Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Maaliaŋndo—Suliŋ Naŋ Chɔm a Mɛɛ Naŋ Suaa Yɛ Vɛlɛ a o Kaa Naa Niŋndo

Maaliaŋndo—Suliŋ Naŋ Chɔm a Mɛɛ Naŋ Suaa Yɛ Vɛlɛ a o Kaa Naa Niŋndo

TE WANAA cheleŋnda chaa naa biyɔɔ pɛ, miŋ sinaŋ nyɛkɛndɛi. Nduyɛ, mi hei dɛɛniaa naa kɔltaŋ le sinaa maa a buulaŋ a naa. Te acheleŋnda chaa naa biyɔɔ pɛ, miŋ chɔm balika melaa. Kɛ vɛɛ naa bɛɛ ŋ pɛɛku yɛ le acheleŋnda malaa?

Wana mala waŋnda wo buulaŋ kpeekpei a acheleŋnda. Nduyɛ, mbo chɔm ndi a mɛɛ o suaa yɛ vɛlɛ a mɛɛ o tosa sɔɔŋ yɛ. O cho ko chaa suɛi o waŋnda lo kinɛi le, kɛ mbo bii nda nyɛkɛndɛi kanifuule, o kaala nda nduyɛ mbo bii yiyaŋnda ndalaŋ bila. I hiou wa i sɔvɛ ve cho ni, maaliaŋndo cho nyɔɔ opilɛ o nyɛm nyina Mɛlɛkaa o ke wana woŋ tɛɛŋ. (Kaleesiaŋnda 5:​22, 23) Chɛhowa yeema naa miŋ wa wanaa mala acheleŋnda wa. Lelaŋ, ŋ tofaŋndɔ mɛɛ Chɛhowa nda Po ndɔɔ cho wanaa malaa yɛ nduyɛ, miŋ che mɛɛ naŋ tual taamasi ndaa kɔɔli yɛ.

WANA MALA WANA O WANA WO CHƐHOWA CHO NI

Wana mala wana o wana wo Chɛhowa cho ni. Hali “wanaa sina ikɛndɛ le wa a wanaa kɔl vesɛiya” bɛɛ, mbo mala nda. (Luku 6:​35) Le taamaseliiyo, Chɛhowa ndu “o wa wana kɛndɛ, o wa wana wɔɔŋ, nda fau yɔŋgoo nda paaleŋ. Nduyɛ, wanaa tosa tonyaa wa ni, a wanaa tosa dɛnɛ wɔɔŋndo wa, mbo yɔŋgu piɔɔ le nda kpou.” (Maatiu 5:​45) Wanaa laalaŋ pɛɛŋ maa Chɛhowa le cho Wana Toosiaa nyɔɔŋ kpou wo le wa bɛɛ, sɔla ndu malaa o ba vɛlɛ a kɔl kɛndɔɔ nyɛɛmbɔ o yoomoo niŋ.

Taamasi bɛndu Chɛhowa chɔm le waŋnda malaa wo cho nyɛ o tosal Adam nda Ifi wo ni. Mɛɛ nda tosa dɔɔ hakioo, “ma suandu pei fikiiye yambalaŋ, ma yiinuŋ o lachaŋ.” Kɛ Chɛhowa ndoo sina maa te ndaa fula pɛ o kpeloo Idɛŋ niŋ, ndaa yeema niŋ nyɛlaŋ le nda mandaa kanifuule, sendioo wa lɛŋndeŋ choo, nduyɛ “yɔɔŋ a yɔmii ŋyuɛi” wa wulɔɔ o lɛŋndeŋ choo. Lelaŋ, mi Chɛhowa mala nda mbo toosiaa “nyɛ chuɛɛnaŋndo a yaula visiaa” le nda.—Chɛnɛsee 3:​7, 17, 18, 21.

