1, 2. Nye capita la Paulu kuenda Sila ko Filipu? (Tala ociluvialuvia kefetikilo liocipama cilo.)

KŨLĨHĨSA ulandu owu. Ca kala vokati kuteke. Olomisionariu vivali, Paulu la Sila, va kapiwile vokayike vohondo yimue mua kala owelema walua kolupale luo Filipu. Ovo ka va tẽlele oku lisengasenga momo ovolu avo a kapiwile kovikumbi kuenda va yeva evalo lialua vonyima omo lioku tipuiwa calua. (Ovilinga 16:23, 24) Keteke liaco, owiñi wa kuata Paulu la Sila kuenje va va kokela pocitanda. Vepuluvi liaco, va fetika oku va sombisa. Va tola uwalo wavo kuenda va tipuiwa lolombueti. (Ovilinga 16:16-22) Eli ekambo liesunga! Omo okuti Paulu wa kala onyitiwe yo ko Roma, wa sukilile oku sombisiwa lesunga. *—Tala etosi pombuelo yemẽla.

² Paulu osimbu a kala vokayike, citava okuti wa kala oku  sokolola kueci ca pita laye keteke liaco kuenda eci catiamẽla komanu vo ko Filipu. Va Filipoi ka va kuatele o sunangonga ndeci ca kala kalupale akuavo Paulu a nyũla. Va Yudea va enda oku fendelela kosamua yombundi yo lupale kohulo yolui. (Ovilinga 16:13, 14) Anga hẽ va enda oku ci linga omo okuti volupale ka mua kaile alume ekũi va Yudea, okuti olio etendelo lia sukiliwile vo sunangonga? Omanu vo ko Filipu va velisilepo calua ofeka yavo. (Ovilinga 16:21) Citava okuti ovo ka va simĩle okuti Paulu la Sila, va kalavo olonyitiwe vio ko Roma. Ka tua kũlĩhĩle nda va kala olonyitiwe vio ko Roma ale sio, pole, tua kũlĩha lika okuti Paulu la Sila va talisiwa ohali loku kapiwa vokayike.

3. Momo lie Paulu a kuatela a tatahãi eci a kapiwa vokayike pole, ocituwa cipi a lekisa?

³ Citava okuti Paulu wa kalavo oku sokolola ndomo a pitĩla ko Filipu. Noke yolosãi vimue, Paulu wa enda konẽle yikuavo yo kalunga ka tukuiwa hati, Ageu ko Asia Menor. Osimbu a kalako, espiritu sandu ka lio wecelele oku ka kundila kolonepa vimue. Ca kala ndu okuti, espiritu sandu lio tateka oku enda kovitumãlo vikuavo. (Ovilinga 16:6, 7) Kovitumãlo viaco pi? Paulu eci a kala ko Torasi wa kuata ocinjonde cimue vo sapuila hati: “Yokila ko Makedonia.” Yehova wo wimba onumbi! Kuenje vepuluvi liaco Paulu wa enda ko Makedonia. (Tanga Ovilinga 16:8-10.) Pole nye ca pita noke? Eci a pitĩla ko Makedonia, wa kapiwa vo kayike! Momo lie Yehova a ecelela okuti ovina viaco vi pita la Paulu? Eye wa kala vokayike oloneke viñami? Ndaño wa liyaka lovitangi viaco, wa amamako lesanju kuenda lekolelo liapama. Eye la Sila va fetika oku “likutilila loku sivaya Suku lovisungo.” (Ovilinga 16:25) Ombembua ya Suku ya kala vovitima kuenda vovisimĩlo viavo.

4, 5. Ovitangi tu liyaka lavio, vi sokisiwa ndati levi via Paulu? (b) Ekalo lia Paulu lia pongoloka ndati vocipikipiki?

⁴ Ove hẽ wa pitile ale lovitangi ndevi via Paulu? Citava okuti, olonjanja vimue komuenyo wove wa pingile ale ku Suku oco a ku kuatise oku nõla onjila o yongola oku kuama kuenje wa kuama olonumbi viespiritu sandu. Pole, wa sukilile oku linga apongoloko komuenyo wove. (Ukundi 9:11) Eci o sokolola ovina viaco, pamue o komõha poku limbuka esunga lieci Yehova a ecelela ovina vimue oku pita. Nye ci ku kuatisa oku amamako oku pandikisa, loku kolela lutima wosi ku Yehova? Tu pondola oku sanga etambululo, poku kũlĩhĩsa ovina via pita la Paulu kuenda Sila.

