1-3. (a) Eu la Zakaria a nyiqaane perofeta, nge nemene la pengöne la nöje i Iehova? (b) Pine nemene matre upe jë Iehova la nöj troa bëeke koi Nyidrë?

KOLA mama la itre iatr ka tru aliene ngöne la hna meköle goeën hnei Zakaria. Kola qaja la tusi hna ewath kola sesë, me ketre föe ka lapa nyipine la efa, maine trengen ewekë, me lue föe ka sesë thenge la eny, nge isa hetre lue iape i nyidro, tune la iape ne la kasida (iwaco ka tru). (Zakaria 5:1, 7-9) Pine nemene matre amamane jë Iehova la itre iatr celë kowe la perofeta? Nemene la pengöne la angetre Isaraela ngöne la ijine cili? Nge, nemene la ini hne së hna xom enehila qa ngöne la itre iatre cili?

² Ame ngöne lo macatre 537 qëmeke i Keriso, atraqatre la madrine ne la itre hlue i Iehova. Hna nue angatre hmaca qa Babulona ke, hna lapa xomi angatr e cili koi 70 lao macatre. Matre tru la madrine i angatr troa bëek a tro Ierusalema, me xupe hmaca la uma ne hmi göi troa atrunyi Iehova. Ca macatre hi thupen, hna acile hë la trepene la uma ne hmi hnene la angetre Isaraela. Tru  catre la madrine ne la nöj, ame “hna hë cate draië, nge hna denge la mejen’ eje ngöne la ga nany.” (Ezera 3:10-13) Ngo, traqa ju hi la icilekeu ne la itre ithupëjia, nge kolo palahi a catrehnin. Celë hi ka ananazijëne la angetre Isaraela matre hmaca ju la huliwa ne xupi uma ne hmi. Angatre hë e cili a sikusikune troa xup la itre sipu uma i angatr, me eënyine la itre hlapa i angatr. Traqa koi sikisitrine lao macatre thupen, tha fenes pala kö lo uma i Iehova. Nyipiewekë troa amexeje kowe la nöj ka hape, troa bëeke hmaca koi Iehova, nge tha tro hmaca kö a sipu meku angatre kö. Iehova a ajan tro angatr a catr, me nyihlue i Nyidrë.

³ Ame lo macatre 520, hnei Iehova hna upi Zakaria perofeta troa amekunëne la nöj la kepine matre hnei Nyidrëti hna thepe angatr qa Babulona. Tha sesëkötre kö së ke, ame la aliene la ëje i Zakaria tre, “Tha Thëthëhmine Kö Iehova.” Ngacama thëthëhmine hë la angetre Isaraela la hna kuca hnei Iehova koi angatr, ngo tha thëthëhmi angatre kö hnei Nyidrë. (E jë la Zakaria 1:3, 4.) Hnei Nyidrëti hna sisinyi koi angatr ka hape, tro Nyidrëti a xatua angatr troa acile hmaca la hmi ka wië. Ngo, hnei Nyidrëti fe hna thuemacanyi angatr ka hape, tro Nyidrëti a kapa la hmi angatr e troa pexej la itre hni angatr koi Nyidrë. Tro sa ce wange la hnaasikisine me hnaasevenen lao hna meköle goeëne hnei Zakaria. Tro ha mama koi së la aqane xatuane Iehova la angetre Isaraela, me aqane tro la lue hna meköle goeëne celë a xatua së enehila.

4. Nemene la ka mama koi Zakaria ngöne la hnaasikisine lao hna meköle goeën? Pine nemene matre hna cinyihane ngöne la lue götrane asë ne la tusi hna ewath? (Wange ju la pane iatr 1.)

⁴ Hetre ketre hna meköle goeëne hnei Zakaria ngöne la qaane la mekene 5 ne la tusi angeic. (E jë la Zakaria 5:1, 2.) Zakaria a öhne la tusi hna ewath kola sesë e caha nyipin, traqa koi 9 met lao eqean, nge 4.5 met la eisaisan. Hna fe la tus, nge hetre maca hna cinyihane hnine ej. Ketre maca ne iameköti. (Zakaria 5:3) Ame ngöne la itre drai ekö, hnene la itre atr hna majemine cinyihane ngöne la ca götrane hi ne la tus hna ewath. Ngo, ka nyipiewekë catre pala ha la maca celë, matre hna cinyanyi ej ngöne la lue götran asë ne la tus.

