Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Kiebhi ki Kala o Muthu ua Kulu mu Nzumbi?

Kiebhi ki Kala o Muthu ua Kulu mu Nzumbi?

“Nzambi . . . a mi bhane o kukala ni muxima umoxi mudienu, mu kukaiela o phangu ia Jezú Kristu.”​—LOMA 15:5.

MIMBU: 25, 5

1, 2. (a) Ihi ia zuela jiphange ia lungu ni kukula mu nzumbi? (b) Ihi i tua-nda dilonga?

PHANGE ia muhatu mu ixi ia Canadá, uambe kuila kukala muthu ua kulu mu nzumbi kua mu bhekela dingi kusanguluka. Kua mu kuatekesa kudibhana ni maka ku muenhu uê. Phange ia diiala ku Brasil, ua tenesa kiá 23 a mivu tundé kia kazala, uambe kuila kukala muthu ua kulu mu nzumbi, kua kuatekesa muene ni muhatu’ê kusanguluka mu ukaza. Phange ia mukuá mu ixi ia Filipinas uambe kuila kua mu bhekela ku tululuka kua muxima, kua mu kuatekesa ue ku dibhana kiambote ni jiphange javulu.

2 Misoso iii, ilondekesa kuila, kukala muthu ua kulu mu nzumbi, ku tu kuatekesa mu maukexilu avulu. Ihi-phe i tua tokala kubhanga phala kukula dingi mu nzumbi, ni kusanguluka ni dibesá didi? Kia dianga, tua tokala kutendela ihi izuela o Bibidia ia lungu ni athu a kulu mu nzumbi, kifua ió a mu a endesa ni nzumbi ikola ia Nzambi, ala ni ixinganeku ia Jihova. Mu milongi iii, tua-nda tambuijila ibhuidisu itatu: (1) Kiebhi ki kala o muthu ua kulu mu nzumbi? (2) Phangu ja nanhi ja-nda tu kuatekesa kukala athu a kulu mu nzumbi? (3) Kiebhi o nguzu i tu bhanga phala kukala ni “kilunji kia Kristu” i tu kuatekesa kukala tu athu a kulu mu nzumbi?

KIEBHI KI KALA O MUTHU UA KULU MU NZUMBI?

3. Kiebhi o Bibidia i londekesa kuila, o muthu ua xitu ka difu ni muthu ua kulu mu nzumbi?

3 Poxolo Phaulu u tu kuatekesa kutendela kiebhi ki kala o ‘muthu ua kulu mu nzumbi’ ni ‘muthu ua xitu.’ (Tanga 1 Kolindo 2:14-16.) O muthu ua xitu, “ka tena kutambulula ima ia [nzumbi] ia Nzambi, u tokoka ku i tongolola. Mbata phala muène i mu kala uôua, ka tena ku ijiia.” Maji o muthu ua kulu mu nzumbi “u tongolola ima ioso,” muene uala ni ‘kilunji kia Kristu.’ Kifua u bhanga nguzu phala kuxinganeka kala Kristu. Poxolo Phaulu ua tu suinisa kukala tu athu a kulu mu nzumbi. Mu maukexilu ebhi dingi o muthu ua xitu ka difu ni muthu ua kulu mu nzumbi?

4, 5. Kiebhi ki banza o muthu ua xitu?

4 Kiebhi ki banza o muthu ua xitu? Muene u kala ni ibanzelu ia mundu, ia kusuua ngó o jihânji ni jivondadi jê. Phaulu uambe kuila, o ukexilu iú “o nzumbi kindala iala moxi dia ana abhukumuka, a kamba kutumaka Nzambi.” (Efezo 2:2) O ukexilu iú uene mu funhisa athu avulu kukaiela o ima ia a kondoloka. Ene a bhanga ia fuama ku mesu mâ, sé kuxinganeka o itumu ia Nzambi. O muthu ua xitu u banza ngó mu ima ia xitu, muene u banza kuila, o fuma iê, kitadi mba o ima iala naiu ia beta-o-kota ima ia mukuá ndenge.

