1, 2. Zvicinyi zviri kuvoniwa ngo vandhu ngo pamusoro po Zvapupu zva Jehovha?

VANDHU vazinji vanovona kuti Zvapupu zva Jehovha zvakasiyana maningi no vamweni. Inga muezaniso mutari umweni anodanijwa Anton Gill wakasimba mugariro wo Zvapupu pa mukuvo wo Nazista yo ku Aremanha. Iyena wakatara kudari: “Zvapupu zva Jehovha zvaizondwa maningi ngo Manazista. . . . Mu gore ro 1939 kwainga no mutengo unokwana kuita 6.000 wo Zvapupu mu [ndau yo vasungwi].” Iyena wakaengejera eciti pikija Zvapupu zvaitambujwa maningi, izvona zvaizivika ngo kuva vakagondeka, kujibata pa kuvangirijwa, kugoneka kuna Mwari wazvo, zve zvakabatana.

² Pa makore aperari, ku Afrika dhu Suri kwakavavo no ciitiko cicikakanganiki ngo pamusoro po Zvapupu zva Jehovha. Pa nguva imweni, Zvapupu zvainga no mukhaindi wakasiyana wo ganda zvairambijwa kusonganira pamwepo. Asi, ngo mu Dimingu, njiku 18 ya Mbuji wo 2011, Zvapupu zvaipinda  78.000 zvo maganda akasiyana vo ku Africa dhu Suri no vo mu nyika jo muphedomo vakaita musongano unosisira mu Estadhio huru mu Johanesbhegi. Umwe wo vavonereri vo estadhio iyi wakananga kudari: “Ava ndi vandhu vakanasa kurongeka kupinda vese vandakambovona mu estadhio ino. Vese vakanasa kusimira ushoni. Zve imwimwi manasa kucenesa estadhio ino. Pa musoro pa zvese, imwimwi amukhetani.”

3. Zvicinyi zvinoita kuti ukama hwedu hwo pasi pese huve hwakasiyana?

³ Pikija vandhu vaciripi Zvapupu vangavona zvakajeka kuti ukama hwedu hwo pasi pese hwakasiyana maningi no cikwata cimweni haco. (1 Pedru 5:9) Ngenyi takasiyana kamare no cikwata ciri cese haco? Ngo kuti ngo besero ro Bhaibheri no mujimu wa Mwari, tinoshanda ngo simba kuti ticinje mugariro wedu kuti udakajise Jehovha. ‘Tinobvisa undhu hwo kare,’ ‘tosimira undhu hupsa.’—VaKolosi 3:9, 10.

4. Tinozojijenyi pa musoro uno? Ngenyi?

⁴ Pasure po kubvisa undhu hwo kare, tinodikana kuramba ticina. Pa musoro uno, tinotanga ngo kubhuya kuti tingabvisisa kudini undhu hwo kare zve ngenyi izvi zvinosisira maningi. Tinozovona kuti zvinokwanisika kuti mundhu aite cinjo huru mu upenyu hwake azvinenyi wainga wakabatikana zvakadini mu kuita zvakashata. Tinozobhuisana ngo pamusoro po kuti vaya vaano makore akawanda mu cokwadi vangaitisa kudini kuti varambe vacina undhu hwo kare. Ngenyi tinodikana kubhuya ngo shwiro iyi? Zvinosuruvarisa kuziva kuti vandhu vakamboshandira Jehovha avazivi kuramba vecingwarira. Vakatanga kurangarira no kuita zviro zvo kare vacito vaziva Jehovha. Umwe nga umwe wedu anodikana kuceukija ngwajo iyi: “Anojiita wakaima, ngaangware, acawa pasi.”—1 VaKorinto 10:12.

5. (a) Ipanyi muezaniso unokhombija kuti ngenyi tinodikana kukasika kusiya undhu hwo kare. (Vonanyi pikica yo kutanga.) (b) Zviito zvapi zvo undhu hwo kare zvinonangwa pa VaKolosi 3:5-9?

⁵ Mwaizodini kudari mukavona kuti nguvo yenyu yakasvipa zve iri kunuha? Amucaizoibvisa ngo kukasika here? Ngo maitiro amweo, kudari mukazwisisa kuti muri kuita zviro zvinonyenywa ndi Jehovha, munodikana kusiya ngo kukasika. Ecibhuya ngo zviito zvakashata, Pauro wakananga kudari: “Regeranyi bzese ibzi.” Ngatibhuye ngo zviviri zvakona: uhure no zviito zvicizivi kucena.—Verenganyi VaKolosi 3:5-9, Shanduro yeNyika Itsva.

