1, 2. (a) Met sókkun kinamwe sia tongeni eáni iei? (b) Pwata ese tufich ach sipwe unusen kinamwe lón ei fansoun? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

 KICH meinisin sia mochen epwe kinamwe lón manawach, me sia mochen ttiisenikich aúrek. Iwe, sia fókkun kilisou ren “än Kot kinamwe” a ngenikich. Ena kinamween letip a tongeni túmúnúkich seni ekiek me memmeef mi eriáfféú. (Fil. 4:6, 7) Pokiten sia fen fangóló manawach ngeni Jiowa, sia pwal “kinamwefengen me Kot.” Weween pwe a wor ach ririéch ngeni.​—Rom 5:1.

² Iwe nge, esaamwo tori án Kot fansoun le atoto unusen kinamwe ngeni fénúfan. Sia manaw lón ekkeei ránin lesópwólóón, iwe a wor chómmóng osukosuk mi eselipato ach aúrek. Chómmóng aramas ikenái ra akkachofesá. (2 Tim. 3:1-4) A pwal lamot ach sipwe ú ngeni Satan me ekkewe afalafal chofona a apéchékkúla. (2 Kor. 10:4, 5) Nge ewe  mettóch a tongeni kon fen atoto ngenikich watteen aúrek, ina án ach famili me aramasach kewe ú ngenikich pokiten ach lúkú. Ekkóch me leir neman ra esiita ach lúkú are tipi ngenikich pwe sia efisi tipefesenin ewe famili. Neman repwe pwal mwo nge erá pwe sise chúen tongeni chóni ewe famili ika sise úkútiw le angang ngeni Jiowa. Iwe, epwe ifa ach ekiek usun án ach famili ú ngenikich? Me ifa usun epwe chék wokkor ach kinamwe lupwen a fis ena?

3, 4. (a) Met án Jesus afalafal a efisi? (b) Ineet ewe atun epwe kon áweires le tapweló mwirin Jesus?

³ Jesus a silei pwe chómmóng resap etiwa an afalafal. A pwal silei pwe ekkóch repwe ú ngeni néún kewe chón káé, iwe epwe lamot ngeniir tipepwora. Ena féfférún ú ngeni epwe tongeni atai kinamween ar famili. Jesus a erá: “Ousap ekieki pwe üa feito pwe üpwe uwato kinamwe won fanüfan. Apwi, üsap feito pwe üpwe uwato kinamwe, pwe ketilas. Pun ngang üa feito ai üpwe atipefeseni aramas: Ekewe alüal repwe ü ngeni semer kewe, ekewe föpwül repwe ü ngeni iner kewe, pwülüen nöür alüal repwe ü ngeni inen pwülüer kewe, nge ekewe chon oputok repwe seni püsin chon om famili.”​—Mat. 10:34-36.

⁴ Met weween alon Jesus ei: “Ousap ekieki pwe üa feito pwe üpwe uwato kinamwe”? A mochen án aramas repwe mirititi met epwe fis atun repwe wiliti néún chón káé. Pwúngún, a ffat pwe ewe popun Jesus a afalafal pwe epwe asukula aramas ewe enlet usun Kot, nge esap ren an epwe etipefeseni famili. (Joh. 18:37) Nge a lamot néún kewe chón káé repwe silei pwe epwe wor atun epwe áweires ar tapweló mwirin, nge ákkáeúin atun chiechier kewe are chón ar famili rese etiwa ewe enlet.

5. Met a fis ngeni néún Jesus kewe chón káé?

⁵ Jesus a ereni néún kewe chón káé pwe eú me lein ekkewe mettóch mi lamot repwe tipemecheres le likiitú fan, ina án ar famili ú ngeniir. (Mat. 10:38) Ren ar repwe apwapwaai Jesus, ra likiitú fán esiiter seni ar famili are pwal mwo nge ar péútiireló. Nge ekkewe feiéch ra angei a kon fen lap seni minne a péút seniir.​—Álleani Markus 10:29, 30.

6. Met mi lamot sipwe chemeni atun chón ach famili ra ú ngenikich?

⁶ Ikaamwo chón ach famili ra ú ngenikich pokiten sia fel ngeni Jiowa, nge sia chúen tongeer. Iwe nge a lamot sipwe chemeni pwe ach tongei Kot me Kraist epwe péchékkúl lap seni ach tongei ese lifilifil ié. (Mat. 10:37) A pwal lamot sipwe mirititi pwe Satan a tongeni áeá ach tongei ach famili le atai ach tuppwél ngeni Jiowa. Sipwe pwóróus wóón ekkóch mettóch mi áweires me sipwe ppii ika ifa usun sia tongeni likiitú fan.

