1, 2. Zehkaria a sanit lang na shingran jahtum hta Yuda masha ni a masa gara hku re ai kun?

ZEHKARIA a sanit lang na shingran jahtum hta, dai hte seng nna shi hta myit na lam ni grai law hkra nga ai. N hkru ai masha ni hpe ari jaw na ngu ai Yehowa a ga sadi gaw, shi hpe makam masham ngang kang hkra galaw ya ai. Raitim, hpa mung n galai shai shi ai. Masha law law gaw, n hkru ai amu ni, n ding man ai amu ni hpe naw galaw nga ma ai. Yerusalem hta nawku htingnu bai gawgap ai lam mung tsep kawp n ngut kre shi ai. Yuda masha ni gaw, Yehowa jaw da ai amu bungli hpe hpa majaw alawan kau da ma ai kun? Shanhte a prat grau kaja hkra galaw na matu Yerusalem de bai wa ai kun?

² Yerusalem de bai wa ai Yuda masha ni gaw, Yehowa hpe nawku dawjau ai ni rai ma ai hpe Zehkaria chye ai. Shanhte gaw Babelon kaw na hpaga bungli ni hte nta ni hpe kau da na matu “tinang a wenyi hta Karai Kasang a shamu shamawt hkrum ai” ni rai ma ai. (Ezra 1:2, 3, 5) Shanhte ngam da ai shara hpe  atsawm chye tim, shanhte htawt na shara hpe gaw masha law malawng n mu ga shi ai. Yuda masha ni a matu, Yehowa a nawku htingnu bai gawgap ai gaw grai ahkyak ai. Shanhte gaw deng 1,000 (1,600 km) daram tsan nna shoihpa nga ai, grai yak ai hkrun lam hkawm sa na matu sharawng awng ma ai.

3, 4. Bai wa ai Yuda masha ni hta hpa ninghkap ai lam ni hkrum ai kun?

³ Babelon kaw nna Yerusalem de sa ai hkrun lam galu hpe myit yu ga. Shanhte a nta nnan hte seng nna tsun jahta na matu hte myit na matu aten law law nga ai. Asak kaba ai ni gaw, grai tsawm htap lai wa sai Yerusalem mare hte nawku htingnu a lam shanhte hpe tsun dan ai. (Ezra 3:12) Nang gaw shanhte hte arau bu hkawm nga ai nga yang, Yerusalem hpe shawng nnan mu yang, gara hku hkamsha na kun? Htenza nga ai nta ni hta sumwum ni ka-up nga ai. Mare bunghku ni mung daw nga ai. Moi aten hta nga wa ai chyinghka ni, langchyi ni hta grai kaba ai hku ni waw nga ai. Dai ni hpe nang mu yang yawn hkyen na re. Daw nga ai bunghku ni hpe Babelon kaw na grai kaba nna ngang ai bunghku ni hte shingdaw hkrup na re. Raitim, Yuda masha ni gaw myit n daw ai. Hpa majaw kun? Shanhte hkrun lam galu hkawm nga ai laman, Yehowa gaw shanhte hpe karum ya nna makawp maga ya wa ai majaw re. Yerusalem de shanhte du ai shaloi, nawku htingnu hta tawn hkungri langai galaw nna shani shagu Yehowa hpe shagu hkungga nawng ma ai. (Ezra 3:1, 2) Shanhte gaw sharawng awng let bungli galaw na matu jin jin rai nga ai. Shanhte hta myit daw ai lam hpa mung n nga ai zawn rai nga ai.

⁴ Nawku htingnu bai gawgap ai laman, Yuda masha ni gaw shanhte a mare ni hte nta ni hpe mung bai gawgap ra ai. Shanhte gaw hkai lu hkai sha nna mung dinghku hpe malu masha madi shadaw ya ra ai. (Ezra 2:70) Shanhte galaw ra ai bungli gaw grai law ai zawn re. Kade n na yang, shanhte a hpyen ni sa wa nna jahkring na matu shakut ma ai. Ninghkap ai lam gaw 15 ning na wa ai majaw, Yuda masha ni gaw a ngwi ngwi myit daw myit hten wa ma ai. (Ezra 4:1-5) Kaga ninghkap ai lam gaw, B.C. 522 hta Persi hkawhkam gaw Yerusalem na gawgap ai lam yawng hpe jahkring kau na matu tsun wa ai re. Dai majaw, mare gaw galoi mung bai n gawgap lu na zawn re.​—⁠Ezra 4:21-24.

