Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

O Kuila Eie Uejiia Jihova Kala Noué, Daniiele, ni Jobe?

O Kuila Eie Uejiia Jihova Kala Noué, Daniiele, ni Jobe?

“Athu a bhumu, o uendelu ua ngonge ia kuiuka, ki utena ku a jimbulukila; maji oso-phe a sota Jihova, ima ioso ia tetulukila kiambote.”—JISABHU 28:5.

MIMBU: 43, 49

1-3. (a) Ihi ia-nda tu kuatekesa kukala fiiele kua Nzambi mu izuua iii isukidila-ku? (b) Ihi i tua-nda dilonga mu milongi iii?

TUA tungu mu izuua i sukidila-ku ia mundu iú. Tuene mu mona athu avulu aiibha. Ene “a fuafua muene kala iangu.” (Jisálamu 92:7) Mukonda dia kiki, ki tuene mu diuana mu kumona athu avulu kudituna o ima ia uabhela Nzambi. Poxolo Phaulu ua tangela o Jikidistá: “Mu iaiibha mu kala mu ana auisu,” maji “mu kuxinganeka mu kala mu adiakimi.” (1 Kolindo 14:20) Kiebhi ki tu tena kukala ni ukexilu iú?

2 O kitambuijilu tu ki sanga mu kibatulu kia milongi ietu ia lelu. Iene iamba: “Oso-phe a sota Jihova, ima ioso ia tetulukila kiambote.” (Jisabhu 28:5) Kiki kilombolola kuila ene a tena kutendela ioso ia tokala phala kusangulukisa Jihova. O divulu dia Jisabhu 2:7, 9, di tu longa ue kuila, Jihova u bhana unjimu ku athu a sota kubhanga o ima iambote. Mukonda dia kiki, ene a tena “kuijiia kioso ki kala o kuiuka, ni ki kala o kilunji, ni ki kala o kufundisa kua kidi; ni jinjila joso ja fuama.”

3 Noué, Daniiele, ni Jobe exile ni unjimu ua tundile kua Nzambi. (Izekiiele 14:14) Kiene ue kimoxi ni mundu ua Nzambi lelu. Abha eie? O kuila uala ni unjimu iú? Phala ku ‘tetuluka kiambote’ o ima ioso ni kusangulukisa Jihova, eie ua bhingi ku muijiia kiambote. Mukonda dia kiki, mu milongi iii, tua-nda dilonga (1) kiebhi Noué, Daniiele, ni Jobe kiéza mu kala makamba a Nzambi, (2) mu ukexilu uebhi o kuijiia Nzambi kua a kuatekesa ni (3) kiebhi ki tu tena kukala ni kixikanu kia kolo kala ene.

NOUÉ UENDE NI JIHOVA MU KAXI KA MUNDU UAIIBHA

4. Kiebhi Noué kiéza mu kuijiia Jihova, ni kiebhi o kuijiia Nzambi kua mu kuatekesa?

Mu kutonginina o ibhangelu, Noué uéza mu kuijiia kuila, kuene Nzambi, iú ua dilongo o idifua iê

4 Kiebhi Noué kiéza mu kuijiia Jihova? Adá ni Eva kia mateka kuvuala ana, o athu akexile mu dilonga ia lungu ni Jihova mu maukexilu atatu: Kia dianga, bhu kaxi ka ibhangelu ia Jihova, kaiiadi, bhu kaxi ka jiselevende jê ja fiiele, ni bhu kaxi ka mabesá akexile mu tambula mukonda dia ku mu belesela. (Izaia 48:18) Mu kutonginina o ibhangelu, Noué uéza mu kuijiia kuila, kuene Nzambi, iú ua dilongo o idifua iê. Mukonda dia kiki, Noué ua tendela kuila, Jihova muéne o Muteni-ia-ioso ni kuila, muéne o Nzambi ia kidi. (Loma 1:20) Mu kiki, muene ka xikinine ngó kuila, kuene Nzambi, maji ua kexile ue ni kixikanu kia kolo kua muene.