⁵ Paulu la Sila osimbu va kala oku imba ovisungo, kua pita ovina vialua ka va lavokaile. Tete, kua pita ocilemawe cimue ci nene. Apito osi o kayike a yikuka vocipikipiki. Kuenje alienge omanu vosi va kala vokayike a kutuluka. Noke, Paulu wa lungula ukuakayike wa yonguile oku liponda kuenje ukuakayike lepata liaye liosi va papatisiwa. Komẽle, olonganji vio volupale via tuma olondavululi oco vope Paulu la Sila vokayike kuenda oku  va pinga oco va tunde volupale lombembua. Eci olonganji vio volupale via limbuka okuti Paulu la Sila olonyitiwe vio ko Roma kuenda via lueya, ovio muẽle vieya oku va sindikila kosamua. Pole, Paulu la Sila osimbu ka va tundile volupale, vo usika manjavo Ludia okuti ndopo a papatisiwile. Ovo va kuata epuluvi lioku kolisa vamanji vakuavo ko Filipu. (Ovilinga 16:26-40) Vocipikipiki, ovina viosi via pongoloka!

6. Nye tu kũlĩhĩsa vocipama cilo?

⁶ Nye tu lilongisa kovolandu aco? Yehova o pondola oku linga ovina ka tua lavokaile, omo liaco ka tu sukila oku sakalala eci tu liyaka lovitangi. Ovina viaco via komohĩsa calua Paulu. Tu ci limbukila vukanda a sonehela noke vamanji ko Filipu catiamẽla kasakalalo kuenda kombembua ya Suku. Vocipama cilo, tu kũlĩhĩsa olondaka via Paulu vi sangiwa kelivulu lia va Filipoi 4:6, 7. (Tanga.) Noke, tu kũlĩhĩsa ovolandu akuavo Embimbiliya a lekisa ndomo Yehova a linga ovina vocipikipiki. Tu kũlĩhĩsavo ndomo “ombembua ya Suku” yi tu kuatisa oku pandikisa kovitangi poku kolela Yehova lutima wetu wosi.

7. Ulandu upi Paulu a longisa eci a sonehela vamanji ko Filipu kuenda nye tu lilongisako?

⁷ Eci vamanji ko Filipu va tanga ukanda Paulu a va sonehela, ovisimĩlo vipi va kuata? Citava okuti, valua pokati kavo va ivaluka eci ca pita la Paulu la Sila kuenda ndomo va kuatisiwa la Yehova lonjila yimue ka va lavokaile. Ulandu upi Paulu a va longisa vukanda waye? Wa va longisa hati: Ko ka sakalali. Likutilili kuenje vu tambula ombembua ya Suku yina “ya piãla olondunge viosi.” Eci ci lomboloka nye? Vambimbiliya amue ondaka yaco ya pongoluiwa ndoco: “Ya velapo ovisimĩlo vietu viosi” ale “ya velapo a sokiyo osi omanu.” Pole, Paulu wa popia hati “ombembua ya Suku” ya velapo okuti ovisimĩlo vietu vi sule. Olonjanja vimue ka tu tẽla ndomo tu tetulula ovitangi vietu, pole, Yehova o pondola oku ci linga. Eye o pondola oku linga ovina vocipikipiki. Tanga—2 Petulu 2:9.

8, 9. (a) Ndaño okuti Paulu wa talisiwa ohali ko Filipu, onima yipi yeyililako omo lioku pandikisa? (b) Momo lie vamanji ko Filipu va kolelele kolondaka via Paulu?

⁸ Ukanda wa Paulu wa pamisa vamanji valua ko Filipu kuenda va sokolola eci Yehova a va lingila vokuenda kueci ci soka ekũi lianyamo. Ndaño Yehova wa ecelela okuti Paulu la Sila va talisiwa ohali, ovina viaco via kuatisa koku “teyuila loku imbila uvangi olondaka viwa.”  (Va Filipoi 1:7) Asongui vo kolupale luo Filipu ka va ponduile vali oku lambalala ekongelo liokaliye Liakristão. Citava okuti, omo liovituwa via Paulu ndonge Luka wa amamako oku kala ko Filipu eci Paulu la Sila va enda. Luka wa kuatisa calua Akristão vokaliye ko Filipu.