6, 7. (a) Magama a Pauro anokhombijisa kudini kuti zvinoda kuvangisira kuti tibvise undhu hwo kare? (b) Ngo api aenga mararamire a Sakura? Zvicinyi zvakamupa simba ro kucinja?

⁶ Uhure. Mu Bhaibheri, ‘uhure’ unobatanija ruvatano hwo vandhu vaciripi mukaji no mwamuna zvo pamutemo. Pauro wakananga kuti maKristu anodikana ‘kuuraya zvirewa zvo muviri wavo’ no kuda ko ruvatano hwakashata. Zvinoreva kuti tinodikana kushanda ngo simba kuti tibvite zvido zvakashata. Zvinganesa hazvo, asi zvinokwanisika!

⁷ Tino muezaniso wo imwe hambzaji yo  Japau inodanijwa Sakura. * (Vonanyi masoko o pasi.) Sakura paainga ecikura, kazinji waijizwa ano ushongwe zve wakasuruvara. Kuitira kupeja ushongwe hwake, wakatanga kuita ruvatano paiinga no makore 15. Sakura wakaita ruvatano no vandhu vakasiyana siyana zve wakazobvisa mimba katatu. Iyena wakananga kudari: “Pa kutanga, ndaijizwa kuti ndakangwaririka, pandaiita ruvatano ngo kuti ndaivona inga ndinosisira zve ndinodiwa. Asi pandaienderera mberi ndeciita ruvatano, ndaiengejeravo kujizwa kutama kungwaririka.” Sakura wakaramba no mararamire aya mbhera pa 23 o makore o kubahwa. Perepo, wakatanga kujija Bhaibheri no Zvapupu zva Jehovha, zve waidisisa zvaaijija. Jehovha wakamubesera kusiya mararamire akashata no kunyisa mazwiro o kujipa ndava no kupseruka. Wari, Sakura ari kushanda inga piyona wo nguva jese zve aacajizwi ano ushongwe. Iyena wakati: ‘Ndino mudakaro wokadi-kadi zve ndiri kubusa rudo hwa Jehovha njiku ngo njiku.’

8. Zviito zvapi zvimweni zvingatiita vacizivi kucena pamberi pa Mwari?

⁸ Zviito zvicizivi kucena. Mu Bhaibheri, ‘zviito zvicizivi kucena’ zvinobatanija zvakawanda, haiwa basi uhure. Zvinganangira zviro zvakadari inga kubhema, kana kubhuya zviro zvinopseruja. (2 VaKorinto 7:1; VaEfeso 5:3, 4) Zvinganangira zviro zvakashata zvingaitwa ngo vandhu mucifise-fise, zvakadari inga kuverenga mabhuku anomusijira zvido zvo vatano kana kuvona zvo umitu-mitu. Zviro zvingaita kuti mundhu ave no cirovejeso cicizivi kucena co kuita cinyamundundu kana bonyora. (VaKolosi 3:5, Shanduro yeNyika Itsva) *—Vonanyi masoko o pasi.

9. Zvicinyi zvingaitika kudari mundhu akakurisa ‘cido co kuvatana’?

⁹ Vandhu vano cirovejeso co kuvona zvo umitu-mitu vanokurisa ‘cido co kuvatana’ zve vogumira pa kuva varanda wo ruvatano. Kupsakisisa kwakaizwa kwakavonesa kuti kuva muranda wo kuvona zvo umitu-mitu kwakaezana no kuva muranda wo doro kana wo mutombo jinodhakwisa. Ngo kudaro, azvitikahamaji kuziva kuti cirovejeso co kuvona zvo umitu-mitu kuno muviyo jinokhuvaza. Muviyo jakona jingabatanija, kupseruka, kushanda padoko, kuva no mbhuri icina mudakaro, kurambana, no kutogumira pa kujiuraya. Mwanarume umweni, pasure po kupeja makore ari muranda wo kuvona zvo umitu-mitu, paakasujunuka wakananga kuti wainga wojivonavo kuva mundhu.

