛlɛkɛi tooloo ke yɛ naa tɔnɔɔ?
7 Chɛhowa kaala bɔɔ waŋchieeya. Nduyɛ, ŋ cho bɔɔ wanaa sɔvɛ o ndulo. Lelaŋ o yɔŋgu Po ndɔɔ ni le halikpeŋ miŋ sɔla yoomu fafɛɛŋndo. (Chɔŋ 3:
8 Kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi waa suɛi sɔvɛ chɔm naa maa pioŋɔɔ naa cho nyɛ sɔvɛ le le. Chɛhowa nɔ buulaŋ yiŋgoloŋndo le naa. Ŋ nɔ miŋ kɛsiŋ o kɔl nyɛ hiou wa o sɔvɛ wo, nduyɛ miŋ chɔm lo lechoo wo le kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo.
MƐƐ CHOOBU SIŊGA YIYAŊ NDƆƆ YƐ
9. Yɛɛ Setana ndoo dimi yɛ a Choobu okɔɔ? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.)
9 I cho suɛi sɔvɛ le yiyaŋ kɛndɔɔ nɔɔ a kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi okɔɔ. Ŋ nɔla miŋ che hei te ŋ veelu pɛ diomndaŋ o yau Choobu wo niŋ. O cho yauwo opilɛ o yaula tasela poonyiaŋ o Baabuiyo niŋndaŋ tɛɛŋ. O yauwo hoo niŋ, Setana dimi maa te Choobu wa pɛ o nyɛpalaa niŋ tau, o cho Mɛlɛka kɛɛ. Mi Setana dimul pɛŋ Mɛlɛka le mbo tuisi Choobu nyɛpalaa choo. Chɛhowa nɔla mbo tosa keŋ te. Kɛ mbo chɛl Setana le mbo tɔɔndaŋ Choobu. Mi Mɛlɛka dimi aa, “Nyɛ o nyɛ Choobu o nɔ I mal num o ba, tosa nyɛ o nyɛ ŋ yeema a muŋ.” (Nuawɔ Choobu 1:
10. (a) Vɛɛ Choobu ndoo kɛsi yɛ pimbi ndɔ simiaa o Mɛlɛka lo? (b) Le yɛɛ Choobu ndoo nɔ yɛ mbo sɔla silaa?
10 Baa Setana ndoo nɔ dioo le sɔɔŋ muŋ dimioo? Sako. Mi che bɛɛ naa mi kpundɛla wɔɔŋ wɔɔŋndaŋ la saaŋgiaa Choobu, o kɛɛ Chɛhowa le. (Choobu 27:
11, 12. Yɛɛ Chɛhowa mala yɛ Choobu le sinaa? Vɛɛ Choobu ndoo muli yɛ?
11 Ŋ veelu diomndaŋ o Choobu bolle 38-41 le sinaa nyɛ Chɛhowa dimul Choobu wo. Chɛhowa tɛɛsial Choobu le sabu o wa saŋgaa wo le. Kɛ, Chɛhowa ndoo yeema mbo mala ndu le mbo sina mɛɛ o wa nyɛ taaniŋ le ndu yɛ. Mbo pɛɛku Choobu maa sɔɔŋ cho, ŋ hiou wa ŋ sɔvɛ mbo hiau bahawɛila ndɔlaŋ ndo. (Nuawɔ Choobu 38:
Choobu 42:
13. Vɛɛ sila Chɛhowaa wa yɛ Choobu mala mɛɛ simulta ndɔlaŋ la chuu?
13 Mi sila Chɛhowaa hiau lachi a Choobu malaa mɛɛ simulta ndɔlaŋ la chuu. “Mi Mɛlɛka Yaawɛɛ o mɛɛlu Choobu sala dɔwɔɔ, mi Choobu sul mbo hiau sul paandoo.” Mɛɛ teleŋndo opum hiou, mi Choobu “sɔla vɛlɛ chuauwa ŋwaŋ tɔ, puaa a ŋɔmmɛu a waŋ laanduaa a yaa.” (Choobu 42:
Ŋ nɔla pa miŋ kɛsi kɔllo o kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi choo mbo hiau bahawɛila naalaŋ? (Tofa pɛl 14)
14. Yɛɛ nyɛ yɔŋnuŋ Choobu wo pɛɛku yɛ naa?
14 Yiyaŋndo o nyɛ yɔŋnuŋ Choobu wo mala naa le yiyaŋ naa siŋgaa nduyɛ miŋ sɔla kɔl dɛɛniaa. Yau Choobu wo cho o konala Chɛhowa poonyiaa “le naa pɛɛkoo” laŋ tɛɛŋ. Konalaŋ ndaŋ “la tosa mi ŋ sɔla kɔl biuwaŋndo, nduyɛ mi la dɛɛniaa naa kɔltaŋ, o koŋ, mi la tosa Luomaŋnda 15:
15. Wali yɛɛ tiindaŋ naa tosa yɛ te bahawɛilaŋ la komal naa pɛ?
15 Nyɛ yɔŋnuŋ Choobu wo ke naa kɔl dɛɛniaa kanifuule, o chɔm maa simulta komal naalaŋ chɔm naa maa Chɛhowa dɔunuŋ tumbe a naa le. Simultaŋ la ke naa dioo le kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo. (Pulɔwaa 27:
FAŊA KƆLLO LE
16. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ wa naapila loonɔŋndo maa kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo cho suɛi sɔvɛ bɛndu?
