Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Toolu Kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi!

Toolu Kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi!

“Num cho Masa naa ni. Nduyɛ num cho Mɛlɛka naa ni. Num toosiaa nyɔɔŋ kpou ni, nduyɛ o hɛnaŋ numndo niŋ ŋ toosiaŋ mi ŋ wa kpou ni. Lelaŋ a bɛnda ma sɔla lisaa, a bɛɛleŋ, a balikaa le mɛɛ ŋ cho wana kpaaya yɛ.”—SƆƆŊ CHƆƆMAŊNDOŊ 4:11.

CHONDOŊ: 12, 150

1, 2. Yɛɛ naa kpou nɔ yɛ miŋ sina? (Tofa fotueiyo o peeleŋ ndeŋ choo.)

A MƐƐ naŋ yaasiaa o buŋgɛi naŋ hiou ve niŋ yɛ, mi Nyina Wɔɔŋndo dimi maa Chɛhowa nɔ di mbo wa waŋchieeya choo masa le. Mbo dimi maa Chɛhowa chiee waŋnda biyɔɔ le nduyɛ maa waŋchieeya wa a nyaale te a wa pɛ ndapila choo masa. Setana nɔ pa di? Yiyaŋndɔ te waŋchieeya ndaa nɔla niŋ pɛ ma wa ndapila choo masa nduyɛ ma wa achal lefafɛɛŋ. Ndaa wa niŋ pa a nyaale te Mɛlɛka ndoo ve nda choo masa le? A nɔla pa ma wa a nyaale te a wa pɛ achal lefafɛɛŋ ma waŋnuŋ o ba numndo choo a ve Mɛlɛka o ba bɛŋgu le?

2 Wana o wana muli nyunalaŋ ndaŋ le num te. Naa kpou nɔ miŋ yiyaŋ a nyunalaŋ ndaŋ okɔɔ nyɛkɛndɛi. Ŋ nɔ miŋ sina nyɛkɛndɛi maa masale Chɛhowaleŋ le hiou bɛnda, nduyɛ o yeema miŋ toolu leŋ a kɔl naa fau. Nyɛ naŋ nua o Baabuiyo niŋndo ke naa tiindaŋ waa lende ni. Ŋ tofaŋ ndɔ nyɛ Baabuiyo dimi a di Chɛhowa nɔ le waa masaa le chieeŋndo kpou wo.

CHƐHOWA NƆ DIOO LE WAA MASAA NI

3. Le yɛɛ Chɛhowa nɔ yɛ dioo le waa Kpuluŋgumaa?

3 Chɛhowa ndupilɛ kpe cho Kpuluŋgumaa le chieeŋndo ni, kanifuule, ndu cho Mɛlɛka kpou kpou wo a Wana Toosiaa ni. (Koloniko Tasoo 29:11; Walta Wanaa Chiisuaa 4:24) Mi chaaŋaa masaa Kilitiaa, ŋwaŋ 144,000 dimi o yilaŋnde o choo choo niŋ aa, “Num cho Masa naa ni. Nduyɛ num cho Mɛlɛka naa ni. Num toosiaa nyɔɔŋ kpou ni, nduyɛ o hɛnaŋ numndo niŋ ŋ toosiaŋ mi ŋ wa kpou ni. Lelaŋ a bɛnda ma sɔla lisaa, a bɛɛleŋ, a balikaa le mɛɛ ŋ cho wana kpaaya yɛ.” (Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 4:11) Chɛhowa toosiaa nyɔɔŋ kpou ni. Lelaŋ, o nɔ dioo le waa wana o wana choo masa, o wa o lɛŋndeŋ choo ɔɔ o choo choo niŋ ni.

4. Le yɛɛ hɛnɛkɛyɛi ke naa dioo le Mɛlɛka nilaŋ kalulaŋ tosallo le?

4 Setana toosiaa nyɛ o nyɛ le. Lelaŋ, o nɔ di o di le mbo wa masaa le chieeŋndo le. Mi Setana a pɔnɔɔ a lanɔ tasoo tosa nila kalulaŋ, nduyɛ ma simul kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi. (Chɛluimaya 10:23, NW) Baa mi hɛnɛkɛyɛi ndɛi ke nda pa dioo le masale Chɛhowaleŋ kiɔɔ? Sako. Hɛnɛkɛyɛi ke waŋndo dioo le sɔɔŋ hɛlioo a kɛɛsiaalaŋ tosaa, kɛ o cho le Wana Toosiaa, Chɛhowa, nila kalulaŋ tosallo le. A tonya, Mɛlɛka nila kalulaŋ tosallo, hɛnɛkɛyɛi soliŋndo kpeku o nɛi wɔɔŋndo choo cho koŋ ni. Naa waŋchieeya yeema mi Mɛlɛka wa naa choo masa nduyɛ mbo chɔm naa nɛiyo.