5. Yehowa gaw shi a masha ni hpe gara hku karum ya ai kun?

⁵ Yehowa gaw shi a masha ni nden marai hte n-gun atsam ra ai hpe chye ai. Yehowa gaw shi a masha ni hpe tsawra ai lam, shi hpe nawku dawjau na matu shakut nga ai hpe chyeju dum ai lam, shanhte kam na matu Zehkaria hpe hpang jahtum shingran jaw ai. Yehowa gaw shi jaw da lit hpe bai wa galaw yang, shanhte hpe makawp maga ya na nga nna ga sadi jaw ai. Nawku htingnu bai gawgap ai lam hte seng nna, Yehowa ndai hku tsun ai: “Nanhte a Karai Kasang Yehowa a nsen hpe, atsawm sha madat myit yang gaw, ndai lam byin na ra ai.”​—⁠Zehkaria 6:15.

6. (a) Zehkaria a matsat lang na shingran gaw gara hku nnan hpang ai kun? (Ndai sumhpa shawng na sumla hpe yu u.) (b) Gumra ni gaw hpa majaw nsam n bung ai kun?

⁶ Matsat lang hte hpang jahtum na Zehkaria a shingran gaw, shanhte yawng hpe grau nna makam masham shangang shakang ya na re. (Zehkaria 6:1-3 hpe hti u.) Zehkaria mu wa ai lam hpe shingran yu ga. Magri “bum lahkawng a lapran na” gumra ni gaw hpyen gumra leng mali hpe garawt sa wa ma ai. Gumra ni gaw nsam n bung ma ai majaw, jawn ai ni hpe garan ginhka lu na matu loi ai. Zehkaria ndai hku san ai: “Ndai ni hpa rai ta?” (Zehkaria 6:4) Dai shingran gaw anhte hpe akyu shabyin lu ai majaw anhte mung chye mayu ga ai.

7, 8. (a) Bum lahkawng gaw hpa hpe malai hku nna tsun ai kun? (b) Bum ni gaw hpa majaw magri hte galaw da ai kun?

 ⁷ Chyum Laika hta, bum ni gaw mungdan ni (sh) asuya ni hpe malai hku nna tsun ai. Zehkaria mu wa ai bum ni gaw, Daniela myihtoi ga hta lawm ai bum lahkawng hte bung ai. Dai bum ni kaw na langai gaw, Yehowa a ninggawn tawa, htani htana uphkang ai lam hte kaga langai gaw Meshia Mungdan hta Yesu gaw Hkawhkam hku nna uphkang na hpe tsun ai. (Daniela 2:35, 45) 1914 hta, Yesu Hkawhkam byin wa ai shaloi, dai bum lahkawng yan gaw a grin wa nna, mungkan a matu Karai Kasang a yaw shada lam hpring tsup ai shara hta laksan daw hku nna lawm ai.

⁸ Bum ni gaw hpa majaw magri hte galaw da ai kun? Magri gaw grai manu dan nna kabrim ai nhprang sut rai re. Dai majaw, Yehowa gaw Israela ni hpe nawku sum gawgap ai hte Yerusalem hta nawku htingnu gawgap ai hta magri hpe jailang na matu tsun wa ai. (Pru Mat 27:1-3; 1 Hkawhkam 7:13-16) Dai bum ni hpe magri hte galaw da ai lachyum gaw, Yehowa a ninggawn tawa awmdawm ahkang hte Meshia Mungdan a grai kaja ai atsam ningja hpe madun dan ai re. Dai mungdan gaw masha ni hpe simsa lam hkam sha shangun nna, shaman chyeju law law jaw na re.

