1, 2. Xi wa hi xihi a xiyimo xa vaJuda le Jerusalema kumbheleni ka muwoniso wa Zakaria?

LAHA a muwoniso wa wu 7 wu nga mbhela, Zakaria i wa hi ni zotala za ku ehleketa hi zona. Kuzilava i tiyisilwe hi xitsumbiso xa Jehova xaku i ta tsayisa a vanhu vo kala ku tsumbeka. Kanilezi ku wa nga se cica nchumu. A vanhu vo tala va wa ha simama ku maha zilo zo biha niku a tempeli ya Jerusalema yi wa nga se mbhela ku aketwa. Hikuyini a vaJuda va nga hatla va tsika ku maha ntiro lowu Jehova a nga va nyikile? Kasi va wa tlhelela yini Jerusalema? Va wa tlhelela ku ya ti mahela za wutomi gabye ke?

² Zakaria i wa zi tiva ku a vaJuda lava va wuyileko Jerusalema va wa hi vakhozeli va Jehova. Hi vona “lava a timbilu tabye ti vuxilweko hi Jehova” lezaku va tsika mimiti yabye ni mabhinzu yabye le Babuloni. (Ezra 1:2, 3, 5) Va tsikile wutshamu va nga gi tiva khwatsi vaya ka wutshamu gaku a  kutala kabye va wa nga se tshuka va gi wona. A vaJuda lavo va wa zi wona na zi hi za lisima nguvu a ku aketa tempeli laha ka kuza va vumela ku teka lipfhumba lelo lo karata la kwalomo ka 1600 wa tikilometro.

3, 4. Zikarato muni lezi a vaJuda va nga kumana nazo?

³ Hi nga alakanyela a lipfhumba lelo lo leha la ku sukela Babuloni kala Jerusalema. A vanhu va wa hi ni xikhati xo tala xa ku ehleketa ni ku bhula hi muti wabye wa wuswa. Lava va nga hi va kale va wa va hlawutele lezi a Jerusalema ni tempeli zi nga sasekisile zona. (Ezra 3:12) Loku u wa hi munwe wabye, na u ti zwisile kuyini a xikhati u nga chikela u wona a marumbi ya Jerusalema? Xana na u bayisekile hi ku wona byanyi ga hombe lomu ku nga hi ni tiyindlu, u wona makhurisi ya doropa lego na ma hohlokile, u tlhela u wona makhele ya hombe lomu ku nga hi ni tinyangwa ta kona ke? Kuzilava na u fananisile nhulu leyo ni makhurisi yo tiya ya Babuloni. Kanilezi a vaJuda a va tsemekangi hlana. Hikuyini? Hi ku Jehova i wa va vunile a tlhela a va vikela ka lipfhumba labye la hombe. Neti va nga chikela Jerusalema, va no aka alati laha ku nga hi ni tempeli va tlhela va sangula ku maha miphahlo ka Jehova siku ni siku. (Ezra 3:1, 2) Va wa longile ku tira niku va wa hiseka. Zi wa wonekisa ku khwatsi xi hava xi nga wa ta va mbheta ntamu.

⁴ Ahandle ka ku aketa tempeli, va wa fanele ku tlhela va aketa madoropa yabye ni mimiti yabye. Va wa fanele ku rima masimu kasi va kuma zakuga. (Ezra 2:70) A ntiro va nga hi nawo wu wa hi wa hombe. Khalekhale, ku nota valala vabye va ta zama ku va tsikisa ku tira. A kuvukelwa loko ku mbhetile 15 wa malembe niku hi kutsongwani-kutsongwani a vaJuda va no sangula ku mbhela ntamu. (Ezra 4:1-4) A xikarato xinwani xi humelele hi 522, laha a hosi ya Persia yi nga laya lezaku a ntiro wa ku aketa doropa ga Jerusalema wu nyima. Kunene, zi wa wonekisa ku khwatsi a doropa lego gi nga ta tshuka gi aketwa.— Ezra 4:21-24.

5. Jehova i va vunisile kuyini a vanhu vakwe?

⁵ Jehova i wa zi wona lezaku a vanhu vakwe va lava ku tiyisiwa. Hikwalaho, i wonisile Zakaria a muwoniso wo gumesa kasi ku tiyisekisa vanhu vakwe lezaku wa va ranza niku wa tsaka hi kutikarata loku va ku mahako kasi ku mu tirela. I tsumbisile lezaku i ta va vikela loku va wuya va ta maha ntiro lowu a nga va nyikile. Xungetano hi ntiro wa ku aketa tempeli, Jehova i te: “Lezi zi ta maheka loku hakunene mu ingisa a gezu ga Jehova a Nungungulu wa nwina.” — Zakaria 6:15.

