1, 2. Met Ipru 13:4 itá epwe amwékútúkich le féri?

KICH meinisin sia mochen asamolu Jiowa. Mi fich ngeni ach sipwe asamolu, nge a pwonei pwe ika sia féri ena, iwe epwe pwal ésúfélúkich. (1 Sam. 2:30; SalF. 3:9; Pwär. 4:11) A pwal mochen ach sipwe asamolu aramas, áwewe chék ren ekkewe néúwisin mwú. (Rom 12:10; 13:7) Nge mi wor pwal eú mettóch mi ákkáeúin lamot ach sipwe pwári assamol lón. Ina lón pwúpwúlú.

² Ewe aposel Paulus a makkeei: “Aramas meinisin repwe asamolu pupulu, o kiekin pupulu epwe limelimoch.” (Ipru 13:4, Testament Mi Fö) Paulus ese chék uwawu meefian wóón met a kúkkúna usun pwúpwúlú. Nge a ereni ekkewe Chón Kraist pwe mi lamot ar repwe asamolu pwúpwúlú, weween repwe aúcheani. A pwal ina usun meefiom usun pwúpwúlú, ákkáeúin ika en mi pwúpwúlú?

3. Ifa ewe kapasen fén mi lamot usun pwúpwúlú Jesus a eáni? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

³ Ika ka meefi pwe pwúpwúlú a fókkun aúchea, iwe ka eáni ekiekin emén mi fókkun múrinné. Jesus pwisin a asamolu pwúpwúlú. Lupwen ekkewe Farisi ra eisini usun mufesen, a féúni alon Kot ei usun ewe áeúin pwúpwúlú: “Iei mine eman aramas epwe  likitala saman me inan o pache ngeni pwülüan. Iwe, ekewe ruoman repwe wiliti eu chök inis.” Jesus a pwal apasa: “Mine Kot a rifengeni, esap wor eman aramas epwe mwütifeseni.”​—Álleani Markus 10:2-12; Ken. 2:24.

4. Ifa letipen Kot fán iten pwúpwúlú?

⁴ Jesus a tipeeú ngeni pwe Kot ewe a akkóta pwúpwúlú me pwúpwúlú epwe nómoffóch. Lupwen Kot a apwúpwúlúwa ewe áeúin pean pwúpwúlú, ese ereni Atam me Efa pwe ra tongeni mufesen. Nge fen letipan pwe “ekewe ruoman” repwe pwúpwúlú tori feilfeiló chék.

5. Ifa usun máló a kkúú ewe kkótun pwúpwúlú?

⁵ Iwe nge, ka silei pwe lupwen Atam a tipis a siwil chómmóng mettóch. Eú me lein ekkena siwil, ina án aramas poputá le máló, me ena mettóch a kkúú ewe kkótun pwúpwúlú. Aposel Paulus a áwewe ngeni ekkewe Chón Kraist pwe máló a áwesi ewe ririin pwúpwúlú, me ewe emén mi chúen manaw a tongeni pwúpwúlúsefál.​—Rom 7:1-3.

6. Met ewe Allúkún Moses a áiti ngenikich usun án Kot ekiek usun pwúpwúlú?

⁶ Ewe Allúk Kot a ngeni chón Israel a awora pwóróus usun pwúpwúlú. Áwewe chék, a mumu ngeni emén re Israel an epwe pwúlúweni lap seni emén fefin. Aramas ra fen eáni ena eéreni pwal mwo nge me mwen án Kot awora ewe Allúk. Iwe nge, ewe Allúk a túmúnú ekkewe fefin me semirit seni án aramas kirikiringaw ngeniir. Áwewe chék, ika emén re Israel a pwúlúweni emén slave, me mwirin a pwúlúweni pwal emén, iwe mi lamot an epwe chúen túmúnú osupwangen pwúlúwan we akkomw usun chék an túmúnú me lóóm. Kot a allúkú pwe átena epwe chúen túmúnú me áfánni. (Eks. 21:9, 10) Sise nóm fán ewe Allúkún Moses lón ei fansoun. Nge a áiti ngenikich pwe pwúpwúlú a fókkun aúchea me ren Kot. Ena mettóch a enletin álisikich le asamolu pwúpwúlú.