Chɛhowa ndu, “o wa wana kɛndɛ, o wa wana wɔɔŋ,” nda kpou mbo mala nda. Kɛ, buɛiyaa nduaa dɔu tiindaŋndo o ndu niŋnda, o hiau mala. Le taamaseliiyo, teleŋ Sɛkalaya wa wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo, mi maalikɛinɔ pilɛ wa buulaŋndo le mɛɛ Isɔluɛiya ndaa pɛŋgi maaŋ Chɛhowaa taŋgullo Chulusɛlɛm yɛ. Mi Chɛhowa yaŋ nyɛ maalikɛinɔɔ wa ndu dimullo wo nilaŋ, nduyɛ mbo suaa “diomnda kɛndɛlaŋ, a diomnda nyɔɔlaa laŋ” o maalikɛinɔ koŋndo. (Sɛkalaya 1:​12, 13) Mi Chɛhowa bii vɛlɛ Ilaacha, wana ndoo suaa le ndu wo o nɛi pilɛ koŋ choo. O teleŋ pum niŋ, mi Ilaacha tambu kɔllo tau, nduyɛ mbo yiyaŋ maa ndupilɛ kpe cho ni. Lelaŋ, mbo dimul Chɛhowa le mbo chua yoomu ndɔɔ. Kɛ mi Chɛhowa chɔm maa o buulaŋ a Ilaacha. Nduyɛ, mbo viam maalikɛinɔɔ le mbo luei ndu yoomuaŋ. Mi Chɛhowa ke Ilaacha tiindaŋndo maa o cho ndupilɛ le cho le. Mi mala Chɛhowa mala Ilaacha wo luei ndu yoomuaŋ, le mbo hiou lachi a wali ndoo keŋnuŋ ndu wo tosaa. (Masaa Bɛnduaa Tasiaa 19:​1-18) Kɛ o buɛiyaa Chɛhowaa tɛɛŋ kinɛi, o nɛɛnɛ ŋ yiyaŋ yɛ maa ndu hiou taamasi Chɛhowaa tolɔɔ kɔɔli le waŋnda malaa o nɛi kɛndɔɔ niŋ?

CHIISU WA WANA MALAA KƐNDƐ

Teleŋ Chiisu wa o chieeŋndo choo wo, mi waŋnda ndaa che mɛɛ kpɛ o wa wana kɛndɛ yɛ. O ve ŋuasu ŋuasu le. Nduyɛ, lepilɛ bɛɛ o beŋ acheleŋnda le ma tosa yeemɛi nduɛi le. Ndoo buulaŋ le acheleŋnda. Lelaŋ, mbo dimi aa, “Wana o wana cho o yɔkpaa a nyɛ palaa, la huŋ naa ya chua. I nɔla mi soli nya o dɛnɛla palaalaŋ niŋ. . . . Kani fondole, pɛɛkula nilaŋ la kindu chua le.” (Maatiu 11:​28-30) Le mɛɛ ndoo mala waŋnda tau yɛ, lelaŋ waŋnda ndaa tual ndu kɔɔli ni ba o ba ndoo kɔ. Le nyɛiyii ndoo nɔ le waŋnda ve, mbo ke nda nyɛdiaa, mbo siŋgi wanaa wa a naalaŋnda, nduyɛ mbo pɛɛku nda “sɔɔŋ tau tau” a Finya ndɔ okɔɔ.—Maki 6:​34; Maatiu 14:​14; 15:​32-38.

Mi Chiisu ndoo bii yiyaŋnda acheleŋnda bila. Nduyɛ, mi ndoo mala nda o nɛi kɛndɔɔ niŋ. Nduyɛ pɛɛŋ, ndoo wa bɛɛ o saŋgɛiyo, mi ndoo mala wana o wana ndoo kuɛ pɛ o ndulo. (Luku 9:​10, 11) Yiyaŋndɔ a nyɛ ndoo yɔŋnuŋ a chua ndoo nɔ naa ŋwaŋ laandoo wo. Ndoo yeema mbo sɔla sioŋgɔɔ. Le sabu koŋ, mbo pilaŋ Chiisu domaa. Kɛ a mɛɛ Sawa Mɛlɛka Ke Muuse Wo ndoo dimi yɛ, chua koŋ ndoo nɔ mbo tosa keŋ te kanifuule, o ve o diandaa le. (Lɛvitikɔɔ 15:​25-28) Yɛɛ Chiisu ndoo tosa yɛ? O suu o ndu lo a kɔl tuu le. Mbo cha maa siooŋnde wa ndu. Lelaŋ, mbo chɔm ndu nyɛiye kanifuule, ndoo saŋga niŋ le wɔsilaŋ 12. Mbo dimul ndu aa, “Chua nuu, tiindaŋ ŋ dɔu o Mɛlɛka niŋ ndo tosa ma sɔla sioŋgɔɔ. Kɔ a kɔl kɛndɛ, ma lo o siaŋgaa.” (Maki 5:​25-34) Wana mala waŋnda wo kɛsɛ Chiisu wa ni!

