1, 2. (a) Adieyi mpangi zayingi bevovanga mu kuma kia kala nkwa kimwanda? (b) Nkia yuvu yamfunu tubakila e mvutu mu longi diadi?

MPANGI mosi ankento kuna Canadá wavova vo o kala nkwa kimwanda kiese kiayingi dikuntwasilanga, dikunsadisanga mu nuana ye mpasi za zingu. Mpangi mosi kuna Brasil wakazala se vioka mvu 23 wavova vo o kala yo nyindu a mwanda dikunsadisanga kumosi yo nkaz’andi mu kala ye longo lwakiese. Mpangi mosi kuna Filipinas wavova vo o kala nkwa kimwanda dikuntwasilanga luvuvamu lwa ntima yo kunsadisa mu zola mpangi z’akala ye z’akento a zunga yovo nsi zankaka.

² E nona yayi isonganga vo o kala nkwa kimwanda nluta miayingi dikututwasilanga. Aweyi tulenda kitukila akwa kimwanda yo vua nluta miami? Diantete, tufwete bakula dina Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia akwa kimwanda ana bafilwanga kwa mwand’avelela a Nzambi yo badikila mambu nze una Yave kebadikilanga mo. Mu longi diadi, tubaka e mvutu za yuvu eyi yamfunu: (1) O kala nkwa kimwanda aweyi  disongele? (2) Nkia nona ya Nkand’a Nzambi ilenda kutusadisa muna zikuka muna mwanda? (3) E ngolo tuvanganga za kala yo nyindu a Kristu aweyi zilenda kutusadisila mu kala akwa kimwanda?

3. O Nkand’a Nzambi aweyi usongelanga e nswaswani vana vena nkwa kinitu yo nkwa kimwanda?

³ Paulu wa ntumwa wavova diambu dilenda kutusadisa mu zaya e nswaswani vana vena “nkwa kimwanda” ye “nkwa kinitu.” (Tanga 1 Korinto 2:14-16.) O nkwa kinitu “ke tambulanga mambu ma mwand’a Nzambi ko, kadi ma uzowa kuna kwa yandi; kalendi mo zaya ko.” Kansi, o nkwa kimwanda “osatanga mawonso.” Okalanga yo “nyindu a Kristu,” i sia vo, osianga ngolo za badikila mambu nze Kristu. Paulu watukasakesa twakala akwa kimwanda. Nkia mpila zankaka o nkwa kinitu kaswaswanene yo nkwa kimwanda?

4, 5. Aweyi tulenda zayila o nkwa kinitu?

⁴ Aweyi ukalanga e ngindu za nkwa kinitu? O nkwa kinitu ngindu za wantu a nza kelandanga yo sia zolela yandi va fulu kiantete. Paulu wayikila e ngindu zazi vo “mwanda una usalanga owau muna wan’akolami.” (Efeso 2:2) O mwanda wau ufilanga wantu ayingi mu tanginina e fu ya wantu bezinganga yau. Bevanganga mawonso bemonanga vo mambote muna meso mau, ke belemvokelanga nkanikinu mia Nzambi ko. O nkwa kinitu oyindulanga oma ma kinitu. Edi kebanzanga vo e wisa, nzimbu yovo zolela yandi isundidi o mfunu.

⁵ O nkwa kinitu okuyivananga muna mambu mana Nkand’a Nzambi uyikilanga vo “mavangu ma nitu.” (Ngalatia 5:19-21) Muna nkand’antete kasonekena Akristu kuna Korinto, Paulu wayika mambu mankaka bevanganga awana bena yo nyindu a nitu. Wantu awaya bazola e ntantani, vambula wantu, fila akaka muna ukolami, nata akwau kuna mbazi a nkanu, ke bezitisanga akwa wisa ko. Dia yo nua besianga va fulu kiantete muna zingu kiau. O nkwa kinitu ke lendanga zizidila ntonta za vanga edi diambi ko. (Ngana 7:21, 22) Yuda wavova vo mwand’a Yave ulenda katuka mun’awana bena yo nyindu a kinitu.—Yuda 18, 19.

