1-3. (a) Unfa di libi bi dë da dee sëmbë u Jehovah, di Sakalia bi bigi di tjabukama wooko fëën? (b) Faandi mbei Jehovah bi kai dee sëmbë fëën u de toona ko nëën?

WAN pampia lolu ta buwa, wan mujëë dë a wan baki dendu, nöö tu mujëë ta buwa di abi wanlö gaan hanza kuma dee gaan fou. Dee soni aki da wantu soni di Sakalia bi si a wanlö wojolimbo sunjan (Sakalia 5:1, 7-9). Faandi mbei Jehovah bi mbei di tjabukama fëën si dee wojolimbo sunjan aki? Unfa di libi u dee Isaëli sëmbë bi dë a di ten dë? Nöö unfa u sa feni wini u dee wojolimbo sunjan aki?

² A di jaa 537 bifö Keesitu, dee sëmbë u Jehovah bi ta wai seei. Seibi teni jaa longi de bi dë a katibo a Babilon, ma de bi ko fii! De bi ta wai seei, u di de bi sa toona go a Jelusalen go mbei di Wosu u Gadu, sö taa de bi sa dini ën ala. Wan jaa baka di dë, hën dee Isaëli sëmbë bi seti di goonsei u di Wosu u Gadu. Dee sëmbë bi ta wai te na soni, nöö „sëmbë bi sa jei te  a longi fa de bi ta bai ta piizii” (Ësala 3:10-13). Ma sëmbë bi kë tapa de u de an mbei di Wosu u Gadu möön. Dee Isaëli sëmbë bi ko lasi hati gaanfa seei, hën de an mbei di Wosu go dou. Ma de bi bigi ta mbei u deseei wosu, söseei de bi bigi ta paandi goon. Teni a sikisi jaa bi ko pasa, ma tökuseei de an bi kaba mbei di Wosu u Gadu. Wan sëmbë bi musu go mëni dee sëmbë u Jehovah taa de musu toona go ta dini Jehovah baka, söseei taa de an bi musu ta pakisei deseei nöö. Jehovah bi kë taa de bi musu ta dini ën fajafaja, söseei de bi musu abi degihati tu.

³ Fëën mbei a di jaa 520 bifö Keesitu, hën Jehovah manda di tjabukama fëën de kai Sakalia faa toona mëni dee sëmbë faandi mbei Jehovah bi puu de a katibo a Babilon. Di në Sakalia kë taki „Jehovah an fëëkëtë”. Hii fa dee Isaëli sëmbë bi fëëkëtë dee soni dee Jehovah bi du da de, tökuseei Jehovah an bi fëëkëtë de. (Lesi Sakalia 1:3, 4.) Jehovah bi paamusi de taa a o heepi de u de toona ko ta dini ën baka a wan fasi di ta kai ku ën. Ma a bi piki de tu taa di wan kodo fasi fa a bi o feni di dini di de ta dini ën u bunu, hën da te de bi o du hii soni di de sa du u dini ën. Boo luku di u sikisi ku di u seibi wojolimbo sunjan di Sakalia bi si. Woo si unfa Jehovah bi heepi dee Isaëli sëmbë, söseei unfa dee tu wojolimbo sunjan aki sa heepi u a di ten aki.

4. Andi Sakalia bi si a di u sikisi wojolimbo sunjan fëën? Faandi mbei soni bi sikifi a dee tu së u di pampia lolu tuu? (Luku peentje 1 a bigi u di woto.)

⁴ Kapitë 5 u di buku Sakalia ta bigi ku wan foombofoombo wojolimbo sunjan. (Lesi Sakalia 5:1, 2.) Sakalia bi si wan pampia lolu ta buwa a liba. Di pampia lolu aki bi dë söwan 9 mëti langa, ku 4 mëti ku hafu baai. Di pampia lolu aki bi dë jabijabi, nöö wan bosikopu bi dë sikifisikifi nëën (Sakalia 5:3). A bi dë wan kuutu bosikopu. Na awooten, nöö a wan kodo së u di pampia lolu nöö sëmbë bi lo’ u sikifi. Ma di bosikopu aki bi dë wan fanöudu bosikopu seei. Fëën mbei de bi sikifi soni a dee tu së u di pampia lolu tuu.

