1, 2. Unfa soni bi dë da dee Dju a Jelusalen di Sakalia bi si di u seibi wojolimbo sunjan?

A BI musu u dë sö taa Sakalia bi abi sömëni soni u pakisei baka di a bi si di u seibi wojolimbo sunjan. Kandë a bi feni kötöhati di Jehovah bi taki taa a o sitaafu dee sëmbë dee ta du hogi. Ma soni an bi tooka wan bëtë. Sömëni sëmbë bi ta libi hogi jeti, nöö de an bi kaba mbei di Wosu u Gadu a Jelusalen. Faandi mbei dee Dju bi disa di wooko di Jehovah bi da de hesi sö? I si kuma de bi toona ko a Jelusalen baka u de ko ta du u deseei soni ö?

² Sakalia bi sabi taa dee Dju dee bi toona ko a Jelusalen da sëmbë di ta dini Jehovah. De bi dë sëmbë di „di tuutuu Gadu bi da di fii” u de go disa dee wosu u de, ku dee wooko di de bi ta du a Babilon (Ësala 1:2, 3, 5). De bi go disa wan köndë di de bi guwenti seei, hën de foloisi go a wan kamian di de an bi si wan daka. U di dee Dju aki bi ta si di mbei di de bi musu mbei  di Wosu u Gadu kuma wan fanöudu soni, mbei de bi dë kabakaba u waka söwan 1600 kilomëti go a Jelusalen, hii fa sëmbë bi sa du hogi ku de a pasi.

3, 4. Andi bi miti dee Dju dee bi toona go a Jelusalen?

³ Pakisei unfa dee Dju bi ta waka di longi pasi kumutu a Babilon go a Jelusalen. De bi musu u ta taki unfa soni o dë te de dou. Dee gaan sëmbë u de bi piki de unfa Jelusalen ku di Wosu u Gadu bi waiti tjika (Ësala 3:12). Ee i bi dë ta waka makandi ku de, nöö unfa i bi o fii te i bi si Jelusalen di fosu pasi? I si kuma tjali bi o kisi i te i bi o si unfa uwii bi göö tapa dee wosu dee bi booko u? Tjali bi o kisi i taa dee gaan peni bi booko u, söseei taa dee hei wakitima wosu bi dë ku wanlö gaan baaku ö? Kandë i bi o taki taa dee peni dë an dë kuma dee gaan peni u Babilon. Ma dee Dju an bi lasi hati. Faandi mbei de an bi lasi hati? Wë Jehovah bi tjubi de di de bi dë a pasi nango a Jelusalen. Di de dou ala, hën wantewante dë de mbei wan begitafa a di kamian ka di Wosu u Gadu bi dë, nöö hiniwan daka de bi ta tja mbeti go tjuma da Jehovah (Ësala 3:1, 2). De bi dë seei kabakaba u wooko da Jehovah. A bi ta djei kuma na wan soni bi sa mbei de lasi hati.

⁴ Boiti di mbei di dee Dju bi musu mbei di Wosu u Gadu, de bi musu seeka di köndë baka, nöö de bi musu mbei u deseei wosu tu. De bi musu paandi goon u de bi sa sölugu dee famii u de (Ësala 2:70). Dee Dju bi abi wan gaan wooko u du seei di de dou a Jelusalen. Baka wan pisiten, dee felantima u de bi ko a de, hën de bi pooba u tapa de. Dee felantima u dee Dju bi du ku de 15 jaa longi, hën pikipiki de bigi ko ta lasi hati (Ësala 4:1-4). A di jaa 522 bifö Keesitu, wan woto soni bi miti de. Di könu u Pëlsia bi taki taa sëmbë an bi musu mbei wosu a Jelusalen möön. A bi ta djei kuma de an bi o sa seti di foto baka.​—Ësala 4:21-24.

5. Unfa Jehovah bi heepi dee sëmbë fëën?

⁵ Jehovah bi sabi taa a bi musu da dee sëmbë fëën taanga, söseei taa a bi musu da de degihati tu. Fëën mbei a bi mbei Sakalia si wan lasiti wojolimbo sunjan u mbei dee sëmbë fëën ko sabi taa a lobi de, söseei taa a ta tei dee möiti di de ta mbei u dini ën u bigi. A bi paamusi de taa a o tjubi de ee de toona go ta du di wooko di a bi da de. Jehovah bi taki taa: „Hii dee soni aki o pasa te un ta du dee soni di Jehovah di Gadu fuunu ta piki unu.”​—Sakalia 6:15.