⁹ Eci vamanji vo ko Filipu va tanga ukanda wa Paulu, ovo va kũlĩhĩle okuti olondaka viaco ka via tundile vovisimĩlo viaye. Paulo wa liyaka lovitangi vialua. Ndaño muẽle ceci a sonehela vamanji, eye wa kala vokayike ko Roma. Pole, eye wa lekisa okuti wa kuatele “ombembua ya Suku.”—Va Filipoi 1:12-14; 4:7, 11, 22.

10, 11. Nye tu sukila oku linga nda tua sakalala locitangi cimue kuenda nye tu lavoka?

¹⁰ Nye ci tu kuatisa oku kuata “ombembua ya Suku” okuti ka tu “sakalala locina cimue”? Olondaka via Paulu ku va Filipoi vi lekisa okuti nda tua sakalala locitangi cimue, ohutililo oyo yi tu kuatisa. Omo liaco, eci tu li yaka lasakalalo tu sukila oku likutilila. (Tanga 1 Petulu 5:6, 7.) Eci o likutilila ku Yehova kolela okuti eye o ku kuatisa. Olonjanja viosi lekisa olopandu omo lia sumũlũho wa siata oku tambula. Lalimue eteke ku ka ivaleko okuti Yehova o pondola “oku linga ovina viosi tu pinga ale tu sima.”—Va Efeso 3:20.

¹¹ Ndeci ca pita la Paulu kuenda Sila, citava okuti tu komõha omo liovina Yehova a linga oco a tu kuatise. Olonjanja viosi tu ka sukila ekuatiso liaye ndaño okuti Yehova ka ci lingi locikomo. (1 Va Korindo 10:13) Eci ka ci lomboloka okuti ka tu lingi vali cimue kuenje tu kevelela lika okuti Yehova o tetulula ocitangi cetu. Tu sukila oku linga ovina vi li tava lolohutililo vietu. (Va Roma 12:11) Ovilinga vietu ovio vi lekisa okuti tua kuacili ku Yehova kuenje o tu sumũluisa. Tu ivaluki okuti Yehova o pondola oku tu lingila ovina vialua okuti vina tua pinga ci sule. Olonjanja vimue, eye o tu lingila ovina lonjila yimue ka tua lavokaile. Omo liaco, tu kũlĩhĩsi ovolandu amue a ka pamisa ekolelo lietu kuloño wa Yehova woku linga eci ka tua lavokaile.

12. (a) Nye Soma Hesekiya a linga eci Soma Senakeriva o saluisa? (b) Nye tu lilongisa konjila ndomo Yehova a tetulula ocitangi caco?

¹² Vembimbiliya, tu sangamo o volandu alua a lekisa ndomo Yehova a linga ovina vocipipiki. Eci Hesekiya a kala osoma yo Yuda, Senakeriva Soma yo ko Asuria wa katukila ovaimbo osi a pama o ko Yuda, o Yerusalãi oyo lika ya supapo. (2 Olosoma 18:1-3, 13) Noke Senakeriva wa setekavo oku katukila o Yerusalãi. Nye soma Hesekiya a linga? Tete, wa likutilila ku Yehova oco o kuatise kuenda wa pinga olonumbi kuprofeto wa Yehova, Isaya. (2 Olosoma 19:5, 15-20) Hesekiya wa lekisa esunguluko, poku feta olombongo Senakeriva o kisika. (2 Olosoma 18:14, 15) Noke Hesekiya wa linga esokiyo lioku teyuila olupale. (2 Asapulo 32:2-4) Ocitangi caco ca potoluiwa ndati?  Yehova wa tuma ungelo umosi wa ponda 185.000 kasualali va Senakeriva kuteke umosi. Hesekiya ka lavokaile okuti ovina vi ka pita ndoco!—2 Olosoma 19:35.

13. (a) Nye tu lilongisa kueci ca pita la Yosefe? (b) Ocina cipi ca pita la Sara okuti ka ci lavokaile?