5, 6. Unfa Jehovah ta si fufuu?

⁵ Lesi Sakalia 5:3, 4. Jehovah o paka hii sëmbë u dee soni di de du, möönmöön dee dinima fëën, biga de ta tja di në fëën. De lobi Jehovah, nöö de sabi taa ee de ta fufuu, nöö di soni dë o da Jehovah poi në (Nöngö 30:8, 9). So sëmbë sa ta pakisei taa an föutu fii fufuu wan soni ee i abi ën fanöudu. Ma aluwasi andi bi mbei i go fufuu, tökuseei wan sëmbë di ta fufuu ta lei taa dee soni dee hën hati kë, dë fanöudu möön Jehovah, söseei taa de dë fanöudu möön di në fëën ku dee wëti fëën.

⁶ Sakalia 5:3, 4 ta taki taa fuuku o „denda go a di wosu u dee fufuuma”, nöö „a o tan a di wosu dë, söseei a o poi ën tu”. Di soni aki  ta lei u taa Jehovah o tja hiniwan hogidu di dee sëmbë fëën ta du ko a limbo, nöö a o kuutu de tu. Aluwasi wan sëmbë di ta fufuu sa tjubi di soni di a du da siköutu, da di basi fëën, da dee gaanwomi, nasö da hën mama ku hën tata, tökuseei an o sa tjubi ën da Jehovah. Gadu o tja hiniwan fufuu di sëmbë ta fufuu ko a limbo (Hebelejën 4:13). U ta wai seei taa u ta dini Gadu makandi ku sëmbë di ta mbei hii möiti u de ta libi ku wan limbo hati „nöömö”!​—Hebelejën 13:18.

7. Andi u sa du sö taa di fuuku di dë a di pampia lolu an kisi u?

⁷ Jehovah buuse di soni de kai fufuu, aluwasi piki soni seei wan sëmbë fufuu. A dë wan gaandi da u fuu ko sabi dee wëti u Jehovah dee ta piki u andi da bunu ku andi da hogi. A dë wan gaandi da u tu fuu sa hoi dee wëti fëën, söseei fuu sa libi a wan fasi di an ta poi hën në. Te u ta du dee soni aki, nöö Jehovah an o sitaafu u makandi ku dee sëmbë dee an ta piki hën buka.

8-10. (a) Andi da wan soi? (b) Na un soni Sedekia an bi hoi hënseei?

⁸ Wan woto bosikopu bi sikifi a di pampia lolu di bi ta buwa. A dë wan bosikopu da dee sëmbë dee ta soi a Gadu në, hii fa mindi de ta „mindi soni” (Sakalia 5:4). Wan soi da wan soni di wan sëmbë ta taki u lei taa wan soni dë sö tuutuu, nasö a dë wan soni di wan sëmbë ta paamusi taa a o du, nasö taa an o du.

⁹ A dë wan gaan soni seei te wan sëmbë ta soi a Jehovah në. U ta fusutan di soni aki te u luku di soni di bi miti Sedekia, di lasiti könu di bi ta tii Jelusalen. Sedekia bi soi a  Jehovah në taa a bi o saka hënseei a di könu u Babilon basu. Ma an bi hoi hënseei a di soni di a bi taki. Fëën mbei Jehovah bi taki taa: „Di womi di di könu u Babilon bi buta kuma könu, ma di an hoi hënseei a di buka di mi ku ën mbei, söseei di an du di soni di a bi soi taa a o du, o dëdë. A o dëdë a di kamian ka könu ta libi. A Babilon dë seei a o dëdë.”​—Ezekiëli 17:16.

¹⁰ Könu Sedekia bi soi a Jehovah në, nöö Jehovah bi ta hoi taa a o hoi hënseei a di soni di a taki (2 Kloniki 36:13). Ma Sedekia an bi hoi hënseei a di soni di a bi taki. A bi go hakisi dee Egepiti sëmbë u de heepi ën faa kumutu a Babilon basu. Ma tökuseei de an bi o sa heepi ën.​—Ezekiëli 17:11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Andi da di möön gaan soni di u sa paamusi Gadu? (b) Unfa di buta di u buta u libi a Gadu maun musu ta mbei u du soni a di libi fuu hiniwan daka?

