LOKU a van’wani va hi mahela zva zvi nene, hi tizwa khwatsi. Zva hi chavelela hakuva hi tiva lezvaku va khatala hi hina. Kota lezvi hi bongako loku a van’wani va hi mahela zva zvi nene, hi nga gondzisa kuyini kuva vanhu va va nene?

A munhu wa mu nene i khatala nguvhu hi van’wani a tlhela a zvi kombisa hi magezu ni mitiro. A hi lezvaku o va mahela zva zvi nene halahala. I va mahela hi ku va randza ni ku zwisisa lezvi va ti zwisako zvona. A ca lisima ka zvontlhe, hi ku a wunene wun’we wa mihandzu ya moya wo basa wa Nungungulu. (Va Le Galatiya 5:22, 23) Phela Jehovha i lava lezvaku hiva vanhu va va nene. Maku, a hi woneni lezvi yena ni N’wana wakwe va kombisileko zvona wunene ni lezvi hi nga mahako kasi hi pimanyisa cikombiso cabye.

Jehovha mu nene ka vontlhe, hambu ni “ka lava va nga bongiko ni ka lava vo biha”. (Luka 6:35) Hi cikombiso, Jehovha “i tsuwukisa gambo gakwe ka vakubiha ni va va nene, a tlhela a nisa vhula ka valulamileko ni ka vangalulamangiko”. (Matewu 5:45) Hambu lava va nga kholwiko ku Jehovha hi yena Muvangi, va nga vhuneka hi wunene gakwe niku va na ni litsako lo kari wutomini gabye.

A cikombiso ca hombe ca wunene ga Jehovha ci woneka ka lezvi a nga mahela Adhamu na Evha. Zvalezvi va nga wonha, ‘va no runga a matluka ya nkuwu, va maha tinguwo tabye’. Kanilezvi, Jehovha i wa zvi tiva ku le handle ka jardhim ya Edheni va wa ta lava tinguwo ti nga wa ta va vhikela nguvhu, hakuva a misava yi wa rukatelwe niku yi wa tele hi ‘mimizwa ni mahlehlo’. Hikwalaho, Jehovha hi kota ya wunene gakwe i no va mahela “tinguwo ta madzowo” kutani mabhebhe ya zvihari. — Genesisi 3:7, 17, 18, 21.

Hambu lezvi Jehovha a nga mu nene ka “vakubiha ni va va nene”, mu nene nguvhu ka malandza yakwe. Hi cikombiso, cikhatini leci Zakariya a nga hi muphrofeti, a ngilozi yo kari ya Jehovha yi no karateka hi lezvi a vaIzrayeli va nga nyimile ku aka tempeli ya Jehovha le Jerusalema. Jehovha i ingisele lezvi a ngilozi leyo yi nga zvi wula a tlhela a yi hlamula hi “magezu ya ma nene ni yo chavelela”. (Zakariya 1:12, 13, NM) Jehovha i mu mahele zvezvo muphrofeti Elija. Kuve ni cikhati leci muphrofeti Elija a nga mbhela ntamu a tlhela azwa ciwundza laha ka kuza a kombela Jehovha lezvaku a mu daya. Jehovha i kombile lezvaku i wa khatala hi lezvi Elija a nga ti zwisisa zvona, a rumela ngilozi yi ya mu tiyisa. I tlhelile a tiyisa muphrofeti wakwe lezvaku a nga yece. A wunene ga Jehovha gi mu tiyisile Elija a simama ku maha ntiro lowu a nga mu nyikile. (1 Tihosi 19:1-18) Kanilezvi, ka malandza wontlhe ya Jehovha, himani u nga wa ta ku i gi pimanyisile khwatsi a wunene go hlamalisa ga Jehovha?

A cikhati leci Jesu a nga hi laha misaveni, a vanhu va wa zvi wona ku mu nene nguvhu. A nga tshukangi ava munhu wo biha timbilu ne ku tshuka a zama ku kurumeta van’wani lezvaku va maha lezvi a nga zvi lava. I wa khatala hi van’wani. I te: “Tanani ka mina n’wina n’wentlhe mu tirako ni ku bindziwa, ndzi ta mu humuta. . . . Hakuva a pingu wa mina a wu gogonyi.” (Matewu 11:28-30) Kota lezvi Jesu a nga hi mu nene nguvhu, i wa landzelwa  hi vanhu ni kwihi a ngaya kona. I no va zwela wusiwana, a va nyika zvakuga, a va hanyisa, a tlhela a va gondzisa “zvilo zvo tala” xungetano hi Papayi wakwe. — Marku 6:34; Matewu 14:14; 15:32-38.