Sawa kɛ kɛ, sawa mandaa kɛ kɛ, a kɛɛsiaa kɛ kɛ fula pɛ Chɛhowa o ba, o bɛnda nduyɛ o cho sakpo

5. Le yɛɛ kɛɛsiaala Mɛlɛkalaŋ la cho yɛ lɔɔlɔɔ sakpo?

5 Sabu cheleŋ cho, o ke Chɛhowa dioo le waa masa wo. Mbo soliŋ kpaaya ndɔɔ kpeku o nɛi sakpoo choo. O dimul naa aa, “Kaala nuu le fɛɛŋ a fɛɛŋ o cho ni. Sɔɔŋ sakpoŋ a sɔɔŋ tonyaŋ muŋ ya I hini kɔl le tosaa ni. Ya Mɛlɛka Yaawɛɛ ya soo ni.” (Chɛluimaya 9:24) Chɛhowa yeema sawala waŋchieeya le ndu mala mbo tosa kɛɛsiaa bɛnda wo le. Kɛ, ndu kɛsi sawalaŋ le nyɛ bɛnda wo ni. Nduyɛ sakpoyɛi nduɛi o soliŋ kpeku le waŋchieeya sawalaŋ kioo ni. Mi wana ŋchondoo dimi aa, “Sakpoyɛi a tonyaa, lechoo masale numndeŋ le sim ni. Lelaŋ, sawa kɛ kɛ, sawa mandaa kɛ kɛ, a kɛɛsiaa kɛ kɛ fula pɛ Chɛhowa o ba, o bɛnda nduyɛ o cho sakpo.” (Sam 89:14; 119:128) Setana dimi maa Chɛhowa cho Masa sakpo le. Kɛ, Setana pila nɔla mbo hiŋ a sakpoyɛi o chieeŋndo niŋ te.

6. Sabu cheleŋ kuɛɛ ke yɛ Chɛhowa dioo le waa masa?

6 Sabu cheleŋ o ke Chɛhowa dioo le waa masa wo cho ni, o nɔ kɔl kaloo a taasioo le chieeŋndo mandaa. Ŋ che hei mɛɛ ndoo ke Po ndɔɔ kpaayaa le naalaŋ siŋgioo yɛ, la wana chiɔuwaa kɛ kɛ ndoo siŋgi le laŋ. (Maatiu 4:23, 24; Maki 5:25-29) Mi che bɛɛ kaamaalaŋ sɔɔŋ muŋ cho le naa ni, kɛ ŋ ve kaamaa le Chɛhowa le. O sina mɛɛ dialloŋ tosa wallo yɛ. Nduyɛ nyɛ o nyɛ tambu o muŋ niŋ pɛ, o nɔla mbo siŋgi muŋ. O nɔla vɛlɛ mbo miŋgi wanaa vi wa yoomu nduyɛ mbo kuuna kpundɛla cho yɔŋnɔŋndo laŋ.

7. Vɛɛ Chɛhowa nɔ yɛ taasioo mbo hiau wana o wana o chieeŋ Setanaa niŋ?

7 Chieeŋ cho hoo Setana o ba bɛŋgu wo nɔla mbo hiŋ a kɔl nyuloo le. O wa o lɛŋndeŋ niŋ ɔɔ lɛŋnde tɛɛŋ. Chɛhowa ndupilɛ kpe nɔ taasioo le mbo hiŋ a kɔl nyuloo o chieeŋndo choo ni. (Aisaya 2:3, 4; 54:13) Ŋ nɔ yiyaŋ pilɔɔ maa Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo. Mbo dimi aa, “Lekɛndɛi Mɛlɛka . . . cho wana kɔl kalu bɛndu bɛndu. Nduyɛ nyɛ o nyɛ fee o sina. Wana o wana sɔla sina pɛŋgu a mɛɛ o tosa sɔɔŋ ndɔŋ yɛ le. Nduyɛ wana o wana sina sabu o tosa muŋ lende wo le.”—Luomaŋnda 11:33.

