Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

Tinadula Tani Umunthu Wakale

Tinadula Tani Umunthu Wakale

Dulani umunthu wakale na macitiro ace.’—AKOLOSE 3:9.

NYIMBO: 52, 54

1, 2. Kodi anthu anango alonganji thangwi ya Mboni za Yahova?

ANTHU azinji asalonga kuti Mboni za Yahova ndi zakusiyana kakamwe na anango. Mwacitsandzo, onani pidalemba Anton Gill thangwi ya Mboni za Yahova zikhathabuswa na nsoka wa Nazi ku Alemanya. Iye alemba: “Mboni za Yahova ndizo basi zikhatcingwa kakamwe na nsoka wa Nazi. . . . Mu caka 1939, Mboni za Yahova zakukwana 6.000 zikhagumanika ku mazunde mu ndzidzi wa Nazi.” Nyakulemba unoyu athimiza, maseze Mboni za Yahova zatcingwa kakamwe, mbwenye zikhadziwika ninga anthu akunyindirika, akukhurudzika, akupangiza citsalakano kuna unango na ndzace, pontho akukhulupirika kwa Mulungu.

2 Onani pidacitikambo ku Afrika do Sul. Ndzidzi unango, ntemo wa dziko ineyi ukhadakhondesa kubverana kwa anthu a mitundu yakusiyana. Mbwenye ntsiku 18 ya Dezembro ya 2011, Mboni za Yahova zakupiringana 78.000 za ku Afrika do Sul na za madziko akuendekana zagumanyikana ku estádio ikulu ya nzinda wa Johanesburgo. Kweneku kukhali abale na alongo a mitundu yakusiyana-siyana mbakhala mwantendere na mwakubverana. M’bodzi wa atsogoleri a estádio alonga: “Ine cipo ndaona kale mwinji wa anthu mbabverana mwadidi pa mbuto ino. Imwe mwaicenesa mwadidi nsonkhano mbudzati kutoma. Monsene ndimwe akucena, pontho mwabvala mwadidi. Kupiringana pyonsene, imwe nkhabe kusankhulana thangwi yakusiyana kwa mitundu.”

Ndi pyakukwanisika kucita macinjo makulu mu umaso wathu

3. Ninji cinacitisa gulu yathu kukhala yakusiyana na magulu anango?

3 Mafala anewa adalongwa na anthu akuti nee ndi Mboni za Yahova, asapangiza kuti mbumba ya Yahova ndi yakupambulika. (1 Pedro 5:9) Thangwi yanji ndife akusiyana na magulu anango? Thangwi ya ciphedzo ca Bhibhlya na nzimu wakucena wa Mulungu, ife tisakwanisa kudula “umunthu wakale” mbitibvala “umunthu upswa.”—Akolose 3:9, 10.

4. Kodi tinadzadinganji mu nsolo uno? Pontho thangwi yanji?

4 Tingadula umunthu wakale, nee tisafunikabve kuubvala. Mu nsolo uno, tinadzapfundza kuti tinakwanisa tani kudula umunthu wakale, pontho thangwi yanji tisafunika kucita pyenepi mwakucimbiza. Tinadzadingambo kuti ndi pyakukwanisika kucita pyenepi mwakukhonda tsalakana pinthu pyakuipa pidacita ife peno madawo makulu adacita ife. Nsolo uno unadzaphedzambo ale anatumikira Yahova mu pyaka pizinji mbakhonda kubvala umunthu wawo wakale. Mwakutsukwalisa, anango asiya kutumikira Yahova mbatoma kucita pinthu pyakuipa. Natenepa, tonsene tisafunika kukumbuka cenjezo iyi: ‘Ule ananyerezera kuti ali dzololo mbacite mphole-mphole toera akhonde kugwa.’—1 Akorinto 10:12.

CITISANI PIFUNO PYONSENE PYAULUKWALI KUKHALA PYAKUFA

5. (a) Perekani citsandzo cinapangiza kuti thangwi yanji tisafunika kudula umunthu wakale mwakucimbiza. (Onani cithundzithundzi cakutoma.) (b) Ndi macitiro api asacita khundu ya umunthu wakale anagumanika pa Akolose 3:5-9?

5 Kodi munacitanji khala nguwo zanu zapswipa pontho zikununkha kakamwe? Mwakukhonda penula imwe munazidula mwakucimbiza. Munjira ibodzi ene, tingadzindikira kuti tisacita pinthu pinaida Yahova, tisafunika kupisiya mwakucimbiza. Thangwi ya macitiro anewa akuipa, Paulu alonga: ‘Cincino siyani pyonsene.’ Tendeni tidinge macitiro mawiri: ulukwali na makhaliro akupswipa.—Lerini Akolose 3:5-9.