6. (a) Unfa di u aiti wojolimbo sunjan u Sakalia ta bigi? (Luku di peentje a bigi u di woto.) (b) Faandi mbei dee hasi bi abi tookatooka kulölu?

⁶ Kandë di u aiti wojolimbo sunjan u Sakalia hën bi möön taanga di biibi u dee Dju. (Lesi Sakalia 6:1-3.) Boo pooba u pakisei luku andi ku andi Sakalia bi si. Wanlö hasi bi ta hai fö hasiwagi u de pasa „a tu kuun mindi”, nöö de bi mbei dee kuun aki ku köpö. Dee hasi aki bi abi tookatooka kulölu. Fëën mbei an taanga u sabi ambë bi dë a dee hasi aki liba. Sakalia bi hakisi taa: „Andi dee hasiwagi aki kë taki?” (Sakalia 6:4). Wë useei kë sabi andi de kë taki, u di a nama ku u tu.

7, 8. (a) Andi da dee tu kuun? (b) Andi dee kuun di de mbei ku köpö kë taki?

⁷ Te di Bëibel ta taki u kuun, nöö a sa kë taki wan könuköndë nasö wan tii. Dee kuun dee Sakalia bi si, bi dë kuma dee kuun dee u ta lesi u de a di tjabukama woto u Daniëli.  Wan u dee kuun aki da di tii di Jehovah ta tii liba ala ku goonliba aki u teego, nöö di wotowan da di Mësiasi Könuköndë ka Jesosi dë könu ta tii (Daniëli 2:35, 45). Sensi di jaa 1914, di Jesosi toon Könu, hën dee tu kuun aki ta du wan apaiti wooko. De ta mbei dee soni dee Gadu paamusi u taa a o du a goonliba aki, ta pasa tuutuu.

⁸ Faandi mbei dee kuun aki bi dë köpö kuun? Köpö da wan soni di dii, nöö a ta belenki. Jehovah bi piki dee Isaëli sëmbë taa de bi musu mbei di tenti fëën ku köpö, söseei bakaten di de bi musu mbei di Wosu fëën a Jelusalen, hën a bi piki de taa de musu mbei ën ku köpö tu (Ëkisodesi 27:1-3; 1 Könu 7:13-16). Di mbei di dee kuun aki bi mbei ku köpö, ta lei u unfa di leti di Jehovah abi u tii bunu tjika, söseei unfa di Mësiasi Könuköndë bunu tjika. Sëmbë an o ta fëëë te de dë a dee tu tii aki basu, ma de o feni gaan bunu seei.

9. Ambë da dee sëmbë dee ta lëi dee hasiwagi, nöö un wooko de da de?

⁹ Ambë da dee sëmbë dee ta lëi dee hasiwagi? Wë dee ëngëli de ta lëi dee hasiwagi aki, nöö a sa dë taa de dë peipei kulupu ëngëli. (Lesi Sakalia 6:5-8.) De bi „dë taanputaanpu a di Masa u goonliba fesi”, hën de saka ko a goonliba aki ko du wan apaiti wooko. De manda dee ëngëli ko u ko tjubi dee sëmbë u Gadu, möönmöön u de puu de a di tii u Babilon basu, hën da „di köndë di dë a bausë”. Wë ku di wojolimbo sunjan aki, Jehovah bi mbei dee sëmbë fëën ko sabi taa nöiti möön de bi o ko dë saafu u Babilon. Pakisei unfa di soni aki bi da dee sëmbë dee bi ta mbei di Wosu u Gadu taanga seei, a di ten u Sakalia! De bi sabi taa dee felantima u de an bi o sa tapa de.

10. Unfa di tjabukama woto u Sakalia di nama ku dee sëmbë dee ta lëi dee hasiwagi, ta heepi u a di ten aki?

¹⁰ A di ten aki seei Jehovah ta mbei dee ëngëli tjubi dee sëmbë fëën, söseei a ta mbei dee ëngëli da dee sëmbë fëën taanga (Maleaki 3:6; Hebelejën 1:7, 14). Sensi di jaa 1919, di dee sëmbë u Jehovah kumutu a katibo a di Gaan Babilon, hën dee felantima u de ta pooba u tapa de u de an paaja di tuutuu lei (Akoalimbo 18:4). Ma de an bi sa tapa de. U di dee ëngëli u Jehovah ta tjubi di ölganisaasi fëën, mbei wa abi fu fëëë taa dee sëmbë u Jehovah o toona ko dë a katibo a poipoi biibi (Psalöm 34:7). Woo ta dë waiwai hii juu, u di hii juu woo ta abi sömëni soni u du a di dini u Jehovah. Di tjabukama woto u Sakalia ta heepi u fuu fusutan taa soni an o du u, u di dee tu kuun ta tjubi u.