6. a) A muwoniso wo gumesa wa Zakaria wu sangulisa kuyini? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.) b) Hikuyini a mahaxi ma nga hi ni mivala yo hambana?

⁶ A muwoniso wa wu 8 wa Zakaria, wu nga wona wo gumesa, kuzilava hi wona wu tiyisako nguvu kukholwa a ku hunza yontlhe. (Gonza Zakaria 6:1-3.) Hi nga zama ku alakanyela lezi Zakaria a nga zi wona. “Xikari ka zitsunga zimbiri” za suku ku no humelela mahaxi na ma koka mune wa tikareta. A mahaxi lawo ma wa hi ni mivala yo hambana. Lezo zi vuna ku hambanisa  vakhileli va wona. Zakaria aku: “Zini lezi?” (Zakaria 6:4) Hinawu hi lava ku zi tiva hakuva a muwoniso lowo wa hi khumba.

7, 8. a) A zitsunga zimbiri lezi Zakaria a nga zi wona zi yimela yini? b) Hikuyini a zitsunga lezo zi nga za suku?

⁷ Lomu ka Biblia a zitsunga zi nga yimela mifumo. A zitsunga zimbiri lezi Zakaria a nga zi wona zi fana ni lezi zi nga lomu ka xiprofeto xa Danieli. A xinwe xa zona xi yimela a wuhosi ga Jehova ga pinzukelwa, lexi xinwani xi yimela a Mufumo wa wuMessia wa Jesu Kristu. (Danieli 2:35, 45) A zitsunga lezo zi kona hi wumbiri ga zona kusukela loku Jesu a sangulile ku fuma hi 1914 niku zi maha ntiro wa hombe kutatiseni ka kungo ga Nungungulu xungetano hi misava.

⁸ Hikuyini zi nga za suku? A suku i simbi yo phatima ni ya lisima. Hi lisine, Jehova i byelile vaIsraeli lezaku va tirisa suku a xikhati va nga aka tabernakeli ni xikhati va nga aka a tempeli ya Jerusalema. (Eksodusi 27:1-3; 1 Tihosi 7:13-16) A kuva a zitsunga lezo zi hi za suku zi khanyisa ku a wuhosi ga Jehova ga wuako gontlhe ni Mufumo wa wuMessia mifumo ya yi nene nguvu, lezi zi to maha ku a vanhu va kuma makatekwa yo tala va tlhela va hanya na va nga chavi nchumu.

9. Hi vamani a vakhileli va tikareta niku hi wihi a ntiro wabye?

⁹ A tikareta ni vakhileli va tona zi yimela yini? A vakhileli va kona tingelosi, niku kuzilava ti huma ka mitlawa yo hambana ya tingelosi. (Gonza Zakaria 6:5-8.) Ti suka hi “mahlweni ka Hosi ya misava yontlhe” na ti hi ni ntiro wo hlawuleka. Ti rumelwa ka matshamu yo kongoma kasi ti ya vikela vanhu va Nungungulu, nguvunguvu ka Babuloni, loyi a wuliwako lezaku i ‘tiko ga Nwalungu’. Hi ku tirisa muwoniso lowu, Jehova i kombile vanhu vakwe lezaku va wa nga ta ha tshuka vava tikhumbi ta Babuloni. Hi nga alakanyela lezi a vaaki va tempeli masikwini ya Zakaria va nga tiyisiswa zona! Va wa zi tiva lezaku a valala vabye a va nge zi koti ku va tsikisa.

10. A xiprofeto xa Zakaria xungetano hi tikareta ni vakhileli va kona xi hi vunisa kuyini nyamutlha?

¹⁰ Ni nyamutlha, Jehova wa ha tirisa tingelosi kasi ku vikela ni ku tiyisa vanhu vakwe. (Malaki 3:6; Maheberu 1:7, 14) Kusukela loku Jehova a humesile vanhu vakwe wukhumbini go fananisa ga Babuloni wa Hombe hi 1919, a valala va zamile hi tindlela tontlhe a ku nyimisa wukhozeli ga lisine lezaku gi nga kuli. (Kuvululelwa 18:4) Kanilezi a va zi kotangi hakuva a tingelosi ti kari ti vikela hlengeletano ya Jehova. A hi faneli ku chava na hi alakanya lezaku a vanhu va Jehova va ta tlhela vava tikhumbi ta wukhongeli ga mawunwa. (Lisimu 34:7) Wutshanwini ga lezo, hi ta simama hi tsaka ni ku ti tsitsirita ntirweni wa Jehova. A xiprofeto xa Zakaria xi hi vuna ku zwisisa lezaku hi vikelwe hi zitsunga zimbiri.