5 O muthu ua xitu, u bhanga o “imbamba ioio i bhanga o xitu.” (Ngalásia 5:19-21) Mu mukanda ua dianga ua sonekene poxolo Phaulu ku akua Kolindo, muene ua tumbula ima ia mukuá i bhanga o athu a xitu. Kioso ki moneka maka bhu kaxi ka athu, ene a zokela muthu, a sota ku uana o athu mu ibuka-ibuka, a suinisa akuâ kuxibhaka, ambata akuâ ku jinzo ja kufundisa, ka kalakala kiambote ni ungana uala nau, ene a bhana dingi valolo mu ima ia lungu ni kudia ni kunua. Mu kubhita mu jitendasá ja kubhanga kima kiaiibha, o muthu ua xitu ka bhanga nguzu phala ku ji tolola. (Jisabhu 7:21, 22) Juda ua soneka kuila, o athu ala ni ibanzelu ia xitu, a tena ku a katula o kikuatekesu kia nzumbi ikola ia Jihova.—Juda 18, 19.

6. Kiebhi ki tu tena kumona se muthu ua kulu mu nzumbi?

6 O muthu ua kulu mu nzumbi ka difu ni muthu ua xitu, mukonda muene u langa kiambote o ukamba uê ni Nzambi. Muene uehela ku mu endesa kuala o nzumbi ikola ia Nzambi, u sota kukaiela o phangu ia Jihova. (Efezo 5:1) Muene u bhanga ioso phala kuijiia kiebhi ki banza Jihova, u sota kubhanga o ima kala kia mesena Nzambi. U mona Jihova kala muthu ua kidi. Muthu ua kulu mu nzumbi, u xila Jihova ni itumu iê, ka difu ni muthu ua xitu. (Jisálamu 119:33; 143:10) O muthu ua kulu mu nzumbi ka bhange o “imbamba ioio i bhanga o xitu” maji u sota kukala ni idifua ia ‘kibundu kia nzumbi ikola.’ (Ngalásia 5:22, 23) Phala kujimbulula kiambote o ku di tungula kua muthu ua xitu ni muthu ua kulu mu nzumbi, xinganeka mu kifika kiki: O muthu uala ni uhete ua ku ta uenji nange a muixana diiala dia uenji. Kiene ue kimoxi, o muthu uala ni ukamba uambote ni Nzambi, a tena ku mu ixana diiala mba muthu ua kulu mu nzumbi.

7. Ihi i zuela o Bibidia ia lungu ni athu a xinganeka mu ima ia nzumbi?

7 Jezú uambe kuila, o muthu uala ni ukamba uambote ni Nzambi u zediua. O divulu dia Luka 11:28 diamba: “A beta o kuzediua oso évua o maka ma Nzambi anga a ma lunda!” O divulu dia Loma 8:6 di londekesa kuila, tua-nda kala ngó ni muenhu se tu kala ni ibanzelu ia difu ni ia Jihova. Diene diamba: “O kukala ni kilunji kia mu tumina kuala o hanji ia xitu, kubhekela kalunga. O kukala-phe ni kilunji kia mu tumina kuala o [nzumbi], ki bhekela muenhu ni kutululuka.” Mu kiki, se tu kala tu athu a kulu mu nzumbi, né muene lelu, tua-nda kala ni kutululuka ni Nzambi ni kutululuka kua muxima. Tu tena ue kukala ni kidielelu kia muenhu ua kalelaku.