5. Kiebhi Noué kia dilongo ia lungu ni vondadi ia Nzambi phala o athu?

5 O Bibidia iamba kuila, “o kuxikana kuijila mù kuivua o hundu.” Kiki kilombolola kuila, o ima i tuivuidila ku akuetu i tu kuatekesa kukala ni kixikanu. (Loma 10:17) Nange Noué uevu ia lungu ni Jihova bhu kaxi ka jindandu jê. Tat’ê Lameke, uexile ni kixikanu kua Nzambi, a mu vuala ande dia kufua kua Adá. (Tala o foto ia dianga.) O kuku’ê uexile Matúzala. Kioso kia vuala Noué, kua bhiti 366 kiene kiua kiafu Jalede. * (Tala ku luiji.) (Luka 3:36, 37) Nange o maiala iá ni ahatu’â ene a longo Noué kuila, Jihova ua bhange o athu ni kuila, Muene ua mesenene kuma, ene a vuala ana, n’a zalese o ixi, a sidivila Nzambi. Nange Noué ua dilongo ue kuila, Adá ni Eva a bhukumukina Jihova, iú ua mono o ima ia bhiti mukonda dia kubhukumuka kuâ. (Dimatekenu 1:28; 3:16-19, 24) Noué ua zolele o ima ia dilongo, ia mu kuatekesa kusidivila Jihova.—Dimatekenu 6:9.

6, 7. Kiebhi o kukala ni kidielelu kia kuatekesa Noué kukolesa o kixikanu kiê?

6 O kudielela kusuinisa o kixikanu. O kixikanu kia Noué kia kolele dingi mu kuijiia kuila, o dijina diê dilombolola, “Dinhohenu,” mba “Kikuatekesu” dia lungu ni kidielelu! (Dimatekenu 5:29) Jihova ua bhangesa Lameke kuzuela kiki, ia lungu ni Noué: “Muen’iú u tu bhandulula mu ibhangelu ietu, ni mu kukalakala kua maku metu, mukonda dia mavu iá ò’nake kuala Ngana.” Mu kiki, Noué ua dielele kuila, Nzambi ueji iukisa o ima. Kala Abele ni Enoko, Noué ua xikinine kuila, sai “mbutu” ieji bula o mutué ua nhoka.—Dimatekenu 3:15.

7 Noué ka tendela kiambote o kikanenu kiala mu divulu dia Dimatekenu 3:15. Maji ua tendela kuila, o ima ku hádia ieji uabha. Enoko ua boko ue o njimbu ia difu ni iii, ia kuila Jihova, ueji buikisa o athu aiibha. (Juda 14, 15) Mu kidi, o njimbu ia Enoko, ia-nda dikumbidila mu ita ia Alumajedone. Maji, mu kithangana kienhokio, ia suinisa kiavulu Noué!

O kixikanu ni unjimu u tunda kua Nzambi ua-nda tu langa ku izukutisu ia Satanaji, phala ki tu kaiele o mundu iú uaiibha

8. Kiebhi kuijiia kiambote Nzambi kua kuatekesa Noué?

8 Kiebhi o kuijiia kua lungu ni Nzambi kua kuatekesa Noué? Kuma Noué ua di longele ia lungu ni Jihova, ueza mu kala ni kixikanu ni unjimu ua Nzambi. O unjimu uenhó, ua mu lange benge-benge phala ka bhange kima kioso-kioso kieji luualesa Jihova. Kia bhiti kiebhi? Noué ua mesenene kukala dikamba dia Nzambi, mu kiki, muene kexile dikamba dia ió a kambele kixikanu, akexile mu dituna Jihova. Muene kexile kala o athu aiibha, a tungile mu thembu iê. Noué ka xikina ku mu fuinhisa kuala o madimonho ejile mu ixi. O athu akexile mu di uana mu kumona o kutena kua madimonho. Nange sai iá akexile mu a bheza. (Dimatekenu 6:1-4, 9) Noué uejidile kuila, Jihova ua mesenene kuma o athu a vuala ana phala ku zalesa o ixi ioso. (Dimatekenu 1:27, 28) Maji kioso o madimonho, kia sakana ni ahatu, anga a mateka ku vuala tuana, Noué uejidile kuila, kiokio kiexile kima kiaiibha. Muene ua xikina dingi kioso o tuana tua mateka o kukula. Ene a lebhele, exile ue ni nguzu iavulu. Mukonda dia kiki, Jihova ua tangela Noué kuila, ueji bheka mvula ia dikota mba dilúvio, phala kubuikisa o athu oso aiibha. Kuma Noué ua londekesele kixikanu ku itendelesu ia Jihova, ua tungu o alaka. Mu kubhanga kiki, muene ni muiji uê a bhuluka.—Jihebeleu 11:7.

9, 10. Kiebhi ki tu tena kukaiela o kixikanu kia Noué?