5, 6. Nemene la mekuna i Iehova göne la nöjei pengöne aqane huliwa atrekënö?

⁵ E jë la Zakaria 5:3, 4, MN. *(Wange ju la ithuemacany.) Ame asë hi la itre atr, tro angatr a isa qeje thiinan koi Akötresie. Ka nyipiewekë catre lai kowe la itre hlue i Iehova ke, angatr la ka xome la ëje i Nyidrë. Ka tru Nyidrëti koi angatr, nge ame koi angatr, kola adrone la ëje i Nyidrë e troa atrekënö. (Ite Edomë 30:8, 9) Ame koi itre xa atr, tha ngazo kö e troa atrekënö e hetre nyipi kepin. Maine loi ju hë la kepin koi angatr, ngo ame la atr ka atrekënö, angeice lai a amamane ka hape, pane kö la aja mo ngöne la mele i angeic, nge  pi Iehova pë hë. Ketre, angeic a xanadrone la itre wathebo i Nyidrë, me wangaconyi Nyidrë memine la ëje i Nyidrë.

⁶ Kola qaja ngöne Zakaria 5:3, 4 (MN) ka hape, tro la hnëjine “a lö hnine la uma ne la atrekënö” nge, tro ej a “a lapa hnine la uma cili, me dreuthe triji ej”? Matre, Iehova la ka amaman, me nyithupene kowe la atre kuca la ngazo nyipine la nöje i Nyidrë. Maine tro la ka atrekënö a juetrëne la huliwa i angeic kowe la polis, me kowe la maseta i angeic, me itre qatre thup, me kowe la keme me thin, ngo thatreine kö tro angeic a juetrën koi Iehova. Tro Iehova a thelejën matre mama pi la nöjei pengöne aqane huliwa atrekënö. (Heberu 4:13) Ketre madrine ka tru koi së troa ce mel memine la itre atr ka isin troa huliwa nyipici “ngöne la nöjei ewekë asëjëihë”!—Heberu 13:18.

7. Troa trianyi së tune kaa hnene la hnëjin, ene la iameköti Iehova?

⁷ Kola akötrë Iehova hnene la nöjei pengöne aqane huliwa atrekënö. Ketre manathithi koi së troa atre, me xötrethenge la itre trepene meköti Iehova, matre tha tro kö la aqane ujë së a adrone la ëje i Nyidrë. Tro hë lai a trianyi së hnene la iameköti Iehova thatraqane la itre atr ka tha idrei.

8-10. (a) Nemene la aliene la kola sisiny? (b) Nemene la aqane thë Zedekia la hnei angeic hna sisiny?

⁸ Thupene lai, hetre ketre maca hna hamëne hnene la tusi hna ewath thatraqane la “ate sisinyi thoi” ngöne la ëje i Akötresie. (Zakaria 5:4, MN) Ame la kola sisinyi tre, kola qaja la ithanata ka acatrene laka, nyipici la ewekë hna kuca. Maine pena, kola sisinyi troa kuca maine tha tro kö a kuca la ketre ewekë.

⁹ Ketre ewekë ka tru aliene catr la troa sisinyi ngöne la ëje i Iehova. Easa atre lai qa ngöne la ewekë ka traqa koi Zedekia, lo joxu tixenuë e Ierusalema. Hnei Zedekia hna sisinyi  ngöne la ëje i Iehova ka hape, tro angeic a lapa fen la musi ne la joxu ne Babulona. Ngo, tha hnei Zedekia kö hna nyipici kowe la hna sisiny. Matre, “Öni Joxu Iehova, ka hape, Loine eni, ngöne la hne ne la joxu atre acili joxu nyën [Zedekia], atre methinëne la hna sisinyi; nge ka thë la isisinyikeu i nyën, tro nyën a meci thei angeice nyipine Babulona.”—Ezekiela 17:16, MN.

¹⁰ Hnei Zedekia joxu hna sisinyi ngöne la ëje i Akötresie, matre Iehova a treqene tro angeic a eatrën. (2 Aqane lapa ite joxu 36:13) Ngo, tha hnei Zedekia kö hna nyipici kowe la hna sisiny. Hnei angeic hna sipo ixatua thene la joxu ne Aigupito matre troa thepe angeic qaathene la musi Babulona. Ngo, thatreine ju kö la musi Aigupito xatua angeic.—Ezekiela 17:11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Nemene la ewekë ka sisitria hne së hna sisinyi fë? (b) Nemene la thangane la hne së hna sa xepu koi Iehova ngöne la nöjei drai ne la mele së?