8. Mukonda diahi tua bhingi kubhanga nguzu phala kulanga o ibanzelu ietu?

8 Maji tua tungu ku mundu uaiibha kinene. Kuma tua tungu mu kaxi ka athu kala ni ibanzelu ia Nzambi, tua bhingi kubhanga nguzu phala kulanga o ibanzelu ietu. Se ki tu zalesa o kitongoluelu kietu ni ibanzelu ia Jihova, o athu ku mundu a-nda ki zalesa ni ixinganeku iaiibha. Ihi i tu tena o kubhanga phala kulenga o kima kiki? Kiebhi ki tu tena ku kula mu nzumbi?

DILONGE KU PHANGU IAMBOTE

9. (a) Ihi ia-nda tu kuatekesa kukala tu athu a kulu mu nzumbi? (b) Misoso ia nanhi i tua-nda dilonga?

9 O mon’a ndenge ua bhingi kudilonga ni jitata jê, ni kukatula mbote ku phangu iâ. Tua bhingi ue kudilonga ni kukaiela o phangu ia athu akexile ni ukamba uambote ni Jihova. Kiki kia-nda tu kuatekesa kukala tu athu a kulu mu nzumbi, mba kukala ni ukamba uambote ni Nzambi. Maji, kudilunga ni athu ala ni ibanzelu ia xitu ku tu bhangesa kukala ni idifua iaiibha. (1 Kolindo 3:1-4) O Bibidia izuela ia lungu ni phangu iambote ni iaiibha. Tu mone o mbote i tu tena kukatula ku musoso ua Jakobo, Madiia ni ua Jezú.

Ihi i tu tena kudilonga mu phangu ia Jakobo? (Tala o kaxi 10)

10. Kiebhi Jakobo kia londekesa kuila, uexile muthu ua kulu mu nzumbi?

10 Jakobo uexile ue ni ibhidi ku muenhu, kala etu. Kota diê, Izaú, ua mesenene ku mu jibha. Ukouê ua mu nganala mu mivu iavulu. Maji, o kixikanu kia Jakobo ku kikanenu kia Jihova kua Mbalahamu kia kolele muene. Jakobo uejidile kuila, o muiji uê ueji kala ni mbandu ku kikumbidilu kia kikanenu kiokio, mu kienhiki-phe muene uexile mu a langa kiambote. (Dimatekenu 28:10-15) Jakobo kehela o ibanzelu ia athu aiibha a mu kondolokele ku mu bhangesa kujimba o kikanenu kia Jihova. Mu kifika, Jakobo ua diondela kua Jihova phala ku mu bhulula kioso kia banze kuila, uexile mu kanjila ka jokota mukonda dia kota diê. Muene ua sambe: “Eie-phe uambe kuma: “Kidi muene ngà ku bhanga mbote, ngi sokolola o mbutu ié i soka ni museke bhu ndundu ia kalunga.” (Dimatekenu 32:6-12) Jakobo uexile ni kixikanu kia kolo ku kikanenu kia Jihova, iú ua londekesa kiki ku muenhu.

Ihi i tu tena kudilonga mu phangu ia Madiia? (Tala o kaxi 11)

11. Kiebhi ki tuejiia kuila Madiia uexile ni ukamba uambote ni Nzambi?

11 Tu xinganeke ku phangu ia Madiia. Jihova ua mu solo phala kukala manh’a Jezú, mukonda uexile muthu ua kulu mu nzumbi. Tanga ihi ia zuela Madiia kioso kia kundu o jindandu jê, Zakadiia ni Nzebele. (Tanga Luka 1:46-55.) Tu tena kumona kuila, Madiia ua zolele kiavulu o Mak’â Nzambi ni kuila, uejidile kiambote o Mikanda ia Hebalaiku. (Dimatekenu 30:13; 1 Samuuele 2:1-10; Malakiia 3:12) Né muene kioso Madiia ni Zuze kia kazala, a kingila o uvualelu ua Jezú, phala kuzeka kumoxi. O kikalakalu kia tambuile kia betele-o-kota, o jihânji jê ndenge. (Matesu 1:25) Madiia ua kexile mu tonginina ioso iexile mu bhita, kioso Jezú kia kexile mu kula, muene uevu o ima ia longo muene. O Bibidia iamba: “Manh’â, anga u lunda o maka moso’ama ku muxima uê.” (Luka 2:51) Kiki kilondekesa kuila, muene uexile mu xinganeka kiavulu mu kikanenu kia lungu ni Mexiia. O kuila tu tena kukaiela o phangu ia Madiia ni kubhanga o ima ia mesena Nzambi kokuetu, mu ithangana ioso?