MASALE CHƐHOWALEŊ LE HIOU BƐNDA

8. Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ a masale Chɛhowaleŋ okɔɔ?

8 A mɛɛ naŋ che yɛ, Baabuiyo chɔm kpendekele maa Chɛhowa nɔ dioo ni le waa masa. O chɔm vɛlɛ le sabu o cho Masa bɛnda wo yɛ. Saboo opilɛ cho ni, masa chɔm kaalaa wo o cho ni. Miŋ sɔɔŋguu ndu ikɛi te ŋ yiyaŋ pɛ maa ‘Mɛlɛka nɔ nyiɛɛye, nduyɛ mbo mala wanaa nduaa wo o cho ni. O cho wana dɔunuŋ tumbe chɔ chɔ le. Le teleŋ o teleŋ kaalaa o kaala wanaa nduaa a kɔllo kpou ni, nduyɛ, mbo wa sakpo a nda.’ (Ɛsɔdɔɔ 34:6) Mi Mɛlɛka bii naa nyɛkɛndɛi nduyɛ mbo ke naa bɛɛleŋ. O buulaŋ le naa mbo hiau mɛɛ naŋ buulaŋ le naapila yɛ. Masa Nyinaa Wɔɔŋnda dimi maa Chɛhowa yeema dɛnɛ kɛndɛ buɛiyaa nduaa le. Kɛ choolaŋ keŋ cho ni. Mi Mɛlɛka yɔŋgu pɛŋ Po ndɔ kaalaa le halikpeŋ miŋ nɔ tiindaŋndo le waa achal lefafɛɛŋ.—Nuawɔ Sam 84:11; Luomaŋnda 8:32.

Chɛhowa buulaŋ le naa mbo hiau mɛɛ naŋ buulaŋ le naapila yɛ

9. Vɛɛ naŋ looku yɛ sina maa Mɛlɛka buulaŋ le wana o wana?

9 Chɛhowa kaala wanaa nduaa mɛɛ nda cho kunda kpou. Kɛ o nɔ vɛlɛ yeemɛi le wana o wana. Yiyaŋndɔ a nyɛ ndoo yɔŋnuŋ o sindɔɔ niŋndo. Le wɔsilaŋ waalaŋ la yaa, mi Chɛhowa soliŋ wanaa kialaa ŋyamaa kpeku le kaale ndɔleŋ nɛi chɔmaa kioo nduyɛ le yaamɔɔwaa ndaa yomɔɔ. Chɔŋ a teleŋ koŋ mbo huŋ bɛɛ a hau, Chɛhowa cho wɔ waŋnda hɔlaa muliaa kioo. Waŋndo opilɛ o waŋnda haa tɛɛŋ wa Lufu ni. O ve Isɔluɛinɔ le. Nduyɛ mbo mulul nyɛm siaama kɔɔ le halikpeŋ mbo piɛi Chɛhowa. Mi Chɛhowa fanda ndu a pɔnɔ vɛlɛ a poo. Kɛ i hiou kpou ve cho ni, mi Lufu simnuŋ waŋndo opilɛ le pulale Mɛsayanɔɔ. Mi Chɛhowa poonyiaa vɛlɛ bundɛi Lufu ve o Baabuiyo niŋ, o yau nɔ diola ndɔlaŋ ndo niŋ. Vɛɛ Lufu cho yɛ yiyaŋ te o miiŋgu pɛ yoomu nduyɛ mbo pɛɛku a sɔɔŋ muŋ kpou okɔɔ?—Lufu 4:13; Maatiu 1:5, 16.

10. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa Chɛhowa cho masa kindila naa kpɔtɔtɔ le?

10 Chɛhowa cho masa kindila naa kpɔtɔtɔ le. Kɛ wanaa diikuŋ ndu wa choŋnuŋ hɛnɛkɛ nduyɛ a nɔ nyaaloo. (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 3:17) Mi Deeve dimi a Chɛhowa okɔɔ aa, “Bɛɛleŋ a saŋgalaa o cho le ndu, kpaayaa a nyaaloo o cho o fondaŋ ndɔɔ.” (Koloniko Tasoo 16:7, 27) Mi wana ŋchondoo Itaŋ poonyiaa aa, “Wanaa saŋgala num o chondoŋ niŋ nda, a pɛl tɔnɔɔ. Kani fondole, waŋnda haa, le teleŋ o teleŋ a cho balɔɔ o nyɛ num wawoŋndo niŋ. Le teleŋ o teleŋ, waŋnda haa a cho diola numndaŋ saŋgalaa, nduyɛ, ma wa waŋnda chɔmndo a mɛɛ ŋ cho wana tonya yɛ.”—Sam 89:15, 16.