11. Faandi mbei wa abi fu fëëë te de o ko feti ku dee sëmbë u Gadu?

¹¹ Abiti möön dee tiima u di goonliba u Saatan o ko makandi u de ko feti ku dee sëmbë u Gadu (Ezekiëli 38:2, 10-12; Daniëli 11:40, 44, 45; Akoalimbo 19:19). Di tjabukama woto u Ezekiëli ta taki taa dee tiima aki dë kuma bundji di ta tapa di goonliba.  De dë a hasi liba ta ko, nöö de ta ko ku gaan hatiboonu u de ko feti ku dee sëmbë u Gadu (Ezekiëli 38:15, 16). * (Luku di pisi a basu.) U musu fëëë de u? Wë nönö! Dee sodati u Jehovah dë a u së. A di pisiten u di gaan fuka, dee ëngëli u Jehovah o tjubi dee sëmbë fëën, de o kii hiniwan sëmbë di an kë dë a di tii u Jehovah basu (2 Tesalonika 1:7, 8). A o dë wan gaan daka seei! Ma ambë o tei fesi te dee ëngëli u Jehovah o go a di feti aki?

12, 13. (a) Andi Jehovah bi piki Sakalia faa du? (b) Unfa u du sabi taa di Böngö da Jesosi Keesitu?

¹² Sakalia bi dë di wan kodo sëmbë di bi si dee aiti wojolimbo sunjan aki. Ma baka di dë, a bi du wan soni di wotowan bi sa si, söseei di bi o sa da dee sëmbë dee bi ta mbei di Wosu u Gadu degihati (Lesi Sakalia 6:9-12.) Dii womi bi kumutu a Babilon. Wan u de da Heldai, di wotowan da Tobia, nöö di wotowan de kai Jedaaja. Jehovah bi piki Sakalia taa a bi musu tei goutu ku soofu a  dee womi dë, nöö a mbei wan „gaan hanse könu kaapusa” ku de (Sakalia 6:11). I si kuma de bi mbei di könu kaapusa aki da di Gaama de kai Selubabëli ö, di bi dë u di lö u Juda u, söseei di bi dë wan bakamii u Dafiti ö? Wë nönö. Jehovah bi piki Sakalia taa a musu bisi di könu kaapusa da di Gaan Mindima de kai Josua. A musu u dë sö taa di soni aki bi bigi da dee sëmbë dee bi sai dë.

¹³ Di bisi di Sakalia bi bisi di könu kaapusa da di Gaan Mindima de kai Josua, kë taki taa a bi toon könu ö? Wë nönö. Josua an bi dë wan bakamii u Dafiti, nöö fëën mbei an bi o sa toon könu. Di kaapusa di de bi bisi dëën bi kë taki taa a di ten di ta ko wan sëmbë bi o dë wan könu di ta tii u teego, söseei a bi o dë wan mindima tu, nöö de bi o kai ën Böngö. Di Bëibel ta lei u taa di Böngö dë da Jesosi Keesitu.​—Jesaaja 11:1; Mateosi 2:23.

14. Un wooko Jesosi ta du u di a dë könu ku Gaan Mindima?

¹⁴ Jesosi dë Könu, söseei a dë Gaan Mindima tu. A ta tii dee ëngëli u Jehovah, nöö a ta du hii soni di a sa du u mbei dee sëmbë u Gadu feni tjubi a di hogi goonliba aki (Jelemia 23:5, 6). Abiti möön Keesitu o lei taa a dë a Gadu së, te a o feti wini dee tiima u di goonliba aki, söseei te a o tjubi dee sëmbë u Jehovah (Akoalimbo 17:12-14; 19:11, 14, 15). Ma ufö di daka dë dou, nöö Jesosi, nasö di Böngö, o abi wan gaan wooko u du.

15, 16. (a) Ambë seeka dee sëmbë u Gadu u de ko dë limbolimbo nëën wojo a di ten aki, nöö unfa a bi du ën? (b) Unfa di goonliba o ko dë a di kaba pisi u di Dusu Jaa Tii u Keesitu?