MI WANA NƆ NYƐIYE WO MALA ACHELEŊNDA

O taamaseliila naŋ yaasiaa laŋ niŋ, ŋ pɛɛku maa te ŋ nɔ pɛ nyɛiye, ŋ cho nyɛ tosa le acheleŋnda malaa. Mi Chiisu kindila mɛɛ hei cho suɛi sɔvɛ yɛ o tale o dimi a Sameelianɔ inyɛiyo okɔɔ wo niŋ. Po Chuunɔ pilɛ viiya ndaa bii ni ma puu ndu nyɛ o nyɛ o ba. Nduyɛ, ma luaa ndu lɔɔ pila, okoŋ ma mɛi ndu tendu piɔm o nɛiyo daŋgala. Kɛ mɛɛ Sameelianɔ pilɛ wa kɔlaŋ inɛ mbo cha laŋunɔɔ hoo, mi nyiɛɛyii nduɛi i bii ndu, mi che bɛɛ Sameeliaŋnda nda Chuuwa ndaa tulnaŋ leyɛ. Kaa kɛndɛ ndoo nɔ le waŋnda malaa wo nyindu ndu ni le laŋunɔ nda booluu koŋndo malaa. Mbo tuaa pauvii keŋ, okoŋ mbo kua a ndu o chiɛi nda yiya wanaa hiauwaŋnda wo le ndu chiɔuwo. Mi Sameelianɔ koŋ bii nyɛsɔlaa mbo ke wana chiɛiyo le mbo hiou lachi a po koŋ chiɔuwo. Nduyɛ pɛɛŋ, mbo chua buŋgɛi maa o cho paawa nyɛ o nyɛ cheleŋ wana chiɛiyo pisi pɛ okoŋ kɔɔli.—Luku 10:​29-37.

Kaa inyɛiyo nyindu naa ni le miŋ yiyaŋ a acheleŋnda, vɛlɛ miŋ dɛɛniaa nda kɔltaŋ. Nduyɛ, o ve ko a mɛɛ naŋ suaa yɛ le, kɛ a mɛɛ naŋ tosa sɔɔŋ yɛ. Baabuiyo dimi aa, “Buulaŋndo wolɔɔla lusulɛila bɛndulaŋ pila o cho ni. Kɛ diomnda kɛndɛlaŋ ndaŋ ndaŋ, le teleŋ o teleŋ, kɔllo la nyɔɔlu wana ni.” (Pulɔwaa 12:​25) Te ŋ wa pɛ wanaa mala waŋnda vɛlɛ a wanaa ikɛndɛ, hei nyindu naa le acheleŋnda diomnda dɛɛniaalaŋ dimullo, nduyɛ keŋ tosa ma wa a kɔl kɛndɛ. * (Tofa tɛɛsiaa amatou.) Diomnda naala kɛndɛlaŋ la cho nda chɔm maa ŋ buulaŋ a nda. Nduyɛ, keŋ tosa ndi tɛtɛlɛ le ma biunuŋ bahawɛilaŋ o yoomoo niŋ.—Pulɔwaa 16:​24.

MƐƐ WANA SIMNUŊ WANA MALA WAŊNDA WO YƐ

Naa kpou nɔla miŋ mala acheleŋnda kanifuule, Mɛlɛka toosiaa naa o velaŋ ndɔɔ niŋ. (Chɛnɛsee 1:​27) Le taamaseliiyo, mi Chuliyɔɔ, wana bɛndu sovɛiyaa Luomaŋnda, o ndoo nɔ kalaŋndo le kɔlaŋ a kiilanɔɔ Pɔɔl Luomndo, “tosa tonya mbo mal Pɔɔl fondaŋ. Mi Pɔɔl kua naa chaaŋaa nduaa chua Saidɔŋ le ma mala ndu mɛɛ kpɛ nda aa nɔ le ndu malaa yɛ.” (Walta Wanaa Chiisuaa 27:​3) Mɛɛ dɛndɔɔ kɔɔlu a Pɔɔl vɛlɛ a wanaa cheleŋnda, mi waŋnda o chioo Maata niŋ yiya nda, ma bii nda “biyɔɔ kɛndɔɔ pila” nduyɛ, ma kiisul nda pɛɛŋ yiŋndeŋ le haŋgɔɔ. (Walta Wanaa Chiisuaa 28:​1, 2) Mi waŋnda haa tosal nda sɔɔŋ kɛndɔŋ. Kɛ le mi Chɛhowa wa a kɔl kɛndɛ, mɛɛ mi waŋndo wa wana mala waŋnda wo le teleŋ o teleŋ, o ve ko a teleŋndaŋ te.