11. Vɛɛ naŋ chɔɔlu yɛ laalaŋndo nɔ maa kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi hiou bɛnda?

11 Mɛɛ naŋ yiyaŋ a kɛndɛi Chɛhowɛi okɔɔ fau, lende koni naŋ chɔɔlu laalaŋndo nɔ ni maa ndu cho masa kɛndɔɔ ni. Ŋ nɔ yiyaŋndo maa wana ŋchondu pilɛ. Mbo dimul Mɛlɛka aa, “Waa o chiɛi numndo niŋ le paaleŋ lepilɛ kpe, o bɛnda mbo hiau waa o fondaŋ cheleŋ le palɛi waa o pilɛ.” (Sam 84:10) Chɛhowa toosiaa naa ni. Lelaŋ, o sina nyɛ nɛŋi naa kɔllo. Mbo ke naa nyɔɔŋ mbo hiou mɛɛ naŋ hauba yɛ. Nyɛ o nyɛ Chɛhowa nyuna naa pɛ le tosaa, le tɔnɔ naa o cho ni. Nduyɛ o yɔŋ bɛɛ miŋ soliŋ sala, ŋ cho wa lɔɔlɔɔ a kɔl kɛndɛ te ŋ diikuŋ pɛ Chɛhowa.—Nuawɔ Aisaya 48:17.

12. Le sabu kpeekpei kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ toolu kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi?

12 Miŋ pɛɛku o Baabuiyo niŋ maa te Wɔsiŋ Waa Pilɛ Kiliti Cho Wa o Masaleŋ Choo Wo chuu pɛ, apum cho kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi simul. (Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 20:7, 8) Yɛɛ cho yɛ nda nyindɔɔ le keŋ tosaa? A teleŋ koŋ, Masa Nyinaa Wɔɔŋnda cho vɛlɛ waŋnda nyindɔɔ le kaayei chɔmndo. Wali ndɔɔ cho koŋ ni. O cho kindiŋ le waŋnda huiyo maa a nɔla ma wa achal lefafɛɛŋ o yɔŋ bɛɛ ma diikuŋ Chɛhowa le. Hei nɔla mii wa tonya le. Kɛ ŋ nɔ miŋ nyunaŋ aa, ‘I nɔ pa mi laalaŋ choola waa lende?’ Te ŋ kaala pɛ kpeekpei Chɛhowa nduyɛ miŋ laalaŋ maa o cho wana kɛndɛ, nduyɛ maa o nɔ dioo le waa masa chieeŋndo, nyɛ kuisiŋ naa kɔllo choola waa lende wa ni. Ŋ cho yeemɛi nɔ le waa o kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi bɛŋgu, masa nɔ kaalaa wo.

CHƆM LO LECHOO WO LE KPULUŊGUMAYƐI

13. Vɛɛ naŋ toolu yɛ kpuluŋgumayɛi Mɛlɛkɛi te ŋ tol pɛ taamasi ndɔɔ kɔɔli?

13 Ŋ che maa Chɛhowa nɔ dioo le waa masaa ni, nduyɛ masale ndɔleŋ le hiou bɛnda. Ŋ nɔ miŋ toolu kpuluŋgumayɛi nduɛi a kɔl naa kpou. Ŋ toolu ndi te ŋ chɔm pɛ lo lechoo wo o Chɛhowa lo nduyɛ miŋ tol taamasi ndɔɔ kɔɔli. Te ŋ kindiŋ pɛ nyɛkɛndɛi le sɔɔŋ tosaa maa Chɛhowa, ŋ cho chɔm maa ŋ kaala masale ndɔleŋ nduyɛ miŋ wa leŋ tooloo.—Nuawɔ Ɛfisiaŋnda 5:1, 2.