7. Itá epwe ifa óm ekiek ika pwúlúwom we ese angang ngeni Jiowa?

⁷ Paipel a éúréúra chókkewe mi pwúpwúlú pwe epwe “wor chomong ar osukosuk lon manauer.” (1 Kor. 7:28) Ika pwúlúwom we ese fituk lón óm angang ngeni Jiowa, iwe epwe tongeni lapóló aúrek lón óm we pwúpwúlú. Iwe nge a lamot kopwe eáni  ekiekin Jiowa usun ena mettóch. A erá pwe sise tongeni imu seni are wes seni pwúlúwach pokiten chék pwúlúwach we ese angang ngeni. (1 Kor. 7:12-16) Ika en emén fefin nge pwúlúwom we ese angang ngeni Jiowa me ese emmweni ámi we famili lón pekin lúkú, iwe a chúen lamot óm kopwe súféliti pún i ewe mékúren famili. Nge ika en emén mwán nge pwúlúwom we ese angang ngeni Jiowa, iwe a chúen lamot óm kopwe tongei me túmúnú fán tong.​—Ef. 5:22, 23, 28, 29.

8. Ikkefa ekkewe kapas eis ka tongeni pwisin eisinuk ika pwúlúwom we a sótun aúkúkú óm fel ngeni Kot?

⁸ Met kopwe féri ika pwúlúwom we a sótun aúkúkú óm fel ngeni Kot? Pwúlúwen emén fefin Chón Kraist a ereni pwe a tongeni afalafal fitu chék rán lón eú wiik. Ika a fis ngonuk ena sókkun, kopwe pwisin eisinuk: ‘Pwúlúwei we a mochen ai upwe unusen úkkú seni ai fel ngeni Jiowa? Ika esap ina, iwe ua tongeni apwénúetá mochenin pwúlúwei we?’ Ika ka tipemecheres, iwe esap kon chómmóng osukosuken óm pwúpwúlú.​—Fil. 4:5.

9. Ifa usun Chón Kraist ra tongeni áiti ngeni néúr kewe ar repwe asamolu semer are iner ese angang ngeni Jiowa?

⁹ A tongeni áweires óm kopwe asukula noum kewe usun Jiowa ika pwúlúwom we ese fituk lón óm lúkú. Áwewe chék, a lamot kopwe áiti ngeni noum kewe le álleasochisi án Paipel ei allúk: “Kopwe asamolu semom me inom.” (Ef. 6:1-3) Nge met kopwe féri ika pwúlúwom we ese álleasochisi alon Paipel? Ka tongeni isetiw leenien áppirú ngeni noum kewe ren óm asamolu pwúlúwom we. Ekieki usun ekkewe napanap mi múrinné ren pwúlúwom we me ereni pwe ka aúcheani meinisin ekkewe mettóch mi múrinné a féri. Kosap fósongaw usun mwen mesen noum kewe. Nge kopwe fen áwewe ngeniir pwe emén me emén epwe pwisin filatá le angang ngeni Jiowa. Ika ka áiti ngeni noum kewe ar repwe asamolu semer we are iner we ese angang ngeni Jiowa, iwe ar leenien  áppirú mi múrinné epwe tongeni efisi án pwúlúwom we epwe mochen káé usun Jiowa.

10. Ifa usun ekkewe sam me in Chón Kraist ra tongeni áiti ngeni néúr kewe ar repwe tongei Jiowa?

¹⁰ Ekkóch sam are in rese angang ngeni Jiowa eli repwe mochen án néúr kewe repwe fiti apwapwaan ekkewe ráninipin are káé áitien ekkewe lamalam chofona. Ekkóch mwán eli repwe pwal allúkú ngeni pwúlúwer kewe Chón Kraist ar resap asukula néúr kewe ewe Paipel. Ikaamwo a fis ekkena sókkun, nge ewe fin pwúpwúlú epwe achocho úkúkún an tongeni le áiti ngeni néún kewe ewe enlet. (Föf. 16:1; 2 Tim. 3:14, 15) Áwewe chék, emén mwán ese angang ngeni Jiowa neman esap mochen án pwúlúwan we epwe káé ngeni néún kewe are uweir ngeni ekkewe mwich. Inaamwo ika neminna a súféliti met a apwúngaló, nge a chúen tongeni fós ngeni néún kewe usun an lúkú iteitan mi suuk ngeni. Ina usun ra tongeni káé usun Jiowa me an kewe allúk usun met mi pwúng me mwáál. (Föf. 4:19, 20) Iwe epwap pwisin filien ekkewe nau ika repwe angang ngeni Jiowa. *​—Tut. 30:19, 20.