10. Ribheiro wakasujunukisa kudini ku uranda hwo kuvona zvoumitu-mitu?

¹⁰ Kuno vandhu vakawanda vanodikana kuita hondo kuti vajisujunure ku uranda hwo kuvona zvo umitu-mitu. Asi hondo iyo inowinika. Rangariranyi basi ngo pamusoro pa Ribheiro wo ku Bharaziri. Paainga eciaaruka, wakabuda pamuzi kwenda koshandira ku fabirika yaibika ngo papsa maphepha o kare kuti ashandiswezve. Kondhono wakavona marevhista o zvoumitu-mitu. Ribheiro wakananga kudari: “Padoko ngo padoko, ndakatanga kuva muranda wo zvoumitu-mitu. Ndainga ndashata maningi zvo kuti andicaivetera kuti mwanakaji wondaigara naye ambobude, ndaitovona  mavhidhio o zvoumitu-mitu, iyena naari pa muzi kamare.” Njiku imweni paainga ku basa, Ribheiro wakavona mututu wo mabhuku aida kubikiswa ngo papsa, bhuku rimweni rainga no musoro unoti Chakavanzika Chomufarwa Wemhuri. Wakaritora woriverenga. Zvaakajijemo zvakamukwevejera kuti atange kujija Bhaibheri no Zvapupu zva Jehovha. Asi zvakatora nguva kuti Ribheiro asujunuke pa uranda hwo kuvona zvoumitu-mitu. Cicinyi cakamubesera kuti azokwanise kusiya? Iyena wakananga kudari: “Ngo mukumbiro, kujija Bhaibheri, no kurangarijisisa zvandaijija, ndakaengejera kudakarira kwangu mugariro ja Mwari mbhera rudo hwangu naye woguma pa kuvanga kupinda cido co kuvona zvoumitu-mitu.” No besero ro Bhaibheri no mujimu wa Mwari, Ribheiro wakacinja mufambiro wake, wobhabhatijwa zve wari ari kushanda inga mukuru wo ungano.

11. Zvicinyi zvinobesera mundhu ari wese kuti arambe ari ndhambo no zvoumitu-mitu?

¹¹ Vonanyi, kuti Ribheiro akwanise kusujunuka pa uranda hwo kuvona zvoumitu-mitu wakadikana kuita zvinopinda kujija Bhaibheri basi. Wakadikana kurangarijisisa ngo pamusoro po zvaaiverenga mu Bhaibheri, wotendera kuti zvibaye mwoyo wake. Wakadikana kuita mukumbiro kuna Jehovha ecideketera kuti amubesere. Zviro izvi zvakabesera kuti rudo hwa Ribheiro na Jehovha uvange zvokuti waizokwanisa kunyisa cido cake co kuvona zvoumitu-mitu. Kuti tirambe tiri ndhambo no zvoumitu-mitu, tinodikanavo kuva no rudo hwakavanga na Jehovha zve tonyenya zvakashata.—Verenganyi Nduyo 97:10.

12. Cicinyi cakabesera Stefano kuti asiye ushungu no kubhuya magama o kutuka?

¹² Vandhu vamweni avanesi kunyangajwa, vototanga kukharamusa kana kutuka vamweni. Pazvinoitika, ukama hwavo hunotambujika. Mwanarume umweni ano vana wo ku Austraria anodanijwa Stefano wainga no cirovejeso co kutuka zve wainyangajwa ngo ciro cidoko. Wakananga kudari: “Inini no mukaji wangu takaparajana katatu zve tainga tecinasirira kuti tirambane.” Vacito varambana, vovaviri vakatanga kujija Bhaibheri, zve Stefano wakaeja kushandisa zvaaijija. Wakananga kuti acito aziva Jehovha, waiwana ushungu ngo ciri cese caimunyangaja zve waijizwa inga bhomba raizoputika pa nguva iri yese hayo. Asi, Stefano naatanga kuteverera mazano o Bhaibheri, zviro zvakaita nane. Iyena wakati: “Ciriporipoco mbhuri yedu yakazoita nane. Ngo besero ra Jehovha, ndiri kuwandihwa ngo mazwiro o runyararo no kugajana.” Nyamasi uno, Stefano ari kushanda inga mubatiri anoshandira, zve mukaji wake ndi piyona ko makore akawanda. Vakuru vo pa ungano ya Stefano vakananga kudari: “Stefano ndi hama yakapfava, inoshanda ngo simba, zve inojidodokesa.” Ivona vakanangazve  kuti avazivi kumbomuvona ecinyagajwa. Stefano aajisimbi ega ngo cinjo yaakaitari. Wakananga kudari: ‘Makomborero ese aya akasejari, andicaizomawana kudari andizivi kutendera kuti Jehovha andibesere kuita nane mugariro jangu.’

13. Ngenyi kuva no ushungu i ngozi? Bhaibheri rinotingwajisa kudini?

¹³ Bhaibheri rinotingwaja kuti tinodikana kusiya ushungu, kukharamusa vamweni no kuvereketerana. (VaEfeso 4:31) Kazinji zviro izvi zvinoita kuti mundhu akhuvaze vamweni. Nyamasi uno, vazinji mu nyika vanorangarira kuti ushungu, no kukhuvaza vamweni azvizivi kushata. Asi zvokadi ngo zvokuti, mugariro ijo jinorerusa Musiki wedu. Hama jedu zinji jakadikana kucinja mufambiro wajo zve jodira hundhu hupsa.—Verenganyi Nduyo 37:8-11.