11. Hikuyini hi nga faneliko ku chava a kuvukelwa ka vanhu va Nungungulu?

 ¹¹ Na ku nga hi kale, a mitlawa ya politika ya tiko ga Satani yi ta tlhangana kasi yi zama ku lovisa vanhu va Jehova. (Ezekieli 38:2, 10-12; Danieli 11:40, 44, 45; Kuvululelwa 19:19) Lomu ka xiprofeto xa Ezekieli va woneka na va tata misava a ku fana ni marefu. Va khilele mahaxi hi kuzangara kasi ku vukela vanhu va Nungungulu. (Ezekieli 38:15, 16) * (Wona tlhamuselo wa lahasi.) Xana hi fanele ku va chava? Ahihi! Hakuva hi na na Jehova tlhelweni ga hina. Kuxanisekeni ka hombe, a tingelosi ta Jehova ti ta vikela vanhu vakwe ti tlhela ti lovisa ni wihi a vukelako wuhosi ga Jehova. (2 Va Le Tesalonika 1:7, 8) Lego gi tava siku ga litsako la hombe! Kanilezi himani a to rangela mabutho ya Jehova ya le tilweni?

12, 13. a) Zini lezi Jehova a nga byela Zakaria lezaku a maha? b) Hi zi tivisa kuyini ku Hluke hi Jesu Kristu?

¹² Zakaria hi yena yece a nga wona miwoniso leyo ya 8. Kanilezi hi kulanzela i mahile zilo zi nga wa ta woniwa hi vanwani zi tlhela zi tiyisa lava va nga kari va aketa tempeli ya Nungungulu. (Gonza Zakaria 6:9-12.) Ku tile vavanuna vanharu hi le Babuloni, Heldai na Tobija na Jedaia. Jehova a byela Zakaria lezaku a teka siliva ni nzalama yi ngata ni vavanuna lavo a maha hi  zona “xidlodlo” xa hombe. (Zakaria 6:11) Xi wa mahelwa mani? Xana xi wa mahelwa governadori Zerubabeli, loyi a nga hi wa lixaka la ka Juda, na a huma hi ka pswalo wa Davida ke? Ahihi. Jehova i byelile Zakaria lezaku a bohisa Joxua a Mupristi wa Hombe. Lezo zi hlamalisile ni wihi a nga zi wona.

¹³ Xana lezo zi wa maha ku Mupristi wa Hombe Joxua ava hosi ke? Ahihi. Joxua i wa nga hi wa pswalo wa Davida, hikwalaho zi wa nga mu faneli kuva hosi. A ku bohiswa xidlodlo zi wa komba lezi zi nga wa ta maheka xikhatini xi tako ka hosi ni mupristi wa pinzukelwa, a vitaniwako lezaku i Hluke. A Biblia gi komba lezaku Hluke loye hi Jesu Kristu. — Isaya 11:1; Mateu 2:23.

14. I ntiro muni lowu Jesu a nga nawo kota Hosi tlhelo Mupristi wa Hombe?

¹⁴ Jesu i Hosi tlhelo Mupristi wa Hombe. Hi yena a rangelako mabutho ya tingelosi niku i tira nguvu kasi ku vikela vanhu va Nungungulu tikweni legi go biha. (Jeremia 23:5, 6) Na ku nga hi kale, Jesu i ta hlula matiko kasi ku seketela wuhosi ga Nungungulu ni ku vikela vanhu vakwe. (Kuvululelwa 17:12-14; 19:11, 14, 15) Kanilezi na gi nga se chikela siku lego, Jesu kutani Hluke, i na ni ntiro wa hombe wa ku wu maha.

15, 16. a) A bandla ga Nungungulu gi vuxisilwe kuyini nyamutlha niku hi mani a nga maha lezo? b) A misava yi ta tshamisa kuyini kumbheleni ka 1000 wa malembe ya ku fuma ka Jesu?

¹⁵ Kota Hosi tlhelo Mupristi wa Hombe, Jesu i nyikilwe ntiro wa ku “aka a tempeli ya Jehova”. (Gonza Zakaria 6:13.) Hi 1919, i mahile ntiro lowo hi ku tlhatlhisa vanhu va Nungungulu ka Babuloni wa Hombe, a wukhongeli ga mawunwa. Jesu i vuxile bandla a tlhela a yimisa “nanza gi tsumbekileko ni go tlhariha”. A ntlawa lowo wa vamakabye va totilweko wu rangela a ntiro wa lisima nguvu wu mahiwako ka xipanze xa laha misaveni xa tempeli ya Jehova. (Mateu 24:45) Jesu i tlhelile a basisa a vanhu va Nungungulu, a va vuna kuva va mu khozela hi ndlela yi basisileko. — Malaki 3:1-3.