7, 8. (a) Met ewe Allúk a apasa usun mufesen me ren Tuteronomi 24:1? (b) Ifa án Jiowa ekiek usun mufesen?

 ⁷ Met ewe Allúk a apasa usun mufesen? Inaamwo ika esap letipen Jiowa seni me lepoputáán án ekkewe mwán me fefin mi pwúpwúlú repwe mufesen, nge ewe Allúk a mut ngeni emén re Israel an epwe mu seni pwúlúwan we ika “a küna och ter me won.” (Álleani Tuteronomi 24:1.) Ena Allúk ese áweweei met a kapachelong lón weween ena kapas “och ter me won.” Iwe nge ese mwáál, a weneiti och mettóch mi ássáw are och mettóch mi fókkun chou, nge esap chék och mettóch mi lamotkisikis. (Tut. 23:14) Mi elichippúng pwe lón fansoun Jesus we, chómmóng chón Jus mwán ra mu seni pwúlúwer kewe fefin “fän iten ekoch popun esap lifilifil.” (Mat. 19:3) Sise fókkun mochen poputá le eáni ena esin ekiek.

⁸ Lón fansoun ewe soufós Malakai, a chéú án emén mwán epwe mu seni pwúlúwan we akkomw, neman ren an epwe pwúlúweni emén fépwúl mi kúkkún ierin ese fel ngeni Jiowa. Nge Kot a affata meefian usun mufesen. A erá: “Üa oput mwüfesen.” (Mal. 2:14-16) Án Kot ekiek usun pwúpwúlú ese siwil seni me lepoputáán, lupwen a erá pwe emén mwán epwe “pachei ngeni pwülüan, nge ekewe ruoman repwe wiliti eu chök inis.” (Ken. 2:24) Me Jesus a álisatá án Seman ekiek usun pwúpwúlú lupwen a erá: “Mine Kot a rifengeni esap wor eman aramas epwe mwütifeseni.”​—Mat. 19:6.

9. Met weween alon Jesus kewe mi mak lón Markus 10:11, 12?

⁹ Ekkóch neman repwe eis, ‘Mi wor atun a tongeni mumu ngeni emén Chón Kraist an epwe mu seni pwúlúwan me pwúlúweni pwal emén?’ Nengeni met Jesus a erá: “Eman mwän mi tinala pwülüan, nge a pwülüeni pwal eman fefin, ätewe a tipisin lisowu ngeni pwülüan we. Nge are eman fefin a tinala pwülüan o a pwülüeni pwal eman mwän, neminewe a tipisin lisowu.” (Mark. 10:11, 12; Luk. 16:18) A ffat pwe Jesus a asamolu ewe kókkótun pwúpwúlú me a mochen án aramas repwe pwal ina usun. Ika emén mwán a mu seni pwúlúwan we mi tuppwél ngeni me pwúpwúlúsefál, iwe átena a tipisin lisowumwáál. Pwal ina chék usun ren emén fefin ika a mu seni pwúlúwan we mi tuppwél ngeni. Popun, pún inaamwo ika ra fen mufesen, esap weween pwe a wes ar pwúpwúlú, pún me ren Kot ra chúen “eu chök inis.” Pwal och, Jesus a apasa pwe ika emén mwán a mu seni pwúlúwan we ese wor tipisin, iwe neminna a tongeni tolong lón feiengawen an féri tipisin lisowumwáál. Ifa usun a tongeni fis ena? Pún lón fansoun lóóm, emén fefin pwúlúwan we a mu seni epwe tongeni meefi lamoten an epwe pwúpwúlúsefál fán iten álillisin osupwangen aion. Ena esin pwúpwúlú epwe léllé ngeni an féri tipisin lisowu lúkún pwúlúwan we.

