1, 2. (a) ?Ndɛ benin yɛ aniaan wie’m be kannin-ɔn? (b) ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su like suanlɛ nga nun-ɔn?

ANIAAN bla kun tran Kanada. Ɔ seli kɛ, kɛ mɔ Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i’n ti’n, i klun jɔ. Yɛ ɔ wun i su sa’m be trawlɛ. Aniaan bian kun m’ɔ tran Brezili lɔ’n, ɔ nin i yi’n be jali w’a di afuɛ 23. Ɔ seli kɛ, ɔ nin i yi be afiɛn sɛ kpa. Afin, Ɲanmiɛn wawɛ’n sie be. Aniaan bian kun ekun tran Filipinin. Ɔ seli kɛ, kɛ mɔ Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i’n ti’n, i wla gua ase, yɛ ɔ nin aniaan mɔ be finwlɛ’n timan kun’n, be tran klanman.

² Kɛ Ɲanmiɛn i wawɛ’n sie e’n, e ɲan su ye dan. ?I sɔ’n ti, ngue yɛ é yó naan Ɲanmiɛn i wawɛ’n w’a sie e kpa-ɔ? Ka naan y’a tɛ kosan sɔ’n su’n, ɔ fata kɛ e si be nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie be’n, be su ndɛ nga Biblu’n kan’n. I sɔ’n ti, like suanlɛ nga nun’n, é wá tɛ́ kosan cinnjin nsan su: (1) ?Ngue yɛ sran nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i’n yo-ɔ? (2) ?Sran benin mun yɛ Biblu’n kan be ndɛ mɔ e kwla nian be ayeliɛ’n su-ɔ? (3) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e “bu akunndan kunngba nga Krist-Jésus  buli’n” wie naan Ɲanmiɛn wawɛ’n w’a sie e-ɔ?

3. ?Ngbaciɛ benin yɛ ɔ o sran nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i’n, ɔ nin sran nga klɔ sran ninnge’n lo i’n, be afiɛn-ɔn?

³ Ngbaciɛ ng’ɔ o “sran nga Nyanmiɛn wawɛ sie” i’n, ɔ nin sran nga klɔ sran ninnge’m be lo i’n be afiɛn’n, akoto Pɔlu kɛnnin i ndɛ. (An kanngan 1 Korɛntfuɛ Mun 2:14-16 nun.) Sran nga klɔ sran ninnge’m be lo i’n, “ɔ fa-man Nyanmiɛn wawɛ ninnge’m be su, afin be ti i nyrun sinnzin like, ɔ kwlá wun-man be wlɛ mlɔnmlɔn.” Sanngɛ, sran nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i’n, “ɔ si sa ngbɛsunngbɛsun’n kwlaa.” Sran sɔ’n ‘nin Klist be akunndan’n ti kun.’ Pɔlu wla e fanngan kɛ maan e lo e wun naan Ɲanmiɛn wawɛ’n sie e. ?Ngbaciɛ benin ekun yɛ ɔ o sran nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i’n, ɔ nin sran nga klɔ sran ninnge’m be lo i’n be afiɛn-ɔn?

4, 5. ?Ngue yɛ be nga klɔ sran ninnge’m be lo be’n, be yo-ɔ?

⁴ Sran nga klɔ sran ninnge’m be lo i’n, akunndan nga Satan i mɛn’n nunfuɛ’m be bu’n, i wie yɛ ɔ bu-ɔ. Ninnge nga klɔ sran konvi sɔ i’n, yɛ ɔ ti i cinnjin-ɔn. Akoto Pɔlu seli kɛ i sɔ sran’n i “nyin yi-man Nyanmiɛn.” (Efɛzfuɛ Mun 2:2) Andɛ sran’m be dan lika be buman Ɲanmiɛn i mmla’m be like fi. Like nga be bɔbɔ be bu i kɛ ɔ ti kpa’n, yɛ be yo-ɔ. Sran nga klɔ sran ninnge’m be lo i’n, aɲrunɲan’n, annzɛ sika, annzɛ kusu i klunklo ninnge mun yɛ be ti i cinnjin-ɔn.