6, 7. (a) Mafala a Paulu asapangiza tani kuti tisafunika kuwangisira toera kudula umunthu wakale? (b) Kodi umaso wa Sakura ukhali tani? Ninji cidampasa mphambvu toera kucinja?

6 Ulukwali. M’bhibhlya, fala yakuti ‘ulukwali’ isabveka makhaliro onsene aulukwali kuphatanizambo macitiro onsene akupita m’mabonde kwa anthu awiri akuti nee amanga banja mwakubverana na ntemo. Paulu alonga kuna Akristu kuti ‘citisani piwalo pya manungo anu kukhala pyakufa ku pifuno pyaulukwali.’ Pyenepi pisabveka kuti tisafunika kuwangisira kakamwe toera kusiya pifuno pyakuipa. Panango pinakhala pyakunentsa kucita pyenepi, mbwenye tinakwanisa kupembera!

7 Tinakwanisa kuona pyenepi kubulukira mu citsandzo ca mulongo unango anacemerwa Sakura wa ku Japau. * (Onani cidzindikiro capantsi.) Mu ndzidzi ukhakula iye, kazinji kene akhali wakutsukwala. Toera kumalisa kutsukwala kwace, iye atoma kucita ulukwali na anthu azinji pikhali iye na pyaka 15 pyakubalwa. Sakura ataya mimba katatu. Iye alonga: “Pakutoma, ndikhapibva ninga ndiri wakutsidzikizika pikhacita ine ulukwali, mbindinyerezera kuti ndine munthu wakufunika na wakufuniwa. Mbwenye pikhapitiriza ine kucita ulukwali ndaona kuti nee ndikhali wakutsidzikizika.” Sakura apitiriza na makhaliro anewa mpaka pyaka 23 pyakubalwa. Buluka penepo iye atoma kupfundza Bhibhlya na Mboni za Yahova, pontho akhakomerwa na pikhapfundza iye. Yahova amphedza kusiya makhaliro anewa, mbamalisa mabvero akupasika mulando na manyadzo. Lero, Sakura asatumikira ninga mpainiya wa ndzidzi onsene, pontho nee ndi wakutsukwalabve. Iye alonga: “Ndiri wakutsandzaya kakamwe thangwi ya ufuni unapangiza Yahova kwa ine.”

CALIRANI MACITIRO AKUIPA

8. Ndi macitiro api anango akuti Mulungu asaona kukhala akupswipa?

8 Makhaliro akupswipa. M’bhibhlya mafala akuti ‘makhaliro akupswipa’ asaphataniza pinthu pizinji kupiringana ulukwali. Makhaliro anewa asaphataniza kufumali peno kulonga mafala akunyanyasa. (2 Akorinto 7:1; Aefesi 5:3, 4) Asaphatanizambo pinthu pyakuipa pyakuti panango anthu asapicita mwacibisobiso, ninga kuleri mabukhu analonga pyaulukwali peno kuona ucipezipezi. Pinthu pyenepi panango pinatsogolera ku nsambo wakucita masturbação. (Akolose 3:5) *—Onani cidzindikiro capantsi.

9. Ninji pinacitika kuna munthu ‘anakulisa cifuno cakupita m’mabonde’?

9 Anthu anaona ucipezipezi kazinji kene “asakulisa pifuno pyakupita m’mabonde,” mbanyerezera kucita pyenepi ndzidzi onsene. Anyakufufudza adzindikira kuti munthu anaona kakamwe ucipezipezi ndi sawasawa na munthu anafuna kakamwe kumwa pyakumwa pyakuledzeresa peno mitombwe. Natenepa nee ndi pyakudzumatirisa kudziwa kuti kuona ucipezipezi ndi kwakugopswa kakamwe. Pyenepi pinakwanisa kucitisa munthu kukhala na manyadzo, kucimwana kuphata basa mwadidi, kukhonda tsandzaya m’banja, kukhondana, ngakhale kupheka. Pidamala mamuna unango caka camumphu nee kuona ucipezipezi, alonga kuti cincino asapibva kuti ndi wakulemedzeka.