11. Met a tongeni efisi osukosuk lefilach me chón ach famili rese angang ngeni Jiowa?

¹¹ Lupwen sia kerán poputá le káé Paipel ren Chón Pwáraatá Jiowa, neman sisaamwo ereni chón ach famili. Nge lupwen a péchékkúleló ach lúkú, sia mirititi pwe mi lamot sipwe ereniir pwe sia mochen angang ngeni Jiowa. (Mark. 8:38) Óm tuppwél ngeni Kot neman epwe tongeni efisi osukosuk lefilemi me chón óm famili. Sipwe pwóróus wóón ekkóch mettóch ka tongeni féri pwe epwe chék wokkor kinamwe lefilemi me óm famili nge pwal akkamwéchú óm tuppwél ngeni Jiowa.

12. Ikkefa ekkóch popun chón ach famili ra tongeni ú ngenikich, nge ifa usun sia tongeni pwár ngeniir pwe sia chúngú meefier?

¹² Sótun weweiti meefien chón óm famili. Sia fókkun pwapwa pún sia silei ewe enlet seni Paipel. Iwe nge, neman chón ach famili ra ekieki pwe sia tupuló are chóni eú sókkun lamalam mi eniwokkus. Neman ra ekieki pwe sise tongeer pokiten sise chúen fitiir le féri apwapwaan ráninipin. Neman ra pwal mwo nge lólilen ika met epwe fis ngenikich mwirin ach máló. A lamot sipwe sótun weweiti meefier me aúselingéch ngeni met ra apasa pwe sipwe silei pwata ra lólilen rech. (SalF. 20:5) Ewe aposel Paulus a sótun weweiti meefien “sokun aramas ese lifilifil” pwe epwe tongeni áiti ngeniir ewe kapas allim. Ika sia sótun weweiti meefien chón ach famili, epwe tongeni álisikich le silei ifa usun sipwe áiti ngeniir ewe enlet.​—1 Kor. 9:19-23.

13. Epwe ifa usun napanapen ach fós ngeni chón ach famili rese angang ngeni Jiowa?

 ¹³ Fós fán mosonoson. Paipel a erá: “Ämi kapas epwe pwetete o apwapwai aramas.” (Kol. 4:6) Neman ese mecheres ach sipwe féri ena. Sia tongeni tingorei Jiowa an we manaman mi fel an epwe álisikich le mosonoson me kirekiréch ngeni chón ach famili. Sisap sótun ánini ngeniir usun meinisin ar kewe lúkú mi chofona. Ika ra ámetekikich ren minne ra apasa are féri, sia tongeni áppirú ekkewe aposel. Paulus a apasa: “Lupwen ra ottekikem, aia afeiöchüür, lupwen ra ariaföüükem, aia engila ngeniir. Lupwen ra aitengauakem, aia pölüeniir lon kapas pwetete.”​—1 Kor. 4:12, 13.

14. Met feiéchún ach féffér múrinné?

¹⁴ Eáni féffér múrinné. Pwata a lamot ena? Inaamwo ika ach fós fán mosonoson a tongeni álisi kinamwefengenich me ach famili, nge ach féffér múrinné epwe fen kon álilliséch. (Álleani 1 Petrus 3:1, 2, 16.) Ren óm leenien áppirú, aramasom kewe repwe esilla pwe Chón Pwáraatá Jiowa ra eáni pwúpwúlú mi pwapwa, túmúnúéchú néúr kewe, apwénúetá án Paipel kewe allúk, me eáni ewe sókkun manaw mi wor aúchean. Ikaamwo ach famili rese fókkun etiwa ewe enlet, nge sia tongeni pwapwa pokiten sia silei pwe ach kewe féffér múrinné ra apwapwaai Jiowa.

15. Ifa usun sia tongeni akkóta met sipwe féri pwe ete wor ánini lefilach me ach famili?

¹⁵ Akkót me mwan. Ekieki usun met a tongeni efisi ámi oupwe áninifengen me óm famili. Iwe, filatá met kopwe féri. (SalF. 12:16, 23) Ina met emén Chón Kraist fefin lón Australia a féri. Semen pwúlúwan we a fókkun ú ngeni ewe enlet me fán ekkóch a song. Iwe, me mwen iir me pwúlúwan we repwe kan kéri, ra tingor án Jiowa álillis ar resap pélúweni i fán song. Ra kan ekieki met sókkun mettóch mi apwapwa ra tongeni pwóróusfengen wóón. Me ra pwal aúkúkú ewe fansoun repwe pwóróusfengen lón pwe langattamen ar fós ete emmwen ngeni ar repwe ánini wóón lamalam.