6. Aweyi tulenda zayila o nkwa kimwanda?

⁶ Nswaswani yo nkwa kinitu, o nkwa kimwanda otokanenanga e ngwizani andi yo Nzambi. Oyambulanga vo mwand’avelela a Nzambi wanfila yo sia e ngolo za tanginina Yave. (Efeso 5:1) Ovanganga e ngolo za longoka e ngindu za Yave yo badikila mambu nze una Yave kebadikilanga mo. Nzambi wakieleka kikilu kwa yandi. Nswaswani yo nkwa kinitu, o muntu una yo nyindu a mwanda ozitisanga e nkanikinu mia Yave muna mambu mawonso ma zingu kiandi. (Nkunga 119:33; 143:10) Ke kuyivananga mu “mavangu ma nitu” ko, kansi osianga ngolo za yima “e mbongo a mwanda.” (Ngalatia 5:22, 23) Muna songa e nsas’a kala yo nyindu a kimwanda, tulenda yindula e nona eki: O muntu una vo nkiti ambote oyikilwanga vo muntu una ye ngindu za kinkita. Diau dimosi, o muntu otokanenanga e ngwizani andi yo Nzambi oyikilwanga vo nkwa nyindu a kimwanda.

7. Adieyi Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia muntu una yo nyindu a mwanda?

⁷ Yesu wavova vo akwa kiese awana bena  yo nyindu a kimwanda. Muna Matai 5:3 tutanganga vo: “Kiese kw’awana bazeye nsatu zau za kimwanda, kadi e Kintinu kia zulu i kiau.” E sono kia Roma 8:6 kisonganga vo muna vua moyo, divavanga vo twayindulwilanga mambu mun’owu wa nyindu a Yave. Kivovanga vo: “Kadi o nyindu a nitu, i lufwa, kansi o nyindu a mwanda, i moyo yo luvuvamu.” Muna kuma kiaki, avo tukala yo nyindu a kimwanda, kana nkutu owau tulenda kala mu luvuvamu yo Nzambi, luvuvamu yo yeto kibeni yo kala ye vuvu kia moyo a mvu ya mvu.

8. Ekuma dikadilanga diampasi mu kala nkwa kimwanda?

⁸ Dialudi vo mu nza yambi tuzingilanga. O wantu tuzinganga yau ke bena yo nyindu a Nzambi ko. Muna kuma kiaki, tufwete vanga ngolo mu tanina e ngindu zeto. Avo e ngindu zeto ke zina ngwizani ko ye ngindu za Yave, tusambukila e ngindu ye mavangu ma wantu a nza. Aweyi tulenda vengela e diambu diadi? Aweyi tulenda nungunukina muna mwanda?

9. (a) Aweyi tulenda longokela kala yo nyindu a mwanda? (b) Nkia nona tuvovela mu longi diadi?

⁹ Nze una o mwana kafwete longelwa kwa mase mandi yo tanginina e mbandu au yambote, yeto mpe tufwete longwa kw’awana bakala ye ngwizani ambote yo Yave yo tanginina e mbandu au. Ediadi dikutulonga una tulenda kadila yo nyindu a mwanda. Kuna diak’e sambu, tulonganga mana tufwete venga vava tumonanga mana bevanganga awana bena yo nyindu a nitu. (1 Korinto 3:1-4) Muna Nkand’a Nzambi muna ye nona ya wantu ambote ye ya wantu ambi. Yambula twabadika nona ya wantu tulenda tanginina nze Yakobo, Maria yo Yesu.

10. Aweyi Yakobo kasongela vo nkwa kimwanda kakala?

 ¹⁰ Nze ayingi muna yeto, Yakobo zingu kiampasi kakala kiau. O mpangi andi Esau wavavanga kumvonda. O ko wandi wakwamanananga kumvuna. Kansi, o lukwikilu lwa Yakobo muna nsilu una Yave kasia kwa Abarayama ke lwakuluka ko. Yakobo wazaya wo vo muna kanda diandi i mulunganena o nsilu wau. Muna kuma kiaki, watoma lunga-lunganga esi kanda diandi. (Etuku 28:10-15) Yakobo kayambula ko vo e fu yambi ya wantu yamfila mu vilakana e nsilu mia Yave. Kasikil’owu, Yakobo wadodokela Yave kimana kantanina vava kamona vo mu vonza kena kia vondwa kwa mpangi andi. Wasamba vo: “Ngeye wavova vo: Mwesa ikumwesa mbote, nkitula mbongo aku ng’esenge dia kalunga.” (Etuku 32:6-12) Yakobo lukwikilu lwasikila kakala lwau muna nsilu mia Yave yo songa wo muna mpila kanatinanga e zingu kiandi.