10. Kodi Ribeiro akwanisa tani kusiya nsambo wace wakuona ucipezipezi?

10 Kwa anthu azinji, mphyakunentsa kakamwe kusiya kuona ucipezipezi. Mbwenye ndi pyakukwanisika kusiya macitiro anewa. Onani citsandzo ca Ribeiro wa ku Brazil. Pikhali iye m’phale, abuluka panyumba mbatoma kuphata basa pa fabirika inacita matsamba. Kweneku iye aona mabukhu analonga pya ucipezipezi. Iye alonga: “Mwapang’ono-pang’ono, ndatoma kukomerwa nawo. Natenepa, mukupita kwa ndzidzi ndikhafuna kakamwe nkazanga abuluke panyumba toera ndikwanise kuona mavidyu a ucipezipezi.” Ntsiku inango kubasa, Ribeiro aona bukhu yakuti O Segredo de Uma Família Feliz pa mabukhu anango mazinji. Iye aikwata mbaileri. Iye akomerwa nayo mbatoma kupfundza Bhibhlya na Mboni za Yahova. Mbwenye papita ndzidzi toera Ribeiro asiye nsambo wace wakuona ucipezipezi. Ninji cidamphedza? Iye alonga: “Kubulukira m’phembero, pfundziro ya Bhibhlya na kunyerezera mwacidikhodikho pikhapfundza ine, ndatoma kupereka takhuta thangwi ya makhaliro a Mulungu, pontho ufuni wanga kwa Yahova wadzakhala wakuwanga kupiringana nsambo wanga wakuona ucipezipezi.” Na ciphedzo ca Bhibhlya na nzimu wakucena wa Mulungu, Ribeiro acinja makhaliro ace, mbabatizwa, pontho cincino asatumikira ninga nkulu wa mpingo.

Tisafunikambo kufuna kakamwe Yahova na kuida pinthu pyakuipa

11. Ninji cinafuna kutiphedza toera kucalira kuona ucipezipezi?

11 Onani kuti toera kusiya nsambo wakuona ucipezipezi Ribeiro acita pinthu pizinji kusiyapo kupfundza Bhibhlya. Iye akhadinga pikhaleri iye m’Bhibhlya mbatawirisa kuti pyenepi pikhuye ntima wace. Iye akhacita phembero kuna Yahova, mbadembetera ciphedzo cace. Pyenepi pyaphedza Ribeiro toera ufuni wace kwa Mulungu ukhale wakuwanga, mbukunda cifuno cace cakuona ucipezipezi. Toera kukhonda kuona ucipezipezi, tisafunikambo kufuna kakamwe Yahova na kuida pinthu pyakuipa.—Lerini Masalmo 97:10.

SIYANI UKALI, MALONGERO AKUXOLA NA UTHAMBI

12. Ninji cidaphedza Stephen toera kusiya kuipirwa na malongero akuxola?

12 Anthu anango asaipirwa mwakucimbiza mbalonga mafala akudzidzida na kutikana anango. Pyenepi pingacitika, banja yawo yonsene isatsukwala. Baba unango wa ku Australya anacemerwa Stephen akhalonga mwaukali, pontho akhaipirwa kakamwe ngakhale na pinthu ping’ono. Iye alonga: “Ine na nkazanga tamwalana katatu na tikhali cifupi na kukhondana.” Buluka penepo, iwo atoma kupfundza Bhibhlya na Mboni za Yahova, pontho Stephen akhayesera kuphatisira pikhapfundza iye. Iye alonga kuti mbadzati kudziwa Yahova, angakhonda kukomerwa na cinthu akhaipirwa kakamwe mbakhala ninga bhomba inafuna kusweka. Mbwenye thangwi yakuphatisira uphungu wa Bhibhlya, pinthu pyacinja. Iye alonga: “Banja yanga yacinja mwakudzumatirisa. Na ciphedzo ca Yahova, cincino ndisakhala mwantendere na mwakukhurudzika.” Lero, Stephen ndi ntumiki wakutumikira, pontho nkazace ndi mpainiya wa ndzidzi onsene mu pyaka pizinji. Akulu a mpingo unasonkhana Stephen alonga: “Stephen ndi wakupfulika, m’bale waphinga na wakucepeseka.” Iwo alongambo kuti cipo amuona pontho mbakaipirwa. Stephen nee asadzikuza thangwi ya macinjo ace. Iye alonga: “Mbidasowa ciphedzo ca Yahova, ine nee mbidakwanisa kucinja umaso wanga mwakudzumatirisa.”

13. Thangwi yanji kuipirwa ndi kwakugopswa? Bhibhlya isaticenjeza toera kucaliranji?

13 Bhibhlya isaticenjeza toera kucalira kuipirwa, mafala akudzidzida na kulonga mwaukali. (Aefesi 4:31) Pyenepi pinakwanisa kucitisa munthu kucita pinthu mwauphanga. Lero, anthu azinji n’dziko asanyerezera kuti kuipirwa na macitiro auphanga ndi pyakutawirika. Mbwenye kupangiza makhaliro anewa nee kusatsandzayisa Nciti wathu. Abale athu azinji acinja mbabvala umunthu upswa.—Lerini Masalmo 37:8-10.