¹¹ Iehova fe a dreng la itre hne së hna sisinyi fë, nge ka tru lai koi Nyidrë. Nyipiewekë tro sa nyipici kowe la hne së hna sisiny, matre kepe së hnei Nyidrë. (Salamo 76:11) Ame la ewekë ka sisitria hne së hna sisinyi fë tre, ene la easa sa xepu koi Iehova. Easë hi lai a sisinyi ka hape, tro hë sa nyihlue i Nyidrë, ngöne la mele së, ngacama traqa ju hë la itre jol.

¹² Tro sa nyipici tune kaa kowe la hne së hna sisinyi koi Iehova? Kola traqa koi së “o drai” la itre itupath ka tru maine ka co. Nge, ame la easa cile catr, easë lai a amamane ka hape, ka tru koi së la hne së hna sisinyi fë, ene la troa atrunyi Nyidrë. (Salamo 61:8) Tune kaa e traqa ju pi iatre me eö hnei ketre, ngöne la hna huliwa maine ngöne la hna ini? Tro kö eö a thipetriji angeic, me amamane ka hape, ka tru koi eö troa drengethenge Iehova? (Ite Edomë 23:26) Nge, tune kaa maine eö hmekuje hi la ka nyihlue i Iehova ngöne la hnepe lapa? Eö kö a hane sipo ixatua thei Iehova matre tro pala hi a catre ujë thenge la aja i Nyidrë? Eö kö a olene koi Iehova e nöjei drai la ihnimi Nyidrë, memine la hnei Nyidrëti hna aijiji eö troa nyi atrene la nöje i Nyidrë? Eö kö a ami ijin troa e la Tusi Hmitrötr o drai? Hapeu, tha itre ewekë kö lai hne së hna sisinyi fë lo easa sa xepu koi Iehova? Ame la easa drengethenge Nyidrë, me isine troa kuca la aja i Nyidrë, easë hi lai a amamane koi Iehova laka, ka tru Nyidrë koi së, nge ewekë i Nyidrëti së. Matre, ame la hmi së tre, mele së hi lai. Nge, nyine loi koi së la troa nyipici kowe la hne së hna sisiny, me tro xomi së kowe la mel ka lolo elany.—Deuteronomi 10:12, 13.

13. Nemene la ini hne së hna kapa qa ngöne la hnaasikisine hna meköle goeën?

¹³ Jëne la hnaasikisine hna meköle goeën hnei Zakaria, easa trotrohnine laka, tha tro kö la itre hlue i Iehova a atrekënö, maine thë la itre hnei angatr hna sisinyi fë. Ketre, ngacama hna anyimua kuca la ngazo hnene la angetre Isaraela, tha hnei Iehova pi kö hna nuetriji angatr. Öhne hnyawa hi Nyidrë la pengöne la mele i angatr hna ajolëne hnene la itre ithupëjia me angatr. Nyidrëti e celë a amamane koi së laka, nyipiewekë tro sa nyipici kowe la itre hne së hna sisinyi fë. Nge, tha luelue kö së laka, tro Nyidrëti a xatua së troa eatrëne lai. Ame la ketre aqane xatua së hnei Iehova, Nyidrëti a thue mejiune së göi elany.  Easenyi hë matre apatren asë pi Nyidrë la nöjei thiina ka ngazo e celë fen. Celë hi ithuemacanyi lai ka mama ngöne la hna meköle goeëne hnei Zakaria e thupen.

14, 15. (a) Nemene la ka mama koi Zakaria ngöne la hnaasevenen hna meköle goeën? (Wange ju la pane iatr 2.) (b) Drei la föe e hnine la efa? Pine nemene matre thinge acatrene jë la efa hnene la angela?

¹⁴ Thupene la hna goeëne la tusi hna ewath, önine la angela koi Zakaria: “Galajë enehila.” Öhne ju hi Zakaria la “efa,” kola qaja la trengen ewekë tune la ka mama ngöne la pane iatr 2. (E jë Zakaria 5:5-8.) Ame la thingene la efa tre, ka raon, nge hna kuca hnei wadrawa (kola hape, plomb). Ame la kola fe tre, Zakaria a öhne la “kete fö’ a lapa nyipine la efa.” Önine la angela koi Zakaria, ame la föe hnine la efa tre, “thina ka ngazo.” Pane mekune ju la xou ka ej thei Zakaria la kola öhne la föe a thel troa lö qa hnine ej. Ngo, hnene la angela hna huj alö angeic, me thinge acatrene la efa hnene la thingene ka hace catr. Nemene la aliene lai?

