Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

Omulingo Okwolekwa kwa Zakaliya Kurukukukwataho

Omulingo Okwolekwa kwa Zakaliya Kurukukukwataho

“Mugaruke namberendi, . . . nanyowe ndigaruka namberemuli.”​—ZAKALIYA 1:3.

EBIZINA: 89, 86

1-3. (a) Nambere Zakaliya yatandikiire kukora nka nabbi, Abantu ba Yahwe bakaba bali munyikara ya mulingo ki? (b) Habwaki Yahwe yatereriire abantu be ngu bamugarukire?

OMUZINGO ogurukuhu’ruka, omukazi aikaliire omu kigega, abakazi babiri nibahurruka omu mwanya baine amapapa agarukusisana ag’ekidongodongo. Binu nibyo bimu ha bintu ebirukuhuniriza ebi Zakaliya yayolekerwe. (Zakaliya 5:1, 7-9) Habwaki Yahwe yahaire nabbi okwolekwa kunu? Abaisareri bakaba bali omu nyikara ya mulingo ki omu kasumi ako? Kandi okwolekwa kunu nikusobora kutugasira kuta?

2 Omu mwaka 537 Yesu atakaizire omu nsi, abantu ba Yahwe bakaba basemeriirwe. Bakaba balekiirwe kuruga omu bunyagwa bwa Baburoni nambere bali bamazire emyaka 70. Bakaba baine ekihika ky’okugaruka Yerusalemu kwombeka yekaru y’okuramizaamu Yahwe. Hanyuma y’omwaka gumu, Abaisareri bakombeka omusingi gwa Yekaru. Kinu kikabasemeza muno kandi abantu “bakatokera haiguru muno, obwogo bwahu[li]’rwa hara.” (Ezera 3:10-13) Baitu okuhakanizibwa kw’omulimo gw’okwombeka yekaru kukeyongererra kimu. Kinu kikamaramu Abaisareri amaani balekaho kwombeka yekaru. Bakateka omutima ha kweyombekera amaju amarungi n’okubyara emisiri. Hanyuma y’emyaka ikumi na mukaaga yekaru ya Yahwe ekaba etakahoire. Abantu ba Yahwe bakaba nibetaaga kwijukizibwa kugaruka hali Yahwe n’okuleka kwetekerezaaho bonka. Yahwe akaba nayenda bamuramye n’obwekambi kandi n’obumanzi.

Obu tuha Yahwe ekirukukirayo kusigikirra ha kitusoboire, obu nubwo Yahwe aikiriza okuramya kwaitu

3 Omu mwaka 520, Yahwe akatuma nabbi Zakaliya kukonyera abantu kumanya habwaki akaba abaihire omu Baburoni. Obaire okimanyire ngu ibara Zakaliya nirimanyisa “Yahwe Aijukire”? Nobu kiraba ngu Abaisareri bakaba beberwe Yahwe ebyakaba abakoliire, uwe akaba n’aky’abaijuka. (Soma Zakaliya 1:3, 4.) Yahwe akaraganiza kubakonyera kugarraho okuramya okw’amananu. Baitu akabaijukya ngu yakwikiriize okuramya kwabo obu bakumuhaire ekirukukirayo. Leka turole okwolekwa okwa Zakaliya okw’omukaaga n’okw’omusanju. Nitwija kurora omulingo Yahwe yayekambisize Abaisareri kandi n’omulingo okwolekwa kunu okw’emirundi ebiri kusobora kutugasira omu kasumi kanu.

YAHWE NACWERA ABARUKWIBA OMUSANGO

4. Zakaliya akarora ki omu kwolekwa okw’omukaaga? Habwaki omuzingo gwali guhandikirwe ha mbaju zona? (Rora ekisisani ekiri ha rupapura 15.)

4 Esuura ya 5 ey’ekitabu kya Zakaliya etandika n’okwolekwa okutali kwa buli kiro. (Soma Zakaliya 5:1, 2.) Zakaliya akarora omuzingo niguhurruka omu mwanya. Omuzingo gunu gukaba guraihire nka mita 9 kandi gugalihire nka mita 4.5. Omuzingo gunu gukaba gusukwirwe kandi gukaba guhandikirwemu obutumwa. (Zakaliya 5:3) Bukaba butumwa bw’amaani obw’omusango. Omu bwire bwa kara, abantu bahandikaga ha rubaju rumu rwonka orw’omuzingo. Baitu habw’obutumwa bunu kuba bukuru muno embaju zona ibiri zikaba zihandikirweho.