14. Kodi ndi pyakukwanisika kwa munthu wakuti ndi phanga mbacinja?

14 M’bale unango anacemerwa Hans asatumikira ninga nkulu wa mpingo ku Austria. Mbveranisi wa nsoka wa akulu a mpingo unasonkhana Hans alonga: “Iye ndi m’bale wakupfulika kakamwe wakuti munakwanisa kucedza naye.” Mbwenye kale, Hans nee akhali munthu wakupfulika. Pikhali iye m’phale, atoma kumwa mwakupiringana midida na kucita pyauphanga. Ntsiku inango pidaledzera iye, akhadaipirwa kakamwe mbapha mankhadzi wace. Hans aikhwa n’kaidi pyaka 20, mbwenye pyenepi nee pyacinja umunthu wace. Natenepa, mai wace aphemba nkulu wa mpingo toera kancedzera, pontho Hans atoma kupfundza Bhibhlya. Iye alonga: “Pikhali pyakunentsa kakamwe kwa ine toera kudula umunthu wanga wakale. Malemba a Bhibhlya adandiphedza ndi Izaiya 55:7, inalonga: ‘Munthu wakuipa asiye njira zace,’ na 1 Akorinto 6:11, inalonga pya ale adasiya njira zawo zakuipa kakamwe: ‘Anango a imwe mukhali tenepo.’ Mu pyaka pizinji, Yahova andiphedza mwakupirira na nzimu wace wakucena toera ndibvale umunthu upswa.” Hans abatizwa pikhali iye n’kaidi, pontho abuluswa pidamala iye pyaka 17 na hafu. Iye alonga: “Ndisapereka takhuta kakamwe thangwi ya ntsisi zikulu za Yahova na kulekerera kwace.”

15. Ndi n’khaliro upi unango wa umunthu wakale? Bhibhlya isalonganji thangwi ya pyenepi?

15 Uthambi ndi n’khaliro unango wa umunthu wakale. Mwacitsandzo, azinji asalonga uthambi toera akhonde kulipa misonkho peno toera kucalira kutcunyuswa thangwi ya madodo awo. Mbwenye Yahova ndi ‘Mulungu wa undimomwene.’ (Masalmo 31:5) Natenepa iye asafuna kuti atumiki ace onsene ‘alonge undimomwene’ ‘tayu kulonga uthambi.’ (Aefesi 4:25; Akolose 3:9) Na thangwi ineyi, tisafunika kulonga undimomwene ngakhale pinthu pyakuti ndi pyakupasa manyadzo peno pyakunentsa.—Misangani 6:16-19.

IWO AKUNDA PINENTSO PYAWO

16. Ninji cinafuna kutiphedza toera kudula umunthu wakale?

16 Nee ndi pyakukwanisika kudula umunthu wathu wakale mukunyindira mphambvu zathu basi. Sakura, Ribeiro, Stephen na Hans onsene awangisira toera kucinja umaso wawo wakale. Cidaaphedza ndi mphambvu ya Mafala a Mulungu na nzimu wace wakucena. (Luka 11:13; Ahebere 4:12) Toera tiphindule na mphambvu ineyi, tisafunika kuleri Bhibhlya ntsiku zonsene, kunyerezera mwacidikhodikho pinaleri ife, kuphemba udziwisi na mphambvu toera tikwanise kuphatisira pinapfundza ife. (Yoswa 1:8; Masalmo 119:97; 1 Atesalonika 5:17) Cinthu cinango cinafuna kutiphedza ndi kuphemba nzimu wakucena wa Mulungu, kukhunganyika toera kugumanika pa misonkhano ya mpingo. (Ahebere 10:24, 25) Pontho tisafunika kuphatisira pinthu pinango pizinji pinatipasa gulu ya Yahova, ninga marevista, TV JW, JW Library na jw.org.—Luka 12:42.

Tinakwanisa tani kudula umunthu wakale? (Onani ndima 16)

17. Tinadzadinganji mu nsolo unatowera?

17 Ife tadinga makhaliro mazinji akuipa akuti Akristu asafunika ku adula mbabvala umunthu upswa toera kutsandzayisa Yahova. Mbwenye pana pizinji pisafunika ife kucita. Tisafunika kubvala umu nthu upswa, mbucita khundu ya umaso wathu kwenda na kwenda. Mu nsolo unatowera, tinadzadinga kuti tinacita tani pyenepi?

^ ndima 7 Madzina anango mu nsolo uno acinjwa.

^ ndima 8 Onani nsolo 25 wa bukhu Os Jovens PerguntamRespostas Práticas, Volume 1.