Chɛhowa yeema mi kaa maaliaŋndo simnuŋ wana chieeyɛi nɛi, nduyɛ miŋ wa keŋ tosaa lɔɔlɔɔ o yoomula naalaŋ niŋ. Le sabu koŋ o dimul naa ni maa nyɛ naŋ nɔ niŋ miŋ tosa wo cho kɛndɛi nɔɔ ni. (Kolosiaŋnda 3:​12) Kɛ o cho suɛi bɛɛŋ le maaliaŋndo teleŋ o teleŋ te. Le sabu yɛɛ? Naapum, ŋ yɔŋguŋ le wana mala le kanifuule, miŋ wa siɔmbulaŋ, kiisaŋndo ɔɔ kaayei naŋ nɔ nyɛɛmbɔ ni. Ɔɔ naapum, mi i wa ikala le wanaa tosal naa sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ nda malaa. Kɛ te ŋ piɛi pɛ le nyina diandaa, nduyɛ miŋ kindiŋ le taamasi Chɛhowaa tolɔɔ kɔɔli, o cho naa mala miŋ wa wanaa mala waŋnda wa kɛsɛ.—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 2:​12.

Vɛɛ naŋ looku yɛ sina nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa wallo choo wo le simnɔŋndo wanaa mala waŋnda wa? Nyunaŋndɔ aa, ‘Baa I yaŋ pa acheleŋnda nilaŋ, nduyɛ mi kindiŋ le yiyaŋnda ndalaŋ biyɔɔ bila? Baa I mɛɛndaŋ pa le sinaa te acheleŋnda yeema pɛ malaa? Ɔɔ teleŋ mɛɛlaa ya mala wana cho wanayɛi nii ɔɔ chaaŋ ni le wo?’ O bɛnda ma kɛsi kpeleŋndaŋ. Mɛɛ kpeleŋndo le wanaa balu num nda sinaa nyɛkɛndɛi cho naa yɛ, taama taama haa o kundaa niŋ. O hei niŋ, a tiuba ma sina kpɔkɔsila ndalaŋ vɛlɛ a nyɛ nda hauba wo. Nyɛ cheleŋ ŋ nɔ ma tosa wo cho ni, kindiŋ ma bii waŋnda nyɛkɛndɛi mɛɛ ŋ yeema nda ma bii num yɛ. (Maatiu 7:​12) O mɛɛlulaŋ, nyuna Chɛhowa le malaa, nduyɛ o cho num sala dɔwɔɔ le kindi kindiŋ ŋ cho le simnɔŋndo wana mala waŋnda wo.—Luku 11:​13.

MƐƐ MAALIAŊNDO PIILIAŊ WAŊNDA YƐ

Mɛɛ Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo dɔu o lepula nyɛm mala ndu le simnɔŋndo wana chaa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo wo, waŋnda malaa wa o muŋ tɛɛŋ. (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 6:​3-6) Waŋnda ndaa hɛnaŋ a Pɔɔl kanifuule, sɔɔŋ muŋ mala waŋnda woŋ ndoo dimi ni, vɛlɛ muŋ koni ndoo tosa ni. Nduyɛ, mi ndaa sinaŋ kɛsɛ maa o buulaŋ a nda. (Walta Wanaa Chiisuaa 28:​30, 31) O nɛi pilɛ koŋ choo, te ŋ wa wanaa mala waŋnda wa pɛ, acheleŋnda cho yeema le ma chɔɔlu pɛɛku a tonyaa okɔɔ. Te ŋ wa wanaa mala waŋnda kpou wa pɛ, o yɔŋ bɛɛ wanaa tosal naa sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ nda, naapum hei pilaŋ nda kɔllo, nduyɛ ma siŋga kaala ndalaŋ. (Luomaŋnda 12:​20) Naapum te teleŋ tiŋ hiou pɛ, nda bɛɛ cho yeemɛi chɔm le pɛɛkoo a Baabuiyo okɔɔ.

