Skip to content

Skip to table of contents

Nkwa Mamboti—Khadulu Yimmonikinanga mu Mambu Tuntuba ayi Tumvanga

Nkwa Mamboti—Khadulu Yimmonikinanga mu Mambu Tuntuba ayi Tumvanga

MU thangu batu ba kutukyebila mu phila yimboti, befu tumbanga beni mayangi. Ma kutukindisanga kuzaba ti bawu ba kutuvwa nkinza. Bo tumvutulanga matondo mu thangu bankaka ba kutumonisa mamboti, bwidi tulenda longukila kuba bankwa mamboti?

Mutu widi nkwa mamboti wumvwanga bankaka nkinza ayi wummonisa mawu mu mambu kantuba ayi kamvanga. Nandi kasi ko to lukinzu, vayi wunkyebilanga bankaka mu phila yimboti bila wu kubazola ayi wumvisa mabanza mawu. Bilutidi nkinza, kuba nkwa mamboti yidi khadulu yi mbutu wu phevi yinlongo yi Nzambi. (Ngalatia 5:22, 23) Yave kantomba tuba bamboti, diawu ndoko tumona bwidi nandi ayi Mwan’andi bammonisinanga ti badi batu bamboti ayi bwidi tulenda landikinina bifwani biawu.

YAVE WIDI NKWA MAMBOTI KWIDI BABOSO

Yave widi nkwa mamboti kwidi baboso, kheti kwidi batu “bazabanga ko vutula matondo ayi kwidi batu [bambi].” (Luka 6:35) Dedi, Yave ‘wunkienzulanga thangu’andi kuidi batu bambi ayi batu bamboti; wunnokisanga mvula kuidi batu basonga ayi kuidi bobo bakambulu basonga.’ (Matai 5:45) Kheti batu bakhambu kikininanga ti Yave nandi Mvangi, balenda tatamana kubaka ndandu mu mamboti mandi, ayi badi nkadu mayangi mu luzingu.

Kifwani kimweka kimmonisa ti Yave widi nkwa mamboti, kidi mu mambu kavangila Adami ayi Eva. Bo basumuka, vasa vyoka ko beni thangu, Adami ayi Eva ‘balonda meza ma nti wu figu mwingi kufuka zinyitu ziawu.’ Vayi Yave wuzaba ti ba kubasika ku Lumbu lu Edeni, bala tomba bikhutu bilenda luta kuba vana lukyebu, bila ntoto wusingu ayi wuba ‘zitsendi ayi bititi bidi zitsendi.’ Diawu, Yave mu mamboti mandi wuvanga ‘bikhutu bikula bivangulu mu nkanda wu bibulu’ kwidi bawu.—Ngenesi 3:7, 17, 18, 21.

Kheti Yave widi nkwa mamboti kwidi ‘batu bambi ayi batu bamboti,’ nandi wunluta monisanga mamboti kwidi bisadi byandi bikwikama. Dedi, mu thangu Zakalia kaba mbikudi, mbasi yimweka yiba beni dibamu bila basi Isaeli babika bwe tunga tempelu yi Yave ku Yelusalemi. Yave wuyuwa mambu mbasi kankamba ayi wumvana mvutu mu kunkamba “mambu mamboti [ayi] mambu mambombolo.” (Zakalia 1:12, 13) Yave wukyebila mbikudi Eli mu phila ayoyi. Yiba thangu mbikudi Eli kaba kyunda kingolo ayi wuba naveka, diawu kadindila Yave kamvonda. Yave wumonisa ti wuba vwa nkinza mabanza ma mbikudi’andi ayi wufila mbasi mweka mwingi kunkindisa. Nandi mvandi wukindisa mbikudi’andi mu kunkamba ti kasa ba ko naveka. Yave mu luzolo wukindisa Eli mwingi katatamana mu kiyeku kyandi. (1 Mintinu 19:1-18) Vayi, mu bisadi byoso bi Yave, nani ngye wulenda tubila wulandakana kifwani ki mamboti ma Yave mu phila yilutidi?

YESU WUBA NKWA MAMBOTI

Bo Yesu kaba va ntoto, batu bamona ti nandi wuba nkwa mamboti. Nandi kasa ba ko mutu wumbi ayi kabasa kwikanga ko bankaka bavanga to mambu nandi kantomba. Nandi wuba vwanga bankaka nkinza ayi wutuba: ‘Yizanu kuidi minu benu boso luvongidi ayi luneti mimfuna, minu yala ku lukindisa. . . . Bukiedika vangu kiama kisi phasi mu nata ko.’ (Matai 11:28-30) Bo kaba mutu wumboti, batu banlandakana koso kuma kayenda. Mu kibila ki kyadi, nandi wuba vana bidya, wuba belusa ayi wuba longa “mambu mawombo” matedi Tat’andi.—Malako 6:34; Matai 14:14; 15:32-38.