Abakristaayo basemeriire kwetantara okwiba okw’omulingo gwona (Rora obucweka 5-7)

5, 6. Yahwe arora ata okwiba okwa buli mulingo?

5 Soma Zakaliya 5:3, 4. Abantu boona nibajunanizibwa omu maiso ga Ruhanga habw’ebikorwa byabo baitu kukira muno abantu ba Yahwe habwokuba nibetwa ibara lye. Bamugonza kandi bamanyire ngu okwiba kujumisa ibara lye. (Enfumo 30:8, 9) Abantu abandi batekereza ngu tikiri kibi kwiba kakuba kiba nikyetagisa. Baitu nobu haraba haroho nsonga ki, omuntu arukwiba ayoleka ngu okwegomba kwe nikukira Yahwe, Ibara lye, n’Ebiragiro bye.

6 Orozere nk’oku Zakaliya 5:3, 4 ngu rugambire ngu omukyeno “gulitaha omu nju yomusuma” kandi ngu “gulikara hagati yenjuye kandi guligimaraho”? Eki ninikimanyisa ngu Yahwe n’asobora kumanya ekibi kyona omuhereza we eky’akozere kandi nasobora kumucwera omusango. Omusuma n’asobora kusereka ebikorwa bye hali polisi, mukama we ha mulimo, abagurusi omu kitebe, rundi abazaire, baitu tarukusobora kubisereka Yahwe. Ruhanga n’aija kurorra kimu ngu okwiba kw’omulingo gwona kwamanywa. (Abaheburaniya 4:13) Kitusemeza muno kuba n’abantu abarukulengaho muno kuba besigwa “omu byona”!​—Abaheburaniya 13:18.

7. Nitusobora kwetantara tuta omukyeno ogw’omuzingo ogurukuhurruka?

7 Okwiba okw’omulingo gwona kubihiza Yahwe. Mugisa gw’amaani itwe kumanya kandi tukorobera emisingi ya Yahwe erukukwata ha kirungi n’ekibi n’okwetwaza omu mulingo ogutarukujumisa ibara lye. Obu tukora eki, twetantara omusango ogu Yahwe aracwera abantu abatarukukwata ebiragiro bye.

HIKIRIZA EKY’OGAMBIRE “BUKYABUKYA”

8-10. (a) Kurahira nikumanyisa ki? (b) Kirahiro ki eki Omukama Zedekiya yacwire?

8 Ekyayongireho, omuzingo ogurukuhurruka gukaleta obutumwa obw’okuhabura hali abo “abarukurahi’ra busa” omu ibara lya Ruhanga. (Zakaliya 5:4) Okurahira nukwo kubaza ebigambo ebirukugumya ngu ekintu kihikire, rundi nukwo kuraganiza kukora rundi kutakora ekintu.

9 Kurahira omu ibara lya Ruhanga kintu eki tutasemeriire kuzaniraho. Kinu nitukyegera hali eki ekyahikireho Zedekiya, omukama ayamaliriireyo kulema omu Yerusalemu. Zedekiya akarahira omu ibara lya Yahwe ngu akaba nagenda kwehayo hali omukama wa Baburoni. Baitu Zedekiya atahikirize ekigambo kye. Nahabweki, Yahwe akabazaho Zedekiya nagamba ngu “mazimakwo omu kiikaro eki nambere omukama [aikara] ayamufoire omukama, kandi ouyagayire ekiragirokye, kandi ouyacwire kiraganokye, hamu nogu hagati ya Baburoni nuho alifera.”​—Ezekyeri 17:16.

10 Omukama Zedekiya akarahira omu ibara lya Ruhanga, kandi Yahwe akaba namunihirramu kukora nk’oku akaba arahiire. (2 Ekyebyomubusinge 36:13) Baitu Zedekiya akacwa endagano ye kandi yasaba Misiri kumukonyera kwecwaho Baburoni. Nabwo, Misiri etasobole kumukonyera.​—Ezekyeri 17:11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Kuraganiza ki okurukukirayo obukuru okutusobora kukora? (b) Okwehayo kwaitu hali Yahwe kusemeriire kukwataho kuta obwomeezi bwaitu?