9. Hpyen gumra leng ni hpe jawn ai ni gaw kadai ni rai kun? Shanhte a lit gaw hpa rai kun?

⁹ Hpyen gumra leng hte dai hpe jawn ai ni gaw hpa hpe tsun ai kun? Jawn ai ni gaw lamu kasa ni rai nna, n bung ai lamu kasa uhpung mai byin ai. (Zehkaria 6:5-8 hpe hti u.) Shanhte gaw “ginding aga ting a Madu a man” kaw na pru wa nna laksan lit lu da ai. Lamu kasa ni gaw “dingdung mung” Babelon hta nga ai Karai Kasang a masha ni hpe makawp maga na matu shangun dat hkrum ai ni re. Dai shingran hku nna, Babelon a mayam galoi mung bai byin na n re ai lam Yehowa gaw shi a masha ni hpe chye shangun ai. Zehkaria prat hta, nawku htingnu gawgap ai ni kade daram shalan shabran lam lu na hpe shingran yu u. Hpyen ni gaw shanhte hpe n jahkring lu ai lam shanhte chye ma ai.

10. Hpyen gumra leng hte dai hpe jawn ai ni hte seng ai Zehkaria a shingran gaw anhte hpe gara hku karum ya ai kun?

¹⁰ Dai ni aten hta, Yehowa gaw shi a masha ni hpe shangang shakang na hte makawp maga na matu lamu kasa ni hpe matut akyu jashawn nga ai. (Malahki 3:6; Hebre 1:7, 14) 1919 kaw nna, Yehowa a masha ni gaw, ga shadawn Galu Kaba Ai Babelon kaw na lawt wa ma ai. Shanhte a hpyen ni gaw, teng man ai nawku dawjau lam rawt jat ai hte galu kaba ai hpe jahkring na matu shakut nga ai. (Shingran 18:4) Raitim, shanhte jahkring kau lu na n re. Hpa majaw nga yang, lamu kasa ni gaw Yehowa a uhpung hpe makawp maga da ya ai majaw re. Yehowa a masha ni gaw, shut shai ai nawku htung hta galoi mung bai du sana n re majaw, anhte dai hpe n hkrit ai. (Shakawn 34:7) Anhte gaw Yehowa hpe nawku dawjau ai hta amu law nga ai majaw matut nna ngwi pyaw lu ai. Bum lahkawng hku nna, anhte hpe makawp maga ya ai shim lum lam lu shangun ai hpe Zehkaria a shingran hku nna anhte chye lu ai.

11. Karai Kasang a masha ni hpe gasat na lam hpe anhte hpa majaw n hkrit ra ai kun?

¹¹ Kade n na yang, Satan mungkan hpe  uphkang ai ni gaw Karai Kasang a masha ni hpe jahten na matu rau sa wa na re. (Ezekela 38:2, 10-12; Daniela 11:40, 44, 45; Shingran 19:19) Ezekela shingran hta, uphkang ai ni gaw summwi zawn mungkan hpe ka-up nga ai hpe mu lu ai. Shanhte gaw gumra ni hpe jawn nna Karai Kasang a masha ni hpe gasat na matu grai masin pawt let sa wa ai. (Ezekela 38:15, 16) * Shanhte hpe anhte hkrit ra ai kun? N hkrit ra ai. Anhte maga hta Yehowa a hpyen dap nga ai. Ru tsang kaba laman, Yehowa a lamu kasa ni gaw shi a masha ni hpe makawp maga ya nna, Yehowa a uphkang ai lam hpe ninghkap ai ni yawng hpe jahten kau na re. (2 Htesaloni 1:6-8) Dai shani hta hpa byin na kun? Yehowa a sumsing lamu na hpyen dap hpe kadai gaw woi awn na kun?

12, 13. (a) Yehowa gaw Zehkaria hpe hpa galaw na matu tsun wa ai kun? (b) Makrung gaw Yesu Hkristu re ai hpe anhte gara hku chye lu ai kun?