¹⁵ Di Jesosi toon Könu ku Gaan Mindima, hën de dëën di wooko faa „mbei di wosu u Jehovah” (Lesi Sakalia 6:13). A di jaa 1919, hën a bi mbei di Wosu u Gadu, u di a bi puu dee sëmbë u Gadu a poipoi biibi, nasö a di Gaan Babilon. Jesosi bi toona seti di kemeente, hën a buta „di köni saafu di dë u futoou”. Dee salufu baaa aki ta tii di wooko di ta du a di pisi u di ölganisaasi u Gadu di dë a goonliba aki, di dë kuma di Wosu u Gadu (Mateosi 24:45). Boiti di dë, Jesosi ta seeka dee sëmbë u Gadu u de dë limbolimbo a Gadu wojo, sö taa de sa ta dini Gadu a wan limbolimbo fasi.​—Maleaki 3:1-3.

 ¹⁶ Jesosi ku dee 144.000 sëmbë dee dë könu ku mindima tuu, o tii wan dusu jaa longi. A di pisiten dë, nöö de o puu libisëmbë a zöndu basu. Te de du di wooko aki te de kaba, nöö dee dinima u Jehovah wanwan nöö o fika a goonliba aki. Te u kaba fëën, di tuutuu biibi o ko dë a hii së u goonliba!

17. Andi Jehovah bi paamusi dee Dju, nöö unfa di soni dë bi heepi de?

¹⁷ Unfa di bosikopu u Sakalia bi heepi dee Dju? Jehovah bi paamusi de taa a bi o heepi de, söseei taa a bi o tjubi de, sö taa de bi sa kaba mbei di Wosu fëën. Di soni aki bi da de taanga. Ma kandë de bi ta hakisi deseei ee unfa sö biti sëmbë bi o sa du sö wan gaan wooko. Fëën mbei Sakalia bi piki de wan soni di bi da de kötöhati. Boiti di dë, Heldai, Tobia, ku Jedaaja bi ko heepi de tu, nöö Jehovah bi taki taa sömëni woto sëmbë bi o ko ’heepi mbei di Wosu fëën’ jeti. (Lesi Sakalia 6:15.) Dee Dju bi dë seiki taa Jehovah bi ta heepi de ku di wooko. De bi tei degihati go mbei di Wosu u Gadu, hii fa di könu u Pëlsia bi tapa di wooko. Di soni dë bi dë kuma wan gaan kuun di bi ta tapa pasi da de, ma an bi tei longi seei, hën Jehovah bi puu ën. Te u kaba fëën, de bi kaba mbei di Wosu u Gadu a di jaa 515 bifö Keesitu (Ësala 6:22; Sakalia 4:6, 7). Ma dee soni dee Jehovah bi taki, nama ku wan möön gaan soni di ta pasa a di ten aki.

18. Unfa dee soni dee sikifi a Sakalia 6:15 ta pasa tuutuu a di ten aki?

¹⁸ A di ten aki, milionmilion sëmbë ta dini Jehovah. De ta wai seei taa de sa dëën „dee gudu” di de abi, hën da di ten u de, di kaakiti u de, ku dee woto soni di de abi. A di lö fasi aki de ta heepi seeka soni a di pisi u di ölganisaasi u Jehovah di dë a goonliba aki, hën da di Wosu fëën (Nöngö 3:9). U sa dë seiki taa Jehovah ta tei hii dee möiti dee u ta mbei u bigi. Wë u bi taki a fesi kaa taa Heldai, Tobia, ku Jedaaja bi tja goutu ku soofu ko, hën Sakalia bi mbei wan könu kaapusa ku de. Di könu kaapusa bi dë wan soni u „mëni” wotowan unfa dee womi aki bi heepi seti di tuutuu biibi (Sakalia 6:14). Nöiti Jehovah o fëëkëtë dee soni dee u du dëën, nöö an o fëëkëtë di fa u bi lobi ën.​—Hebelejën 6:10.

19. Andi dee wojolimbo sunjan u Sakalia musu da u taanga fuu du?

¹⁹ Dee sëmbë u Jehovah du wan gaan wooko a dee lasiti daka u di goonliba aki. De bi sa du di soni aki u di Jehovah bi heepi de, söseei u di Keesitu ta tii de. U ta wai seei taa u dë a wan bumbuu ölganisaasi di ta tjubi u, söseei di o dë u teego. U sabi taa dee soni di Jehovah taki u di tuutuu biibi o pasa tuutuu. Fëën mbei i musu tei ën u bigi taa i dë a di ölganisaasi u Jehovah, nöö i musu ’du dee soni di Jehovah di Gadu fuu ta piki u’. Te i du sö, nöö di sëmbë di dë Könu ku Gaan Mindima fuu, ku dee ëngëli, o tjubi i. Du hii soni di i sa du a di tuutuu biibi. Jehovah o tjubi i a di ten aki, söseei a o tjubi i u teego!