¹¹ Di soni di bi miti Sedekia ta lei u taa Jehovah ta buta pakisei a dee soni dee u ta paamusi ën. Ee u kë u Gadu feni u u bunu, nöö u musu du dee soni dee u paamusi ën (Psalöm 76:11). Di möön gaan soni di u sa paamusi Jehovah, hën da di buta di woo buta u libi nëën maun. Te u ta buta u libi a Gadu maun, nöö u ta paamusi ën taa woo ta dini ën aluwasi andi ta miti u.

¹² Unfa u sa hoi useei a dee soni dee u bi paamusi Jehovah? Peipei tesi ta miti u „hiniwan daka”. Dee soni dee u ta du te dee tesi aki ta miti u, ta lei unfa u ku Jehovah dë mati tjika (Psalöm 61:8). Andi joo du ee wan sëmbë a siköö, nasö wan sëmbë a wooko ta pidi i? Joo piki Jehovah buka u di ja o ta buta pakisei a di soni dë u? (Nöngö 23:26) Ma unfa a dë ee i wanwan ta dini Jehovah a di famii fii? I ta hakisi Jehovah faa heepi i fii ta tja iseei kuma wan Keesitu sëmbë hii juu ö? I ta da Jehovah tangi hiniwan daka u di lobi di a lobi i, ku di heepi di a ta heepi i, aluwasi andi ta miti i ö? I ta mbei möiti fii ta lesi di Bëibel hiniwan daka u? Wë u bi paamusi Jehovah taa u bi o du hii dee soni aki di u bi buta u libi nëën maun. Te u ta piki Gadu buka, söseei te u ta du hii soni di u sa du fuu sa dini ën, nöö u ta lei taa u lobi ën, söseei taa u da sëmbë fëën. Di dini di u ta dini Jehovah musu dë di möön gaan soni a u libi. U di u ta hoi useei a Jehovah, mbei a ta paamusi u taa woo abi wan bunu libi a di ten di ta ko.​—Detolonomi 10:12, 13.

13. Andi u sa lei a di u sikisi wojolimbo sunjan u Sakalia?

¹³ Di u sikisi wojolimbo sunjan u Sakalia ta heepi u fuu fusutan taa ee u lobi Jehovah tuutuu, nöö wa o ta fufuu, ma woo ta du hii soni di u bi paamusi Gadu. U bi lei tu taa hii fa dee Isaëli sëmbë bi ta mbei sömëni föutu, tökuseei Jehovah bi du dee soni dee a bi paamusi de, söseei an bi go disa de tu. A bi  ta fusutan taa soni bi ta taanga da de, u di de bi abi sömëni felantima. Jehovah ta lei u taa te u paamusi wan sëmbë taa woo du nasö te u paamusi ën taa wa o du wan soni, nöö u musu hoi useei a di soni di u taki. U sa dë seiki taa a o heepi u fuu du di soni aki. Wan fasi fa Jehovah ta heepi u, hën da di lei di a ta lei u taa soni o waka bunu da u a di ten di ta ko. Abiti möön a o puu hogidu a goonliba. U sa ko fusutan di soni aki te woo taki u di u seibi wojolimbo sunjan u Sakalia.

14, 15. (a) Andi Sakalia bi si a di u seibi wojolimbo sunjan (Luku peentje 2 a bigi u di woto.) (b) Ambë da di mujëë di bi dë a di baki dendu? Faandi mbei di ëngëli bi tapa di baki?

¹⁴ Baka di Sakalia bi si di pampia lolu di bi ta buwa, hën wan ëngëli piki ën taa: „Hopo wojo luku.” Hën Sakalia si wan „baki di de ta tei u maaka soni”. (Lesi Sakalia 5:5-8.) Di baki aki bi abi wan lötö tampa. Di de jabi ën, hën Sakalia si wan „mujëë dë sindosindo a di baki dendu”. Di ëngëli piki Sakalia taa di mujëë di dë a di baki dë, da „Hogidu”. Wë i ta si kaa fa Sakalia bi musu u fëëë, di a si taa di mujëë bi ta biinga faa kumutu! Ma wantewante dë di ëngëli tötö ën go a dendu baka, hën a tapa di baki ku di lötö tampa fëën. Andi di soni aki kë taki?