16 I cho tonya maa o wa ikala le kɔllo handɔɔ o kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo te ŋ wa pɛ bahawɛilaŋ chɔulabaa o yoomoo niŋ. Nduyɛ mi bahawɛila taaniŋndaŋ la simnuŋ la bɛndu te ŋ hiu pɛ yiyaŋndo a laŋ okɔɔ. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ wa naapila loonɔŋndo lɔɔlɔɔ mɛɛ i cho suɛi sɔvɛ le kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo yɛ o yɔŋ bɛɛ miŋ wa bahawɛila kɛ kɛ sɔlaa.
Waa o tuandaŋ o wali Chɛhowaa niŋ mala naa le loonɔŋndo nyɛ cho kpeekpei o sɔvɛ wo
17. Vɛɛ waa o tuandaŋ o wali Chɛhowaa niŋ mala yɛ naa le kɔllo kɛsioo o nyɛ kpeekpei cho o sɔvɛ wo choo?
17 Waa o tuandaŋ o wali Chɛhowaa niŋ mala naa le loonɔŋndo nyɛ cho kpeekpei o sɔvɛ wo. Le taamaseliiyo, mi ndepilɛnɔ pum sɔla naa pelei a baa wu wana wo. O wa o nyɛ nɛiyaa niŋ tau, nduyɛ ndoo
nɔ vɛlɛ naa pauwo. Teleŋ o wa o lapita wo, mbo dimul wanaa wa baalaa loŋnda, wana lanaa waa cheleŋ, a wanaa huŋ yilɔɔ wa yooŋgu kɛndɔɔ. Teleŋ pilɛ, mɛɛ ndepilɛnɔɔ hoo chii lɔɔlaŋ la tiɔɔŋ a tɛndaa tɛɛŋ o lapita, mbo dimi yooŋgu kɛndɔɔ le hawɛilaŋ (lɛɛlɛlaŋ) 80. Mi che bɛɛ naa ndepilɛnɔɔ ndoo sina maa o cho wu, kposoŋ bɛɛ o puɛɛnuŋ a nyɛ wa kpeekpei o sɔvɛ wo le. Mi kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo ke ndu kɔl nyuloo.18. Yɛɛ bahawɛi komal Chɛnifa wo pɛɛku yɛ naa le kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo?
18 Ŋ nɔla vɛlɛ miŋ toolu kpuluŋgumayɛi te ŋ wa pɛ bahawɛila taaniŋnda naŋ sɔla lepaa o lepaa laŋ chɔulabaa. Ndepilɛnɔɔ diolaŋ Chɛnifa wa chumndo le palɛi iyaa le miiŋgoo o ndulo chiee o fondaŋ dɛndɛla choolaŋ la chua waŋnda wo. Mɛɛ nda wa dɛnɛla choolaŋ kuunaa le chɔnɔŋndo, mi Chɛnifa saŋga a chumndo nduyɛ mbo yiyaŋ maa ndupilɛ cho ni. Ndoo nɔla mbo kandu mɔnɛi biyɔɔ le ndupila. Kɛ, mi Chɛnifa piɛi maa Chɛhowa mala ndu mbo dimul wanaa cheleŋaa wa chumndo wa yooŋgu kɛndɔɔ. O mɛɛlulaŋ, mbo dimul waŋnda tau yooŋgu kɛndɔɔ nduyɛ mbo yɔŋgu yaulaŋ tau. Mi Chɛnifa dimi aa, “A bahawɛi ya wa niŋndo fau, mi sinaŋ maa Chɛhowa dɔu ya sala. Nduyɛ mbo ke ya yoomuaŋ tau le diola ndɔlaŋ waŋnda chɔmndo o nɛi bɛnda wo choo.”
19. Vɛɛ nda sina yɛ wanaa cho Chɛhowa piɛiyo o tonyaa choo wa?
19 Wanaa Chɛhowaa kinɛi sina ni mɛɛ kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi cho nyɛ sɔvɛ yɛ. Sinapɛŋgoo hoo chɔm wanaa cho Chɛhowa piɛiyo o tonyaa choo wa. Lelaŋ, naa kpou nɔ miŋ che maa ŋ cho hiouwɔɔ lachi a kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo.
20. Vɛɛ Chɛhowa che yɛ nyɛ o nyɛ ŋ cho tosaa le kpuluŋgumayɛi nduɛi tooloo?
20 Chɛhowa cho chɔɔ nduyɛ o chua nyɛ o nyɛ ŋ cho tosaa le kpuluŋgumayɛi nduɛi tooloo o sɔvɛ. Piɛile ŋ cho ndu a tiindaŋndo nduyɛ ma wa simultaŋ biuwɔŋndo wo bɛɛ. (Sam 18:
Chɛhowa cho Mɛlɛka Kpuluŋgumaa le chieeŋndo ni. Hoo sim ni maa o nɔ dioo le waa masa a sawalaŋ kɛsioo le nyaa yoomaa o toosiaa wa. Nduyɛ le waŋchieeya bɛɛ. Setana dimi maa Chɛhowa nɔ di le waa masa le, nduyɛ maa o cho Masa kɛndɛ le. Kpuluŋgumayɛi Mɛlɛkɛi cho suŋ dioo sɔla, ɔɔ mii chɔm maa i bɛnda nduyɛ i cho sakpo. Te hei yɔŋnɔŋ pɛ, wana o wana cho sina maa Chɛhowa cho Masaa ni