9 Kiebhi ki tu tena kukaiela o kixikanu kia Noué? Tua tokala kudilonga kiambote o Mak’â Nzambi ni tu zole o ima i tu dilonga, ku i kumbidila ni kusola kubhanga o ima i sangulukisa Nzambi. (1 Phetele 1:13-15) Mu kiki, o kixikanu ni unjimu u tunda kua Nzambi, ua-nda ku langa ku izukutisu ia Satanaji ni izulukutu ia mundu iú uaiibha. (2 Kolindo 2:11) Avulu ku mundu a zolo o ujibhangânga ni undumbu. A kaiela ngó o jihânji jâ. (1 Nzuá 2:15, 16) Ene ka xikina kuila, o dizubhilu dia mundu iú dia zukama kiá. Se ki tu kala ni kixikanu kia kolo, tu tena kumateka kubanza kala ene. Tua tokala kulembalala kuila, Jezú ua sokesa o izuua ietu, ni ia Noué. Muene ka zuela ia lungu ni ujibhangânga mba undumbu, maji ia lungu ni kiluezu kia kulanduka o sidivisu ietu kua Nzambi.—Tanga Matesu 24:36-39.

10 Dibhuidise: ‘O kuila o muenhu uami ulondekesa kuila, ngejiia kiambote Jihova? O kuila, o kixikanu kiami ki ngi suinisa kubhanga o ima i sangulukisa Jihova? O kuila o kixikanu kiami ki ngi suinisa kulonga akuetu kubhanga o ima ia mesena Nzambi?’ O itambuijilu ia ibhuidisu iii, ia-nda ku kuatekesa kuijiia se ua mu kuenda ni Nzambi kala Noué.

DANIIELE UA LONDEKESA UNJIMU MU IXI IA BABILONHA

11. (a) O henda ia Daniiele kua Nzambi, i tu longa ihi ia lungu ni jitata jê? (b) Kidifua kiebhi kia Daniiele ki ua mesena kukala na-kiu?

11 Kiebhi Daniiele kiéza mu kuijiia Jihova? O jitata jê nange ene a mu longo kuzola Jihova ni Maka mê. Daniiele ua bhange kiki ku muenhu uê uoso. Né muene mu ukukilu ué, ua suluka hanji ni ku dilonga o Mikanda Ikola. (Daniiele 9:1, 2) Daniiele uejidile kiambote Jihova. Uejidile ue ioso ia bhange Jihova phala o mundu ua Izalaiele. Kiki tu ki mona mu musambu ua bhange ni muxima uoso ni kulenduka, u tu sanga mu divulu dia Daniiele 9:3-19. Tanga ni kuxinganeka kiambote mu musambu iú. Dibhuidise: ‘O musambu iú u ngi longa ihi ia lungu ni Daniiele?’

12-14. (a) Kiebhi Daniiele kia londekesa unjimu? (b) Kiebhi Jihova kia besoala Daniiele mu kulondekesa ufiiele ni kusuina?

12 Kiebhi o kuijiia kua lungu ni Nzambi kua kuatekesa Daniiele? O ixi ia Babilonha iezalele ni jinzambi ja makutu, mu kiki kia bhonzele kiavulu phala o Jijudé kubheza Nzambi. Mu kifika, Jihova uambela o Jijudé: “Sotenu kutululuka kua mbonge mu nga mi balakala.” (Jelemiia 29:7) Maji, Jihova ua a tumine ue ku mu bheza ngó muene ni muxima uoso. (Makatukilu 34:14) Kiebhi Daniiele kieji tumaka o itumu iiadi iii? O unjimu ua Nzambi ua mu kuatekesa kuijiia kuila, kia dianga ua tokalele ku tumaka Jihova, mu veji dia athu. Jezú ua longo ue o itumu iii.—Luka 20:25.

13 Kiebhi kia divu Daniiele kioso kia bhange kitumu mu ixi ia Babilonha kia fidisile o athu kusamba kua nzambi iengi, kikale kua Sobha mu 30 a izuua? (Tanga Daniiele 6:7-10.) Muene ueji tena kuzuela kuila, ‘Tu izuua ngó tu nga-nda kala sé kusamba kua Jihova.’ Mu veji dia kubanza kiki, Daniiele ua ditunu kuehela o itumu ia athu ku fidisa o ubhezelu uê kua Nzambi. Muene ueji tena kusamba kua Jihova mu xilu diê. Maji uejidile kuila, avulu a mu monene kusamba izuua ioso. Né muene kiexile kiluezu, Daniiele ua suluka mu kusamba sé ku di sueka, mukonda ka mesenene kuma athu a banza kuila kexile mu samba dingi kua Jihova.