Jesu i wa zvi zwisisa lezvi a vanhu va nga ti zwisisa zvona a tlhela a va mahela zva zvi nene hi ku ya hi zviyimo zvabye. Hi lisine, hambu ka cikhati zvi nga kala zvi nga ringani ka yena, i wa kombisa wunene a vhuna vontlhe va nga mu yela. (Luka 9:10, 11) Ehleketa hi lezvi zvi nga humelela wasati a nga hi ni mababyi yo huma nkhata. I wa lava ku hanyiswa, hikwalaho i no henya nguwo ya Jesu. Kanilezvi, hi ku ya hi Nayo wa Mosi, a wasati loye i wa nga faneli ku maha lezvo hakuva i wa nga hlazvekangi. (Levhi 15:25-28) Zvini lezvi Jesu a nga maha? A nga zangarangi a mu bhongela. I zvi wonile ku a wasati loye i wa chava, a se mu zwela wusiwana hi lezvi ku nga hundza 12 wa malembe na a xaniseka. I no mu byela lezvi: “N’wananga, a kukholwa ka wena ku ku hanyisile. Famba hi kurula, u hanyiswa ka mababyi ya wena yo bayisa.” (Marku 5:25-34) Hakunene, Jesu i wa hi mu nene nguvhu!

Ka zvikombiso lezvi hi wulawulileko hi zvona, hi gondzile lezvaku loku hi hi vanhu va va nene, hi ta va mahela zva zvi nene van’wani. Jesu i khanyisile lisima la ku maha lezvo a cikhati a nga hlawutela mufananiso wa muSamariya wa mu nene. I te a wanuna wo kari wa muJudha i wa yivelwe, a biwa, a tlhela a tsikiwa laha ruweni na a hi kusuhani ni kufa. A muSamariya wo kari a nga kari a ti fambela hi ruwa gego, i no mu zwela wusiwana, hambu lezvi a vaSamariya ni vaJudha va nga zondana. A wunene gi kucile muSamariya loye lezvaku a vhuna wanuna loye a nga bayisilwe. I no mu hlazva zvilondza zvakwe a tlhela a mu teka a famba naye ka yindlu yo kari yo amukela vapfhumba. A muSamariya loye i no humesa mali a hakhela muhlayisi wa yindlu kasi a hlayisa muJudha loye a tlhela a ti yimisela ku hakhela ni cihi ci nga wa ta laveka. — Luka 10:29-37.

A wunene gi ta hi kuca ku alakanyela van’wani hi tlhela hi va tiyisa hi magezu ni lezvi hi zvi mahako. A Bhibhiliya gi li: ‘A kubindza ka mbilu ku maha munhu a korama; kanilezvi a gezu gi nene gi tsakisa a mbilu.’ (Mavingu 12:25) Loku a wunene ni kusasa zvi hi kuca ku wula zvilo zvi tiyisako van’wani, va ta tsaka nguvhu. * (Wona tlhamuselo wa lahasi.) A magezu ya hina ya ma nene ma ta komba ku ha khatala hi vona niku ma ta va vhuna ku timisela zvikarato wutomini gabye. — Mavingu 16:24.

Hontlheni hi nga zvi kota ku kombisa wunene hakuva Nungungulu i hi vangile hi mufananiso wakwe. (Genesisi 1:27) Hi cikombiso, Julyu, a nduna ya butho ga Roma yi nga nyikilwe ntiro wa ku famba na mupostoli Pawule le Roma, “i no mu khoma khwatsi Pawule, a mu vhumelela ku ya wona vanghana vakwe ni lezvaku va mu vhunetela” le dhoropeni ga Sidhoni. (Mitiro 27:3) A cikhati leci Pawule ni van’wani va nga pandzekelwa hi ngalava na va kari va famba, a vanhu va le Melita va no va ‘mahela wuxinji ga hombe nguvhu’ va tlhela va dzivela ndzilo kasi va wora. (Mitiro 28:1, 2) A vanhu lavo va mahile zvilo zva zvi nene. Hambulezvo, kasi ku tsakisa Jehovha, a munhu a nga faneli ku ya hi ku tshuka a va mahela zva zvi nene van’wani. I fanele kuva mu nene contlhe cikhati.

Jehovha i lava ku a wunene giva cipandze ca wumunhu ga hina hi tlhela hi hanya hi gona. Hi ceco ci mu mahako a hi byela ku hi ‘ambala’ wunene. (Va Le Kolosi 3:12) Kanilezvi a hi contlhe cikhati zvi olovako kuva munhu wa mu nene. Hikuyini? Kuzvilava a hi kombisi wunene hi kuva ni tingana, hi ku chava, kutani hi ku nga khatali nguvhu hi van’wani. Zvi nga maha kambe na zvi hi karatela kuva vanhu va va nene ka lava va hi mahelako zva kubiha. Kanilezvi, loku hi khongela ka Jehovha kasi a hi nyika moya wo basa hi tlhela hi zama ku mu pimanyisa, a nga hi vhuna kuva vanhu va nene nguvhu. — 1 Va Le Korinte 2:12.