10. Ifa chék ewe popun a mumu ngeni emén Chón Kraist an epwe mu seni pwúlúwan me pwúpwúlúsefál?

¹⁰ Jesus a áiti ngeni aramas pwe mi wor eú popun epwe mumu ngeni emén an epwe mu  seni pwúlúwan, a erá: “Ngang üpwe üreni kemi pwe are emön mwän epwe mwüü seni pwülüwan nge a pwal pwülüweni emön; iwe, i a tipisin lisowu, chiilón chök are neminewe e föri sókkun föfförün lisowu.” (Mat. 19:9, Agapé) A fen pwal erá ena lón an we Afalafal Wóón ewe Chuuk. (Mat. 5:31, 32) Lón ekkena ruu atun, Jesus a fós usun féfférún “kirikiringau” are tipisin lisowumwáál. A tongeni kapachelong lón lisowumwáál ekkewe sókkun tipis, áwewe chék ren lisowu lúkún pwúpwúlú, án emén amémé inisin, lisowu lefilen rúúemén esap iir pwúpwúlú, lisowu lefilen mwán me mwán, fefin me fefin, me lisowu ngeni man. Áwewe chék, ika emén mwán mi pwúpwúlú a féri tipisin lisowumwáál, iwe pwúlúwan we a tongeni filatá ika epwe mu seni are esap mu seni. Ika ra mufesen, iwe me ren Kot esap chúen iir pwúpwúlú.

11. Pwata emén Chón Kraist epwe filatá an esap mu seni pwúlúwan we inaamwo ika pwúlúwan na a féri tipisin lisowumwáál?

¹¹ Nengeni pwe Jesus ese apasa pwe ika emén lein ekkewe pwúpwúlú a féri tipisin lisowumwáál, iwe mi lamot pwe pwúlúwan we ese wor tipisin epwe mu seni. Áwewe chék, emén fin pwúpwúlú epwe tongen filatá an epwe chúen nóm ren pwúlúwan we inaamwo ika pwúlúwan we a féri tipisin lisowumwáál. Pwata? Neman a chúen tongei me a mochen omusaaló tipisin me repwe angangfengen le apéchékkúlasefáli ar pwúpwúlú. Pwal och, ika a mu seni nge ese pwúpwúlúsefál, iwe neman epwe weires manawan. Áwewe chék, epwe ifa usun an epwe ataweei osupwangan lón pekin lisowu me pekin aion? Epwe tipitipingaw? Ifa usun ar mufesen epwe kkúú manawen néúr kewe? Epwe weiresiló an ámááriiretá lón ewe enlet? (1 Kor. 7:14) A ffat pwe emén mi filatá le mu seni pwúlúwan we mi tipis ngeni, epwe kúna watteen weires.

12, 13. (a) Met a fis ngeni án Osea we pwúpwúlú? (b) Pwata Osea a etiwasefáli Komer, me met sia tongeni káé seni an pwúpwúlú?

¹² Pwóróusen ewe soufós Osea a áiti ngenikich chómmóng mettóch usun án Kot ekiek usun pwúpwúlú. Kot a ereni Osea an epwe pwúlúweni emén fefin itan Komer, ewe epwe wiliti “eman fin lisowu” me epwe wor “nöün kana” upun an lisowufetál. Komer me Osea ra néúni emén át. (Os. 1:2, 3) Mwirin, Komer a néúni emén nengngin me pwal emén át, nge ese mwáál me wóón pwal emén mwán. Inaamwo ika Komer a tipisin lisowumwáál lap seni fán eú, nge Osea ese mu seni. Ló, ló, ló, Komer a péútaaló Osea me wiliti slave. Nge Osea a méénisefáli neminna. (Os. 3:1, 2) Jiowa a néúnéú Osea le pwári ifa usun A kan omusaaló tipisin chón Israel lupwen ra likitaló me fel ngeni pwal ekkóch kot. Met sia tongeni káé seni án Osea we pwúpwúlú?