14 Jihova ua besoala o kusuina ni ufiiele ua Daniiele. Muene ua bhange madiuanu iú ua bhulula Daniiele, phala ka mu jibhe ku jihoji. Mukonda dia kiki, oso mu Utuminu ua Medo ni Pelesa eza mu kuijiia Jihova!—Daniiele 6:25-27.

15. Kiebhi ki tu tena kukaiela o kixikanu kia Daniiele?

15 Kiebhi ki tu tena kukaiela o kixikanu kia Daniiele? Phala kukala ni kixikanu kia kolo, kutanga ngó o Bibidia ki ku soko. Tua bhingi ku i tendela. (Matesu 13:23) Tua mesena kuijiia kiebhi ki divua Jihova ia lungu ni maka. Mu kiki tua bhingi ku xinganeka kiavulu mu maka u tua tange. O kusamba kima kiambote, benge-benge kioso ki tu bhita mu ibhidi. Tua bhingi kudielela kuila Jihova ua-nda tu bhana unjimu ni ku tu kolokotesa kioso ki tu samba.—Tiiaku 1:5.

JOBE UA KAIELA O ITUMU IA NZAMBI MU ITHANGANA IAMBOTE NI IAIIBHA

16, 17. Kiebhi Jobe kiéza mu kuijiia Jihova?

16 Kiebhi Jobe kiéza mu kuijiia Jihova? Jobe kexile mukuá Izalaiele. Maji Mbalahamu, Izake ni Jakobo exile jindandu jê, Jihova ua a longele ia lungu ni muene ni vondadi iê phala o athu. Kala ene, Jobe ua dilongo ue ima iavulu ia lungu ni Jihova. (Jobe 23:12) Jobe uambela Jihova: “Ki nga kuijidile kiambote, nga kuívua jinga ngó ni mátui mami.” (Jobe 42:5) Jihova uambe kuila Jobe ua tangela akuâ ia lungu ni Muene.—Jobe 42:7, 8.

O kixikanu kietu ki kola dingi kioso ki tu tonginina o ibhangelu ni kudilonga dingi o idifua ia Jihova (Tala o kaxi 17)

17 Jobe ua dilongele ia lungu ni idifua ia Jihova mu kumona o ibhangelu iê. (Jobe 12:7-9, 13) Kikale Edihu ni Jihova, a jimbulula kiambote o ibhangelu phala kulondekesa kua Jobe kuila, ua tolele bhu pholo ia Nzambi. (Jobe 37:14; 38:1-4) O izuelu ia Jihova ia tula ku muxima ua Jobe, mukonda dia kiki ni kulenduka kuoso uambela Nzambi: “Nga k’ijiia muene kiambote kuila, eie ioso ua soko na-iu; ki bhuala kima ki u xinganeka kubhanga anga a ku lembuesa na-kiu.” Muene uambe dingi: “Nga diela muene, nga dimbuluka mu fufuta ni uthôkua.”—Jobe 42:2, 6.

18, 19. Kiebhi Jobe kia londekesa kuila, uejidile kiambote Jihova?

18 Kiebhi o kuijiia kua lungu ni Nzambi kua kuatekesa Jobe? Jobe ua tendela kiambote o itumu ia Nzambi. O kuijiia kiambote Jihova, kua mu kuatekesa ku bhanga o ima mu ukexilu uambote. Mu kifika, Jobe uejidile kuila, ka tena kuzuela ua zolo Nzambi, se ua talatalele kiaiibha akuâ. (Jobe 6:14) Muene kexile mu xinganeka kuila ua betele kota akuâ ndenge. Mu veji dia kiki, ua kexile mu talatala akuâ kala jindandu jê mu xitu, ki kale jingenji mba jingadiama. Jobe uambe: “Ió ua ngi iudika mu vumu dia mam’etu, ki muene ue ua a bhange ene?” (Jobe 31:13-22) Né muene kiexile mvuama ni kutena kuavulu, ka di zangelekele. Mu izuua ia lelu ki kiene kiala o athu ala ni umvuama ni kutena.