⁵ Biblu’n kan “klɔ sran’n i nzɛn’n” i ndɛ. Nzuɛn sɔ’n yɛ sran nga klɔ sran ninnge’m be lo i’n, ɔ yi i nglo-ɔ. (Galasifuɛ Mun 5:19-21) Kɛ Pɔlu klɛ́ Klistfuɛ nga be o Korɛnti lɔ’n be fluwa klikli’n, ɔ kannin sa wie mun ekun mɔ be nga klɔ sran ninnge’m be lo be’n be yo’n, be ndɛ. I sɔfuɛ’m be kpɛ ndɛnngan ba. Kɛ ndɛ tɔ aniaan’m be afiɛn’n, be jran wie’m be sin. Be wlawla be wiengu mun kɛ be yo ɲin kekle. Be fa be niaan mun kɔ jɔlɛ difuɛ’m be ja su. Be ɲin yiman kpɛnngbɛn mun. Yɛ aliɛ dilɛ nin nzan nɔnlɛ’n, yɛ ɔ ti be cinnjin-ɔn. Be nga klɔ sran ninnge’m be lo be’n, kɛ be konvi sɔ sa tɛ yolɛ’n, be kwlá traman be awlɛn, saan bé yó. (Nyanndra Mun 7:21, 22) Zidi seli kɛ sɛ sran kun su Ɲanmiɛn naan klɔ sran ninnge’m be lo i’n, Ɲanmiɛn su fɛmɛn i wawɛ’n mɛnmɛn i kun.—Zid 18, 19.

6. ?Ngue yɛ sran nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i’n, ɔ yo-ɔ?

⁶ Sran nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i’n, i liɛ’n, like ng’ɔ ko yo naan ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn w’a mantan’n yɛ ɔ ti i cinnjin-ɔn. Atin nga Ɲanmiɛn kle’n, i su yɛ ɔ nanti-ɔ. Yɛ ɔ fa Ɲanmiɛn i nzuɛn’n. (Efɛzfuɛ Mun 5:1) Sa’n kwlaa nun’n, akunndan nga Zoova bu’n, ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ wún i wlɛ. Ɔ lafi su kɛ Ɲanmiɛn o lɛ. Yɛ ɔ nanti i mmla’m be su sa’n kwlaa nun. (Jue Mun 119:33; 143:10) Asa ekun’n, “sa nga Nyanmiɛn Wawɛ’n maan sran yo’n,” yɛ ɔ yo-ɔ. (Galasifuɛ Mun 5:22, 23) Ɲanmiɛn i sulɛ’n ti i cinnjin tra like kwlakwla.

7. ?Be nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie be’n, be su ndɛ benin yɛ Biblu’n kan-ɔn?

⁷ Zezi seli kɛ be nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie be’n, be di alaje. Matie ndɛ tre 5 i mma 3 nun’n, ɔ seli kɛ: “Be nga be si kɛ  be di Nyanmiɛn ninnge’m be yalɛ’n, be liɛ su ti ye, afin Nyanmiɛn yɛ ɔ sie be sakpa-a!” Rɔmfuɛ Mun ndɛ tre 8 i mma 6 kle kɛ, sɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n sie e’n, yɛ é kwlá ɲán nguan-ɔn. Ndɛ mma sɔ’n se kɛ: “Be nga klɔ sran ninnge’n lo be’n, bé wú, sanngɛ be nga Nyanmiɛn Wawɛ’n i ninnge’n lo be’n, bé nyán nguan nin alaje.” Ɔ maan, sɛ e fa atin nga Ɲanmiɛn wawɛ’n kle e’n su’n, kɛ é sé yɛ’n, e nin Ɲanmiɛn e afiɛn’n mántan. Yɛ e bɔbɔ é dí alaje. Kpɛkun, cɛn wie lele é ɲán anannganman nguan.

8. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e nian e wun su kpa titi-ɔ?

⁸ Mɛn nga e o nun yɛ’n w’a saci. Be nga e nin be e tran’n, be buman akunndan nga Zoova bu’n wie. Ɔ maan, ɔ fata kɛ e nian e wun su kpa. Maan e mian e ɲin naan e bu akunndan nga Zoova bu’n wie. Sɛ y’a yoman sɔ’n, akunndan nga mɛn’n nunfuɛ’m be bu’n i wie yɛ é bú-ɔ. Ɔ maan, e nzuɛn’n yó tɛ. ?Ngue yɛ é yó naan i sɔ sa’n w’a juman-ɔn? ?Ngue yɛ é yó naan y’a su Ɲanmiɛn kpa w’a tra laa-ɔ?