12. (a) Kiebhi Jezú kia kaiela o phangu ia Tat’ê? (b) Kiebhi ki tu tena kukaiela o phangu ia Jezú? (Tala o foto ia dianga.)

12 Bhu kaxi ka athu oso exile mu ixi, Jezú muéne o phangu ia beta-o-kota ia ku kula mu nzumbi. Mu ukunji ni muenhu uê uoso mu ixi, ua londekesa kuila ua mesenene kukaiela Tat’ê. Muene uexile mu xinganeka, mu divua ni kubhanga o ima kala ki bhanga Jihova. Muene ua bhange o vondadi ia Nzambi, ua tumaka ue o itumu iê. (Nzuá 8:29; 14:9; 15:10) Mu kifika, tala ngó kiebhi kia divu Jihova, kala kia soneka Izaia. Sokesa-iu ni isoneku ia Marku ia lungu ni kiebhi kia divu Jezú. (Tanga Izaia 63:9; Marku 6:34.) O kuila tuene mu kaiela o phangu ia Jezú, mu kulondekesa henda kua ió a bhindamena kikuatekesu? Kala Jezú, tuene mu bhanga ioso phala kuboka ni kulonga o njimbu iambote? (Luka 4: 43) Athu a kulu mu nzumbi, akuâ henda, a bhanga ioso phala kukuatekesa akuâ.

13, 14. (a) Ihi i tu tena ku dilonga ku athu ala ni ukamba uambote ni Nzambi? (b) Bhana phangu.

13 Mu izuua ia lelu, kuene jiphange javulu a kulu mu nzumbi, a bhanga ioso phala kukaiela Jezú. U tena kumona kuila ene a fulujuka mu sidivisu ia kuboka, akua ku zalela, a londekesa henda. Ejiia kuila akuâ ituxi, maji a bhanga ioso phala kukala ni idifua iambote, ni kubhanga ia mesena Jihova. Phang’etu ku ixi ia Brasil a muixana Rachel, uambe: “Nga zolele kiavulu kukaiela o funza ia mundu mu uzuatelu. Mu kiki, uzuatelu uami ki ua fuamene. Maji ku dilonga o kidi, kua ngi kuatekesa ku kula mu nzumbi. Kulungulula o ukexilu uami kia bhonzele, maji kusanguluka kuami kua dibandekesa dingi. Muenhu uami uala dingi ni valolo.”

14 Phange ia mukuá mu ixi ia Filipinas, a muixana Reylene, uexile ni maka engi. Né muene uexile kiá Mbangi ia Jihova, uexile mu banza dingi mu xikola ia katunda ni kukala ni salu i futa kitadi kiavulu. Mu kubhita kithangana, o ji mbambe jê mu nzumbi, ki jexile dingi ni valolo. Muene uambe: “Nga mateka kudivua kuila kua kambele kima kiexile ni valolo iavulu ku muenhu uami, o salu ndenge.” Reylene ua lungulula o ibanzelu iê, iú ua tula dingi o ubhezelu kua Jihova ku pholo dia ima ioso. Kindala ua dielela dingi mu kikanenu kia Jihova kiala mu divulu dia Matesu 6:33, 34. Muene uambe: “Nga dielela kuila Jihova ua-nda ngi langa!” Nange eie uejiia jiphange mu kilunga kié, ala ue ni ukexilu iú. Kioso ki tu mona o nguzu ia bhanga phala kukaiela Kristu, tu mesena kukaiela o ufiiele uâ.—1 Kolindo 11:1; 2 Tesalonika 3:7.