11 Ekyahikire hali Zedekiya nikitwegesa ngu Yahwe ahurra obu turaganiza kukora ekintu. Kurora twamusemeza, tusemeriire kukora eki tuba tweragire kukora. (Zabuli 76:11) Okuraganiza okurukukirayo oku tusobora kukora nukwo kwehayo hali Yahwe. Obu twehayo hali uwe, tumuraganiza ngu busaho kintu kyona ekiritulemesa kumuhereza.

12 Nitusobora kuhikiriza tuta okweraga kwaitu hali Yahwe? “Bukyabukya” tutunga ebirengeso ebikoto n’ebitaito. Omulingo tukwatamu ebirengeso binu gwoleka enkoragana yaitu na Yahwe obweraba egumire. (Zabuli 61:8) Ekyokurorraho, nosobora kukora ki kakuba omuntu ondi ha mulimo rundi ha isomero agonza okole nauwe ebikorwa eby’obusihani? Oramwangirra nukwo oyoleke ngu nogonza kworobera Yahwe? (Enfumo 23:26) Rundi kakuba oyesanga ngu niiwe wenka arukuramya Yahwe omu ka yanyu yoona? Osaba Yahwe kukukonyera kwikara n’oyetwaza omu mulingo gw’Ekikristaayo? Munyikara yona ey’orabamu, osiima Yahwe buli kiro habw’engonzi ze n’oburagirizi bwe? Otunga obwire bw’okusoma Baibuli buli kiro? Obu twayehaireyo hali Yahwe, tukamuraganiza ngu nitwija kwikara nitukora ebintu binu. Obu tumworobera kandi tukamuha ekirukukirayo, tuba nitumwoleka ngu nitumugonza kandi tuli bantu be. Okuramya kwaitu kintu kikuru muno omu bwomeezi bwaitu. Yahwe naturaganiza kutuha ebiro ebirungi eby’omu maiso habwokuba tuli besigwa hali uwe.​—Ekyebiragiro 10:12, 13.

Yahwe atuteriireho ekyokurorraho kirungi omu kulinda emirago ye nukwo twegere ha kyokurorraho kye

13. Okwolekwa kwa Zakaliya okw’omukaaga nikutwegesa ki?

13 Okwolekwa kwa Zakaliya okw’omukaaga nikutukonyera kumanya ngu obu turaba nitugonza Yahwe, titusemeriire kwiba kandi tusemeriire kuhikiriza ebi turaganiize. Kandi nitwega ngu Abaisareri n’obu baraaba bakozere ensobi nyingi, Yahwe akalinda emurago gwe kandi atabasigeho. Akarora ngu bakaba bali omu nyikara egumire habw’abanyanzigwa abaali babetoroire. Yahwe natuteraho ekyokurorraho ekirukutwegesa ngu tusemeriire kuhikiriza ebi tuba turaganize kukora. Kandi nitusobora kukigumya ngu n’aija kutukonyera kuhikiriza ebituraba turaganize. Omulingo gumu ogu Yahwe atukonyeramu nukwo kutuha okunihira okw’ebiro byomu maiso. Obusumi obutali bwahara, n’aija kumaraho obubi bwona omu nsi. Nitusobora kusomaho okunihira kunu omu kwolekwa kwa Zakaliya okurukuhonderaho.

YAHWE N’AIJA KWIHAHO OBUBI

14, 15. (a) Zakaliya akarora ki omu kwolekwa kw’omusanju? (Rora ekisisani ekiri ha rupapura 2.) (b) Omukazi aikaliire omu kigega n’amanyisa ki? Habwaki maraika yafundikiire ekigega?