O Kpele Hɛnɛkiɔɔ niŋ, wana o wana cho wa maaliaŋndo vellaa velle. Wanaa cho fulasɛiniŋndo sɔla wa cho malaa sɔla, nduyɛ apum teleŋ nda tasoo cho wa koŋ ni. Hei cho nda nyindɔɔ le mi nda bɛɛ mala acheleŋnda. Nduyɛ pɛɛŋ, wanaa nɔ ikɛndɛ le wa, vɛlɛ a wanaa mala acheleŋnda le wa kpou ve niŋ o Masale Mɛlɛkaleŋ bɛŋgu le. Wanaa nɔ kaalaa, nduyɛ ma mala waŋnda wa kinɛi cho wa o Kpele Hɛnɛkiɔɔ niŋ lefafɛɛŋ ni. (Sam 37:​9-11) O wa niŋ bɔɔ fondaŋ hɛnɛkɛ vɛlɛ a chieeŋ kɔl nyulu! Kɛ tuupa mi teleŋ koŋ fuuluu, ŋ nɔla miŋ sɔla tɔnɔɔ te ŋ wa pɛ wanaa mala waŋnda. Vɛɛnɛ?

TƆNƆLA CHO LE WAŊNDA MALAA LAŊ

Baabuiyo dimi aa, “Kɛndɛi tosaa mi i mala wana.” (Pulɔwaa 11:​17) Waŋnda yeema bɔɔ le waa latulu a wana mala waŋnda wo, nduyɛ mi nda bɛɛ bii ndu nyɛkɛndɛi. Mi Chiisu dimi aa, “Mɛɛ num tuulul chaaŋnda yɛ, lende koni Mɛlɛka tuulul num ni.” (Luku 6:​38) Lelaŋ, i cho tɛtɛlɛ le mi wana mala waŋnda wo saaluŋ chaŋyaŋ kɛndɔŋ, nduyɛ mbo lo o chaŋyɛi niŋ a nda.

Mi Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo dimul wanaa wa o kundaa Ɛfisɔɔ niŋnda aa, “La tosalaŋ dɛnɛ kɛndɔɔ vellaa velle, nduyɛ, mi la nɔ kɔlta inyiɛɛlaŋ. Nduyɛ, la malnaŋ vellaa velle le yɔŋnda wɔɔŋndaŋ.” (Ɛfisiaŋnda 4:​32) Te waŋnda kpou o kundaa niŋ wa pɛ dɛnɛ kɛndɔɔ tosalaŋndo nduyɛ ma nɔ nyiɛɛye, hei mala mi kundaa wa o kala poŋ, nduyɛ mbo nɔ diompilɔɔ. Ŋ yeema miŋ wa puaapiliaa naa choŋgulaŋ, sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ ɔɔ diomnda nɛiyaa laŋ nda dimullo le o yɔŋ bɛɛ mbo wa o mamɔɔlaŋ niŋ. Kɛ le teleŋ o teleŋ, nyɛ naŋ dimi a nda okɔɔ wo nɔ mbo wa nyɛ mala nda, nduyɛ mbo dɛɛniaa nda kɔltaŋndo. (Pulɔwaa 12:​18) Nduyɛ, fulamakɔɔlioo cho wa ni, kundaa kpou cho wa Chɛhowa piɛiyo a nyaaloo.

A mɛɛ naŋ pɛɛku yɛ, maaliaŋndo cho suliŋ naŋ chɔm o nyɛ o nyɛ naŋ tosa nduyɛ miŋ dimi wo niŋ ni. Nduyɛ, te ŋ wa wanaa mala waŋnda wa pɛ, mɛɛ taamasi Chɛhowa, Mɛlɛka kaala naa nduyɛ mbo nɔ kɛndɛiyo naŋ cho tolɔɔ kɔɔli ni. (Ɛfisiaŋnda 5:​1) Nduyɛ, hei tosa mi kundaa wa o kala poŋ, nduyɛ mbo nyindu acheleŋnda le mi nda bɛɛ piɛi ndu. Lelaŋ, maa ŋ hiounuŋ lachi a tosaa mɛɛ o mɛɛ naŋ nɔla tosaa a yoomuma naŋ kpou le halikpeŋ mi acheleŋnda che maa wanaa mala waŋnda wa Seiyaa Chɛhowaa cho ni!

^ pɛl. 13 O chilaŋ niŋ, ŋ cho isɔɔ a kɛndɛi okɔɔ o buŋgɛi cheleŋ niŋ a nyɛm “nyina Mɛlɛkaa” o ke naa woŋ okɔɔ.