11. Aweyi tuzayidi wo vo Maria nyindu a mwanda kakala wau?

¹¹ Owau, tubadika e mbandu a Maria. Yave wansola kimana kakala ngudi a Yesu kadi nyindu a mwanda kakala wau. Tanga dina Maria kavova vava kayenda kingula yitu yandi, Zakariya yo Elisabete. (Tanga Luka 1:46-55.) Tumwene vo Maria Diambu dia Nzambi kazolanga ye watoma zaya e Sono ya Kiyibere. (Etuku 30:13; 1 Samuele 2:1-10; Malaki 3:12) Kana nkutu vava Maria yo Yosefe bakazala, ke bavukana nitu ko yavana Yesu kawutuka. Kuna kwa yau,e kiyekwa bavewa kwa Nzambi i kiasunda o mfunu ke mu zolela ya yau kibeni ko. (Matai 1:25) Vana ntandu, Maria wasianga e sungididi muna mawonso mavangamanga e kolo Yesu kasansukanga yo tamba o matu muna mambu kalonganga. Maria ‘walunda  e mvovo miami miawonso muna ntim’andi.’ (Luka 2:51) Ediadi disonganga vo maria wavingilanga e ndungan’a nsilu mia Nzambi mu kuma kia Masia. Nga tulenda tanginina Maria muna vanganga mana Nzambi kekutulombanga vo twavanga?

12. (a) Aweyi Yesu katangininanga Se diandi? (b) Aweyi tulenda tanginina Yesu? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

¹² Muna wantu awonso bazinga kala ova ntoto, Yesu i mbandu isundidi muna diambu ditadidi kala yo nyindu a mwanda. Vava kakala ova ntoto, Yesu wasonga vo Se diandi katangininanga. E ngindu ye mavangu mandi ngwizani makala y’oma ma Yave. Wavanganga luzolo lwa Nzambi yo zitisa nkanikinu miandi. (Yoane 8:29; 14:9; 15:10) Kasikil’owu, tezanesa dina Yesaya kavova mu kuma kia nkenda za Yave ye dina Maku kavova mu kuma kia nkenda za Yesu. (Tanga Yesaya 63:9; Maku 6:34.) Nga tutangininanga Yesu muna songanga e nkenda kw’awana bevavanga lusadisu? Nga tukuyivananga muna salu kia samuna yo longa e nsangu zambote nze una Yesu kavanga? (Luka 4:43) Awana bena yo nyindu a mwanda befwilanga akaka e nkenda yo vanga mawonso muna kubasadisa.

13, 14. (a) Adieyi tulenda longoka muna mbandu ya mpangi bena yo nyindu a mwanda? (b) Yika e nona.

¹³ O unu, vena ye mpangi zayingi z’akala ye z’akento bena yo nyindu a mwanda besianga e ngolo za tanginina Kristu. E mpangi zazi akwa vema muna salu kia umbangi, azodi a nzenza ye akwa nkenda. Kana una vo wantu alembi lunga, besianga e ngolo za yima e fu yambote yo vanga mana Yave kazolele. Mpangi mosi ankento kuna Brasil, nkumbu andi Rachel, wavova vo: “Yazolanga landa e moda. Muna kuma kiaki, kiavuatanga mvuatu mia luzitu ko. Kansi, o zaya e ludi diamfila mu vanga e ngolo za kala yo nyindu a mwanda. O soba e mpil’a zingu kiame ke diakala diambu diakete ko, kansi diantwasila kiese kiayingi yo kunsadisa mu kala ye kani diasikila muna zingu.”