¹⁵ Jëne la hna meköle goeëne celë, kola acatrene la mejiune së laka, tha tro kö Iehova a nue la ketre pengöne ngazo hna kuca nyipine la nöje i Nyidrë. E kola mama koi Iehova la ketre ewekë ka ngazo, tro hi Nyidrëti lai a canga xometrij ej. (1 Korinito 5:13) Celë hi hna amamane hnene la angela lo angeic a canga thinge la efa hnene la thingene ka hace.

16. (a) Nemene la ewekë ka traqa kowe la efa? (Wange ju la pane iatr 3.) (b) Kola tro fë a tro ië la efa hnene la lue föe?

¹⁶ Thupene lai, Zakaria a öhne la lue föe ka tro ngöne la eny, nge isa hetre lue iape i nyidro, tune la iape ne la kasida. (E jë la Zakaria 5:9-11.) Isa pengöne catr la lue föe celë memine lo föe ka ngazo hnine lo efa. Jëne la  lue iape i nyidro ka catr, nyidroti a kapa draiëne lo efa memine lo föe e hnin ej, ene la “thina ka ngazo.” Nyidroti a sesë fë a tro ië? Nyidroti a tro fë la efa kowe “la nöje Sinara,” e Babulona. Pine nemen?

17, 18. (a) Pine nemene matre Babulona la sipu göhnene la “thina ka ngazo”? (b) Nemene la aja ka catr thei epun?

¹⁷ Tha sesëkötre kö la angetre Isaraela ngöne la ijine i Zakaria la kola tro fë la “thiina ka ngazo” kowe la sipu göhnene ej, ene Babulona. Atre hnyawa hi angatr laka, ka tru la kuci ngazo, me hmi ka thoi ngöne la traon e Sinara. Zakaria me itre xa atre Iudra a mel e cili, nge angatr a isin o drai troa cile catr ngöne la iajojezine la ange wanaithihlë. Haawe, kola anyipicine ngöne la hna meköle goeëne celë ka hape, Iehova a thupëne matre tro pala hi a pë ethan la hmi Nyidrë.

¹⁸ Kolo fe a amekunëne la angetre Iudra jëne la hna meköle goeëne celë ka hape, qa i angatre fe troa thupëne matre tro pala hi a wië la aqane hmi angatr. Tha tro pi kö a hetrenyi maine nue pena la thiina ka ngazo e hnine la nöje i Iehova. Hnei Iehova hna e së kowe la organizasio i Nyidrë ka wië. Drenge hi së laka, hna hnimi së, nge hna thupë së hnei Nyidrë. Qa së isa ala cas troa thupëne matre tro pala hi a wië la organizasio i Nyidrë. Nge, tha tro pi kö a hetrenyi la thiina ka ngazo e hnine la nöje i Nyidrë.

19. Nemene la aliene la lue hna meköle goeëne hnei Zakaria koi së enehila?

¹⁹ Hetrenyi la ketre ithuemacanyi ka tru aliene catr hna hamën kowe la itre ka kuca catrëne la ngazo. Kola mama hnyawa ngöne la hnaasikisine me hnaasevenen hna meköle goeën hnei Zakaria. Tha tro kö Iehova a nue paluane la thiina ka ngazo. Loi e tro fe së, itre hlue i Nyidrë, a methinëne la thiina ka ngazo. Jëne la lue hna meköle goeëne celë, xecie hnyawa koi së laka, e tro sa isin troa amadrinë Iehova Keme së, tha tro kö sa hnëjin, ngo tro pe Nyidrëti a amele së, me amanathithi së. Nyipici laka, tha ka hmaloi kö troa lapa pë ethan ngöne la fene celë, ngo ijije hi jëne la ixatua qaathei Iehova. Nemene la ka anyipicine koi së ka hape, troa cile huti la hmi ka wië ngöne la fen ka ngazo? Nemene la ka anyipicine koi së ka hape, tro Iehova a amelene la nöje i Nyidrë ngöne la ijine akötr atraqatr? Troa sa la lue hnyinge celë ngöne la tane mekun ka troa xulu.