19 Jobe kehela kima kioso-kioso, kikale kitadi mba ima iengi ku kala kota Jihova na kale ndenge. Muene uejidile kuila, se kiki kia bhitile, kieji londekesa kuila ua ditunu “Nzambi uene ku diulu.” (Tanga Jobe 31:24-28.) Jobe uexile ue mu tala o ukaza kala kikanenu ki kola bhu kaxi ka diiala ni muhatu. Muene ua tele kikutu ni mesu mê phala ka tale muhatu ni jihânji jaiibha. (Jobe 31:1) Kiki ki bhangesa ku diuana, mukonda mu thembu ia Jobe, Jihova uehele hanji o mala kukala ni ahatu avulu. Jobe se ua mesenene, ueji kala ni ahatu avulu. Maji, muene nange uejidile kuila, o ukaza ua dianga uexile ua diiala dimoxi ni muhatu umoxi ngó, kiene kia mu bhangesa kusola o ukexilu iú. * (Tala ku luiji.) (Dimatekenu 2:18, 24) Kia bhiti 1.600 a mivu, Jezú ua longo o kitumu kiki. Uambele kuila, o diiala mba muhatu ka tokala ku sakana hongo, ni kuila, o ujitu ua kuzeka kumoxi muhatu ni diiala, ua tokala ngó ku makaza.—Matesu 5:28; 19:4, 5.

20. Kiebhi o kuijiia kiambote Jihova ni itumu iê, ku tu kuatekesa kusola o makamba ni itonokenu ia tokala?

20 Kiebhi ki tu tena kukaiela o kixikanu kia Jobe? Tua bhingi kuijiia kiambote Jihova, ni kuehela o kuijiia kuku ku tu suinisa kubhanga o ima iambote. Mu kifika, o Bibidia iamba kuila, “uoso-phe ua bhumu uandala ituxi, muene u di zemba-nê,” ni kuila, ki tua tokala ku nanga ni akua mangonha. (Tanga Jisálamu 11:5; 26:4.) Mu kiki, dibhuidise: ‘Ihi i tu longa o jivelusu jiji, ia lungu ni Jihova? Kiebhi ki ji tena ku ngi kuatekesa kumona ihi ia beta-o-kota ku muenhu uami? Kiebhi ki ji tena ku ngi kuatekesa kudilanga ku ima i ngi mona mu internete, se nanhi ua-nda kala kamba diami, ni ihi i nga-nda sola kala itonokenu?’ O itambuijilu ié i tena ku kukuatekesa kumona se uejiia kiambote Jihova. Etu ki tua mesena kuila, o mundu iú u tu funhisa. Mu kiki, tua bhingi kukalakala kiambote ni “kilunji.” Kiki kilombolola kuila, tua bhingi kudilonga kutungula o ima iauabha mu iaiibha, ni kumona o ima ia tokala ni ioio ki tokala ku i bhanga.—Jihebeleu 5:14; Efezo 5:15.

21. Ihi ia-nda tu kuatekesa ku “tetulukila kiambote” ioso i tua bhingi, phala kusangulukisa Jihova?

21 Kuma Noué, Daniiele ni Jobe a bhange ioso phala kuijiia kiambote Jihova, muene ua a kuatekesa ku “tetulukila kiambote” o ima ia bhingile phala ku mu sangulukisa. O phangu iâ ilondekesa kuila, o kubhanga o ima mu ukexilu ua Jihova, ku tu bhangesa kukala kiambote ku muenhu. (Jisálamu 1:1-3) Mu kiki, dibhuidise: ‘O kuila ngejiia kiambote Jihova kala Noué, Daniiele ni Jobe?’ Mu kidi, lelu tu tena kuijiia kiambote Jihova, o jiselevende jê m’ukulu ndenge. Mukonda, Jihova ua tu bhana dingi milongi ia lungu ni muene, o maiala enhó, ndenge. (Jisabhu 4:18) Mu kiki, sota kudilonga kiambote o Bibidia. Xinganeka o ima i ua tange, anga samba mu kubhinga o nzumbi ikola. Se u bhanga kiki, o mundu iú, ki ua-nda tena ku kufunhisa. Mu kusuka-ku, eie ua-nda kala ni unjimu u tunda kua Nzambi ni kuzukama dingi kua Tata ié uala ku diulu.—Jisabhu 2:4-7.

^ kax. 5 O kukululu a Noué, Enoko, ‘uende ni Nzambi.’ Maji, muene uafu 69 a mivu ande dia uvualelu ua Noué.—Dimatekenu 5:23, 24.

^ kax. 19 Kiene kia bhange ue Noué. Muene uexile ngó ni muhatu umoxi, né muene kioso o athu kiexile mu kala ni ahatu avulu. Kiki kia bhiti kioso Adá ni Eva kia bhukumukina Nzambi.—Dimatekenu 4:19.