¹⁴ Reylene, mpangi ankento ozingilanga kuna Filipinas, diambu diankaka kanuananga diau. Kana una vo mu ludi kakala, edi kasianga va fulu kiantete i tanga sikola zandá yo vava salu kiafutanga nzimbu zayingi. Kuna kwalanda, makani ma mwanda ke makala diaka mfunu ko kwa yandi. Wavova vo: “Yabakula vo diambu diakondwanga muna zingu kiame, diambu disundidi o mfunu ke mu salu kiame ko.” Mpangi Reylene wasoba e ngindu zandi yo sia e salu kia Yave vana fulu kiantete muna zingu kiandi. Owau, obundanga e vuvu muna nsilu a Yave una muna Matai 6:33, 34. Wavova vo: “Ngina ye ziku vo Yave okunsadisa.” Nanga muna nkutakani eno muna ye mpangi zayingi bevanganga diau dimosi. Vava tumonanga e ngolo bevanganga mu tanginina Kristu, tuvavanga tanginina lukwikilu lwau.—1 Korinto 11:1; 2 Tesalonika 3:7.

15, 16. (a) Adieyi tufwete vanga muna kala nze Kristu? (b) Aweyi tulenda yambulwila vo “nyindu a Kristu” watufila?

¹⁵ Aweyi tulenda tanginina Kristu? E sono kia 1 Korinto 2:16 kivovanga vo tufwete kala yo “nyindu a Kristu.” E sono kia Roma 15:5 kikutusungamesanga vo twakala yo ‘nyindu nze una wakala yo Kristu Yesu.’ Muna kala nze Kristu, tufwete zaya e ngindu zandi, una kamonanga ye mpila kavangilanga e mambu. Yesu wasianga e ngwizani  andi yo Nzambi vana fulu kiantete ke mu konso lekwa ko. Muna kuma kiaki, vava tutangininanga Yesu, tutangininanga mpe Yave. Kiaki i kuma dinina o mfunu mu kala yo nyindu a Yesu.

¹⁶ Aweyi tulenda kadila yo nyindu a Yesu? Alongoki bamonanga Yesu vava kavanganga masivi, bawanga vava kalonganga ndonga ya wantu, bamonanga una kakadilanga yo wantu a mpila zawonso ye una kafidilwanga kwa ngindu za Yave. Bavova vo: “Tu mbangi za mambu mawonso kavanga.” (Mavangu 10:39) O unu, ke tulendi mona Yesu ko. Kansi tuna ye nsangu za zingu kiandi zasonama muna Nkand’a Nzambi ezi zikutusadisanga mu toma kunzaya. Vava tutanganga yo badika e nsangu zina muna nkand’a Matai, Maku, Luka ye Yoane, tulongokanga mayingi mu kuma kia nyindu a Yesu. Ediadi dikutusadisa mu ‘landa e ntambi zandi una ufwene’ yo kala yo “nyindu wau mosi” nze una kakala wau.—1 Petelo 2:21; 4:1.

17. O kala yo nyindu a Kristu nkia nluta dilenda kututwasila?

¹⁷ O kala yo nyindu a Kristu nkia nluta dilenda kututwasila? Nze una madia mambote mekutuvaninanga o nkuma muna nitu, o zadisa ngindu zeto yo nyindu a Kristu dikutukumika muna mwanda. Malembe malembe, tuzaya dina Yesu kadi vanga muna konso diambu ditubwididi. Muna mpila yayi, tubaka nzengo zambote ziyangidika Nzambi yo kala ye ntona zambote. Adieyi obenze? Nga yayi ke kuma yambote ko ifwete kutufila mu ‘vuata Mfumu Yesu Kristu’?—Roma 13:14.

18. Adieyi olongokele muna diambu ditadidi kala yo nyindu a mwanda?

¹⁸ E longi diadi ditusadisi mu bakula e nsas’a kala yo nyindu a mwanda. Tulongokele mbandu ambote yasonga awana bafilwanga kwa mwand’avelela. Tulongokele mpe vo o kala yo “nyindu a Kristu” dikutusadisanga mu badikila mambu nze una Yave kebadikilanga mo yo kala ye ngwizani ambote yo yandi. Kansi, vena ye mambu mankaka tulenda longoka. Kasikil’owu: Aweyi tulenda zayila vo twakumama twina muna mwanda? O kala nkwa kimwanda nkia mfunu dina muna zingu kieto? Tubaka e mvutu za yuvu yayi muna longi dilanda.