Yesu wuba visanga mabanza ma batu ayi wuba kyebila mu phila yimboti. Kheti mu thangu kaba tombanga kuvunda, wuba sadisanga mu luzolo woso mutu wuba kwendanga kwidi nandi. (Luka 9:10, 11) Yindula mambu mamonikina nkyeto wuba kimbevu ki kukumbanga menga. Nandi waba tomba kubeluka, diawu kasimbila kikhutu ki Yesu. Vayi dedi bummonisina Nsiku Yave kavana Mose, nkyeto beni khanu kasa vanga ko mawu, bila mvindu kaba. (Levitiku 15:25-28) Bwidi Yesu kamwena mawu? Nandi kasa koluka ko yandi mu nganzi. Yesu wumona ti nandi wuba beni boma, ayi wumona kyadi nkyeto beni, bila wutovuka mu 12 di mimvu mu kibila ki kimbevu beni. Yesu wunkamba: ‘Mwan’ama wunkyeto, kiminu kyaku kima kubelusa. Yenda mu ndembama ayi beluka kwaku mu kimbevu kyaku kingolo.’ (Malako 5:25-34) Bukyedika, Yesu wumonisa beni mamboti!

NKWA MAMBOTI WUNSADISANGA BANKAKA

Mu bifwani tuma tubila, tuma longuka ti befu ba bankwa mamboti, twala vanga mambu mwingi kusadisa bankaka. Yesu wumonisa nkinza widi kuvanga mawu bo kata nongu yi dibakala mwisi Samalia. Dibakala dimweka mwisi Yuda banyiba, bambula, bafika kumvonda ayi bambika va ndeku nzila. Dibakala dimweka mwisi Samalia wuba vyoka wummona kyadi, kheti basi Samalia ayi basi Yuda baba kimbeni. Kuba nkwa mamboti kuvanga mwisi Samalia kasadisa dibakala diba tovuka. Nandi wufyonya zimbeza zyandi ayi wunnata ku nzo bantambulanga zinzenza. Mwisi Samalia wufuta mwingi nandi kakala kuna ayi wukivana mwingi kufuta kyoso kyuma kinkaka kalenda tomba.—Luka 10:29-37.

Kuba nkwa mamboti kwala tusadisa kuvwa bankaka nkinza ayi kuba kindisanga, bika to mu mambu tumvanga, vayi mvandi mu mambu tuntuba. Kibibila kintuba: ‘Mabanza mawombo mamfyetikisanga ntima wu mutu, vayi dyambu dimboti dinkwangidikanga ntima.’ (Zingana 12:25, tala matangu madi va wanda mu nwt-TPO) Mu thangu mamboti ayi luzolo lu kutomba monisa mawu ma kututwadisa kutuba mambu mankindisa bankaka, twala bavanga baluta ba mayangi. * (Tala matangu madi va wanda.) Bikuma bitu bimboti byala monisa ti tu kuba vwa nkinza ayi byala basadisa kukindama mu ziphasi bandengana mu luzingu.—Zingana 16:24.

BWIDI BU KUBELA NKWA MAMBOTI?

Befu boso twidi lwaku lu kumonisa mamboti, bila Nzambi wuvangila batu boso mu kifwani kyandi. (Ngenesi 1:27) Tala kifwani akiki: Yuliusi wuba Mfumu yi masodi ma Loma bavana kiyeku ki kunata Polo ku Loma, ayi nandi ‘wuvangila Polo mamboti ayi wumvana nswa mwingi kenda kwidi bakundi bandi ayi kayangalala mu lukyebu luawu,’ ku divula di Sidoni. (Mavanga 27:3) Mu thangu dikumbi mvwala Polo ayi bankaka baba dyatila disinda, basi divula di Maliti baba monisa ‘mamboti mawombo’ ayi mvandi baba vangila mbazu mwingi bayota. (Mavanga 28:1, 2) Batu abobo, bavanga dyambu dimboti. Vayi, mwingi kukwangidika Yave, mutu kafweti monisa mamboti thangu zyoso, bika to khumbu yimweka.

Yave kantomba mamboti maba mu kimutu kitu ayi tuvangila mawu phila yi kuzingila. Kiawu kibila nandi katukambila ‘tuvwata’ mamboti. (Kolosai 3:12) Vayi disi ko dyambu dilwelu kuba nkwa mamboti thangu zyoso. Kibila mbi? Ḿba tumonisanga ko mamboti bila twidi bankwa boma, tufyatilanga ko beni bankaka, voti twidi bwimi. Voti tulenda mona phasi kumonisa mamboti kwidi batu ba tuvangilanga mambi. Befu dinda phevi yinlongo ayi kuvanga mangolo mwingi kulandakana kifwani ki Yave, nandi kalenda kutusadisa tuluta ba batu bamboti.—1 Kolinto 2:12.