¹³ Tu kũlĩhĩsi eci ca pita lumalẽhe Yosefe. Eci a kala vokayike Kegito, Yosefe ka simĩle okuti, wa laikele oku kala omunu wavali wavelapo kofeka Yegito kuenda ka simĩlevo okuti, Yehova o ko wĩha ocikele coku yovola epata liaye konjala. (Efetikilo 40:15; ;41:39-43;; 50:20) Ocili okuti, Yehova wa linga ovina Yosefe ka lavokaile. Sokololavo eci ca pita la Sara kukululu ya Yosefe. Sara omo lioku kuka, wa lavokaile hẽ okuti Yehova o ko wecelela oku cita omõlaye, okuti ka tambula omõla wupika waye? Oku citiwa kua Isaque, kua kala ocina cimue Sara ka lavokaile.—Efetikilo 21:1-3, 6, 7.

14. Ekolelo lipi tu sukila oku kuatela Yehova?

¹⁴ Ka tu ka lavoki okuti, Yehova o linga ovikomo oco a maleko ovitangi vietu  viosi osimbu oluali luokaliye ka lueyile. Kuenda ka tu ka kisiki okuti Yehova o linga ovikomo komuenyo wetu. Pole, tua kũlĩhĩha okuti Yehova wa kuatisa afendeli vaye vakuekolelo kosimbu volonepa vi komohĩsa. Eye ka pongolokele. (Tanga Isaya 43:10-13.) Eci ci tu vetiya oku kolela kokuaye. Tua kũlĩha okuti eye o ka tu ĩha ongusu tu sukila, oco tu tẽlise upange waye. (2 Va Korindo 4:7-9) Nye tu lilongisa kulandu wa Esekiya, Yosefe kuenda Sara? Yehova o pondola oku tu kuatisa eci tu liyaka lovitangi nda tua amamako oku kolela kokuaye.

15. Nye ci ka tu kuatisa oku kuata “ombembua ya Suku” eci tu liyaka lovitangi kuenda tu ci linga ndati?

¹⁵ Tu pondola oku kuata ndati “ombembua ya Suku” eci tu liyaka lovitangi? Poku amamako oku pamisa ukamba wetu la Yehova. Ukamba waco u taviwa lika omo liocisembi co cilumba ca Yesu Kristu. Ocisembi, cimue pokati kovopange a komohisa a Yehova. Omo liocisembi, eye o pondola oku ecela akandu etu kuenda tu pondola oku kuata utima wa yela kuenje ukamba wetu laye u livokiya.—Yoano 14:6; Tiago 4:8; 1 Petulu 3:21.

16. Nye ci pita letu eci tu tambula “ombembua ya Suku”? Ci lombolola.

¹⁶ Nye ci pita eci tu tambula “ombembua ya Suku yina ya piãla olondunge viosi”? Embimbiliya li lekisa okuti, oyo yi “lava” ovitima vietu lovisimĩlo vietu. (Va Filipoi 4:7) Kelimi lio Helasi, ondaka oku “lava,” ya tiamisiwilile kocimunga ca sualali va nõliwa oco va teyuile olupale lumue. Omanu vo ko Filipu, va enda oku laviwa locimunga caco ca sualali. Luteke va kolelepo momo va kũlĩhĩle okuti olupale lua teyuiwa. Cimuamue haico, nda tu kuete “ombembua ya Suku” ovitima vietu lovisimĩlo vietu ka vi sakalala. Momo tua kũlĩha okuti, Yehova o tu lava kuenda o yongola okuti tu kolapo. (1 Petulu 5:10) Eye o tu teyuila kovisimĩlo ka via sungulukile kuenda kesumuo.

17. Nye ci ka tu kuatisa oku kolela Yehova vokuenda kuohali ya piãla?

¹⁷ Ndopo ohali ya piãla iya komanu vosi. (Mateo 24:21, 22) Ka tua kũlĩhile eci ci ka pita letu omunu lomunu. Pole, ka tu sukila oku sakalala. Ndaño okuti ka tua kũlĩhĩle ovina viosi Yehova a ka linga, pole, etu tua kũlĩha Suku yetu. Tua kũlĩhavo ovina viosi a lingila afendeli vaye vakuekolelo kosimbo. Tua lilongisa okuti ndaño tu liyaka lovitangi, Yehova o ka tẽlisa olohuminyo viaye. Eye, o linga ovina lonjila yimue ka tua lavokaile! Omo liaco, olonjanja viosi Yehova o tu lingila ovina vimue vi tu kuatisa oku limbuka “ombembua ya Suku.”