¹⁶ Jesu ni lava 144 000 va ta fuma zinwe hi 1000 wa malembe kota tihosi tlhelo vapristi. Ka xikhati lexo, va ta vuna vanhu vo tsumbeka lezaku vava vo mbhelela. A xikhati va to mbheta ku maha ntiro lowo, laha misaveni ku tova ni vakhozeli va lisine va Jehova basi. A wukhozeli go basa gi tava gi vuxilwe hi kumbhelela!

17. Xitiyisekiso muni lexi Jehova a nga nyika vaJuda, niku xi va vunisile kuyini?

¹⁷ A mahungu ya Zakaria ma va khumbisile kuyini a vaJuda ka xikhati lexo? Jehova i wa tsumbisile ku va vuna ni ku va vikela kasi va zi kota ku mbheta ku aketa tempeli. A xitsumbiso lexo xi va tiyisile nguvu. Hambulezo, kota va nga hi vatsongwani, kuzilava va simamile va ti wutisa ku va ta zi kotisa kuyini ku maha ntiro lowo wa hombe. Hikwalaho, Zakaria i va byelile zilo zi nga wa ta va maha va susa kukanakana ni kuchava. Khwatsi hi lezi Heldai na Tobija na Jedaia va nga tile kasi ku ta va vuna, Jehova i wulile lezaku ku wa tata vanhu vanwani vo tala “va ta aka a tempeli ya Jehova”. (Gonza Zakaria 6:15.) Makunu a vaJuda va wa tiyiseka lezaku Jehova i kari a va vuna ku maha ntiro wabye. Va lo tiya hlana va tlhela va ya aketa tempeli, hambu lezi a hosi ya Persia yi nga vekile nayo wa ku byeletela ntiro lowo. A nayo lowo wu wa fana ni xigodo xa hombe xi valako ndlela, kanilezi Jehova i xi susile. Hi magumo, a tempeli yi no mbhela ku akiwa hi lembe ga 515 Mahlweni ka Kristu. (Ezra 6:22; Zakaria 4:6, 7) Kanilezi, a magezu lawo ya Jehova ma tlhela ma wula nchumu wunwani wa hombe nguvu wu humelelako nyamutlha.

18. Zakaria 6:14 i tatisekisa kuyini nyamutlha?

¹⁸ Inyamutlha ku na ni vanhu vo tala nguvu va khozelako Jehova. Va tsaka nguvu hi ku tirisa xikhati xabye, ntamu wabye, ni ‘titshomba tabye’ kasi ku mu tirela. Hi ku maha lezo, va seketela a tempeli ya hombe ya moya ya Jehova. (Mavingu 3:9) Hi nga tiyiseka lezaku Jehova wa wu nyika lisima a ntiro lowu hi wu mahako hi kutsumbeka. Alakanya lezaku Heldai na Tobija na Jedaia va tile ni siliva ni nzalama leyi Zakaria a nga maha hi yona a xidlodlo. A xidlodlo lexo xi wa hi “xialakanyiso” xa munyikelo wabye. (Zakaria 6:14) Hi kufanana, Jehova a nga ta tshuka a rivakelwa a ntiro lowu hi mu mahelako ni liranzo leli hi li kombisako kakwe. — Maheberu 6:10.

19. A miwoniso ya Zakaria yi fanele ku ku khumbisa kuyini?

¹⁹ Masikwini lawa yo gumesa, a vanhu va Jehova va maha ntiro wa hombe nguvu. Lezo zi koteka hi kota ya ku katekisiwa hi Jehova ni ku rangelwa hi Kristu. Ha tsaka nguvu hi ku lumba hlengeletano yi nga ni xiseketelo xo tiya, na yi hi mandleni ya ma nene, yi tlhela yi hi ya pinzukelwa. Ha zi tiva lezaku a kungo ga Jehova xungetano hi wukhozeli go basa gi ta tatiseka. Hikwalaho, nyika lisima a lungelo ga wena ga kuva xikari ka vanhu va Jehova, u ‘ingisa a gezu ga Jehova a Nungungulu wa wena’. Loku u maha lezo, u ta vikelwa hi Hosi ya hina tlhelo Mupristi wa Hombe ni tingelosi. Maha zontlhe u zi kotako kasi ku seketela a wukhozeli ga lisine. Jehova i ta ku vikela ka xikhatanyana lexi xa ha seleko xa tiko legi ni kala kupinzuka!