14 Hanyuma ya Zakaliya kurora omuzingo ogurukuha’ruka, maraika akamugambira ngu: “Imukya hati bunu amaiso gawe.” Zakaliya akarora ekigega ekirukwetwa “efa.” (Soma Zakaliya 5:5-8.) Ekigega kinu kikaba kiine ekifundikizo kyekulingiriire. Obu kyafundukwirwe, Zakaliya akarora “omukazi aikaliire omunda.” Maraika akamusobororra ngu omukazi aikaliire omu kigega “nubwo Bubi.” Teramu akasisani Zakaliya narora omukazi narwana kuruga omu kigega. Baitu maraika akanguha kumugarra omu kigega kandi yakifundikira n’ekifundikizo ekirukulemeera. Kinu nikimanyisa ki?

15 Okwolekwa kunu nukutugumya ngu Yahwe taliikiriza obubi obw’omulingo gwona kuba omu bantu be. Kakuba Yahwe arora ekintu kyona ekibi, n’aija kukiihaho bwangu. (1 Abakolinso 5:13) Kinu maraika akakyoleka obu yayanguhire kufundikira ekigega n’ekifundikizo ekirukulemeera.

Yahwe akaraganiza kwikaza okuramya kwe kuli kwecumi (Rora obucweka 16-18)

16. (a) Kiki ekyahikire ha kigega? (Rora ekisisani 3 ha rupapura 15.) (b) Abakazi abaine amapapa bakatwara nkaha ekigega?

16 Ekyayongiireho, Zakaliya akarora abakazi babiri baine amapapa ag’amaani nk’ag’ekidongodongo. (Soma Zakaliya 5:9-11.) Abakazi banu bakaba nibahukana hali mukazi omubi ow’omu kigega. Bakakozesa amapapa gabo kuhimba ekigega ekikaba kurumu “omukazi aikaliire omunda” bakitwara. Bakakitwara nkaha? Bakakitwara “omu nsi ya Sinara” erukwetwa Baburoni. Habwaki bamutwaire oku?

17, 18. (a) Habwaki Baburoni kikaba kiikaro ekisemeriire “Obubi”? (b) Omaliriire kukora ki?

17 Abaisareri abaali baroho omu busumi bwa Zakaliya baketegereza habwaki Baburoni kikaba kiikaro ekisemeriire kutwarwamu ekigega kinu. Bakaba bamanyire ngu Baburoni rukaba rubuga orw’ijwiremu ebikorwa by’obusihani n’okuramya okw’ebisuba. Zakaliya n’Abayudaaya abandi abali baikaireho omu rubuga oru bakaba nibamanya nk’oku kitarabanguhiire kwetantara ebikorwa eby’obukafiire. Nahabweki okwolekwa kunu kukagumya ngu Yahwe n’aija kulinda okuramya kwe kuli kwecumi.

18 Okwolekwa kunu kukaijukya Abayudaaya ngu nabo bakaba baine bujunanizibwa bw’okulinda okuramya kwabo hali Yahwe kuli kwecumi. Obubi tibwikirizibwa kandi tibulikirizibwa omu bantu ba Ruhanga. Omu kasumi kanu, Yahwe atulesere omu kitebe kye ekyecumi nambere arukutwolekera engonzi n’obulinzi bwe. Buli omu hali itwe aine obujunanizibwa bw’okukirinda kiri kyecumi. Obubi tibusemeriire kuba omu bantu ba Yahwe.

ABANTU ABECUMI BAHAISA YAHWE EKITINISA

19. Okwolekwa kwa Zakaliya nikutukwataho kuta omu kasumi kanu?

19 Okwolekwa kwa Zakaliya okw’omukaaga n’okw’omusanju nukuha okuhabura hali abo bona abarukukora ebibi. Yahwe taliikiriza obubi kugenda omu maiso. Itwe nk’abaheereza be, tusemeriire kunoba obubi. Okwolekwa kunu nikutugumya ngu kakuba tulengaho kusemeza Isiitwe ow’okugonza, tarukwija kutuhikyaho omukyeno baitu n’aija kutuha obulinzi kandi atuhe omugisa. Nobu kiraba kigumire kwikara tuli becumi omu by’omwoyo omu nsi enu embi, Yahwe nasobora kutukonyera kuba basinguzi. Baitu nitusobora kugumya tuta ngu okuramya okw’amananu kuliikaraho? Kandi obu turukwirirra omuhito omwingi, nitumanya tuta ngu Yahwe n’aija kulinda ekitebe kye? Nitwija kugarukamu ebikaguzo binu omu kicweka ekirukwongeraho.