16. Ifa usun kopwe tongeni pworacho ngeni óm mengiringirin elichippúngú óm famili?

¹⁶ Pwúngún, kese tongeni unusen ttiisonuk an epwe fis tipefesen lefilemi me óm famili rese angang ngeni Jiowa. Iwe, ika oua tipefesen, neman ka mengiringir pokiten ka tongei chón óm famili me ka mochen apwapwaar. Nge chechchemeni pwe a lamot an epwe péchékkúl óm tuppwél ngeni Jiowa lap seni óm tongei chón óm famili. Lupwen óm famili ra mirititi ena, neman repwe weweiti úkúkún óm aúcheani óm angang ngeni Jiowa. Kese tongeni echchimwa emén an epwe etiwa ewe enlet. Nge ka tongeni esen ngeniir ar repwe pwisin kúna ifa usun óm álleasochisi Kot a álisuk. Me Jiowa a pwal suuki ngeniir ar repwe filatá ika repwe angang ngeni.​—Ais. 48:17, 18.

17, 18. Met a tongeni álisuk ika emén chón óm famili a likitaló Jiowa?

¹⁷ Lupwen emén chón óm famili a katowu are a pwisin atowu seni ewe mwichefel, a tongeni fókkun áweires. Metekin ena mettóch eli epwe usun metekin án emén pwosu ngonuk efóch ketilas. Ifa usun ka tongeni likiitú fán ena riáfféú?

¹⁸ Nefotofot wóón óm angang ngeni Jiowa. Lupwen ka meefi ena esin metek, a lamot kopwe apéchékkúla pwisin óm lúkú. Álleani ewe Paipel iteitan, ammólnatá fán iten ekkewe mwich me fiffitiir, sópweló le afalafal, me tingorei Jiowa an epwe ngonuk ewe péchékkúl pwe kopwe tongeni likiitú. (Jut. 20, 21) Nge met kopwe féri ika ka fen féfféri meinisin ekkena mettóch nge ka chúen riáfféú ren met ewe a fis? Kosap fangetá! Kopwe chék nefótófót wóón óm angang ngeni Jiowa. Ló, ló, ló, óm féri ena epwe álisuk le nemeni óm ekiek me memmeef. Ina met a fis ngeni ewe chón makkeei Kölfel 73. A wor eú atun lón manawan a weires an epwe nemeni an ekiek me memmeef. Nge an fel ngeni Jiowa a álisi le eánisefáli ewe ekiek mi pwúng. (Kölf. 73:16, 17) Ka pwal tongeni ina usun.

19. Ifa usun ka tongeni pwári pwe ka súféliti án Jiowa angangen apwúng wóón néún aramas?

¹⁹ Súféliti án Jiowa angangen apwúng. Kot a silei pwe an angangen apwúng epwe álisi meinisin, kapachelong ewe mi katowu. Inaamwo ika a fókkun eriáfféú án emén sia tongei angei apwúng, nge a tongeni álisi an epwe liwiniti Jiowa lón mwach. (Álleani Ipru 12:11.) Nge ren mwo iei, a lamot ach sipwe súféliti án Jiowa allúk ach sisap “chiechi ngeni” ekkewe mi katowu. (1 Kor. 5:11-13) Ese mecheres ach sipwe féri ena. Nge a lamot sisap chiechi ngeniir ren ach kériir wóón phone, text ngeniir, mak taropwe ngeniir, e-mail ngeniir, are Internet ngeniir.

20. Met sipwe ápilúkúlúkú?

²⁰ Kopwe chék ápilúkúlúk! Tong “a apilüküni meinisin,” iwe sia ápilúkúlúk pwe chókkewe sia tongeer repwe liwiniti Jiowa. (1 Kor. 13:7) Ika ka kúna pisekin ánnet pwe emén chón lón óm we famili mi katowu a ámúrinnééló ekiekin, ka tongeni ióteki pwe epwe péchékkúlsefál ren álillisin Paipel me etiwa án Jiowa etiwetiw: “Kopwe liwinitiei.”​—Ais. 44:22.

21. Met kopwe féri ika chón óm famili ra ú ngonuk pokiten óm tapweló mwirin Jesus?

²¹ Jesus a erá pwe sipwe tongei i lap seni aramas meinisin. Me Jesus a lúkúlúk pwe néún kewe chón káé repwe tipepwora le akkamwéchú ar tuppwél ngeni inaamwo ika chón ar famili ra ú ngeniir. Iwe, kopwe lúkúlúk wóón Jiowa ika chón óm famili ra ú ngonuk pokiten óm tapweló mwirin Jesus. Tingor an álillis pwe kopwe tongeni tipeppós lón óm likiitú. (Ais. 41:10, 13) Kopwe pwapwa ren óm silei pwe Jiowa me Jesus ra pwapwa reom me repwe efeiéchú óm tuppwél.