¹³ Ika pwúlúwen emén Chón Kraist a tipisin lisowumwáál, iwe ewe ese wor tipisin epwe féri eú kefil. Jesus a erá pwe mi mumu ngeni eménna ese wor tipisin an epwe mu seni pwúlúwan we me pwúpwúlúsefál. Iwe nge, ese pwal wor ngawan ika eménna epwe filatá le omusaaló tipisin pwúlúwan na. Osea a etiwasefáli Komer. Mwirin án Komer liwiniti Osea, Osea a ereni pwe esap lisowu ngeni pwal emén mwán. Osea ese ‘kon ren’ Komer ren och fansoun. (Os. 3:3) Nge ló, ló, ló, ese mwáál Osea a koonsefál ren pwúlúwan na. Ena mettóch a liosuetá án Kot tipemecheres le etiwasefáli ekkewe chón Israel me ririsefál ngeniir. (Os. 1:11; 3:3-5) Met ena mettóch a  áiti ngenikich usun pwúpwúlú lón ei fansoun? Ika emén a poputá le koonsefál ren pwúlúwan we mi tipisin lisowumwáál, iwe a pwári pwe a fen omusaaló tipisin. (1 Kor. 7:3, 5) Iwe ika ina, ese chúen wor popun mi mumutá me ren Paipel an epwe mu seni pwúlúwan we mi tipis. Mwirin ena, ekkena rúúemén repwe álillisfengen le eáni án Kot ekiek usun pwúpwúlú.

14. Met a tongeni fis lón pwúpwúlú me ren 1 Korint 7:10, 11?

¹⁴ Mi lamot Chón Kraist meinisin repwe asamolu ewe kkótun pwúpwúlú usun chék Jiowa me Jesus. Iwe nge, pokiten kich meinisin sise unuséch, iwe ekkóch rese féri ena. (Rom 7:18-23) Ina minne, itá sisap máirú pwe ekkóch me lein ekkewe popun Chón Kraist a wor watteen osukosuk lón ar pwúpwúlú. Paulus a makkeei pwe “emon fefin esap aimu seni puluan.” Nge fán ekkóch a fis ena.​—Álleani 1 Korint 7:10, 11 seni TF.

15, 16. (a) Itá met eú pean pwúpwúlú epwe achocho ngeni ika a wor osukosuken ar pwúpwúlú, me pwata? (b) Nge ifa usun ika emén me leir esap i chón fel ngeni Jiowa?

¹⁵ Paulus ese áweweei met sókkun mettóch epwe efisi án ekkewe pean pwúpwúlú imufesen. Nge sia silei met ese efisi ena imufesen. Áwewe chék, ar imufesen esap pokiten án ewe mwán ttur lón tipisin lisowumwáál. Pún ika ina ewe popun, iwe epwe wor popun án pwúlúwan we fefin epwe mu seni me pwúpwúlúsefál. Nge Paulus a makkeei pwe ewe fin pwúpwúlú mi áimu seni pwúlúwan we, itá “epwe nonnom chok lon an lipich, are epwe chasefal ngeni puluan.” Iwe a pwáraatá pwe me ren Kot iir mi chúen pwúpwúlú. Paulus a erá pwe ese lifilifil ika met án ena pwúpwúlú osukosuk, me ika ese wor emén me leir a féri tipisin lisowumwáál, iwe itá repwe achocho le cháfengensefál, weween repwe achocho le pwákini ar osukosuk me nónnómfengen. Ra tongeni tingor álillisin ekkewe mwán mi ásimaw. Ekkewe mwán mi ásimaw resap peni emén me leir nge repwe tongeni awora kapasen emmwen seni Paipel mi álilliséch ngeniir.

¹⁶ Iwe nge, met epwe fis ngeni emén Chón Kraist mi pwúlúweni emén esap chón fel ngeni Jiowa? Itá mi mumutá ar repwe imufesen ika a wor osukosuk lón ar pwúpwúlú? Sia fen fós usun pwe me ren Paipel a chék mumutá mufesen ika pwe a fis ewe tipisin lisowumwáál. Nge ewe Paipel ese affata ekkewe popun án eú pea repwe tongeni imufesen. Paulus a makkeei: “Are emon fefin mi pulueni emon mwan mi sap luku, nge ewe mwan mi tipeeu pwe epwe nonnom chok ren, iwe, ewe fefin esap asulo i.” (1 Kor. 7: 12, 13, TF) Ena mettóch a pwal weneitikich lón ei fansoun.