14. Zvinokwanisika mundhu wainga no ushungu maningi wova akapfava here?

¹⁴ Hama imweni inodanijwa Hans inoshanda inga mukuru mu ungano imweni ku Austria. Murongi wo dare ro vakuru vo ungano yake, wakananaga kudari: “Hans i hama imweni yakapfava maningi yamaizowana.” Asi iyena aacainga akapfava kubvira kareko. Paainga eciaruka, wakatanga kumwa maningi doro wova mundhu ano ushungu maningi. Njiku imweni paainga akadhakwa, wakanyangajwa maningi, wouraya nomoradha yake. Hans wakatongehwa 20 o makore ari mu jere, asi kugara mujere akuzivi kucinja mugariro wake. Pasure pazvo mai wake vakakumbira mukuru umweni kuti amubvakacire zve Hans wakatanga kujija Bhaibheri. Iyena wakati: “Yainga hondo kwandiri kucinja undhu hwo kare. Vhesi yo  Bhaibheri yaindivangisa ngo ya Isaia 55:7, inonanga kudari: ‘Muxaixi ngaaregere gwanja rake,’ imweni ngo iri pana 1 VaKorinto 6:11, inonanga ngo pamusoro pa vaya vainga vakasiya zvishaishi zvavo yeciti: ‘Vamweni venyu vainga vakadaro.’ Ko makore akawanda, Jehovha no kusengerera kwese wakandibesera ngo mujimu mucena wake kuti ndiwane undhu hupsa.” Hans wakabhabhatijwa paainga aciri mu jere, pasure po kupeja makore 17 no meya, wakabudiswa. Iyena wakati: “Ndinobonga maningi Jehovha ngo unyasha no ruregerero hwake hunopinda zvese.”

15. Mugariro wapi umweni wo undhu hwo kare? Bhaibheri rinonangenyi ngo pamusoro po mugariro wondhowo?

¹⁵ Kunyepa ndi mugariro umweni wo undhu hwo kare. Inga muezaniso, vandhu vazinji vanonyepa kuti vatame kushaba kana vanoramba kutambujika ngo zvavakaposa. Asi Jehovha ndi ‘Mwari wo gwinyiso.’ (Nduyo 31:5, Baiberi Mazwi Akacena aMwari) Ngo kudaro Iyena anoda kuti vanamati vake ‘vaverekete bzokadi’ haiwa “kunyepa.” (VaEfeso 4:25; VaKolosi 3:9) Zvakajeka kuti, tinodikana kuvereketa cokwadi pikija pazvinonga zvecipseruja kana kunesa.—Mazwi Akangwara 6:16-19.

16. Zvicinyi zvinozotibesera kusiya undhu hwo kare?

¹⁶ Atingakwanisi kubvisa undhu hwo kare ngo simba redu tega. Sakura, Ribheiro, Stefano, na Hans vakahwa hondo kuti vasiye undhu hwavo hwo kare. Ivona vakabesehwa ngo simba ro Soko ra Mwari no mujimu mucena wake. (Luka 11:13; Vaheberi 4:12) Kuitira kubesereka ngo simba ro Soko ra Mwari, tinodikana kuverenga Bhaibheri njiku jese, torangarijisisa zvatinoverengemo no kuita mukumbiro nguva jese kuitira kupuwa uzivi no simba kuti tikwanise kushandisa zvotinojijemo. (Joxwa 1:8; Nduyo 119:97; 1 VaTesalònika 5:17) Tinobeserekazve ngo Soko ra Mwari no mujimu wake patinonasirira, kwenda no kunasa kupurukira musongano jo ungano. (Vaheberi 10:24, 25) Zve tinodikana kushandisa nasiriro jimweni jese jatinopuwa ngo sangano ra Jehovha, jakadari inga marevhista, JW Broadcasting, JW Library, no jw.org.—Luka 12:42.

17. Tinozobhuyenyi pa musoro unotevera?

¹⁷ Tabhuya zviito zvakasiyana-siyana zvinodikana kusiiwa ngo muKristu woramba acina kuti adakajise Jehovha. Asi kuno zvimweni zvatinodikana kuita. Tinodikana kuva no undhu hupsa toramba tinaho. Pa musoro unotevera, tinozobhuya ngo ndava yo kuti tingawanisa kudini undhu hupsa.