14. Vɛɛ bɛnduaa a wanaa cho yuŋgulaŋ bolleŋ nda tuallɛ taamasi Chɛhowaa kɔɔli?

14 Ŋ pɛɛku o Baabuiyo niŋ maa a kaalaa Chɛhowa soliŋ kpaaya ndɔɔ kpeku lɔɔlɔɔ ni. Wanaa cho yuŋgulaŋ bolleŋ nda a bɛnduaa nɔ kaalaa le kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi ya, cho taamasi Chɛhowaa tolɔɔ kɔɔli, nduyɛ a kindila acheleŋnda kpɔtɔtɔ le. Mi Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo, kindiŋ kpoke le taamasi Mɛlɛka wo nda Po ndɔɔ tolɔɔ kɔɔli. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 11:1) O tuisi acheleŋnda lasiɔmbu ɔɔ mbo kindila nda le tosaa nyɛ cho o kɛndɔɔ wo le. Kɛ, mbo dɛɛniaa nda le nda nyindɔɔ ma tosa o kɛndɔɔ. (Luomaŋnda 12:1; Ɛfisiaŋnda 4:1; Filɛmɔŋ 8-10) Mi Pɔɔl tual taamasi Chɛhowaa kɔɔli o hei tosaa ni. Te ŋ bii acheleŋnda a kaalaa pɛ, mɛɛ ŋ cho kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo.

15. Vɛɛ naŋ toolu yɛ masale Chɛhowaleŋ te ŋ wa pɛ wanaa o ke kpaayaa wa bɛɛleŋ kioo?

15 Ŋ toolu vɛlɛ masale Chɛhowaleŋ te ŋ wa pɛ wanaa o ke kpaayaa wa bɛɛleŋ kioo nduyɛ miŋ wa nda tooloo. O yɔŋ bɛɛ miŋ bii kɛɛsiaa nda tosa wo bila nyɛkɛndɛi le ɔɔ miŋ chɛl ndu le, ŋ nɔ miŋ toolu nda. Chieeŋndo ndu tosa lende le. Kɛ mi naŋ tosa lende te ŋ chɛl pɛ maa Chɛhowa cho Masa naa ni. (Ɛfisiaŋnda 5:22, 23; 6:1-3; Hibuluiya 13:17) Nduyɛ miŋ wa a nyaale kanifuule, Mɛlɛka yeema o kɛndɔɔ le naa.

16. Vɛɛ kɛɛsiaala naŋ tosalaŋ la chɔm yɛ maa ŋ cho kpuluŋgumayɛi Mɛlɛkɛi tooloo?

16 Ŋ toolu vɛlɛ kpuluŋgumayɛi Mɛlɛkɛi o kɛɛsiaala naŋ tosalaŋ niŋ. Chɛhowa dou naa sawa le nyɛ o nyɛ naŋ yeema tosaa o yoomu naa niŋ te. Kɛ, mbo dimul naa mɛɛ o yiyaŋ yɛ. Hei mala naa le sinaa nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa wo. Le taamaseliiyo, Chɛhowa poonyial Kilisiɔŋnda lasawa o yau choo le sinaa mɛɛ naŋ nɔ miŋ chuɛɛnuŋ yɛ, a chuɛɛnɔŋ naŋ nɔ miŋ kpakpala wo le. Kɛ, mbo tɛɛsiaa maa ŋ nɔ miŋ chuɛɛnuŋ chuɛɛnɔŋ lebiɔɔ, o ke naa bɛɛleŋ maa Seiyaa ndɔ wo. (Timoti Tasoo 2:9, 10) O yeema naa miŋ yiyaŋ mɛɛ kɛɛsiaala naalaŋ la piiliaŋ acheleŋnda yɛ. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 10:31-33) Te ŋ tosa pɛ kɛɛsiaalaŋ a mɛɛ Chɛhowa yiyaŋ yɛ, ŋ cho chɔm maa ŋ kaala masale ndɔleŋ nduyɛ miŋ wa leŋ tooloo.

Toolu kpuluŋgumayɛi Mɛlɛkɛi o kɛɛsiaala ŋ tosalaŋ niŋ a o sɔɔŋ leyuŋgoŋ niŋ (Tofa pɛlta 16-18)

17, 18. Vɛɛ wanaa cho o nɔɔ niŋnda chɔm yɛ maa a cho kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo?

