Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Wunalhue Wasi?

Wunalhue Wasi?

Ni kyahi ekyaleka Yesu iniatsweba omubere w’erilhahirya?

EMIGHAMBO ya Musa iyikalighira abandu erikolha erilhahirya lirebe omw’ibugha ebinywe nga bino, “Ngalhahiraya embere sya Nyamuhanga,” kutse “Ngalhahiraya omwa rina lya Yehova.” Aliriryo omwa buthuku bwa Yesu erilhahirya kyabya ikyabiribya kindu kya buli kiro indi Abayuda ibakalhahiraya okwa buli kindu ekyo bakabugha. Babya bakakolha eki bakanza erianza abandu b’ikiriraye ebyo bakabugha, aliwe Yesu mwatsweba omutse oyu ngendo ibiri. Mwakangirirya athi: “Nikwa eribugha lyenyu libye ‘Egha,’ egha, kutse ‘Eyihi,’ eyihi.”—Matayo 5:33-37; 23:16-22.

Erisighikira ne Theological Dictionary of the New Testament, e Talmud yikaleka ithwaminya ngoku Abayuda babya babeghere erilhahirya eryanza erikangania bathi ebya bakabugha bihikire. Kiri kithya kundi e Talmud yikasoborera buuli nga n’ilhahirya lyahi eryabya litholere eriberereribwa kandi n’erithabya litholere eriberereribwa.

Yesu s’iyo musa oyuwatsweba omubere mubi oyu. Ng’eky’erileberyako, Flavius Josephus, Omuyuda oyusomire ebya kera mwahandika okwa Bayuda balebe ababya bakaghana omubere oyu. Abayuda abo babya bikirirye bathi erilhahirya ni kibi kwilhaba n’eritheba. Ibakayowa bathi omundu amalhahirya busana n’erianza athi abandi balighe eby’akabugha, omundu oyo akabya ini mubehi. Amasako w’Abayuda omwa kitabu kya Wisdom of Sirach, kutse Ecclesiasticus, (23:11) nagho akabugha athi: “Omundu oyukalhahiraya ni mubi kutsibu.” Yesu mwakunga erilhahirya okwa bindu ebithawithe mughaso. Thwamabya ithukana bugha okwenene, si thutholere thukalhahirya erianza erikangania ngoku ebya thukabugha ni kwenene.