Bwidi tulenda zabila mambu tufweti balula mwingi kubwela monisa mamboti? Wukiyuvusa: ‘Yinkuwanga buboti bankaka ayi yimvanganga mangolo mwingi kuvisa mabanza mawu? Kilumbu mbi yisukila kumonisa mamboti kwidi mutu wukhambulu mwisi dikanda voti nkundi’ama wufikama?’ Bosi baka makani, buka kubwela zaba buboti batu, kuluta vangila mawu kwidi zikhomba mu kimvuka. Kuvanga mawu kwala kusadisa wuluta visa mambu mbi maphasi bamvyokila ayi mbi bantomba. Mvandi, vanga mangolo mwingi wukyebila batu mu phila wuntombila ba kukyebila. (Matai 7:12) Bosi dinda lusalusu lu Yave, ayi nandi wela sakumuna mangolo wumvanga ma kuba mutu wumboti.—Luka 11:13.

BWIDI KUBA NKWA MAMBOTI KULENDA SADISILA BANKAKA?

Bo mvwala Polo katubila mambu mansadisa kuba nsamuni wumboti, nandi wutuba ti mamboti mansadisa mvandi. (2 Kolinto 6:3-6) Batu baba zolanga Polo bila nandi wuba tubanga ayi vanganga mambu mamboti, ayi bawu bamona ti Polo wuba kuba vwanga nkinza. (Mavanga 28:30, 31) Bobuawu mvandi, befu ba mamboti, bankaka balenda tomba bwela longuka kyedika. Befu monisa mamboti kwidi batu boso, kheti kwidi bo ba tuvangilanga mambi, mawu malenda nyikuna mabanza mawu ayi kuba vanga kubalula mavanga. (Loma 12:20) Ḿba bumvyokila thangu, bawu balenda tomba kulonguka Kibibila.

Ku Paladizu, batu boso bela kuyimonisanga mamboti. Batu bela vulubuka, bela kuba kyebila buboti, bankaka mu bawu, yela ba khumbu yitheti bela kuba monisa mamboti. Mawu mala kuba vanga kuba batu bamboti kwidi bankaka. Bukyedika, batu boso bambi ayi bakhambu zolanga kusadisa badi yawu, balasa zinga ko mu luyalu lu Kintinu ki Nzambi. Batu bamboti ayi badi luzolo, bawu to bala zinga mvu ka mvu ku Paladizu va ntoto. (Minkunga 37:9-11) Nza yala ba nsika ayi ndembama! Vayi, kheti ava thangu beni yiza, tulenda baka ndandu mu kuba batu bamboti. Bwidi?

NDANDU YI KUBA NKWA MAMBOTI

Kibibila kintuba: ‘Dibakala dimboti dimvanganga mamboti kwidi naveka.’ (Zingana 11:17) Batu banzolanga kuba na mutu widi wumboti ayi bawu mvawu ba kummonisanga mamboti. Yesu wutuba: ‘Mu kitezo munzongila bankaka, kiawu bela ku luzongila benu mvinu.’ (Luka 6:38) Diawu, didi dyambu dilwelu kwidi mutu wumboti kubaka bakundi bamboti ayi kutatamana kuba yawu kikundi.

Mvwala Polo wukamba batu mu kimvuka ki Efeso: ‘Bika kadika mutu kamonisa mutu wumboti kwidi wadi yandi, lumonasananga kyadi, lulemvukilanga badi yinu.’ (Efeso 4:32) Mu thangu baboso mu kimvuka bammonisa mamboti ayi kyadi, kimvuka kinluta kindanga ayi kuba kithwadi. Twisintomba ko kuba batu bambi kwidi zikhomba zitu, kuba sekila bwezi, voti kutuba mambu mangolo voti mambu malenda kuba lweka kheti twidi mu kusakana. Vayi mambu tuntuba, mafweti banga mambu mansadisa ayi mankindisa bankaka. (Zingana 12:18) Befu vanga mawu, baboso mu kimvuka bala sadila Yave mu mayangi.

Dedi bo tuma longuka, kuba nkwa mamboti yidi khadulu tummonisanga mu mambu moso tuntuba ayi tumvanga. Ayi bo tumba batu bamboti, twidi mu kulandakana kifwani ki Yave, Nzambi yi luzolo ayi widi koku kuyalubuka. (Efeso 5:1) Mawu malenda vanga kimvuka kiluta kinda ayi kuvanga bankaka basadila Yave. Diawu, ndoko tuvanga mamoso tunnunga mwingi bankaka bamona ti Zimbangi zi Yave, badi batu bamboti!

^ Lut. 13 Twala tubila khadulu yi kuvanganga mamboti mu dilongi dinkaka mu kikhuku akiki ki malongi kintubila mbutu wu phevi yinlongo yi Nzambi.