17 Ŋ yaasiaŋndɔ nɛiyo opilɛ, o Kilisiɔŋaa cho o nɔlaŋ nda toolu kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi yo. Kɛlɛŋgaa mi pɔnɔɔ a lanɔɔ che maa o cho mɛɛ nda wa kɔllɛ le nɔ ndaa cho le. Kɛlɛŋgaa ma nɔ pɛŋ bahawɛila wɔɔŋ wɔɔŋndaŋ. Te lende i cho ni, a nɔla ma sɔla tɔnɔɔ a mɛɛ Chɛhowa ndoo bii sindɛ kaaleŋ Isɔluɛi yɛ. Mi Chɛhowa tɛɛsiaa maa o cho maa pɔnɔ le wanaa nduaa. (Aisaya 54:5; 62:4) Mi kaaleŋ Isɔluɛi tɛɛmbuu Chɛhowa kɔl teleŋnda bɔɔbɔɔ. Mɛɛ bahawɛilaŋ la wa o nɔɔ niŋ naa yɛ chaŋyɛi keŋ wa ni. Kɛ Chɛhowa ve chɔ chɔ le Isɔluɛiya kiɔɔ le. Kɛ, mbo mal nda haki daandi daandi, nduyɛ mbo lo o buŋgaŋ o chuel nda woŋ choo.—Nuawɔ Sam 106:43-45.

18 Kilisiɔŋaa cho o nɔlaŋ nduyɛ ma nɔ kaalaa le Chɛhowa wa kindiŋ le taamasi ndɔɔ tolɔɔ kɔɔli. O yɔŋ bɛɛ mi bahawɛilaŋ la wa o nɔla ndalaŋ niŋ, a kindiŋ le kɛyaŋndo o nɛi Baabuiyo chɛl te wo choo le. A sina maa o cho suɛi lamamɔɔ le Chɛhowa che buŋgaŋ naŋ chua o nɔɔ niŋndoŋ te. Nduyɛ o yeema mi pɔnɔ a lanɔɔ “simnuŋ waŋndo o pilɛ kpe.” Suundaa kinɛi cho saboo ni le mi wanaa cho o nɔɔ niŋnda kɛyaŋ nduyɛ ma waŋnuŋ hɛnɛkɛ le wana cheleŋ chuaa o nɔɔ niŋ. (Maatiu 19:5, 6, 9) Te Kilisiɔŋnda kindiŋ pɛ o nɛi o nɛi niŋ le batiuwaa sɔlaa o nɔ ndaa niŋ, mɛɛ a cho kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo.

19. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te ŋ tosa pɛ biondɔŋndaŋ?

19 Naa kpou wanaa lahakiaa naŋ cho ni. Nduyɛ teleŋndaŋ lapum, miŋ tosa sɔɔŋ tɛɛmbuu Chɛhowa kɔl loŋ. O sina hei, nduyɛ lelaŋ o yɔŋgu Kiliti le naa baŋaa ni. Lelaŋ te ŋ tosa pɛ biondɔŋndo, ŋ nɔla miŋ nyuna Chɛhowa le mbo mal naa haki. (Chɔŋ Tasoo 2:1, 2) Tuupa miŋ wa kɔllo tambei le biondɔŋ naŋ tosa wo, ŋ tiuba miŋ pɛɛku isɔɔ o biondɔŋ koŋ niŋ. Ŋ yeema miŋ lo Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ. O cho naa malɔɔ haki, mbo mala naa miŋ seŋgu, nduyɛ miŋ hiou lachi a ndu piɛiyo.—Sam 103:3.

20. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ toolu kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi suŋ suŋ?

20 O chieeŋ sɛnɛiyo niŋ, wana o wana cho wa o masale Chɛhowaleŋ bɛŋgu nduyɛ miŋ pɛɛku a nɛila ndɔla sakpo laŋ okɔɔ. (Aisaya 11:9) Kɛ suŋ suŋ bɛɛ, ŋ tiuba miŋ pɛɛku tau a mɛɛ o yiyaŋ yɛ vɛlɛ a mɛɛ o yeema naa miŋ bii sɔɔŋ yɛ. O teleŋ biŋgi bɛŋgu, wana o wana simullɛ niŋ di Mɛlɛka nɔ le waa masa wo le. Lelaŋ, ŋ kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ suŋ suŋ le kpuluŋgumayɛi Chɛhowɛi tooloo. Diikɔŋndo ndu, piɛiyo ndu a tiindaŋndo, nduyɛ a kindiŋndo le taamasi ndɔɔ tolɔɔ kɔɔli o nyɛ o nyɛ naŋ cho tosaa niŋ.