Hi nga zvi tivisa kuyini lezvi hi faneleko ku chukwatisa kasi hiva vanhu va va nene nguvhu?  Ti wutise lezvi: ‘Ndza va ingisela khwatsi van’wani ndzi tlhela ndzi zama ku zwisisa lezvi va ti zwisako zvona ke? Ndza zvi pola loku a van’wani va lava ku vhuniwa? Kuve rini a khati go gumesa ndzi nga kombisa wunene ka munhu a nga hiko xaka kutani munghana wa mina wa hombe?’ Gumesa u ti vekela mixuvo, yo kota ku va tiva khwatsi lava u hanyako navo, nguvhunguvhu va lomu bandleni. Loku u maha lezvo, u ta tiva lezvi va zvi lavako ni zvikarato lezvi va nga nazvo. Guma u zama ku va mahela zva zvi nene van’wani, a ku fana ni lezvi u nga wa ta lava ku wenawu va ku mahela. (Matewu 7:12) Hi kugumesa, kombela Jehovha a ku vhuna. I ta ku katekisa laha u ti karatelako kuva munhu wa mu nene. — Luka 11:13.

Laha mupostoli Pawule a nga xaxameta lezvi zvi nga mu maha ava mugondzisi wa mu nene, i patsile ni wunene. (2 Va Le Korinte 6:3-6) A vanhu va wa mu randza Pawule hakuva i wa wula a tlhela a maha zvilo zva zvi nene, niku va wa tizwa na a va khatalela. (Mitiro 28:30, 31) Hi kufanana, loku hiva vanhu va va nene, a van’wani va nga ha lava ku gondza zvin’wani xungetano hi lisine. Loku hiva vanhu va va nene ka vontlhe, hambu ka lava va hi mahelako zvo biha, zvi nga va khumba nguvhu; kuzvilava va nga tshuka va cica mahanyela yabye. (Va Le Roma 12:20) Kuzvilava hi kufamba ka cikhati, va ta tshuka va gondza lisine la Bhibhiliya.

Paradhiseni, vontlhe va ta kombisana wunene. Lava va to vhuxiwa hi ka vafileko va ta mahelwa zva zvi nene; a vokari va to khangula. Handle ko kanakana lezvo zvi ta va kuca ku vonawu va va mahela zva zvi nene van’wani. Hi lisine, vontlhe va kalako va nga hi va nene va tlhela va nga zvi lavi ku vhuna van’wani, va nga ta hanya Mufun’weni wa Nungungulu. Ntsena lava va nga ni lirandzo va tlhela va va mahela zva zvi nene van’wani hi vona va to hanya kala kupindzuka Paradhiseni. (Lisimu 37:9-11) Paradhiseni ku tava wutshamu go rula ni tiko go kala zvigirimuka! Hambu zvezvi ci kalako ci nga se chikela cikhati leco, hi nga vhuneka hi kuva vanhu va va nene. Hi ndlela muni?

A Bhibhiliya gi li: ‘A munhu wa [mu nene] i maha zvinene ka muhefemulo wakwe.’ (Mavingu 11:17) A vanhu va zvi randza ku tshama ni munhu wa mu nene, niku va tolovela ku mu mahela zva zvi nene vonawu. Jesu i te: “Hi lipimo leli mu pimako van’wani hi lona vonawu va ta mu pima hi lona.” (Luka 6:38) Maku a munhu wa mu nene zva mu olovela ku kuma vanghana va va nene va tlhela va simama va hi vanghana.

Mupostoli Pawule i byelile lava va nga hi bandleni ga Efesusi lezvaku va ‘maha va va nene ka mun’we ni mun’wani, va zwelana wusiwana ni ku tsetselelana’. (Va Le Efesusi 4:32) Loku vontlhe lomu bandleni vava vanhu va va nene va tlhela va zwelana wusiwana, a bandla ga tiya gi tlhela gi zwanana. A hi lavi ku tshuka hi solasola vamakabye va hina, hi va hleva, hi wula magezu yo tlhava kutani yo pandza mbilu, ne ku tshuka hi ma wula na hi ku ho hlakana. Wutshan’wini ga lezvo, contlhe cikhati hi fanele ku wula zvilo zvi vhunako ni zvo tiyisa. (Mavingu 12:18) Kota wuyelo ga kona, a bandla gi ta tirela Jehovha na gi tsakile nguvhu.

Kota lezvi hi gondzileko, a wunene i tshamela hi gi kombisako ka zvontlhe hi zvi wulako ni zvontlhe hi zvi mahako. Niku loku hi kombisa wunene, hi pimanyisa Jehovha, a Nungungulu wa hina wa lirandzo ni wo hana. (Va Le Efesusi 5:1) Lezvo zvi tiyisa bandla zvi tlhela zvi kuca van’wani lezvaku va tirela Jehovha. Hikwalaho, a hi maheni zvontlhe hi zvi kotako kasi a van’wani va zvi wona ku hakunene a Vakustumunyu va Jehovha vanhu va va nene!