¹² Zehkaria langai sha dai shingran matsat hpe mu wa ai. Raitim, Karai Kasang a nawku htingnu bai gawgap ai ni mu nna n-gun lu la na lam hpe shi galaw dan wa ai. (Zehkaria 6:9-12 hpe hti u.) Heldai, Tobiya hte Yedala ni Babelon kaw nna du wa ai. Yehowa gaw Zehkaria hpe, dai la masum kaw nna aja hte gumhpraw hpe lahkawn la nna “janmau” langai galaw na matu tsun ai. (Zehkaria 6:11) Dai janmau gaw, Yuda amyu lakung kaw nna Dawi a aru arat re ai mung agyi Zerubabela a matu kun? N re. Yehowa gaw janmau hpe Hkinjawng Agyi Yoshua a baw hta shagup na matu Zehkaria hpe tsun ai. Dai gaw, yu nga ai ni hpe mau mat shangun ai.

 ¹³ Hkinjawng Agyi Yoshua hpe janmau gup ya ai majaw shi hkawhkam byin mat ai kun? N re. Yoshua gaw Dawi a aru arat n re. Dai majaw, hkawhkam byin na matu atsam n hpring ai. Dai janmau gup ai lam gaw, htani htana hkawhkam hte hkinjawng wa hta byin wa na htawm hpang lam hpe hkrang madun nga ai. Shi hpe Makrung ngu nna mung shaga ai. Chyum Laika hta, dai Makrung gaw Yesu Hkristu re nga nna tsun da ai.​—⁠Esaia 11:1; Mahte 2:23. *

14. Hkawhkam hte Hkinjawng Agyi hku nna, Yesu hpa galaw na kun?

¹⁴ Yesu gaw Hkawhkam hte Hkinjawng Agyi lahkawng yan re. Shi gaw, Yehowa a lamu kasa dap hpe woi awn nga ai. N hkru ai mungkan hta Karai Kasang a masha ni shim lum ai lam hkam sha lu hkra shakut galaw nga ai. (Yeremia 23:5, 6) Kade n na yang Hkristu gaw, Yehowa a masha ni hpe makawp maga ya ai hte Karai Kasang a uphkang ai lam hpe madi shadaw ya ai hku nna mungdan ni hpe awng dang kau sana re. (Shingran 17:12-14; 19:11, 14, 15) Raitim, dai shani n du shi yang, Yesu (sh) Makrung gaw kaba la ai amu hpe galaw na re.

15, 16. (a) Karai Kasang a masha ni gaw gara hku gram lajang ai hte jasan jaseng hkrum nga ai kun? Kadai galaw ya nga ai kun? (b) Shaning hkying mi Hkristu uphkang ngut ai hpang ginding aga gaw gara hku byin nga na kun?

¹⁵ Hkawhkam hte Hkinjawng Agyi hku nna, Yesu gaw “Yehowa a naw ku Htingnu hpe gaw da” na matu lit ap hkrum wa ai. (Zehkaria 6:13 hpe hti u.) 1919 hta, shut shai ai nawku htung re ai Galu Kaba ai Babelon a shingkang ka-up ai kaw nna, Karai Kasang a masha ni lawt lu hkra galaw nna dai gawgap ai amu hpe hpang wa ai. Yesu gaw sadi dung ai hte myitsu ai mayam hpe lit jaw ai hku nna nawku hpung hpe gram lajang wa ai. Namman chya hkrum ai hpunau hpung gaw, ahkyak ai bungli re ai mungkan ga na wenyi nawku htingnu gawgap ai hpe lam matsun ya ai. (Mahte 24:45) Yesu mung Karai Kasang a masha ni hpe jasan jaseng ya nna, san seng ai hku nawku dawjau lu na matu karum ya na re.​—⁠Malahki 3:1-3.

¹⁶ Yesu hte shi hpang hkan ai 144,000 gaw hkawhkam hte hkinjawng ni hku nna shaning hkying mi uphkang na re. Dai shaloi, shanhte gaw sadi dung ai masha ni hpe hkum tsup ai ni byin wa na matu karum ya na re. Dai hkawhkam ni hte hkinjawng ni gaw ndai amu galaw ngut ai hpang, mungkan hta Yehowa hpe teng man ai hku nawku ai masha ni sha ngam sana re. Hpang jahtum hta, teng man ai nawku dawjau lam bai lu la na re.

17. Yuda masha ni hpe hpang de Yehowa jaw ai lam gaw shanhte hpe hpa n-gun lu shangun ai kun? Shi a shiga gaw shanhte hpe gara hku akyu shabyin lu ai kun?