KALA NI “KILUNJI KIA KRISTU”

15, 16. (a) Ihi i tua tokala kubhanga phala kukaiela Jezú? (b) Kiebhi ki tu tena kubanza kala “Kristu?”

15 Kiebhi ki tu tena kukaiela o phangu ia Kristu? O divulu dia dianga dia Kolindo 2:16 dilondekesa kuila, tua bhingi kukala ni “kilunji kia Kristu.” O divulu dia Loma 15:5 di tu suinisa ‘kukala ni muxima umoxi mu kukaiela o phangu ia Jezú Kristu.’ Phala kukaiela Kristu, tua bhingi kuijiia ihi ia kexile mu xinganeka ni kubhanga, ni kiebhi kia kexile mu divua. Jezú ua bhanene dingi valolo ku ukamba uê ni Nzambi, ima ia mukuá ndenge. Mu kiki, se tu kaiela o phangu ia Jezú, tua-nda kaiela ue o phangu ia Jihova. Kima kiambote kubanza kala Kristu.

16 Kiebhi ki tu tena kubanza kala Kristu? O maxibulu mê a mu muene kubhanga madiuanu, a mu ivu kulonga athu avulu, a muene ue kiebhi kia talatala athu a maukexilu oso, a mono ue kiebhi kiexile ni ixinganeku ia difu ni ia Jihova. Ene ambe: “Tuala tu jimbangi ja ima ioso Muene ia bhangele.” (Ikalakalu 10:39) Lelu, ki tu tena kumona Jezú. Maji, mu Bibidia muala misoso ia zuela ia lungu ni Jezú, i tu kuatekesa ku muijiia kiambote. Kioso ki tu tanga ni kuxinganeka mu divulu dia Matesu, Marku, Luka ni Nzuá, tu dilonga ima iavulu ia lungu ni Jezú. Kiki ki tu kuatekesa ‘ku mu kaiela mu makanda’ phala tu kale ni “kilunji kimoxi” kia kexile na-kiu muene.—1 Phetele 2:21; 4:1.

17. Kiebhi o kuxinganeka kala Kristu kua-nda tu kuatekesa?

17 Mbote iebhi i tu katula mu kukala ni ixinganeku ia difu ni ia Kristu? O kúdia kuambote ku tu bhana nguzu. Kiene ue kimoxi, o kuizalesa o kilunji kietu ni ixinganeku ia Kristu ku tu bhangesa ku kula mu nzumbi. Bhofele-bhofele, tuejiia ihi ieji bhanga muene. Kubhanga kiki, kua-nda tu kuatekesa kusola o ima i sangulukisa Nzambi, ni kukala ni kitongoluelu kia zele. Kiki ki tu bhangesa kumona kuila, tua bhingi muene ‘kukaiela o phangu ia Jezu Kristu.’—Loma 13:14.

18. Ihi i ua dilongo ia lungu ni kukala muthu ua kulu mu nzumbi?

18 O milongi iii ia tu kuatekesa kutendela kiebhi ki kala o muthu ua kulu mu nzumbi. Tua dilongo phangu iambote ia athu a a endesa kuala o nzumbi ikola. Tua dilongo ue kuila, o kukala ni “kilunji kia Kristu” ku tu kuatekesa kukala ni ixinganeku ia difu ni ia Jihova, ni kukala ni ukamba uambote ni muene. Maji sai kima ki tu tena kuijiia dingi. Mu kifika: Kiebhi ki tena kuijiia se tuala tu athu a kulu mu nzumbi? Ihi i tu tena kubhanga phala tu kule mu nzumbi? Ni kiebhi o kukala ni ukamba uambote ni Nzambi ku tu kuatekesa kuzediua ku muenhu? Tua-nda dilonga o itambuijilu ia ibhuidisu iii mu milongi ia kaiela.