17, 18. Pwata ekkóch Chón Kraist ra filatá le nóm ren pwúlúwer kewe inaamwo ika a watte ar osukosuk lón ar pwúpwúlú?

¹⁷ Iwe nge, lón ekkóch pwúpwúlú a fen fis án “emon mwan mi sap luku” pwári pwe ese “tipeeu pwe epwe nonnom chok ren” pwúlúwan we. Áwewe chék, eli ewe mwán a kon awatangawa ewe fefin, iwe ewe fefin a meefi pwe manawan a nóm lón feiengaw. Eli ese mochen atufichi pwúlúwan we me ar we famili lón pekin aion, are a wesewesen eppeti án ewe fefin angang ngeni Kot. Lón ekkena esin fansoun, ewe fin pwúpwúlú Chón Kraist neman epwe filatá pwe mi lamot an epwe áimu seni pwúlúwan we pún ese “tipeeu pwe epwe nonnom chok ren” ese lifilifil met epwe apasa. Nge ekkóch Chón Kraist mi pwal ina esin nónnómur, ra fen filatá ar repwe chék nóm ren pwúlúwer kewe. Ra fen likiitú me achocho le angang wóón me émúrinnéló ar pwúpwúlú. Pwata ra filatá le féri ena?

¹⁸ Ika eú pean pwúpwúlú ra imufesen ren ena esin mettóch, iwe ra chúen pwúpwúlú me repwe kúna ekkewe weires sia fen fós usur. Ewe aposel Paulus a pwal awora eú popun án ewe pean pwúpwúlú repwe nómfengen. A makkeei: “Ewe mwän esap souläng a küna pin ren pwülüan we mi souläng, nge ewe fefin esap souläng a küna pin ren pwülüan we mi souläng. Pun are esap iei usun, nöür kewe repwe usun nöün chon lükün, nge iei ra pin.” (1 Kor. 7:14) Chómmóng Chón Kraist ra filatá ar repwe nóm ren pwúlúwer kewe esap iir chón fel ngeni Jiowa inaamwo ika a fókkun weires nónnómur. Ra ákkáeúin pwapwa pwe ra féri ena kefil inaamwo ika a weires pún mwirin och fansoun pwúlúwer kewe ra wiliti Chón Pwáraatá Jiowa.​—Álleani 1 Korint 7:16; 1 Pet. 3:1, 2.

19. Pwata a wor chómmóng pwúpwúlú mi sópwéch lón ewe mwichefelin Chón Kraist?

¹⁹ Jesus a awora ewe kapasen fén usun mufesen nge ewe aposel Paulus a awora ewe kapasen fén usun imufesen. Iir me rúúemén ra mochen pwe néún Kot aramas repwe asamolu pwúpwúlú. Wóón unusen fénúfan lón ei fansoun, a wor chómmóng pwúpwúlú mi sópwéch lón ewe mwichefelin Chón Kraist. Ese mwáál ka tongeni kúna chómmóng pean pwúpwúlú mi pwapwa lón óm we mwichefel, ikewe ekkewe mwán pwúpwúlú mi tuppwél me tongei pwúlúwer kewe, me ekkewe fin pwúpwúlú mi eáni tong ra súféliti pwúlúwer kewe. Iir meinisin ra pwáraatá pwe ewe kókkótun pwúpwúlú a tongeni wor assamolun. Me sia tongeni pwapwa pwe a wor fite million mwán me fefin mi pwúpwúlú mi ánnetatá pwúngún alon Kot keei: “Iei mine eman mwän epwe likitala saman me inan o pache ngeni pwülüan, nge ekewe ruoman repwe wiliti eu chök inis.”​—Ef. 5:31, 33.