¹⁷ Zehkaria a shiga gaw dai aten na Yuda masha ni hpe gara hku akyu shabyin lu ai kun? Yehowa gaw shanhte hpe karum na hte makawp maga ya na matu ga sadi jaw da ai. Dai majaw shanhte gaw nawku htingnu hpe ngut kre lu ai. Dai ga sadi gaw shanhte hpe myit mada lam jaw ai. Raitim, shanhte gaw masha kachyi mi hte amu law law hpe gara hku lu galaw na kun, nga nna myit nga na re. Dai majaw, Zehkaria gaw shanhte hpe ntsen ai myit ni, hkrit ai myit ni n nga na matu tsun ai. Heldai, Tobiya hte Yedala zawn re ai masha ni gaw shanhte hpe sa karum ma ai. Kaga masha law law mung “Yehowa naw ku Htingnu hpe, gaw da karum na” matu sa wa na ngu Yehowa tsun ai. (Zehkaria 6:15 hpe hti u.) Yuda masha ni gaw, shanhte a bungli hpe Yehowa karum na ngu kam ma ai. Persi hkawhkam gaw, dai bungli hpe tara shang pat shingdang tim, shanhte gaw nden marai hte nawku htingnu hpe bai gawgap ai. Dai gaw shanhte a matu bum langai pat shingdang nga ai hte bung tim, Yehowa gaw kade n na yang, dai hpe yeng seng kau na re. Hpang jahtum hta, nawku htingnu gaw Hkristu n shangai shi ai shaning 515 hta ngut kre mat ai. (Ezra 6:22; Zehkaria 4:6, 7) Yehowa a dai ga ni gaw, dai ni aten hta byin nga ai grau kaba ai lam langai hpe mung madun dan ai.

18. Dai ni aten hta, Zehkaria 6:15 gaw gara hku hpring tsup nga ai kun?

¹⁸ Dai ni aten hta, Yehowa hpe wan hku law ai masha ni nawku dawjau nga ma ai. Shanhte gaw shi hpe manu dan ai “sut gan” re ai ahkying, n-gun atsam hte arung arai ni hpe jaw ai hta kabu gara ai myit nga ai. Dai lam hku nna, shanhte gaw Yehowa a grau htum ai wenyi nawku htingnu hpe madi shadaw ya nga ai. (Ga Shagawp 3:9) Yehowa gaw anhte sadi dung let madi shadaw ai hpe manu shadan ai lam kam mai ai. Heldai, Tobiya hte Yedala ni gaw, gumhpraw hte aja la sa nna dai hpe Zehkaria gaw janmau langai galaw ai lam hpe myit dum u. Janmau gaw, teng man ai nawku dawjau lam a matu shanhte sak jaw ai “masat dingsat” re. (Zehkaria 6:14) Yehowa gaw anhte galaw ai amu hte shi hpe madun ai anhte a tsawra myit hpe galoi mung n malap na re.​—⁠Hebre 6:10.

19. Zehkaria a shingran gaw anhte hpe gara hku akyu shabyin lu ai kun?

¹⁹ Ndai jahtum nhtoi hta, Yehowa a masha ni gaw grau kaba ai amu bungli hpe galaw lu na re. Yehowa a shaman chyeju hte Hkristu woi awn ai majaw, dai lam byin lu na re. Ngang kang ai, shim lum ai, htani htana a grin nga ai uhpung hta nga lu ai majaw anhte grai kabu ai. Yehowa a yaw shada lam re ai san seng ai nawku dawjau lam teng sha byin wa na hpe anhte chye ai. Dai majaw, Yehowa a masha ni a lapran, na a shara hpe manu shadan nna, na a “Karai Kasang Yehowa a nsen hpe, atsawm sha madat” u. Anhte a Hkawhkam hte Hkinjawng Agyi, lamu kasa ni hku nna nang hpe makawp maga na re. Teng man ai nawku dawjau lam hpe madi shadaw na matu galaw lu ai lam yawng hpe galaw u. Ndai mungkan hpe jahten kau ai shaloi, Yehowa gaw nang hpe hkye la nna htani htana asak jaw na re.