9. (a) ?Ngue yɛ e kwla yo naan Ɲanmiɛn wawɛ’n w’a sie e-ɔ? (b) ?Wan mun yɛ é wá kán be ndɛ-ɔ?

⁹ Sɛ ba’m be nian be si nin be nin’m be nzuɛn kpa’n su’n, be nzuɛn’n yó kpa. I wafa kunngba’n, maan e fa e ɲin sie i be nga be nin Zoova be afiɛn mantan’n be nzuɛn kpa’n su. Yɛ maan e nian be ayeliɛ’n su. Sɛ e yo sɔ’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n síe e. Asa ekun’n, kɛ e wun be nga klɔ sran ninnge’m be lo be’n be ayeliɛ’n, ɔ nin wafa nga i bo’n gua’n, e si like ng’ɔ fataman kɛ e yo’n. (1 Korɛntfuɛ Mun 3:1-4) Biblu’n kan sran wie m’ɔ fata kɛ e nian be ayeliɛ’n su’n, ɔ nin be ng’ɔ fataman  kɛ e nian be ayeliɛ’n su’n, be ndɛ. Be ng’ɔ fata kɛ e nian be ayeliɛ’n su’n, maan e kan be nun wie’m be ndɛ. Be yɛle Zakɔbu, nin Mali yɛ Zezi.

10. ?Wafa sɛ yɛ Zakɔbu kleli kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i-ɔ?

¹⁰ Zakɔbu wunnin i ɲrun kpa kɛ andɛ e nun sunman e fa wun e ɲrun’n sa. I niaan bian Ezau kunndɛli kɛ ɔ́ kún i. Kpɛkun, i sia’n buli i lufle. Sanngɛ, Zakɔbu lafili su kɛ Zoova yó like ng’ɔ seli Abraamun kɛ ɔ́ yó mɛ́n i’n. Zakɔbu si kɛ i bɔbɔ i awlofuɛ’m be dunman’n tɛ́ nun wie. I sɔ’n ti, ɔ niannin be lika kpa. (Bo Bolɛ 28:10-15) Zakɔbu i mantanfuɛ’m be nzuɛn’n ti tɛ. Sanngɛ, i wla w’a fiman like nga Zoova seli kɛ ɔ́ yó’n su le. Kɛ ɔ buli i kɛ i niaan bian Ezau kwla yo i like yaya’n, ɔ kpan flɛli Zoova kɛ ɔ de i. Ɔ seli Zoova kɛ: “A seli min kɛ: ‘Ń yó wɔ ye, ń yó maan ɔ osu’n ɔ́ trɛ́ kɛ jenvie nuan aunnyan sa, be ka be-ɔ, ɔ su yo-man ye.’” (Bo Bolɛ 32:7-13) Zakɔbu lafili su kɛ Zoova yó i ye. Yɛ ɔ kleli kɛ ɔ lafi Zoova i ndɛ’n su sakpa.

11. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn ninnge’m be lo Mali-ɔ?

¹¹ Siɛn’n, maan e kan Mali i ndɛ. Ɔ ti Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa. I sɔ’n ti, Ɲanmiɛn fɛli i kɛ ɔ yo Zezi i nin. Cɛn kun’n, Mali ɔli Elizabɛti, ɔ nin i wun Zakari mɔ be ti i osufuɛ’n be wun wunlɛ. (An kanngan Lik 1:46-55 nun.) Kɛ e kanngan ndɛ nga Mali kannin’n nun’n, e wun kɛ ɔ klo Ɲanmiɛn Ndɛ’n, yɛ ɔ si i kpa. (Bo Bolɛ 30:13; 1 Samiɛl 2:1-10; Malasi 3:12) Kɛ Mali nin Zozɛfu be jali’n, be minndɛli, Mali wuli Zezi kwlaa naan b’a si sua. Afin, junman nga Ɲanmiɛn mannin be’n, ɔ yoli be cinnjin dan. (Matie 1:25) Asa ekun’n, kɛ Zezi ɲín kɔ́’n, Mali fɛli i ɲin sieli i sa nga be juli’n be su kpa.  Kpɛkun, like nga Zezi kleli’n, ɔ fɛli i su sieli i bo. Yɛ ɔ ‘fa sa sɔ mun sieli i klun.’ (Lik 2:51) I sɔ’n kle kɛ, Mɛsi’n i su ndɛ nga Ɲanmiɛn kannin’n, be yoli i cinnjin kpa. Maan e kusu, e mian e ɲin e yo like nga Zoova se e kɛ e yo’n. I liɛ’n, é klé kɛ e nian Mali i ayeliɛ’n su.