¹⁵ Di wojolimbo sunjan aki ta mbei u dë seiki taa Jehovah an o da pasi taa hogidu dë a dee sëmbë fëën dendu. Te Jehovah si wan soni di an bunu, nöö wantewante a ta puu ën (1 Kolenti 5:13). U ta fusutan di soni aki te u luku fa di ëngëli bi tapa di baki wantewante.

16. (a) Andi bi pasa ku di baki? (Luku peentje 3 a bigi u di woto.) (b) Naasë dee mujëë dee bi abi dee hanza bi tja di baki go?

 ¹⁶ Baka di dë, hën Sakalia si tu mujëë di bi abi wanlö hanza kuma dee gaan fou. (Lesi Sakalia 5:9-11.) Dee mujëë aki an bi dë kuma di hogihati mujëë di bi dë a di baki dendu. Dee mujëë aki bi tei di baki di bi dë ku „Hogidu” a dendu, hën de buwa go ku ën. Naasë de bi tjëën go? De bi tja di baki go „a di köndë Sinejali”, nasö Babilon. Faandi mbei de bi tjëën go ala?

17, 18. (a) Faandi mbei Babilon bi dë „di möön bunu kamian” ka de bi sa tja „Hogidu” go buta? (b) Andi i dë kabakaba u du?

¹⁷ Dee Isaëli sëmbë dee bi ta libi a di pisiten di Sakalia bi dë a libi, bi o sa fusutan faandi mbei Babilon bi dë di möön bunu kamian ka de bi sa tja „Hogidu” go buta. De bi sabi taa sëmbë u di köndë dë bi ta libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni, nöö de bi ta dini poipoi gadu tu. Sakalia ku dee woto Dju dee bi ta libi a Babilon, bi mbei möiti seei u de an du dee soni di dee sëmbë u di köndë dë bi ta du. Fëën mbei di wojolimbo sunjan aki ta lei u taa Jehovah an o mbei na wan sëmbë ko poi di fasi fa a kë taa sëmbë musu ta dini ën.

¹⁸ Di wojolimbo sunjan aki bi mëni dee Dju sëmbë tu taa de bi abi di faantiwöutu u dini Jehovah a wan bunu fasi. Jehovah an o da pasi taa hogidu ko fika a dee sëmbë fëën dendu. A di ten aki Jehovah tja u ko a di limbolimbo ölganisaasi fëën, ka u ta fii unfa a lobi u tjika, söseei ka u ta fii taa a ta tjubi u. Hiniwan fuu abi di faantiwöutu u du soni sö taa di ölganisaasi fëën sa fika limbolimbo. Hogidu an musu ko dë a dee sëmbë u Jehovah dendu.

19. Unfa dee wojolimbo sunjan u Sakalia sa heepi u a di ten aki?

¹⁹ Di u sikisi ku di u seibi wojolimbo sunjan u Sakalia da wan bosikopu da dee sëmbë dee ta du hogi. Jehovah an o da pasi taa sëmbë ta libi hogi nango nöömö. U dee dinima fëën musu buuse hogidu. Dee wojolimbo sunjan aki ta mbei u dë seiki taa ee u ta mbei möiti u du soni di ta kai ku di Tata fuu, nöö an o fuuku u, ma a o tjubi u, nöö a o mbei u feni gaan bunu tu. Aluwasi a ta taanga da u fuu libi limbolimbo a Gadu wojo a di goonliba aki, tökuseei Jehovah o heepi u fuu du di soni aki! Ma unfa u sa dë seiki taa di tuutuu biibi o dë u nöömö? Unfa u sa dë seiki taa Jehovah o tjubi di ölganisaasi fëën hii fa di gaan fuka ta zuntu? Woo taki u dee soni aki a di woto di ta ko.