12. (a) ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ ɔ niɛnnin i Si i ayeliɛ’n su-ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Zezi i ayeliɛ’n su-ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

¹² Sran ng’ɔ kleli kɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i’n mɔ e kwla niɛn i ayeliɛ’n su kpa’n yɛle Zezi. I nun m’ɔ o asiɛ’n su wa’n, ɔ kleli kɛ ɔ bu akunndan kunngba nga Zoova bu’n wie. Ɔ niɛnnin i ayeliɛ’n su. Kpɛkun, ɔ yoli i klun sa. (Zan 8:29; 14:9; 15:10) Ndɛ nga Izai kannin’n, ɔ nin nga Marki kannin’n, be kle kɛ Zezi si sran aunnvuɛ kɛ Zoova sa. (An kanngan Ezai 63:9; Mark 6:34 nun ) ?Yɛ e li, e si sran aunnvuɛ kɛ Zezi sa? ?E tu e klun e bo jasin fɛ’n, yɛ e kle sran’m be like kɛ Zezi sa? (Lik 4:43) Be nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie be’n, be si sran aunnvuɛ, yɛ be yo be wiengu’m be ye.

13, 14. (a) ?Andɛ’n, ngue yɛ aniaan kpanngban be yo-ɔ? (b) An fa sa kun yiyi nun.

¹³ Andɛ’n, aniaan kpanngban be mian be ɲin be nian Klist i ayeliɛ’n su. Be bo jasin fɛ’n juejue su. Be yo sran ye. Yɛ be si sran aunnvuɛ. Fɔ o aniaan sɔ’m be nun. Sanngɛ, be mian be ɲin naan be nzuɛn’n yo kpa titi. Yɛ be yo like nga Zoova kunndɛ kɛ be yo’n. Be flɛ aniaan bla kun kɛ Rasɛli. Ɔ tran Brezili. Ɔ seli kɛ: “Laa’n, n klo wafa nga mɛn’n nunfuɛ’m be wlawla be wun’n kpa. I sɔ’n ti, n wlawlaman min wun kɛ ɔ fata’n sa. Sanngɛ, kɛ n sili Zoova’n, n miannin min ɲin naan i wawɛ’n sie min. Kɛ ɔ yo naan n kaci min nzuɛn’n, w’a yoman pɔpɔ. Sanngɛ, kɛ mɔ n kacili min nzuɛn’n ti’n, min klun jɔ tra laa’n.”

¹⁴ Be flɛ aniaan bla kun kɛ Rɛlɛnin. Ɔ tran Filipinin. I liɛ’n, sa uflɛ yɛ ɔ kleli i yalɛ-ɔ. Yɛle kɛ, ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ dí suklu dan naan ɔ́ ɲán junman kpa kun. Sanngɛ, kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ɔ wunnin kɛ ɔ tumɛn i klun suman Ɲanmiɛn kpa kun. Ɔ seli kɛ: ‘N ma wunnin i wlɛ kɛ nán junman dilɛ’n yɛ maan min klun jɔ́-ɔ.’ Rɛlɛnin wa buli akunndan uflɛ. Ɔ maan, Zoova i sulɛ’n wa yoli i cinnjin trali like kwlaa. Siɛn’n, ɔ lafi ndɛ ng’ɔ o Matie 6:33, 34 nun’n su. Rɛlɛnin seli kɛ: “N si kɛ Zoova nían min lika titi.” Atrɛkpa’n, amun asɔnun’n nun lɔ aniaan wie’m be fa ajalɛ kpa kɛ Rɛlɛnin sa. Yɛ amun wun kɛ be nian Klist i ayeliɛ’n su sakpa. Ɔ maan, amun kunndɛ kɛ án yó kɛ be sa.—1 Korɛntfuɛ Mun 11:1; 2 Tɛsalonikfuɛ Mun 3:7.

15, 16. (a) ?Ngue yɛ é yó naan y’a kwla nian Klist i ayeliɛ’n su-ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a ‘bu akunndan kunngba ng’ɔ buli’n’ wie-ɔ?

¹⁵ ?Ngue yɛ é yó naan y’a kwla nian Klist i ayeliɛ’n su-ɔ? Korɛntfuɛ Mun fluwa klikli’n ndɛ tre 2 i mma 16 se kɛ maan ‘e nin Klist e akunndan’n yo kun.’ Filipfuɛ Mun ndɛ tre 2 i mma 5 kusu se kɛ maan e “bu akunndan kunngba nga Krist-Jésus buli’n wie.” Sɛ e kunndɛ kɛ é nían Klist i ayeliɛ’n su’n, ɔ fata kɛ e wun akunndan ng’ɔ buli’n i wlɛ. Yɛ ɔ fata kɛ e si ninnge ng’ɔ yoli be’n. Ɲanmiɛn  i sulɛ’n yoli Zezi i cinnjin trali like kwlaa. Sɛ e nian Zezi i ajalɛ’n su’n, é fá Zoova i nzuɛn’n. I sɔ’n ti, ɔ ti cinnjin kɛ e bu akunndan kunngba nga Zezi buli’n wie.

¹⁶ ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo sɔ-ɔ? I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, i sɔnnzɔnfuɛ’m be wunnin atrɛ ng’ɔ yili be’n. Be tili ndɛ ng’ɔ kan kleli sran mun’n. Be wunnin wafa nga ɔ nin sran’m be trannin’n. Kpɛkun, be wunnin kɛ ɔ nin Zoova be akunndan’n ti kun. Be bɔbɔ be seli kɛ ‘sa mɔ Zezi yoli be’n, i kwlaa yoli be ɲrun.’ (Sa Nga Be Yoli’n 10:39) Andɛ’n, e kwlá wunman Zezi. Sanngɛ, i su ndɛ nga Matie, nin Marki, nin Liki, ɔ nin Zan be klɛli’n ti’n, e kwla si i kpa. Kɛ e kanngan ndɛ sɔ’m be nun mɔ e bu su akunndan’n, e wun akunndan nga Zezi buli’n i wlɛ. Ɔ maan, e kwla “nanti i ajalɛ liɛ’n su.” Yɛ e kwla “bu akunndan kunngba ng’ɔ buli’n wie.”—1 Piɛr 2:21; 4:1.

17. ?Sɛ e bu akunndan kunngba nga Klist buli’n wie’n, mmlusuɛ benin yɛ é ɲɛ́n i-ɔ?

¹⁷ ?Sɛ e bu akunndan kunngba nga Klist buli’n wie’n, mmlusuɛ benin yɛ é ɲɛ́n i-ɔ? Kɛ e di aliɛ kpa’n, e ɲan wunmiɛn. I wafa kunngba’n, kɛ e bu akunndan nga Klist buli’n wie’n, e su Zoova juejue su. Asa ekun’n, sa’n kwlaa nun’n, e usa e wun kɛ: “?Sɛ Zezi yɛ sa sɔ’n o i su’n, nn ngue yɛ ɔ́ yó-ɔ?” Kɛ e yo sɔ’n, e fa ajalɛ ng’ɔ jɔ Ɲanmiɛn klun’n. Kpɛkun, e akunndan’n buman e fɔ. Nanwlɛ, kɛ ‘e nian sa nga e Min Zezi Klist yoli’n su’n,’ e liɛ yo ye dan.—Rɔmfuɛ Mun 13:14, NW.

18. ?Sran nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i’n, i su ndɛ benin yɛ e wunnin i like suanlɛ nga nun-ɔn?

¹⁸ Like suanlɛ nga nun’n, e wunnin like nga sran nga Ɲanmiɛn wawɛ’n sie i’n yo’n. E kannin sran wie mɔ e kwla nian be ayeliɛ’n su’n be ndɛ. Asa ekun’n, e wunnin kɛ, kɛ e “bu akunndan kunngba nga Krist buli’n” wie’n, e fa Zoova i nzuɛn’n, yɛ e nin i e afiɛn mantan kpa. ?Sanngɛ, sɛ e nin Ɲanmiɛn e afiɛn mantan kpa sakpa’n, ngue yɛ maan e kwla wun i wlɛ-ɔ? ?Ngue yɛ é yó naan e nin Ɲanmiɛn e afiɛn w’a mantan kpa w’a tra laa-ɔ? ?Sran ng’ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn mantan’n, ajalɛ benin mun yɛ ɔ fa be-ɔ? É wá tɛ́ kosan sɔ’m be su like suanlɛ ng’ɔ bɛ i sin’n nun.